<!DOCTYPE html>
<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml">
<head>
    <title></title>
    <link href="css/default.css" rel="stylesheet" />
    <style>
        #myBtn {
            display: none;
            position: fixed;
            bottom: 20px;
            right: 30px;
            z-index: 99;
            border: none;
            outline: none;
            background-color: darkcyan;
            color: white;
            cursor: pointer;
            padding: 15px;
            border-radius: 10px;
        }

            #myBtn:hover {
                background-color: #555;
    </style>
    <script>

        window.onscroll = function () { scrollFunction() };

        function scrollFunction() {
            if (document.body.scrollTop > 20 || document.documentElement.scrollTop > 20) {
                document.getElementById("myBtn").style.display = "block";
            } else {
                document.getElementById("myBtn").style.display = "none";
            }
        }

        // When the user clicks on the button, scroll to the top of the document
        function topFunction() {
            document.body.scrollTop = 0;
            document.documentElement.scrollTop = 0;
        }
    </script>
</head>

<body>
    <button onclick="topFunction()" id="myBtn" title="Go to top">Top</button>
    <a href="http://www.buddhadham.net/index.html">ไปหน้าแรก</a>
    <h1></h1>
    <p>
<p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 1</p><p>                                       <strong>พระสุตตันตปิฎก</strong></p><p>                      <strong>ขุททกนิกาย  อปทาน</strong><sup>๑</sup></p><p>                                        <strong>เล่มที่  ๙</strong> </p><p><strong>ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธพระองค์นั้น</strong></p><p>                 <strong>ภัททาลิวรรคที่  ๔๒</strong></p><p>                                  <strong>๓. เถราปทาน</strong></p><p>      <strong>ภัททาลิเถราปทานที่  ๑ (๔๑๑)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการมุงมณฑปด้วยดอกรัง</strong></p><p>                <strong> [๑]  พระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>        สุเมธะ  ผู้เลิศ  ประกอบด้วยพระกรุณา  เป็นมุนี</strong></p><p><strong>        ปรารถนาความวิเวก  เลิศในโลกได้เสด็จเข้าไปยัง</strong></p><p><strong>        ป่าหิมพานต์</strong></p><p><strong>                ครั้นแล้ว  พระสุเมธสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้นำ</strong></p><p><strong>        โลก  พระเสริฐกว่าบุรุษ  ได้ประทับนั่งขัดสมาธิ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้นำโลก  พระนามว่าสุเมธะผู้สูงสุด</strong></p><p><strong>        กว่าบุรุษ  พระองค์ประทับนั่งขัดสมาธิอยู่  ๗  คืน</strong></p><p><strong>        ๗  วัน</strong></p><p><strong>                เราถือหาบเข้าไปกลางป่า   ณ  ที่นั้นเราได้</strong></p><p><strong>        เห็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ข้ามโอฆะได้แล้ว</strong></p><p><strong>        ไม่มีอาสวะ</strong></p><p>๑. บาลีเล่มที่ ๓๓ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 2</p><p>                      <strong>ครั้งนั้น      เราจับไม้กวาด   กวาดอาศรม</strong></p><p><strong>        ปักไม้สี่อันทำเป็นมณฑป</strong></p><p><strong>                      เราเอาดอกรังมานุงมณฑป  เราเป็นผู้มีจิต</strong></p><p><strong>         เลื่อมใส  โสมนัส    ได้ถวายบังคมพระผู้นำโลกแล้ว</strong></p><p><strong>                      พระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า สุเมธะ </strong></p><p><strong>        ที่ชนทั้งหลายกล่าวกันว่า  มีพระปัญญาดังแผ่นดิน</strong></p><p><strong>        มีพระปัญญาดี  ประทับนั่ง ณ ท่ามกลางพระภิกษุ</strong></p><p><strong>        สงฆ์ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้</strong></p><p><strong>                      เทวดาทั้งปวงทราบว่าพระพุทธเจ้าจะ</strong></p><p><strong>        เปล่งวาจา   จึงพากันมาประชุมด้วยคิดว่า พระพุทธ</strong></p><p><strong>        เจ้าผู้ประเสริฐสุด  มีพระจักษุ   จะทรงแสดงพระ</strong></p><p><strong>        ธรรมเทศนาโดยไม่ต้องสงสัย</strong></p><p><strong>                      พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าสุเมธะ   ผู้สม-</strong></p><p><strong>        ควรรับเครื่องบูชา ประทับนั่งในหมู่เทวดา  ได้ตรัส</strong></p><p><strong>        พระคาถาดังต่อไปนี้</strong></p><p><strong>                      ผู้ใดทรงมณฑป   มีดอกรังเป็นเครื่องมุง</strong></p><p><strong>        แก่เราตลอด  ๗  วัน   เราพยากรณ์ผู้นั้น   ท่านทั้ง</strong></p><p><strong>        หลายจงฟังเรากล่าว</strong></p><p><strong>                     ผู้นั้น  เกิดเป็นเทวดาหรือมนุษย์    จักเป็น</strong></p><p><strong>        ผู้มีผิวพรรณเหมือนทองคำ      จักมีโภคทรัพย์</strong></p><p><strong>        ล้นเหลือ   บริโภคกาม</strong></p><p><strong>                     ช้างมาตังคะ ๖ หมื่นเชือกประดับด้วย</strong></p><p><strong>        เครื่องอาภรณ์ทุกชนิด   รัดปะคน   และพานหน้า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 3</p><p>            <strong>พานหลังล้วนทองกอปรด้วยเครื่องประดับศีรษะ</strong></p><p><strong>            และข่ายทอง </strong></p><p><strong>                    มีนายหัตถาจารย์ผู้มีมือถือหอกซัดและขอ</strong></p><p><strong>            ขึ้นขี่ประจำ   จักมาสู่ที่บำรุงผู้นั้นทั้งเวลาเย็นเวลา</strong></p><p><strong>            เช้า</strong></p><p><strong>                    ผู้นี้จักเป็นผู้อันช้างเหล่านั้นแวดล้อมแล้ว</strong></p><p><strong>            รื่นรมย์อยู่  สินธพอาชาไนยโดยกำเนิด  ๖  หมื่นม้า</strong></p><p><strong>            ประดับด้วยเครื่องอลังการทุกอย่างเป็นพาหนะ</strong></p><p><strong>            ว่องไว มีอัศวาจารย์ผู้สวมเกราะถือธนูขึ้นขี่ประจำ</strong></p><p><strong>            จักแวดล้อมอยู่เป็นนิตย์    นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                    รถ ๖ หมื่นคันประดับด้วยสรรพาลังการ</strong></p><p><strong>            หุ้มด้วยหนังเสือเหลืองบ้าง ด้วยหนังเสือโคร่งบ้าง</strong></p><p><strong>            มีธงปักหน้ารถ     มีคนขับถือธนูสวมเกราะขึ้น</strong></p><p><strong>            ประจำ    จักแวดล้อมผู้นี้อยู่เป็นนิตย์   นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>            แห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                    บ้าน ๖ หมื่นบริบูรณ์ด้วยเครื่องใช้ทุกสิ่ง</strong></p><p><strong>            มีทรัพย์และข้าวเปลือกล้นเหลือ      บริบูรณ์ดีทุก</strong></p><p><strong>            ประการ    จักมีปรากฏอยู่ทุกเมื่อ   นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>            พุทธบูชา</strong></p><p><strong>                    เสนาสี่เหล่า คือ  กองช้าง  กองม้า  กอง</strong></p><p><strong>            รถ  กองราบ  จักแวดล้อมผู้นี้อยู่เป็นนิตย์    นี้เป็น</strong></p><p><strong>            ผลแห่งพุทธบูชา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 4</p><p>                                               <strong>ใน  ๑๘,๐๐๐ กัป   ผู้นี้จักรื่นรมย์อยู่ในเทว- </strong></p><p><strong>                โลก      จักได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๑,๐๐๐ ครั้ง</strong></p><p><strong>                 และจักเสวยรัชสมบัติในเทวโลก ๓๐๐ ครั้ง  จักได้</strong></p><p><strong>                 เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยคณานับ</strong></p><p><strong>                ไม่ถ้วน </strong></p><p><strong>                                           ในกัปที่  ๓๐,๐๐๐  แต่กัปนี้   พระศาสดามี </strong></p><p><strong>                พระนามชื่อว่าโคดม      ซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้า</strong></p><p><strong>                โอกกากราชจักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                                             ข้าพระองค์เป็นทายาทในธรรมของพระ-</strong></p><p><strong>                องค์ท่าน  เป็นโอรสอันธรรมนิรมิตแล้ว  กำหนด </strong></p><p><strong>                รู้อาสวะทั้งปวงแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                                             ในกัปที่ ๓๐,๐๐๐(แต่กัปนี้)  ข้าพระองค์ </strong></p><p><strong>                ได้เห็นพระศาสดาผู้นำโลก ในระหว่างนี้  ข้าพระ-</strong></p><p><strong>                องค์ได้แสวงหาอมฤตบท</strong></p><p><strong>                                          การที่ข้าพระองค์รู้ศาสนธรรมนี้  เป็นลาภ</strong></p><p><strong>                ของข้าพระองค์   ข้าพระองค์ได้ดีแล้ว  วิชชา ๓</strong></p><p><strong>                  ข้าพระองค์บรรลุแล้วโดยลำดับ  พระพุทธศาสนา</strong></p><p><strong>                ข้าพระองค์ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                                          ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นบุรุษอาชาไนย    ข้า</strong></p><p><strong>                   พระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์  ข้าแต่พระองค์ </strong></p><p><strong>                   ผู้สูงสุดกว่าบุรุษ       ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่</strong></p><p><strong>                   พระองค์   ข้าพระองค์ได้บรรลุอมฤตบท    เพราะ</strong></p><p><strong>                 กล่าวสดุดีพระพุทธญาณ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 5</p><p>                              ข้าพระองค์เข้าถึงกำเนิดใดๆ คือ จะเป็น</p><p>                  เทวดาหรือมนุษย์     ย่อมเป็นผู้มีความสุขในทุก</p><p>                  สถาน     นี้เป็นผลในการทที่ข้าพระองค์ กล่าวสดุดี</p><p>                  พระพุทธญาณ          </p><p>                              นี้เป็นการเกิดครั้งหลังของข้าพระองค์</p><p>                   ภพสุดท้ายกำลังเป็นไปอยู่    ข้าพระองค์ตัดกิเลส</p><p>                   เครื่องผูก ดังช้างตัดเชือกแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะ</p><p>                   อยู่</p><p>                                ข้าพระองค์เผากิเลสทั้งหลายแล้ว   ถอน</p><p>                   ภพขึ้นได้ทั้งหมดแล้ว   ตัดกิเลสเครื่องผูก  ดังช้าง</p><p>                   ตัดเชือกแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่    </p><p>                              การที่ข้าพระองค์ได้มาในสำนักของพระ-</p><p>                   พุทธเจ้าของข้าพระองค์นี้   เป็นการมาดีแล้วหนอ </p><p>                   วิชชา ๓ พระองค์บรรลุแล้วโดยลำดับ คำสอน</p><p>                   ของพระพุทธเจ้า  ข้าพระองค์ได้ทำเสร็จแล้ว</p><p>                            คุณวิเศษเหล่านี้  คือ   ปฏิสัมภิทา ๔</p><p>                   วิโมกข์ ๘ และอภิญญา ๖ ข้าพระองค์ได้ทำให้แจ้ง</p><p>                   แล้ว  คำสอนของพระพุทธเจ้า   ข้าพระองค์ได้ทำ</p><p>                   เสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>                   ทราบว่า  ท่านพระภัททาลิเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                 <em>จบภัททาลิเถราปทาน </em></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 6</p><p>         <strong>เอกฉัตติยเถราปทานที่ ๒  (๔๑๒)</strong></p><p><strong>ว่าด้วยแห่งการกางเศวตฉัตรถวายพระพุทธเจ้า</strong></p><p>                <strong> [๒]   ข้าพระองค์ได้สร้างอาศรม    ซึ่งมี  </strong></p><p><strong>        ทรายสีขาวสะอาดเกลื่อนกล่นใกล้แม่น้ำจันทภาคา        </strong></p><p><strong>        และได้สร้างบรรณศาลาไว้    แม่น้ำจันทภาคานั้น</strong></p><p><strong>        เป็นแม่น้ำที่มีฝั่งลาด มีท่าน้ำราบเรียบ  น่ารื่นรมย์</strong></p><p><strong>        สมบูรณ์ด้วยปลาและเต่า   อันจระเข้เสพอาศัย</strong></p><p><strong>               หมี   นกยูง   เสือเหลือง    นกการะเวก</strong></p><p><strong>        และนกสาริกา   ร่ำร้องอยู่ทุกเวลา   ช่วยทำอาศร </strong></p><p><strong>        ของข้าพระองค์ให้งดงาม                                                                   </strong></p><p><strong>               นกดุเหว่าเสียงหวาน      และหงส์มีเสียง</strong></p><p><strong>        เสนาะร้องอยู่ใกล้อาศรมนั้น    ช่วยทำอาศรมของ</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>               ราชสีห์   เสือโคร่ง  หมู  นกยาง  หมาป่า</strong></p><p><strong>        และหมาใน     บันลือเสียงอยู่ที่ช่องเขา    ช่วยทำ</strong></p><p><strong>        อาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>               เนื้อทราย  กวาง หมาจิ้งจอก สุกร มีมาก</strong></p><p><strong>        บันลือเสียงอยู่ที่ช่องเขา     ช่วยทำอาศรมของข้า-</strong></p><p><strong>        พระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>               ต้นราชพฤกษ์  ต้นจำปา  ไม้แคฝอย  ไม้</strong></p><p><strong>        ยางทราย ไม้อุโลก   และต้นอโศก  ช่วยทำอาศรม</strong></p><p><strong>        ของข้าพระองค์ให้งดงาม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 7</p><p>                    <strong>ต้นปรู  ต้นคัดเค้า   ต้นตีนเป็ด  เถาตำลึง</strong></p><p><strong>            ต้นคนทีสอ ไม้กรรณิการ์  ออกดอกอยู่ใกล้อาศรม</strong></p><p><strong>            ของข้าพระองค์   ไม้กากะทิง  ต้นรัง  และต้นสน</strong></p><p><strong>            บัวขาว ดอกบานสะพรั่ง  ใกล้อาศรมนั่น   กลิ่น</strong></p><p><strong>            หอมฟุ้งไป       ช่วยทำอาศรมของข้าพระองค์ให้</strong></p><p><strong>            งดงาม </strong></p><p><strong>                    และที่ใกล้อาศรมนั้น  มีไม้โพธิ์ ไม้ประดู่</strong></p><p><strong>            ไม้สะท้อน   ต้นรัง   และไม้ประยงค์    ดอกบาน</strong></p><p><strong>            สะพรั่ง   ช่วยทำอาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>                    ต้นมะม่วง  ต้นหว้า    ต้นหมากหอมควาย</strong></p><p><strong>            ต้นกระทุ่ม  ต้นรังที่งดงาม  มีกลิ่นหอมฟุ้งขจรไป</strong></p><p><strong>            ย่อมทำอาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>                    ต้นอโศก  ไม้มะขวิด และต้นภคิมิมาลา</strong></p><p><strong>            ดอกบานสะพรั่ง   มีกลิ่นหอมฟุ้งขจรไป  ย่อมทำ</strong></p><p><strong>            อาศรมของข้าพระองค์ไห้งดงาม</strong></p><p><strong>                    ต้นกระทุ่ม    ต้นกล้วย  ถั่วฤาษี   และต้น</strong></p><p><strong>            มะกล่ำดำ   มีผลอยู่เป็นนิตย์      ช่วยทำอาศรมของ</strong></p><p><strong>            ข้าพระองค์ ให้งดงาม</strong></p><p><strong>                    ต้นสมอไทย  มะขามป้อม  มะม่วง  หว้า</strong></p><p><strong>            สมอพิเภก   กระเบา ไม้รกฟ้า  มะตูม   ผลิตผลอยู่</strong></p><p><strong>            ใกล้อาศรมของข้าพระองค์  ในที่ไม่ไกลอาศรม</strong></p><p><strong>            มีสระโบกขรณี      มีท่าน้ำราบเรียบน่ารื่นรมย์ใจ             .</strong></p><p><strong>            ดารดาษไปด้วยบัวขม   กอปทุมและกออุบล กอ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 8</p><p>            <strong>ปทุมกอหนึ่งกำลังดอกตูม     กออื่น ๆ มีดอกบาน</strong></p><p><strong>            บ้างก็มีใบและกลีบหลุดลง     บานอยู่ใกล้อาศรม</strong></p><p><strong>            ของข้าพระองค์</strong></p><p><strong>                    ปลาสลาด ปลากระบอก  ปลาสวาย ปลา  </strong></p><p><strong>            เค้าและปลาตะเพียน    ว่ายอยู่ในน้ำใส    ช่วยทำ</strong></p><p><strong>            อาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม     มะม่วงหอมที่</strong></p><p><strong>            น่าดู กับต้นเกดที่ขึ้นอยู่ริมฝั่ง มีกลิ่นหอมฟุ้งขจร</strong></p><p><strong>            ไป    ช่วยทำอาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>                    น้ำหวานที่ไหลออกจากเหง้า    รสหวาน</strong></p><p><strong>            ปานดังน้ำผึ้ง      นมสดและเนยใสมีกลิ่นหอมฟุ้ง</strong></p><p><strong>            ขจรไป  ย่อมทำให้อาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>                    ใกล้อาศรมนั้น     มีกองทรายที่สวยงาม</strong></p><p><strong>            อันน้ำเสพแล้วเกลื่อนไป   ดอกไม้หล่น   ดอกไม้</strong></p><p><strong>            บาน  สีขาว ๆ    ช่วยทำอาศรมของข้าพระองค์ให้</strong></p><p><strong>            งดงาม</strong></p><p><strong>                    ฤาษีทั้งหลายสวนชฎา   มีหาบเต็ม   นุ่ง</strong></p><p><strong>            หนังสัตว์ทั้งเล็บ  ทรงผ้าเปลือกไม้กรอง   ย่อมยัง</strong></p><p><strong>             อาศรมของข้าพระองค์ให้งดงาม</strong></p><p><strong>                    ฤาษีทั้งหลายทอดตาดูประมาณชั่วแอก </strong></p><p><strong>             มีปัญญา  มีความประพฤติสงบ   ไม่ยินดีในความ</strong></p><p><strong>             กำหนัดในกาม  อยู่ในอาศรมของข้าพระองค์ </strong></p><p><strong>                    ฤาษีทั้งหลายผู้มีขนรักแร้และเล็บงอกยาว</strong></p><p><strong>             ฟันเขลอะ มีธุลีบนศีรษะ  ทรงธุลีละอองและของ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 9</p><p>            <strong>เปรอะเปื้อน      ล้วนอยู่ในอาศรมของข้าพระองค์</strong></p><p><strong>            ฤาษีเหล่านั้นถึงที่สุดแห่งอภิญญาเหาะเหินเดิน</strong></p><p><strong>            อากาศได้  เมื่อเหาะขึ้นสู่ท้องฟ้า ย่อมพาให้อาศรม</strong></p><p><strong>            ของข้าพระองค์งดงาม </strong></p><p><strong>                    ครั้งนั้น        ข้าพระองค์อันศิษย์เหล่านั้น </strong></p><p><strong>            แวดล้อมอยู่ในป่า      เป็นผู้เพียบพร้อมด้วยความ</strong></p><p><strong>            ยินดีในฌาน   ไม่รู้กลางวันกลางคืน  ก็สมัยนั้น</strong></p><p><strong>            พระผู้มีพระภาคมหามุนี      พระนามว่าอัตถทัสสี</strong></p><p><strong>            เป็นนายกของโลก    เสด็จอุบัติขึ้น   ยังความมืดให้</strong></p><p><strong>            พินาศไป</strong></p><p><strong>                    ครั้งนั้น    ศิษย์คนหนึ่งได้ยังสำนักของ</strong></p><p><strong>             ข้าพระองค์       เขประสงค์  จะเรียนลักษณะชื่อว่า</strong></p><p><strong>             ฉฬังคะ  ในคัมภีร์พระเวท</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าพระนามว่าอัถทัสสี   ผู้เป็น</strong></p><p><strong>             มหามุนี   ทรงอุบัติขึ้นในโลก      เมื่อทรงประกาศ </strong></p><p><strong>             สัจจะ ๔  ทรงแสดงอมตบท  ข้าพระองค์เป็นผู้ยินดี </strong></p><p><strong>             ร่าเริงบันเทิงจิต     มีหมวดธรรมอย่างอื่นเป็นที่มา</strong></p><p><strong>             นอน  ออกจากอาศรมแล้ว  พูดดังนี้ว่า</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าผู้มีพระลักษณะอันประเสริฐ</strong></p><p><strong>             ๓๒ ประการ  เกิดอุบัติขึ้นแล้วในโลก  มาเถอะ</strong></p><p><strong>             ท่านทั้งหลาย     เราทุกคนจักไปยังสำนักของพระ</strong></p><p><strong>             สัมมาสัมพุทธเจ้า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 10</p><p>                   <strong> ศิษย์เหล่านั้นดูปฏิบัติตามคำสั่งสอนถึง</strong></p><p><strong>            ที่สุดในสัจธรรม     แสวงหาประโยชน์อย่างเยี่ยม      </strong></p><p><strong>            ได้รับปากว่าดีแล้ว</strong></p><p><strong>                    ในกาลนั้น   พวกเขาผู้สวมชฎา มีหาบเต็ม</strong></p><p><strong>            นุ่งหนังสัตว์พร้อมทั้งเล็บ เสาะหาประโยชน์อย่าง</strong></p><p><strong>            เยี่ยม  ได้ออกจากป่าไป </strong></p><p><strong>                    สมัยนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีพระยศ</strong></p><p><strong>            ใหญ่   พระนามว่าอัตถทัสสี     เมื่อทรงประกาศ</strong></p><p><strong>            สัจจะ ๔  ได้ทรงแสดงอมตบท</strong></p><p><strong>                    ข้าพระองค์ถือเศวตฉัตรกั้นถวายแด่พระ</strong></p><p><strong>            พุทธเจ้าผู้ประเสริฐ   ข้าพระองค์ครั้นกั้นถวายวัน</strong></p><p><strong>            หนึ่งแล้วได้ถวายบังคมพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด </strong></p><p><strong>                    ก็พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าอัตถทัสสี</strong></p><p><strong>            ผู้เชษฐะของโลก  ประเสริฐกว่านรชน ประทับนั่ง</strong></p><p><strong>            ในท่ามกลางพระภิกษุสงฆ์แล้ว  ได้ตรัสพระคาถา</strong></p><p><strong>            เหล่านี้ว่า</strong></p><p><strong>                    ผู้ใดมีจิตเลื่อมใส  ได้กั้นเศวตฉัตรให้เรา</strong></p><p><strong>            ด้วยมือทั้งสอของตน  เราจักพยากรณ์ผู้นั้น    ท่าน</strong></p><p><strong>            ทั้งหลายจงฟังเรากล่าว</strong></p><p><strong>                    เมื่อผู้นี้เกิดในเทวดาหรือมนุษย์   ชนทั้ง </strong></p><p><strong>            หลายจักคอยกั้นเศวตฉัตรให้ทุกเมื่อ     นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>            แห่งการกั้นฉัตรถวาย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 11</p><p>                      <strong>ผู้นี้จักรื่นรมย์อยู่ในเทวโลก ๗๗  กัป   จัก</strong></p><p><strong>            ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช ๑๐๐๐ ครั้ง    จักเสวย</strong></p><p><strong>            ทิพย์สมบัติในเทวโลก ๗๗ ครั้ง จักได้เป็นพระเจ้า</strong></p><p><strong>            ประเทศราชอันไพบูลย์โดยคณนานับไม่ถ้วน  ใน</strong></p><p><strong>            ๑๘๐๐ กัป พระพุทธเจ้าพระนามว่า โคดม  ศากย-</strong></p><p><strong>            บุตร จักเสด็จอุบัติ   กำจัดความมืดมนธนการให้</strong></p><p><strong>            พินาศ </strong></p><p><strong>                     เขาจักเป็นทายาทในธรรมของพระพุทธ-     </strong></p><p><strong>            เจ้าพระองค์นั้น         เป็นโอรสในธรรมนิรมิตแล้ว</strong></p><p><strong>            จักกำหนดรู้อาสวะทั้งปวง   แล้วเป็นผู้ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>            ปรินิพพาน</strong></p><p><strong>                     ในระหว่างกาล  นับตั้งแต่ข้าพระองค์ได้</strong></p><p><strong>            ทำกรรม คือ ได้กั้นเศวตฉัตรถวายแด่พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>            มา  ข้าพระองค์ไม่รู้จักเศวตฉัตรที่ไม่ถูกกั้น </strong></p><p><strong>                     ชาตินี้เป็นชาติหลังสุดของข้าพระองค์ </strong></p><p><strong>            ภพสุดท้ายกำลังเป็นไปอยู่</strong></p><p><strong>                     ทุกวันนี้   เหนือศีรษะของข้าพระองค์ได้</strong></p><p><strong>            มีการกั้นเศวตฉัตร  ซึ่งเป็นไปตลอดกาลเป็นนิตย์ </strong></p><p><strong>            โดยข้าพระองค์ได้ทำกรรมไว้ดีแล้ว แด่พระพุทธ-</strong></p><p><strong>            เจ้าพระนามว่าอัตถทัสสี   ผู้คงที่   ข้าพระองค์เป็น</strong></p><p><strong>            ผู้สิ้นอาสวะทั้งปวงแล้ว  บัดนี้ภพใหม่มิได้มี   ข้า</strong></p><p><strong>            พระองค์เผากิเลสทั้งหลายแล้ว       ถอนภพขึ้นได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 12</p><p>                  <strong>ทั้งหมดแล้ว   ตัดกิเลสเครื่องผูก  ดังช้างตัดเชือก </strong></p><p><strong>                  แล้ว   เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่   </strong></p><p><strong>                         การที่ข้าพระองค์ไม่มาในสำนักของพระ-</strong></p><p><strong>                  พุทธเจ้าของข้าพระองค์นี้       เป็นการมาดีแล้ว,</strong></p><p><strong>                  วิชชา ๓ ข้าพระองค์บรรลุแล้วโดยลำดับ คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า  ข้าพระองค์ได้ทำสำเร็จแล้ว </strong></p><p><strong>                          คุณวิเศษเหล่านี้   คือ   ปฏิสัมภิทา ๔</strong></p><p><strong>                  วิโมกข ์ ๘  และอภิญญา ๖  ข้าพระองค์ทำให้แจ้ง       </strong></p><p><strong>                  แล้ว    คำสอนของพระพุทธเจ้า    ข้าพระองค์ได้</strong></p><p><strong>                  กระทำเสร็จแล้ว   ดังนี้</strong></p><p><strong>            ทราบว่า     ท่านพระเอกฉัตติยเถระได้กล่าวคาถาเหล่านี้     ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล                                  </strong></p><p><strong>                               จบเอกฉัตตติยเถราปทาน </strong></p><p>                 <strong>ติณสูลกฉาทนิยเถรปทานที่ ๓ (๔๑๓)</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกมะลิซ้อนเป็นพุทธบูชา</strong>        </p><p>                          <strong> [๓]  ครั้งนั้น      เราได้พิจารณาถึงความ</strong></p><p><strong>              เกิด ความแก่ และความตาย  ผู้เดียว ได้ออกบวช </strong></p><p><strong>              เป็นบรรพชิต</strong></p><p><strong>                          เราเที่ยวไปโดยลำพัง ได้ไปถึงฝั่งแม่น้ำ</strong></p><p><strong>              คงคา     ได้เห็นพื้นแผ่นดินที่ฝั่งแม่น้ำคงคานั้น </strong></p><p><strong>              เรียบราบ   สม่ำเสมอ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 13</p><p>                    <strong>จึงได้สร้างอาศรมขึ้นที่ฝั่งแม่น้ำคงคานั้น</strong></p><p><strong>            อยู่ในอาศรมของเรา  ที่จงกรม ซึ่งประกอบด้วย</strong></p><p><strong>            หมู่นกนานาชนิด  เราได้ทำไว้อย่างสวยงาม</strong></p><p><strong>                    สัตว์ทั้งหลายอยู่ใกล้เรา      และส่งเสียง</strong></p><p><strong>            รื่นรมย์     เรารื่นรมย์อยู่กับสัตว์เหล่านั้นอยู่ใน</strong></p><p><strong>            อาศรม </strong></p><p><strong>                    ที่ใกล้อาศรมของเรามีมฤคราชสี่เท้าออก </strong></p><p><strong>            จากที่อยู่แล้ว มันคำรามเหมือนอสนีบาต</strong></p><p><strong>                    ก็เมื่อมฤคราชคำราม เราเกิดความร่าเริง </strong></p><p><strong>            เราค้นหามฤคราชอยู่ ได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้นำโลก</strong></p><p><strong>                    ครั้นได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้นำชั้นเลิศของ</strong></p><p><strong>            โลกพระนามว่าติสสะ  ผู้ประเสริฐกว่าเทวดาแล้ว</strong></p><p><strong>            เป็นผู้ร่าเริง    มีจิตบันเทิง    เอาดอกกากะทิงบูชา</strong></p><p><strong>            พระองค์ </strong></p><p><strong>                    ได้ชมเชยพระผู้นำโลก       ผู้เด่นเหมือน</strong></p><p><strong>             พระอาทิตย์   บานเหมือนดอกไม้พญารัง  รุ่งโรจน์ </strong></p><p><strong>             เหมือนดาวประกายพฤกษ์ว่า</strong></p><p><strong>                    พระองค์ผู้สัพพัญญู  ทำให้พระองค์พร้อม</strong></p><p><strong>             ทั้งเทพยดาให้สว่าง     ด้วยพระญาณของพระองค์ </strong></p><p><strong>             บุคคลทำให้พระองค์โปรดปรานแล้ว  ย่อมพ้นจาก </strong></p><p><strong>             ชาติได้                    </strong></p><p><strong>                    เพราะไม่ได้เฝ้าพระสัพพัญญูพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>             ผู้เห็นธรรมทั้งปวง     สัตว์ทั้งหลายที่ถูกราคะและ</strong></p><p><strong>             โทสะทับถม  จึงพากันตกนรกอเวจี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 14</p><p>                    <strong>เพราะอาศัยการได้เข้าเฝ้าพระองค์ผู้สัพ-</strong></p><p><strong>            พัญญูนายกของโลก สัตว์ทั้งปวงจึงหลุดพ้นจากภพ</strong></p><p><strong>            ย่อมถูกต้องอมตบท </strong></p><p><strong>                    เมื่อใด    พระพุทธเจ้าผู้มีพระปัญญาจักษุ</strong></p><p><strong>            เปล่งรัศมี   อุบัติขึ้น    เมื่อนั้น     พระองค์ทรงเผา</strong></p><p><strong>            กิเลสแล้ว    ทรงแสดงแสงสว่าง</strong></p><p><strong>                    เราได้กล่าวสดุดีพระสัมพุทธเจ้าพระนาม</strong></p><p><strong>            ว่าติสสะ  ผู้เป็นนายกชั้นเลิศของโลกแล้ว  เป็น</strong></p><p><strong>            ผู้ร่าเริงมีจิตบันเทิง เอาดอกมะลิซ้อนบูชาพระองค์ </strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าพระนามว่าติสสะผู้นำชั้น </strong></p><p><strong>            เลิศของโลกทรงทราบความดำริของเรา  ประทับ</strong></p><p><strong>            นั่งบนอาสนะของพระองค์แล้ว   ได้ตรัสพระคาถา</strong></p><p><strong>             เหล่านี้ว่า</strong></p><p><strong>                     ผู้ใดเป็นผู้เลื่อมใส   ได้เอาดอกไม้บังเรา</strong></p><p><strong>             ด้วยมือของตน    เราจักพยากรณ์ผู้นั้น     ท่านทั้ง </strong></p><p><strong>             หลายจงฟังเรากล่าว</strong></p><p><strong>                     ผู้นั้นจักเสวยทิพยสมบัติในเทวโลก ๒๕</strong></p><p><strong>             ครั้ง  จักได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๗๕ ครั้ง  จักได้</strong></p><p><strong>             เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยคณนานับ</strong></p><p><strong>             มิได้     ผลแห่งกรรมนั้นเป็นผลแห่งการบูชาด้วย</strong></p><p><strong>             ดอกไม้</strong></p><p><strong>                     ก็บุรุษที่ได้เอาดอกไม้บังเราทั้งเย็นและ</strong></p><p><strong>             เช้า เป็นผู้ประกอบด้วยบุญกรรม จักปรากฏต่อไป</strong></p><p><strong>             ข้างหน้า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 15</p><p>                    <strong>เขาปรารถนาสิ่งใด ๆ สิ่งนั้น ๆ จักปรากฏ</strong></p><p><strong>            ตามความในประสงค์     เขาทำความดำริชอบให้</strong></p><p><strong>            บริบูรณ์แล้ว  จักเป็นผู้ไม่มีอาสวะ  ปรินิพพาน</strong></p><p><strong>                    เขาเผากิเลส  มีสติสัมปชัญญะ     นั่งบน</strong></p><p><strong>            อาสนะเดียว  บรรลุอรหัตได้ </strong></p><p><strong>                    เราเมื่อเดินยืน นั่ง หรือนอน ย่อมระลึก</strong></p><p><strong>            ถึงพระพุทธเจ้า  ผู้ประเสริฐสุด  อยู่ทุกขณะ</strong></p><p><strong>                    ความพร่องในปัจจัยนั้น ๆ   คือ   จีวร</strong></p><p><strong>            บิณฑบาต ที่นอน ที่นั่ง  และคิลานปัจจัย มิได้มี</strong></p><p><strong>            แก่เรา   นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                    บัดนี้    เราบรรลุอมตบท   อันสงบระงับ</strong></p><p><strong>            เป็นธรรมยอดเยี่ยม    กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้ว</strong></p><p><strong>            เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                    ในกัปที่ ๙๒   แต่กัปนี้   เราได้บูชาพระ-</strong></p><p><strong>            พุทธเจ้าอันใด    ด้วยการบูชานั้น    เราจึงไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>            ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                    เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว ถอนภพขึ้นได้</strong></p><p><strong>            ทั้งหมดแล้ว    ตัดกิเลสเครื่องผูกดังช้างตัดเชือก </strong></p><p><strong>             แล้ว   เป็นผู้ไม่มี  อาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                    การที่เราได้มาในสำนักพระพุทธเจ้าของ</strong></p><p><strong>             เรานี้    เป็นการมาดีแล้วหนอ    วิชชา ๓   เราได้</strong></p><p><strong>             บรรลุแล้วโดยลำดับ       คำสอนของพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>             เราได้ทำเสร็จแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 16</p><p>                          <strong>คุณวิเศษเหล่านี้   คือ   ปฏิสัมภิทา ๔</strong></p><p><strong>                วิโมกข์ ๘  และอภิญญา ๖    เราทำให้แจ้งชัดแล้ว</strong></p><p><strong>                คำสอนของพระพุทธเจ้าเราทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระติณสูลกฉาทนิยเถระได้กล่าวคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล </strong></p><p><strong>                             จบติณสูลกฉาทนิยเถราปทาน</strong></p><p>    <strong>๔๑๑. - ๔๑๓.อรรถกถาภัททาลิวรรคที่ ๔๒</strong></p><p>            อุปทานที่ ๑  อปทานที่ ๒  และอุปทานที่ ๓  ในวรรคที่ ๔๒  มีเนื้อ</p><p>ความพอจะกำหนดรู้ได้โดยง่าย   คามลำดับ แห่งนัยนั่นแล.</p><p>                           จบอรรถกถาภัตทาลิวรรคที่ ๔๒                                                      </p><p> </p><p>          <strong>มธุมังสทายกเถรปทานที่ ๔ (๔๑๔)</strong></p><p>                           <strong> [๔]  เราเป็นคนฆ่าหมูอยู่ในนครพันธุมดี</strong></p><p><strong>                เราเลือกเอาเนื้อดี  ๆ มาเทลงแช่น้ำผึ้ง     เราได้ไป</strong></p><p><strong>                สู่ที่ประชุมสงฆ์      ถือเอาบาตรมาใบหนึ่ง   เอาเนื้อ</strong></p><p><strong>                ใส่บาตรนั้นให้เต็มแล้วได้ถวายแก่พระภิกษุสงฆ์  </strong></p><p><strong>                          ครั้งนั้น     เราได้ถวายแก่พระสงฆ์เถระ</strong></p><p><strong>                ด้วยคิดว่า  เพราะเอาเนื้อใส่บาตรให้เต็มนี้ เราจัก                 </strong></p><p><strong>                ได้สุขอันไพบูลย์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 17</p><p>                             <strong>เราได้เสวยสมบัติทั้งสองแล้ว    อันกุศล</strong></p><p><strong>                  มูลตักเตือนแล้ว  เมื่อเราดำรงชีพอยู่ในภพสุดท้าย</strong></p><p><strong>                  จักเผากิเลสทั้งหลายได้</strong></p><p><strong>                             เรายังจิตให้เลื่อมใสในทานนั้นแล้ว   ได้</strong></p><p><strong>                ไปยังดาวดึงสพิภพ ณ ที่นั่น    เรากิน  ดื่ม   ได้สุข</strong></p><p><strong>                อย่างไพบูลย์</strong></p><p><strong>                            ที่มณฑป  หรือโคนไม้   เรานึกถึงบุรพ-</strong></p><p><strong>                กรรมเสมอ ห่าฝน คือ ข้าวและน้ำ ย่อมตกลงมา</strong></p><p><strong>                เพื่อเราในครั้งนั้น </strong></p><p><strong>                             ชาตินี้เป็นครั้งสุดท้ายของเรา ภพหลัง </strong></p><p><strong>                 กำลังเป็นไป   ถึงในภพนี้  ข้าวและน้ำ  ก็ตกลงมา</strong></p><p><strong>                 เพื่อเราตลอดกาลทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>                             เพราะมธุทานนั่นแหละ  เราท่องเที่ยวไป</strong></p><p><strong>                 ในภพ   กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้ว    เป็นผู้ไม่มี </strong></p><p><strong>                 อาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่ ๙๑   แต่กัปนี้   เราได้ให้ทานใด</strong></p><p><strong>                 ด้วยทานนั้น       เราไม่รู้จักทุคติเลยนี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                 มธุทาน</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสแล้ว . . . คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>                 พุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระมธุนังสทายกเถระได้กล่าวคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล  ฯ</strong></p><p><strong>                             จบทธุมังสทายกเถราปทาน.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 18</p><p>    <strong>๔๑๔.  อรรถกถามธุมังสทายกเถราปทาน</strong></p><p>          พึงทราบเรื่องราวในอุปทานที่ ๔  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>          อุปทานของท่านพระมธุมังสทายกเถระ        มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>นคเร</strong></p><p><strong>พนฺธุมติยา</strong>  ดังนี้. </p><p>           บรรดาบทเหล่านั้น    บทว่า <strong>สูกริโก</strong>   ได้แก่   ขายเนื้อสุกรเลี้ยงชีวิต  </p><p>บทว่า  <strong>อุกฺโกฏก  รนฺธยิตฺวา</strong>    ความว่า   เราต้มเนื้อไตและเนื้อปอดแล้ว    แช่</p><p>ใส่ลงในเนื้อที่ผสมน้ำผึ้ง  อธิบายว่า  เอาเนื้อนั้นบรรจุจนเต็มบาตรแล้ว  ถวาย</p><p>แด่ภิกษุสงฆ์     ด้วยบุญกรรรมนั้น ในพุทธุปบาทกาลนี้      บวชแล้วจึงได้บรรลุ</p><p>พระอรหัตแล.</p><p>                         จบอรรถกถามธุมังสทายกเถราปทาน</p><p>                 <strong>นาคปัลลวกเถราปทานที่ ๕ (๔๑๕)</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยกิ่งไม้กากะทิง</strong></p><p>                              <strong> [๕]  เราอาศัยอยู่ในสวนหลวงในพระ-</strong></p><p><strong>                 นครพันธุมดี   พระพุทธเจ้าผู้นำโลก   ได้ประทับ</strong></p><p><strong>                 อยู่ใกล้อาศรมของเรา</strong></p><p><strong>                              เราถือเอากิ่งไม้กากะทิงไปปักไว้ข้างหน้า</strong></p><p><strong>                 พระพุทธเจ้า      เรามีจิตเลื่อมใสโสมนัสได้ถวาย</strong></p><p><strong>                 อภิวาทพระสุคตเจ้า</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่  8   แต่กัปนี้เราได้เอากิ่งไม้บูชา</strong></p><p><strong>                 ด้วยการบูชานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย    นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>                 แห่งพุทธบูชา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 19</p><p>                                <strong>เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอน</strong></p><p><strong>                        ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า     ท่านพระนาคปัลลวกเถระได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong>                                               </p><p>                                      จบนาคปัลลวกเถราปทาน. </p><p>                      </p><p>                          <strong>เอกทีปิยเถราปทานที่ ๖    (๔๑๖)</strong> </p><p>                        <strong>ว่าด้วยการตามประทีปเป็นพุทธบูชา</strong></p><p>                                <strong> [๖]  เมื่อพระสุคตเจ้าผู้นำโลกพระนาม</strong></p><p><strong>                        ว่าสิทธัตถะ  ปรินิพพานแล้ว ชนทั้งปวงทั้งเทวดา</strong></p><p><strong>                        และมนุษย์   ต่างก็บูชาพระองค์ผู้สูงสุดกว่าสัตว์</strong></p><p><strong>                                และเมื่อเขาช่วยกันยกพระผู้นำโลก  พระ</strong></p><p><strong>                        นามว่าสิทธัตถะ ขึ้นบนเชิงตะกอน  ชนทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                        พากันบูชาเชิงตะกอนของพระศาสดาตามกำลัง</strong></p><p><strong>                                เราได้ตามประทีปไว้ไม่ไกลเชิงตะกอน</strong></p><p><strong>                        ประทีปของเราลุกโพรงจนพระอาทิตย์ขึ้น</strong></p><p><strong>                                เพราะกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น        และ</strong></p><p><strong>                        เพราะความตั้งใจชอบ  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้</strong></p><p><strong>                        ไปสู่ดาวดึงสพิภพ</strong></p><p><strong>                                เขาย่อมทราบกันว่า   วิมานอันบุญกรรม</strong></p><p><strong>                        ได้ทำไว้เป็นอย่างดี   เพื่อเราในดาวดึงสพิภพนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 20</p><p>            <strong>ชื่อว่าเอกทีปะ     ประทีปแสนดวงส่องสว่างอยู่ใน</strong></p><p><strong>            วิมานของเรา </strong></p><p><strong>                    ร่างกายของเรารุ่งเรืองอยู่ทุกเมื่อ  เหมือน</strong></p><p><strong>            พระอาทิตย์ที่กำลังอุทัยฉะนี้   สรีระของเรามีแสง</strong></p><p><strong>            สว่างด้วยรัศมีในกาลทุกเมื่อ  </strong></p><p><strong>                    เรามองเห็นได้ตลอด ด้วยจักษุ  ทะลุฝา</strong></p><p><strong>            กำแพง  ภูเขา  โดยรอบร้อยโยชน์ </strong></p><p><strong>                    รื่นรมย์อยู่ในเทวโลก ๗๗ ครั้ง     เสวย</strong></p><p><strong>            รัชสมบัติในเทวโลก  ๓๑  ครั้ง  ได้เป็นพระเจ้าจักร-</strong></p><p><strong>            พรรดิราช  ๒๘ ครั้ง   เป็นพระเจ้าประเทศราชอัน</strong></p><p><strong>            ไพบูลย์โดยคณนานับมิได้  เราจุติจากเทวโลกแล้ว</strong></p><p><strong>            เกิดในครรภ์ของมารดา     นัยน์ตาของเราผู้แม้จะ</strong></p><p><strong>            อยู่ในครรภ์  ของมารดา   ก็ไม่วินาศ</strong></p><p><strong>                    เรามีอายุ ๔ ขวบแต่กำเนิดก็ได้ออกบวช</strong></p><p><strong>            เป็นบรรพชิต  ได้บรรลุพระอรหัตแต่ยังไม่ทันได้ </strong></p><p><strong>            ถึงกึ่งเดือน       เราชำระทิพยจักษุให้บริสุทธิ์แล้ว</strong></p><p><strong>            ถอนภพขึ้นได้ทั้งหมดแล้ว    ตัดกิเลสทั้งปวงขาด</strong></p><p><strong>            แล้ว  นี้เป็นผลแห่งประทีปดวงเดียว</strong></p><p><strong>            นอกฝา นอกกำแพง และถึงภูเขาทั้งสิ้น</strong></p><p><strong>            เราก็เห็นทะลุไปได้     นี้ก็เป็นผลแห่งประทีปดวง</strong></p><p><strong>            เดียว</strong></p><p><strong>                   สำหรับเรา   ภูมิภาคที่ขรุขระ   ย่อมเป็น</strong></p><p><strong>            ที่ราบเรียบ  ความมืดย่อมไม่ปรากฏมี  เราไม่เห็น</strong></p><p><strong>            ความมืด  นี้ก็เป็นแห่งประทีปดวงเดียว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 21</p><p>                             <strong>ในกัปที่  ๙๔   แต่กัปนี้  เราได้ถวายประ-</strong></p><p><strong>                    ทีปใด   ด้วยการถวายประทีปนั้น  เราไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                    เลย นี้ก็เป็นผลแห่งประทีปดวงเดียว           </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน </strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้</strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระเอกปิยเถระได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                       จบเอกทีปิยเถราปทาน</strong></p><p>                           <strong>อุจฉังคปุปผิยเถราปทานที่ ๗ (๔๑๗)</strong></p><p>                               <strong>ว่าด้วยการถวายดอกไม้หนึ่งพก</strong></p><p>                              <strong> [๗]  ในกาลนั้น   เราเป็นช่างดอกไม้อยู่</strong></p><p><strong>                    ในพระนครพันธุมดี       เราเอาดอกไม้ห่อเต็มพก</strong></p><p><strong>                    แล้วได้ไปยังตลาด</strong></p><p><strong>                              สมัยนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้นายกของ</strong></p><p><strong>                    โลก    อันภิกษุสงฆ์ห้อมล้อมแล้ว    เสด็จออกไป</strong></p><p><strong>                    ด้วยอานุภาพใหญ่</strong></p><p><strong>                              เราได้เห็นพระวิปัสสนา สัมพุทธเจ้าผู้ส่อง</strong></p><p><strong>                    โลกให้โพรงทั่ว ยังโลกให้ข้ามพ้น  จึงหยิบดอกไม้</strong></p><p><strong>                    ออกจาก   บูชาพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 22</p><p>                              <strong>ในกัปที่ ๙๑       แต่กัปนี้   เราได้บูชาพระ-</strong></p><p><strong>                  พุทธเจ้าประเสริฐสุด  ด้วยพุทธบูชานั้น    เราไม่</strong></p><p><strong>                  รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน </strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระอุจฉังคปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                    จบอุจฉังคปุปผิยเถราปทาน</p><p>               <strong>ยาคุทายกเถราปทานที่ ๘ [๔๑๘]</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายข้าวยาคู</strong> </p><p>                              <strong> [๘]  ครั้งนั้น    เราได้พาแขกมาบ้าน</strong></p><p><strong>                   เห็นแม่น้ำที่เต็มฝั่ง   จึงเข้าไปสู่สังฆาราม   ภิกษุ</strong></p><p><strong>                   ทั้งหลายเป็นผู้อยู่ป่าเป็นวัตร  รักษาธุดงค์ ยินดี</strong></p><p><strong>                   ในณาน   มีจีวรเศร้าหมอง    ชอบสงัด    เป็นนัก</strong></p><p><strong>                    ปราชญ์  ท่านกำลังอยู่ในสังฆาราม</strong></p><p><strong>                            ท่านเหล่านั้นผู้หลุดพ้นดีแล้ว เป็นผู้คงที่</strong></p><p><strong>                   ได้ตัดคติเสียแล้ว    ในเวลาที่แม่น้ำที่กั้นด้วยน้ำ</strong></p><p><strong>                   ท่านไปบิณฑบาตไม่ได้   เรามีจิตเลื่อมใสโสมนัส</strong></p><p><strong>                   เกิดปีติปราโมทย์ ประนมกรอัญชลี ประคอง</strong></p><p><strong>                   ข้าวสาร ถวายยาคุทานแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 23</p><p>                   <strong> เราเลื่อมใส      ถวายข้าวยาคูที่เราต้มด้วย</strong></p><p><strong>            มือทั้งสองตน   ปรารภแต่เฉพาะกรรนของตัว</strong></p><p><strong>            ได้ไปดาวดึงสพิภพแล้ว</strong></p><p><strong>                    วิมานที่สำเร็จด้วยแก้วมณี     ได้เกิดแก่</strong></p><p><strong>            เราในหมู่ไตรทศ       เราประกอบด้วยหมู่เทพนารี</strong></p><p><strong>            บันเทิงอยู่ในวิมานอันอุดม </strong></p><p><strong>                    เราได้เป็นจอมเทพยดาเสวยราชสมบัติใน</strong></p><p><strong>            เทวโลก ๓๓ ครั้ง   ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิเสวย</strong></p><p><strong>            ราชสมบัติใหญ่ ๓๐ ครั้ง   ได้เป็นพระเจ้าประเทศ</strong></p><p><strong>            ราชอันไพบูลย์โดยคณานับได้มิได้ เสวยยศ ใน </strong></p><p><strong>            เทวโลกบ้าง  ในมนุษย์โลกบ้าง</strong></p><p><strong>                    เมื่อถึงภพที่สุด     เราได้ออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>            บรรพชิต  ได้ละทิ้งสมบัติทุกอย่าง  พร้อมกับผม</strong></p><p><strong>            ที่ถูกโกน </strong></p><p><strong>                    เราพิจารณาร่างกายโดยความสิ้นไปและ</strong></p><p><strong>            ความเสื่อมไป  ก็ได้บรรลุพระอรหัตก่อนให้สิกขา</strong></p><p><strong>                    ทานอันประเสริฐเกิดแต่เมื่อ  ซึ่งเราประ-</strong></p><p><strong>        กอบดีแล้ว      ชื่อว่าเป็นอันให้ดีแล้ว     เพราะข้าว</strong></p><p><strong>        ยาคูนั้นนั่นเอง  เราจึงได้บรรลุบทอันไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                    เราไม่รู้สึกว่า    ความโศก   ความร่ำไร</strong></p><p><strong>        ความป่วยไข้.   ความกระวนกระวาย    ความเดือด</strong></p><p><strong>        ร้อนใจเกิดขึ้นเลย นี้เป็นผลแห่งการพวายข้าวยาคู </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 24</p><p>                            <strong>เราได้ถวายข้าวยาคูแก่สงฆ์ในบุญเขตอัน</strong></p><p><strong>                   ยอดเยี่ยม ย่อมได้เสวยอานิสงส์ ๕ ประการ เพราะ</strong></p><p><strong>                   เราเป็นผู้ถวายข้าวยาคูดีหนอ คือ ความเป็นผู้ไม่มี                </strong></p><p><strong>                   พยาธิ  ๑   ความเป็นผู้มีรูปสวย ๑  ความเป็นผู้ได้</strong></p><p><strong>                   ตรัสรู้ธรรมได้เร็วพลัน ๑ ความเป็นผู้ได้ข้าวและ</strong></p><p><strong>                   น้ำ ๑ และอายุเป็นที่ ๕  </strong></p><p><strong>                            ผู้ใดผู้หนึ่ง  เมื่อจะไห้เกิดโสมนัส  ผู้นั้น </strong></p><p><strong>                   ควรถวายข้าวยาคูในสงฆ์ บัณฑิตพึงถือเอาเฉพาะ</strong></p><p><strong>                   ฐานะ ๕ ประการนี้</strong></p><p><strong>                            เราทำกิจที่ควรทำทุกอย่างแล้ว  เพิกถอน</strong></p><p><strong>                   ภพทั้งหลายแล้ว อาสวะสิ้นไปหมดแล้ว บัดนี้ภพ</strong></p><p><strong>                  ใหม่ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                            เรานั้นจักเที่ยวไปนมัสการพระสัมพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                   และพระธรรมอันดี    จากบ้านหนึ่งไปยังบ้านหนึ่ง</strong></p><p><strong>                   จากบุรีหนึ่งไปยังบุรีหนึ่ง            </strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๓๐,๐๐๐   เราได้ถวายทานใดใน</strong></p><p><strong>                   กาลนั้น     ด้วยทานนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                   ผลแห่งการถวายข้าวยาคู             </strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้</strong></p><p><strong>           ทราบว่า ท่านพระยาคุทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบยาคุทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 25</p><p>      <strong>ปัตโถทนทายกเถราปทานที่ ๙ (๔๑๙)</strong></p><p>   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายข้าวสาลีหนึ่งแล่ง</strong></p><p>                         <strong> [๙]   เมื่อก่อน, เราเป็นคนชอบเที่ยวใน </strong></p><p><strong>                ป่าประกอบการงานในป่าเสมอ เราถือเอาข้าวสุก </strong></p><p><strong>                แห่งข้าวสาลีแล่งหนึ่ง   แล้วได้ไปทำการงาน</strong></p><p><strong>                          ณ ที่นั้น  เราได้เห็นพระสยัมภูสัมพุท-</strong></p><p><strong>                เจ้า  ผู้ไม่พ่ายแพ้อะไร ๆ  เสด็จออกจาป่าเพื่อ</strong></p><p><strong>                บิณฑบาต</strong></p><p><strong>                          ครั้นแล้วเราได้ยังจิตให้เลื่อมใส  เราประ</strong></p><p><strong>                กอบในทางการงานของคนอื่น     และบุญของเรา</strong></p><p><strong>                ก็ไม่มี   มีแต่ข้าวสุกแห่งข้าวสารแล่งหนึ่ง  เราจัก</strong></p><p><strong>                นิมนต์พระมุนีให้เสวย  เราหยิบข้าวสุกแห่งข้าว</strong></p><p><strong>                สาลีแห่งหนึ่งถวายแด่พระสยัมภู   เมื่อเราเพ่งดูอยู่</strong></p><p><strong>                พระมหามุนีทรงเสวย</strong></p><p><strong>                          เพราะกรรมที่เราได้ทำไวดีแล้วนั้น    และ</strong></p><p><strong>                เพราะความตั้งเจตนาไว้  เราละร่างมนุษย์แล้วก็ไป</strong></p><p><strong>                สู่ดาวดึงสพิภพ</strong></p><p><strong>                          เราได้เป็นจอมเทวดาเสวยรัชสมบัติ ใน</strong></p><p><strong>                เทวโลก  ๓๒ ครั้ง เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช ๓๓</strong></p><p><strong>                ครั้ง  ได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์   โดย</strong></p><p><strong>                คณนานับมิได้  เราเป็นผู้ถึงความสุข มียศ นี้เป็น</strong></p><p><strong>                ผลของข้าวสุกแห่งข้าวแล่งหนึ่ง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 26</p><p>                               <strong>เมื่อเราท่องเที่ยวอยู่ในภพน้อยภพใหญ่</strong></p><p><strong>                     ได้ทรัพย์นับไม่ถ้วน  ความบกพร่องในโภคทรัพย์</strong></p><p><strong>                     มิได้มีแก่เราเลยนี้เป็นผลของข้าวสุกแห่งข้าวสาร</strong></p><p><strong>                     แล่งหนึ่ง </strong></p><p><strong>                               โภคสมบัติเปรียบด้วยกระแสน้ำเกิดขึ้น</strong></p><p><strong>                     แก่เรา   เราไม่สามารถจะนับได้    นี้ก็เป็นผลของ</strong></p><p><strong>                     ข้าวสุกแห่งข้าวสารแล่งหนึ่ง</strong></p><p><strong>                               เพราะมีผู้เชื้อเชิญว่า    เชิญเคี้ยวกินสิ่งนี้</strong></p><p><strong>                     เชิญบริโภคสิ่งนี้  เชิญนอนบนที่นอนนี้    ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                    เราจึงเป็นคนมีความสุข     นี้ก็เป็นผลของข้าวสุก </strong></p><p><strong>                    แห่งข้าวสารแล่งหนึ่ง</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่ ๙๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายทานใด</strong></p><p><strong>                    ด้วยทานนั้น   เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี่ก็เป็นผลของ</strong></p><p><strong>                    ข้าวสุกแห่งข้าวสารแล่งหนึ่ง</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระปัตโถทนทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                         จบปัตโถทนทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 27</p><p>          <strong>มัญจทายกเถราปทานที่ ๑๐ (๔๒๐)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการทำเตียงถวาย</strong></p><p>                              <strong> [๑๐]  เมื่อพระพุทธเจ้าผู้นำโลก  พระนาม  </strong></p><p><strong>                ว่าสิทธัตถะ ผู้ประกอบด้วยพระกรุณา   ปรินิพพาน</strong></p><p><strong>                แล้ว    เธอปาพจน์มีความแพร่หลาย    อันเทวดา</strong></p><p><strong>                และมนุษย์สักการะแล้ว</strong></p><p><strong>                              ในครั้งนั้น    เราเป็นคนจัณฑาล    ทำเก้าอี้    </strong></p><p><strong>                และตั่ง   เลี้ยงชีพด้วยการงานนั้น     เลี้ยงดูเด็ก ๆ</strong></p><p><strong>                ก็ด้วยการงานนั้น</strong></p><p><strong>                              เราเลื่อมใสแล้ว    ทำเก้าอี้ยาวเป็นอย่างดี</strong></p><p><strong>                ด้วยมือทั้งสองของตน       แล้วได้เข้าไปถวายแก่</strong></p><p><strong>                พระภิกษุสงฆ์ด้วยตนเอง</strong></p><p><strong>                              ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น         และด้วย</strong></p><p><strong>                ความตั้งเจตนานั้นไว้ เราละร่างมนุษย์แล้ว ได้ไป</strong></p><p><strong>                ยังดาวดึงสพิภพ</strong></p><p><strong>                              เราไปสู่เทวโลก  บันเทิงอยู่ในหมู่ไตรทศ</strong></p><p><strong>                ที่นอนมีราคามาก  ย่อมเกิดตามความปรารถนา</strong></p><p><strong>                              เราได้เป็นจอมเทพเสวยรัชสมบัติในเทว-</strong></p><p><strong>                โลก ๕๐ ครั้ง     ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช ๘๐</strong></p><p><strong>                ครั้ง  และได้เป็นพระเจ้าประเทศราช  อันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                โดยคณนานับมิได้    เราเป็นผู้ถึงความสุข      มียศ</strong></p><p><strong>                นี้เป็นผลแห่งการถวายเตียงนอน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 28</p><p>                                  <strong>เมื่อเราจุติจากเทวโลกมาสู่ภพมนุษย์ </strong></p><p><strong>                        ที่นอนสวย ๆ   ควรแก่ค่ามาก  ย่อมเกิดแก่เราเอง</strong></p><p><strong>                        นี้เป็นการเกิดครั้งหลังของเรา    ภพสุดท้ายกำลัง</strong></p><p><strong>                        เป็นไป แม้ทุกวันนี้ ที่นอนก็ปรากฏในเวลาที่จะ</strong></p><p><strong>                        นอน                                               </strong></p><p><strong>                                  ในกัปที่ ๙๔ แต่กัปนี้เราได้ถวายทานใด </strong></p><p><strong>                        ด้วยทานนั้น   เราไม่รู่จักทุคติเลย   นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                        การถวายเตียง</strong></p><p><strong>                                  เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้</strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระมัญจทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                                    จบมัญจทายกเถราปทาน</p><p>                       <strong>อรรถกถาภัททาลิวรรคที่  ๔๒</strong></p><p>            แม้อปทานที่  ๕  ของพระนาคปัลลวกเถระ  แม้อปทานที่ ๖ ของพระ</p><p>เอกทีปิยเถระ   แม้อปทานที่ ๗  ของพระอุจฉังคปุปผิยเถระ   แม้อปทานที่๘</p><p>ของพระยาคุทายกเถระ    แม้อปทานที่ ๙   ของพระปัตโถทนทายกเถระ   แม้</p><p>อปทานที่ ๑๐ ของพระมัญจทายกเถระ   ทุกๆ อปทานทั้งหมด  มีเนื้อความพอ</p><p>ที่นักศึกษาจะรู้ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                            จบอรรถกถาภัตทาลิวรรคที่ ๔๒ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 29</p><p>                               <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้    คือ</p><p>            <strong>๑. ภัททาลิเถราปทาน  ๒. เอกฉัตติยเถราปทาน   ๓.  ติณสูลฉาท-</strong></p><p><strong>นิยเถราปทาน    ๔.   มธุมังสทายเถราปทาน     ๕.  นาคปัลลวกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๖.  เอกทีปิยเถราปทาน   ๗.   อุจฉังคปุปผิยเถราปทาน  ๘.  ยาคุทายกเถรา</strong></p><p><strong>ปทาน    ๙. ปัตโถทนายกเถราปทาน    ๑๐.  มัญจทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>            บัณฑิตคำนวณคาถาแผนกหนึ่งได้  ๒๐๐ คาถา. </strong></p><p><strong>                                     จบภัททาลิวรรคที่  ๔๒ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 30</p><p>                      <strong>สกิงสัมมัชชกวรรคที่ ๔๓</strong> </p><p>             <strong>สกิมมัชชกเถราปทานที่ ๑  [๔๒๑]</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการกวาดลานพระศรีมหาโพธิ</strong> </p><p>                              <strong> [๑๑]  เราได้เห็นแคฝอย  ซึ่งเป็นไม้โพธิ </strong></p><p><strong>                อันอุดมของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนานว่าวิปัสสนา </strong></p><p><strong>                แล้วยังใจให้เลื่อมใสในไม้โพธินั้น</strong></p><p><strong>                              เราหยิบเอาไม้กวาดมากวาด  (ลานโพธิ-</strong></p><p><strong>                พฤกษ์ ) อันเป็นที่ตั้งแห่งไม้โพธิในกาลนั้น  ครั้น </strong></p><p><strong>                แล้วได้ไหว้ไม้แคฝอยซึ่งเป็นไม้โพธินั้น </strong></p><p><strong>                              เรายังจิตให้เลื่อมใสในไม้โพธินั้น  ประ-</strong></p><p><strong>                นมกรอัญชลีเหนือเศียรเกล้า  นมัสการไม้โพธินั้น</strong></p><p><strong>                แล้ว   กลับไปยังกระท่อม</strong></p><p><strong>                             เราเดินนึกถึงไม้โพธิอันอุดมไปตามหน</strong></p><p><strong>                ทางสัญจร   งูเหลือมซึ่งมีรูปร่างน่ากลัว   มีกำลัง</strong></p><p><strong>                มาก   รัดเรา</strong></p><p><strong>                               กรรมที่เราทำในเวลาใกล้จะตาย    ได้ทำ</strong></p><p><strong>                ให้เรายินดีด้วยผล     งูเหลือมกลืนกินร่างของเรา</strong></p><p><strong>                เรารื่นรมย์อยู่ในเทวโลก </strong></p><p><strong>                               จิตของเราไม่ขุ่นมัว   บริสุทธิ์ขาวสะอาด</strong></p><p><strong>                ในกาลทุกเมื่อ  ลูกศรคือความโศก  ที่เป็นเหตุทำ</strong></p><p><strong>                จิตของเราให้เร่าร้อน   เราไม่รู้จักมัน เลย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 31</p><p>                           <strong>เราไม่มีโรคเรื้อน  ฝี  โรคกลาก   ลมบ้าหมู</strong></p><p><strong>                 คุดทะราด   หิดเปื่อย   และหิดด้าน   นี้ก็เป็นผล</strong></p><p><strong>                 แห่งการกวาด</strong></p><p><strong>                           ความโศก  ความเร่าร้อน ไม่มีในหทัยของ</strong></p><p><strong>                 เรา   จิตของเราตรง   ไม่วอกแวก    นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                 การกวาด </strong></p><p><strong>                           เราถึงสมาธิอีก   ใจของเราเป็นธรรมชาติ</strong></p><p><strong>                 บริสุทธิ์    สมาธิที่เราปรารถนาย่อมสำเร็จแก่เรา</strong></p><p><strong>                           เราไม่กำหนัดในอารมณ์เป็นที่ตั้งแห่ง</strong></p><p><strong>                 ความกำหนัด  ไม่ขัดเคืองในอารมณ์เป็นที่ตั้งแห่ง</strong></p><p><strong>                 ความขัดเคือง   และไม่หลงในอารมณ์   เป็นที่ตั้ง</strong></p><p><strong>                 แห่งความหลง   นี้เป็นผลแห่งการกวาด</strong></p><p><strong>                           ในกัปที่ ๙๑   แต่กัปนี้เราได้ทำกรรนใดใน</strong></p><p><strong>                 กาลนั้น     ด้วยกรรมนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>                 ผลแห่งการกวาค</strong></p><p><strong>                           เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำสำเร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า    ท่านพระสกิงสัมมัชชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                         จบสกิงสัมมัชชกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 32</p><p>         <strong>เอกทุสสทายกเถราปทานที่ ๒  (๔๒๒)</strong></p><p>       <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผ้าเป็นพุทธบูชา</strong> </p><p>                              [๑๒]  เราเป็นคนเกี่ยวหญ้าขายอยู่ใน </p><p>                พระนครหังสวดี     เลี้ยงชีพด้วยการเกี่ยวหญ้า</p><p>                เลี้ยงดูเด็ก ๆ  ด้วยการเกี่ยวหญ้านั้น</p><p>                            พระชินเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระผู้รู้จบ</p><p>                ธรรมทั้งปวง   เป็นนายของ      เสด็จอุบัติขึ้น</p><p>                กำจัดความมืดมนให้พินาศ </p><p>                              ครั้งนั้น     เรานั่งอยู่ในเรือนของตน   คิด </p><p>                อย่างนี้ว่า   พระพุทธเจ้าเสด็จอุบัติขึ้นแล้วในโลก</p><p>                ไทยธรรมของเราไม่มี   เรามีแต่ผ้าสาฎกผืนเดียวนี้</p><p>                ไม่มีใครจะให้เรา     การถูกต้องนรกนำความทุกข์</p><p>                มาให้  เราจะปลูกฝังทักษิณา</p><p>                              ครั้นคิดได้เช่นนี้แล้ว  เราจึงได้ยังจิตของ</p><p>                เราให้เลื่อมใส  ได้ถือผ้าผืนหนึ่งไปถวายแด่พระ-</p><p>                พุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด </p><p>                        ครั้นถวายผ้าแล้วประกาศเสียงก้องว่า</p><p>                ข้าแต่พระมหามุนีวีระเจ้า     ถ้าพระองค์เป็น</p><p>                พระพุทธเจ้า     ก็ขอทรงโปรดช่วยข้าพระองค์ให้</p><p>                ข้ามด้วยเถิด </p><p>                               พระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ  ทรง</p><p>                รู้แจ้งโลก    ผู้สมควรรับเครื่องบูชา    เมื่อจะทรง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 33</p><p>                      ประกาศทานของเรา       ได้ทรงทำอนุโมทนาแก่</p><p>                เราว่า</p><p>                            ด้วยการถวายผ้าผืนหนึ่งนี้   และด้วยการ</p><p>                ตั้งเจตนาไว้     บุรุษนี้จะไม่ไปสู่วินิบาศเลยตลอด</p><p>                แสนกัป </p><p>                            เขาจักได้เป็นจอมเทพเสวยรัชสมบัติใน</p><p>                เทวโลก ๓๖ ครั้ง  จักได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช</p><p>                ๓๓ ครั้ง</p><p>                            และจักได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอัน</p><p>                ไพบูลย์โดยคณนานับมิได้     เมื่อเธอท่องเที่ยวอยู่</p><p>                ในภพ คือ ในเทวโลกหรือมนุษย์โลก </p><p>                            จักเป็นผู้มีรูปสวยงาม    สมบูรณ์ด้วยคุณ </p><p>                มีกายสง่า     จักได้ผ้าร้อยล้านแสนโกฏินับไม่ได้</p><p>                ตามความปรารถนา</p><p>                            ครั้นพระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ</p><p>                ผู้เป็นนักปราชญ์ตรัสดังนี้แล้ว    ได้เสด็จเหาะเหิน</p><p>                สู่อากาศเหมือนพญาหงส์ในอันพรฉะนั้น</p><p>                            เราเข้าถึงกำเนิดใด ๆ คือ เป็นเทวดาหรือ</p><p>                มนุษย์   ในกำเนิดนั้น  ๆ   เราไม่มีความพร่องใน</p><p>                โภคสมบัติเลย  นี้เป็นผลแห่งผ้าผืนหนึ่ง</p><p>                            ผ้าเกิดแก่เราทุก ๆ ย่างก้าว    ข้างล่างเรา</p><p>                ยืนอยู่บนผ้าล่างบนเรานี้ผ้าเป็นเครื่องบัง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 34</p><p>                              ทุกวันนี้จักรวาลพร้อมทั้งป่า  ภูเขา  เมื่อ</p><p>                    เราปรารถนาจะถือเอา ก็พึงคลุมได้ด้วยผ้า</p><p>                              เพราะผ้าผืนเดียวนั่นแหละ    เมื่อยังท่อง</p><p>                    เที่ยวอยู่ในภพน้อยใหญ่     เราเป็นผู้มีผิวพรรณ</p><p>                    เหมือนทองคำ  ท่องเที่ยวไปในภพน้อยใหญ่</p><p>                              เราถึงความเป็นภิกษุเพราะวิบากแห่ง </p><p>                    ผ้าผืนเดียว   ถึงชาตินี้จะเป็นชาติสุดท้าย   แม้ใน</p><p>                    ชาตินี้   ผ้าก็ยังให้ผลแก่เราอยู่</p><p>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     เราได้ถวายผ้าใด </p><p>                    ในกาลนั้น   ด้วยการถวายผ้านั้น  เราไม่รู้จักทุคติ</p><p>                     เลย   นี้เป็นผลแห่งผ้าผืนเดียว</p><p>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</p><p>                     พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า    ท่านพระเอกทุสสทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                             จบเอกทุสสทายเถราปทาน</p><p>                <strong>เอกาสนทายกเถราปทานที่ ๓  (๔๒๓)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยผ้าแห่งการแต่งอาสนะบูชา</strong>  </p><p>                              [๑๓]  มีภูเขาลูกหนึ่งชื่อสิกะ   อยู่ในที่</p><p>                 ไม่ไกลจากภูเขาหิมวันต์       เราสร้างอาศรมอย่าง</p><p>                 สวยงาม  สร้างบรรณศาลาไว้ที่ภูเขานั้น  เรามีนาม </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 35</p><p>                ชื่อว่านารทะ     แต่คนทั้งหลายเรียกว่า   กัสสปะ</p><p>                ในกาลนั้น  เราแสวงหาทางบริสุทธิ์อยู่ที่ภูเขากสิกะ</p><p>                           พระชินสัมพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ</p><p>                ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง  ทรงใคร่ต่อวิเวก   ได้เสด็จ</p><p>                มาทางอากาศ </p><p>                           เราเห็นพระรัศมีของพระองค์ผู้แสวงหา-</p><p>                คุณอันยิ่งใหญ่  กำลังเสด็จมาที่ชายป่า  จึงตบแต่ง</p><p>                เตียงไม้แล้วปูลาดหนังสัตว์</p><p>                           ครั้นตบแต่งอาสนะเสร็จแล้ว  จึงประนม</p><p>                กรอัญชลีขึ้นเหนือเศียรเกล้า     ประกาศถึงความ </p><p>                โสมนัสแล้ว  ได้กราบทูลดังนี้ว่า</p><p>                           ข้าแต่พระองค์เป็นปราชญ์  นำสัตว์ออก</p><p>                จากโลก         ขอพระองค์ผู้เป็นดังแพทย์รักษา</p><p>                ความเดือดร้อน  ได้โปรดประทานการรักษาแก่ข้า</p><p>                พระองค์   ผู้อันความกำหนัดครอบงำเถิด</p><p>                           ข้าแต่พระมุนีชนเหล่าใดมีความต้องการ</p><p>                ด้วยบุญ    มองดูพระองค์ผู้เป็นพระพุทธเจ้าผู้ประ-</p><p>                เสริฐสุด        ชนเหล่านั้นย่อมถึงความสำเร็จแห่ง</p><p>                ประโยชน์อันยั่งยืน  พึงเป็นผู้ไม่แก่</p><p>                           ข้าพระองค์หามีไทยธรรมเพื่อพระองค์ไม่</p><p>                เพราะข้าพระองค์บริโภคไม้ที่หล่นเอง   ข้าพระ</p><p>                องค์มีแต่อาสนะนี้   ขอเชิญประทับนั่งบนเตียงไม้</p><p>                เถิด </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 36</p><p>                              <strong>พระผู้มีพระภาคเจ้า     ผู้ไม่มีความสะดุ้ง</strong></p><p><strong>                เหมือนราชสีห์        ได้ประทับนั่งบนเตียงไม้แล้ว</strong></p><p><strong>                ทรงยับยั้งอยู่ครู่หนึ่ง   แล้วได้ตรัสอย่างนี้ว่า</strong></p><p><strong>                             ท่านจงเบาใจอย่าได้กลัวเลย    แก้วมณีที่ </strong></p><p><strong>                สว่างไสว  ควรยินดี    ท่านได้แล้ว  ความปรารถนา</strong></p><p><strong>                ที่ท่านได้ตั้งไว้    จักสำเร็จทุกประการก็เพราะ</strong></p><p><strong>                อาสนะ</strong></p><p><strong>                             บุญที่ได้บำเพ็ญไว้ดีแล้วในเขตบุญอัน</strong></p><p><strong>                ยอดเยี่ยม    หาน้อยไม่เลย     อันผู้ที่ตั้งจิตไว้ดีแล้ว</strong></p><p><strong>                สามารถที่จะรื้อตนขึ้นได้</strong></p><p><strong>                             เพราอาสนะทานนี้     และเพราะการตั้ง </strong></p><p><strong>                เจตนาไว้  ท่านจะได้ไปสู่วินิบาตตลอดแสนกัป</strong></p><p><strong>                             จักได้เป็นจอมเทพ     เสวยราชสมบัติใน</strong></p><p><strong>                เทวโลก  ๕๐  ครั้ง   จักได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช</strong></p><p><strong>                ๘๐ ครั้ง </strong></p><p><strong>                             จักได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                โดยคณนานับมิได้       ขณะที่ยังท่องเที่ยวอยู่ใน</strong></p><p><strong>                สังสารวัฏ   จักเป็นผู้มีความสุขในที่ทั้งปวง</strong></p><p><strong>                             พระสัมพุทธเจ้าผู้มีพระนามว่าปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>                เป็นนักปราชญ์  ครั้นตรัสดังนี้แล้วได้เสด็จขึ้นสู่</strong></p><p><strong>                นภากาศ    ปานดังว่าพญาหงส์ในอัมพรฉะนั้น </strong></p><p><strong>                             ยานช้าง ยานม้า รถ  คานหาม  เราได้สิ้น</strong></p><p><strong>                ทุกอย่าง  นี้เป็นผลของอาสนะอันหนึ่ง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 37</p><p>                             <strong>ในเมื่อเราเข้าป่าแล้วต้องการนั่ง  บัลลังก์  </strong></p><p><strong>                ดุจว่ารู้ความดำริของเรา  </strong></p><p><strong>                             ในเมื่อเราอยู่ท่ามกลางน้ำต้องการที่นั่ง</strong></p><p><strong>                บัลลังก์ดังจะรู้ความดำริของเรา  ตั้งขึ้นใกล้ ๆ</strong></p><p><strong>                              เราจะเข้าถึงกำเนิดใด ๆ     คือ  เป็นเทวดา</strong></p><p><strong>                หรือมนุษย์  ในกำเนิดนั้น ๆ บัลลังก์ตั้งแสน  ย่อม </strong></p><p><strong>                แวดล้อมเราอยู่ทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>                               เราจะท่องเที่ยวอยู่แต่ในสองภพ คือ ใน</strong></p><p><strong>                เทวดาและมนุษย์     และจะเกิดในสองสกุล    คือ</strong></p><p><strong>                กษัตริย์และพราหมณ์  </strong></p><p><strong>                               เราถวายอาสนะอันหนึ่งในเขตบุญอัน</strong></p><p><strong>                ยอดเยี่ยม  รู้ทั่วถึงบัลลังก์  คือ    ธรรมแล้ว  เป็นผู้</strong></p><p><strong>                ไม่มีอาสนะอยู่</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่แสน  แต่กัปนี้เราได้ถวายทาน</strong></p><p><strong>                ใดในกาลนั้น   ด้วยทานนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                นี้เป็นผลของอาสนะอันหนึ่ง</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . . คำสอน </strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>       ทราบว่า    ท่านพระเอกาสนทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                          จบเอกาสนทายกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 38</p><p>      <strong>สัตตกทัมพปุปผิยเถราปทานที่  ๔  (๔๒๔)</strong></p><p>      <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกกระทุ่ม  ๗   ดอก</strong></p><p>                           [๑๔]  มีภูเขาชื่อทัมพะ      อยู่ในที่ไม่</p><p>                  ไกลภูเขาหิมวันต์  พระปัจเจกพุทธเจ้า  ๗ องค์อาศัย</p><p>                  อยู่ที่ข้างภูเขานั้น </p><p>                           เราเห็นดอกกระทุ่มจึงประนมมือไหว้แล้ว</p><p>                  หยิบเอามา ๗  ดอก   ได้เรี่ยรายลงด้วยจิตอันเปี่ยม </p><p>                           เพราะกรรมที่เราได้ทำไว้ดีแล้วนั้น   และ</p><p>                   เพราะความตั้งเจตนาไว้       เราละร่างมนุษย์แล้ว</p><p>                   ได้ไปยังดาวดึงสพิภพ</p><p>                           ในกัปที่ ๙๔  แด่กัปนี้  เราได้กระทำกรรม</p><p>                   ใดในกาลนั้น     ด้วยกรรมนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเ ล</p><p>                   นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</p><p>                           เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</p><p>                    ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า  ท่านพระสัตตกทัมพปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                             จบสัตตกทัมพปุปผิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 39</p><p>  <strong>โกรัณฑปุปผิยเถราปทานที่  ๕   (๔๒๕)</strong></p><p>         <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายหงอนไก่</strong></p><p>                      [๑๕ ]   เมื่อก่อน  เรากับบิดาและปู่  เลี้ยง</p><p>            ชีพด้วยการฆ่าปศุสัตว์  กุศลกรรมของเราไม่มี</p><p>                      ใกล้กับที่อยู่ของเรา      พระพุทธเจ้าผู้นำ </p><p>            ชั้นเลิศของโลก พระนามว่าติสสะ ผู้มีพระปัญญา</p><p>            จักษุ  ได้ทรงแสดงรอยพระบาทไว้ ๓ รอย   เพื่อ</p><p>            อนุเคราะห์</p><p>                      เราได้เห็นรอยพระบาทของพระศาสดา</p><p>            พระนามว่าติสสะ  ที่พระองค์ทรงเหยียบไว้  เป็น</p><p>            ผู้ร่าเริงมีจิตยินดี ยังจิตให้เลื่อมใสในรอยพระบาท</p><p>                      เราเห็นต้นหงอนไก่  ที่ขึ้นมาจากแผ่นดิน</p><p>            มีดอกบานแล้ว  จึงเด็ดมาพร้อมทั้งยอด  บูชารอย</p><p>            พระบาทอันประเสริฐสุด</p><p>                      เพราะกรรมที่เราได้ทำไว้ดีแล้วนั้น  และ</p><p>            เพราะครามตั้งเจตนาไว้       เราละร่างมนุษย์แล้ว</p><p>            ไปสู่ดาวดึงสพิภพ</p><p>                      เราเข้าถึงกำเนิดใด ๆ คือ เป็นเทวดาหรือ</p><p>            มนุษย์ในกำเนิดนั้น  ๆ   เรามีผิวกายเหมือนสีดอก </p><p>            หงอนไก่  มีรัศมีมีเป็นแดนซ่านออกจากตน</p><p>                      ในกัปที่  ๒  แต่กัปนี้  เราได้ทำกรรมใด</p><p>             ในกาลนั้น      ด้วยกรรมนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</p><p>             นี้เป็นผลแห่งการบูชารอยพระพุทธบาท </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 40</p><p>                         <strong> เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.             </strong></p><p><strong>          ทราบว่า   ท่านพระโกรัณฑปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p>                                  จบโกรัณฑปุปผิยเถราปทาน </p><p>                                                        </p><p>                <strong>ฆฏมัณฑทายกเถราปทานที่ ๖  (๔๒๖)</strong></p><p>                             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายเปรียง</strong></p><p>                            <strong> [๑๖]  พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีเหตุอันทรง</strong></p><p><strong>                   ดำริดีแล้ว    เป็นเชษฐบุรุษของโลก     ประเสริฐ </strong></p><p><strong>                   กว่านรชน   เสด็จเข้าไปสู่ป่าใหญ่    ถูกอาพาธอัน</strong></p><p><strong>                   เกิดแต่ลมเบียดเบียน</strong></p><p><strong>                               เราเห็นแล้ว จึงทำจิตให้เลื่อมใส  นำเอา</strong></p><p><strong>                    ขี้ตะกอนเปรียงเข้าไปถวาย   เพราะเราได้กระทำ</strong></p><p><strong>                    กุศลกรรมและได้บูชาพระพุทธเจ้าเนือง ๆ  แม่น้ำ</strong></p><p><strong>                    คงคาชื่อภาคีรีสีห์</strong></p><p><strong>                               มหาสมุทรทั้ง  ๘   และพื้นปฐพีที่น่ากลัว</strong></p><p><strong>                    ซึ่งจะประมาณมิได้ นับไม่ถ้วนนี้  ย่อมสำเร็จเป็น</strong></p><p><strong>                    เปรียงขึ้นได้สำหรับเรา</strong></p><p><strong>                               น้ำผึ้ง   น้ำตาลกรวด   ดังจะรู้ความดำริ</strong></p><p><strong>                     ของเรา   เกิดขึ้น   ต้นไม้ที่งอกขึ้นแต่แผ่นดินใน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 41</p><p>                        <strong>ทิศทั้ง ๔  ดังจะรู้ความดำริของเรา   ย่อมเกิดเป็น</strong></p><p><strong>                        ต้นกัลปพฤกษ์ขึ้น </strong></p><p><strong>                                เราได้เป็นจอมเทวดาเสวยราชสมบัติใน</strong></p><p><strong>                        เทวโลก  ๕๐ ครั้ง    ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๕๑</strong></p><p><strong>                        ครั้ง  ได้เป็นพระเจ้าประเทศราอันไพบูลย์  โดย </strong></p><p><strong>                        คณนานับไม่ถ้วน</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้   เราได้ให้ทานใด</strong></p><p><strong>                        ในกาลนั้น      ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย  </strong></p><p><strong>                        นี้เป็นผลแห่งขี้ตะกอนเปรียง</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                        ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า   ท่านพระฆฏมัณฑทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                จบฆฏมัณฑทายกเถราปทาน</p><p>    <strong>เอกธัมมสวนิยเถราปทานที่  ๗     (๔๒๗)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการฟังธรรมครั้งเดียว</strong></p><p>                                [๑๗]  พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ</p><p>                       ทรงรู้จบธรรมทั้งปวงประกาศสัจจะ ๔  ทรงยังชน</p><p>                       เป็นอันมากให้ข้ามพ้นดีแล้ว</p><p>                                สมัยนั้น    เราเป็นชฎิลมีตบะใหญ่   สลัด</p><p>                       ผ้าคากรองเปลือกไม้เหาะไปอัมพรในกาลนั้น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 42</p><p>                        <strong>เราไม่สามารถจะเหาะไปได้เหนือพระ-</strong></p><p><strong>                        พุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด เราเหาะไปไม่ได้ เหมือน</strong></p><p><strong>                        นกเข้าไปใกล้ภูเขาแล้วไปไม่ได้ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                   เราบังหวนเป็นไอน้ำลอยอยู่ในอัมพร</strong></p><p><strong>                        เช่นนี้ ด้วยคิดว่า เหตุเครื่องทำให้อิริยาบถกำเริบ</strong></p><p><strong>                        เช่นนี้ มิได้เคยมีแก่เรา </strong></p><p><strong>                                   เอาละ เราจักค้นหาเหตุนั้น บางทีเรา</strong></p><p><strong>                        จะพึงได้ผล เราลงจากอากาศ ก็ได้สดับพระ</strong></p><p><strong>                        สุรเสียงของพระศาสดา</strong></p><p><strong>                                   เมื่อพระศาสดาตรัสถึงว่าสังขารไม่เที่ยง</strong></p><p><strong>                        ด้วยพระสุรเสียงที่น่ายินดี น่าฟัง กลมกล่อม</strong></p><p><strong>                        ขณะนั้นเราได้เรียนเอาอนิจจลักษณะนั่นแหละ</strong></p><p><strong>                                   ครั้นเรียนอนิจจลักษณะได้แล้ว ก็ไปสู่</strong></p><p><strong>                        อาศรมของตน เราอยู่ในอาศรมนั้นแหละ ตราบ</strong></p><p><strong>                        เท่าสิ้นอายุ ตายไปแล้ว</strong></p><p><strong>                                    เมื่อกาลที่สุดกำลังเป็นไป เราระลึกถึง</strong></p><p><strong>                        การฟังพระสัทธรรม เพราะกรรมที่เราได้ทำไว้ดี</strong></p><p><strong>                        แล้วนั้น และเพราะความตั้งเจตนาไว้</strong></p><p><strong>                                    เราละร่างมนุษย์แล้ว ได้ไปสู่ดาวดึงส-</strong></p><p><strong>                        พิภพ   รื่นรมย์อยู่ในเทวโลก ๓ หมื่นกัป</strong></p><p><strong>                                        ได้เสวยราชสมบัติในเทวโลก ๕๑  ครั้ง</strong></p><p><strong>                              ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๓๑  ครั้ง</strong></p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 43</p><p>                                         และได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</p><p>                        โดยคณนานับมิได้  เราเสวยบุญของตน  ถึงความ</p><p>                        สุขในภพน้อยใหญ่</p><p>                                         เราท่องเที่ยวไปในภพน้อยภพใหญ่  ก็ยัง </p><p>                        ระลึกได้ถึงสัญญานั้น    บทอันไม่เคลื่อน  คือ</p><p>                        นิพพาน  เราหาได้แทงตลอดด้วยธรรมอันหนึ่งไม่</p><p>                        สมณะผู้มีอินทรีย์อันอบรมแล้ว    นั่งในเรือนบิดา</p><p>                                         เมื่อจะแสดงธรรมกถาท่านได้ยกอนิจจ-    </p><p>                        ลักษณะขึ้นมาในธรรมกถานั้น</p><p>                                         พร้อมกับที่ได้ฟังคาถาว่า สังขารทั้งหลาย</p><p>                        ไม่เที่ยงหนอ     มีความเกิดขึ้นและความเสื่อมไป</p><p>                        เป็นธรรมดา     เกิดขึ้นแล้วย่อมดับไป    ความที่</p><p>                        สังขารเหล่านั้นสงบระงับ    เป็นความสุข   ดังนี้            </p><p>                                         เราจึงนึกถึงสัญญาขึ้นได้ทุกอย่าง  เรานั่ง</p><p>                        ณ อาสนะเดียว  บรรลุอรหัตแล้ว</p><p>                                         เราได้บรรลุอรหัต  โดยเกิดได้   ๗ ปี   พระ</p><p>                        พุทธเจ้าทรงให้เราอุปสมบทแล้ว    นี้เป็นผลแห่ง</p><p>                        การฟังธรรม</p><p>                                         ในกัปที่แสนแต่กัปนี้   เราได้ฟังธรรมใด</p><p>                        ในกาลนั้น        ด้วยการฟังธรรมนั้น     เราไม่รู้จัก</p><p>                        ทุคติเลย    นี้เป็นผลแห่งการฟังธรรม</p><p>                                         เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</p><p>                           ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 44</p><p>         <strong>ทราบว่า    ท่านพระเอกธัมมสวนิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย  </strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p><strong>                           จบเอกธัมมสวนิยเถราปทาน</strong> </p><p>           <strong>สุจินติตเถราปทานที่  ๘    (๔๒๘)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายข้าวใหม่</strong></p><p>                         <strong> [๑๘ ]  ครั้งนั้น   เราเป็นชาวนา   อยู่ในพระ  </strong></p><p><strong>                 นครหังสวดี     เลี้ยงชีพด้วยกสิกรรม   เลี้ยงดูเด็ก  ๆ</strong></p><p><strong>                 ก็ด้วยกสิกรรมนั้น    ครั้งนั้น   นาของเราสมบูรณ์ดี </strong></p><p><strong>                 ข้าวของเราออกรวงแล้ว  เมื่อถึงเวลาข้าวแก่ดีแล้ว</strong></p><p><strong>                 เราคิดอย่างนี้ในกาลนั้นว่า</strong></p><p><strong>                         เป็นการไม่เหมาะไม่สมควรแก่เราผู้รู้คุณ                  </strong></p><p><strong>                 น้อยใหญ่     ที่เราไม่ถวายทานในสงฆ์แล้ว   พึง</strong></p><p><strong>                 บริโภคส่วนอันเลิศด้วยตน</strong></p><p><strong>                         พระสัมพุทธเจ้าผู้ไม่มีใครเสนอเหมือน</strong></p><p><strong>                 ในโลก  มีพระลักษณะอันประเสริฐ ๓๒  ประการ</strong></p><p><strong>                  และพระสงฆ์ผู้ตนอันอบรมแล้ว เป็นนาบุญของ</strong></p><p><strong>                  โลก  ไม่มีนาบุญอื่นจะยิ่งไปกว่า</strong></p><p><strong>                          เราจักถวายทาน คือ ข้าวกล้าใหม่ในพระ</strong></p><p><strong>                  พุทธเจ้าและพระสงฆ์นั้น  เสียก่อน   ครั้นคิดเช่นนี้</strong></p><p><strong>                  แล้ว   เราเป็นผู้ร่าเริง   มีใจประกอบด้วยปีติ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 45</p><p>                            <strong>นำเอาข้าวเปลือกมาจากนา     เข้าไปเฝ้า</strong></p><p><strong>                พระสัมพุทธเจ้า     ครั้นเข้าไปเผาพระสัมพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                ผู้เป็นเชษฐบุรุษของโลก  ประเสริฐกว่านรชน</strong></p><p><strong>                            ถวายบังคมพระบาทของพระศาสดาแล้ว </strong></p><p><strong>                กราบทูลว่า     ข้าแต่พระมุนี     ข้าวกล้าสมบูรณ์ </strong></p><p><strong>                ทั้งพระองค์ก็กำลังประทับอยู่  ณ ที่นี้        ข้าแต่</strong></p><p><strong>                พระองค์ผู้มีพระปัญญาจักษุ      ของพระองค์จงทรง</strong></p><p><strong>                พระกรุณารับเถิด</strong></p><p><strong>                            พระศาสดาพระนามว่าปทุมุตตระ   ผู้รู้</strong></p><p><strong>                แจ้งโลกสมควรรับเครื่องบูชา ทรงทราบความดำริ</strong></p><p><strong>                ของเราแล้วตรัสพระดำรัสนี้ว่า บุรุษบุคคลผู้ปฏิบัติ</strong></p><p><strong>                ๔  จำพวก ผู้ตั้งอยู่ในผล ๔ จำพวก นี้  คือสงฆ์</strong></p><p><strong>                เป็นผู้ตรง  มีปัญญา ศีล และมีจิตมั่นคง  บุญย่อม</strong></p><p><strong>                เป็นอันสั่งสมแล้ว ในเมื่อมนุษย์เพ่งบุญบูชากระ</strong></p><p><strong>                ทำอยู่</strong></p><p><strong>                            ทานที่ให้ในสงฆ์     ย่อมมีผลมาก   และ</strong></p><p><strong>                ควรให้ทานในสงฆ์นั้น   ข้าวกล้าของท่านนี้ก็เช่น</strong></p><p><strong>                เดียวกัน  ควรให้ในสงฆ์  </strong></p><p><strong>                       ท่านจงอุทิศแด่สงฆ์   นำเอาภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                ไปสู่เรือนของตน   แล้วจงถวายสิ่งที่มีอยู่ในเรือน</strong></p><p><strong>                ซึ่งท่านได้ตกแต่งแล้วเพื่อภิกษุสงฆ์เถิด เราอุทิศ</strong></p><p><strong>                แด่สงฆ์  นำภิกษุทั้งหลายไปเรือน   ได้ถวายสิ่งที่</strong></p><p><strong>                เราได้ตกแต่งไว้ในเรือนแด่ภิกษุสงฆ์</strong>               </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 46</p><p>                            เพราะกรรมที่เราได้ทำไว้ดีแล้วนั้น  และ</p><p>                เพราะความตั้งเจตนาไว้     เราละร่างมนุษย์แล้ว</p><p>                จึงไปยังดาวดึงสพิภพ    วิมานทองงามผุดผ่องสูง</p><p>                ๖๐ โยชน์   กว้าง ๓๐  โยชน์  บุญกรรมได้สร้างไว้</p><p>                อย่างงามแล้วเพื่อเรา ณ สวรรค์ชั้นดาวดึงส์นั้น</p><p>                                                        จบภาณวารที่  ๑๙ </p><p>                            ภพของเรา      เกลื่อนกล่นระคนไปด้วย</p><p>                เทพนารี เรากิน  ดื่มในภพนั้น    อยู่ในสวรรค์ชั้น</p><p>                ไตรทศ </p><p>                            เราได้เสวยราชสมบัติในเทวโลก  ๓,๐๐๐</p><p>                ครั้ง     และได้เสวยราชสมบัติในเทวโลกอีก ๕๐๐ </p><p>                ครั้ง </p><p>                            ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๕๐๐ ครั้ง  และ</p><p>                ได้เป็นพระเจ้าประเทศราช  โดยคณนานับมิได้</p><p>                            เราท่องเที่ยวอยู่ในภพน้อยใหญ่ ได้ทรัพย์ </p><p>                นับไม่ได้ เราไม่มีความบกพร่องในโภคสมบัติเลย</p><p>                นี้เป็นผลแห่งข้าวใหม่</p><p>                            ยานช้าง  ยานม้า   วอ  และคานหาม เรา</p><p>                ได้ทุกสิ่ง  นี้เป็นผลแห่งข้าวใหม่</p><p>                            ผ้าใหม่    ผลไม้ใหม่    โภชนะมีรสอัน</p><p>                เลิศใหม่   เราได้ทุกอย่าง   นี้เป็นผลแห่งข้าวใหม่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 47</p><p>                              ผ้าใหม่  ผ้ากัมพล ผ้าเปลือกไม้    ผ้าฝ้าย</p><p>                เราได้ทุกอย่าง   นี้เป็นผลแห่งข้าวใหม่</p><p>                       หมู่ทาสี     หมู่ทาส   และนารี    ที่ประดับ</p><p>                ประดาอย่างสวยงาม   เราได้ทุกจำพวก นี้เป็นผล  </p><p>                แห่งข้าวใหม่ </p><p>                              หนาวหรือร้อนไม่เบียดเบียนเรา เราไม่มี</p><p>                ความเร่าร้อน    อนึ่ง  ทุกข์ทางใจ   ไม่มีในหทัย</p><p>                ของเรา</p><p>                              เชิญเคี้ยวสิ่งนี้   เชิญบริโภคสิ่งนี้    เชิญ </p><p>                นอนบนที่นอนนี้    คำเช่นนี้       เราได้ทุกประการ</p><p>                นี้เป็นผลแห่งข้าวใหม่</p><p>                              บัดนี้ ชาตินี้เป็นชาติหลังสุดภพสุดท้าย</p><p>                กำลังเป็นไป  ถึงทุกวันนี้  ไทยธรรมของเรา  ก็ทำ</p><p>                เราให้ยินดีอยู่ทุกเมื่อ</p><p>                              เราได้ถวายข้าวใหม่ในหมู่สงฆ์ผู้ประ-</p><p>                เสริฐสุด     ย่อมเสวยอานิสงส์ ๘ ประการ    อัน</p><p>                สมควรแก่กรรนของเรา</p><p>                              คือ  เราเป็นผู้มีผิวพรรณผิวผ่อง  ๑  มียศ ๑</p><p>                มีโภคทรัพย์มากมาย  ใคร ๆ ลักไม่ได้ ๑  มีภักษา</p><p>                มากทุกเมื่อ    มีบริษัทไม่ร้าวรานกันทุกเมื่อ</p><p>                              สัตว์ที่อาศัยแผ่นดินล้วนยำเกรงเรา ๑</p><p>                เราได้ไทยธรรมก่อน   จะในท่ามกลางสงฆ์     หรือ</p><p>                เฉพาะพระพักตร์        พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 48</p><p>                     <strong>ก็ตาม พวกทายกเลยองค์อื่น ๆ เสียหมด   ถวายแก่</strong></p><p><strong>                     เราเท่านั้น ๑</strong></p><p><strong>                              เราได้เสวยอานิสงส์เหล่านี้      เพราะได้</strong></p><p><strong>                    ถวายข้าวใหม่ในหมู่สงฆ์ผู้อุดมก่อน    นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>                    แห่งข้าวใหม่ </strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  เราได้ถวายทานใด</strong></p><p><strong>                    ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                    ข้าวใหม่</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระสุจินติตเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                                 จบสุจินติตเถราปทาน</p><p>      <strong>โสณณกิงกณยเถราปทานที่  ๙   ( ๔๒๙ )</strong>                     </p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกกะดึงทอง</strong></p><p>                             <strong> [๑๙ ]  เราได้ออกบวชเป็นบรรพชิตด้วย</strong></p><p><strong>                   ศรัทธา  เรานุ่งห่มผ้าเปลือกไม้กรอง   เห็นกรรม</strong></p><p><strong>                   คือการบำเพ็ญตบะ</strong></p><p><strong>                            สมัยนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เชษฐ-</strong></p><p><strong>                   บุรุษของโลก   ประเสริฐกว่านระ พระนามว่าอัตถ-</strong></p><p><strong>                   ทัสสี    เสด็จอุบัติขึ้นช่วยมหาชนให้ข้าม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 49</p><p>                             <strong>ก็เราสิ้นกำลังเพราะพยาธิอย่างหนัก  เรา</strong></p><p><strong>                นึกถึงพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด   ก่อพระสถูปอัน</strong></p><p><strong>                อุดมที่หาดทราย</strong></p><p><strong>                             ครั้นแล้ว   เป็นผู้จิตยินดี     มีใจโสมนัส </strong></p><p><strong>                เรี่ยรายดอกกะดึงทองลงโดยพลัน   เราบำเรอพระ</strong></p><p><strong>                สถูปของพระพุทธเจ้า      พระนามว่าอัตถทัสสี</strong></p><p><strong>                ผู้คงที่  ด้วยใจอันเลื่อมใสนั้น  ปานดังบำเรอพระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าเฉพาะพระพักตร์ </strong></p><p><strong>                             เราไปสู่เทวโลกแล้ว      ได้ความสุขอัน</strong></p><p><strong>                ไพบูลย์  ในเทวโลกนั้น เรามีผิวพรรณปานทองคำ</strong></p><p><strong>                นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                             เทพนารีของเรามีประมาณ  ๘๐ โกฏิ </strong></p><p><strong>                ประดับประดาสวยงาม  บำรุงเราอยู่ทุกเมื่อ นี้เป็น</strong></p><p><strong>                ผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                             นักดนตรี ๖ หมื่น  กับ   กลอง  ตะโพน</strong></p><p><strong>                 สังข์    บัณเฑาะว์      มโหระทึก     บรรเลงอย่าง</strong></p><p><strong>                ไพเราะในเทวโลกนั้น                                </strong></p><p><strong>                             ช้างกุญชรตระกูลมาตังคะแตกมัน ๓ ครั้ง</strong></p><p><strong>                อายุ ๖๐ ปี ๘๔,๐๐๐ เชือก ประดับสวยงามคลุมด้วย</strong></p><p><strong>                ตาข่ายทอง  ทำการบำรุงเรา  ความเป็นผู้บกพร่อง</strong></p><p><strong>                ในพลกายและที่</strong><sup>๑</sup><strong>อยู่   ไม่มีแก่เรา</strong></p><p><strong>                             เราเสวยผลของดอกกะดึงทอง    ได้เสวย </strong></p><p><strong>                ราชสมบัติในเทวโลก  ๕๘  ครั้ง    ได้เป็นพระเจ้า</strong></p><p>ม.ยุ.  คเช  ช้างศึก </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 50</p><p>                   จักรพรรดิ  ๗๑  ครั้ง      และได้เสวยราชสมบัติ</p><p>                   มหาปฐพี ๑๐๑  ครั้ง </p><p>                            บัดนี้เราได้บรรลุอมตบทอันลึกซึ้ง ยาก </p><p>                   ที่จะเห็นได้  สังโยชน์หมดสิ้นไปแล้ว  บัดนี้  ภพ</p><p>                    ใหม่ไม่มี </p><p>                             ในกัปที่  ๑,๘๐๐   แต่กัปนี้     เราได้เอา</p><p>                    ดอกไม้บูชา  ด้วยการบูชานั้น    เราจักไม่รู้จักทุคติ </p><p>                    เลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</p><p>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน </p><p>                    ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า   ท่านพระโสณณกิงกณิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</p><p>ประการฉะนั้นแล.</p><p>                              จบโสณณกิงกณิยเถราปทาน</p><p>               <strong>โสวัณณโกนตริกเถราปทานที่  ๑๐  (๔๓๐)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายกระโหลกน้ำเต้า</strong></p><p>                              [๒๐]  เราเห็นพระพุทธเจ้าผู้อบรมใจ ฝึก  </p><p>                      พระองค์แล้ว    มีพระทัยตั้งมั่นเสด็จดำเนินอยู่ใน</p><p>                      ทางใหญ่</p><p>                               -ทรงข้ามโอฆะได้แล้ว    ทรงยินดีในการ</p><p>                      สงบระงับจิต  ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง มีปรกติเพ่ง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 51</p><p>                พินิจ  ยินดีในณาน  เป็นมุนี  เข้าสมาบัติ สำรวม</p><p>                อินทรีย์</p><p>                             จึงเอากระโหลกน้ำเต้าตักน้ำเข้าไปเผา </p><p>                พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด        ล้างพระบาทของ</p><p>                พระพุทธเจ้าแล้วถวายกระโหลกน้ำเต้า</p><p>                             และพระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ</p><p>                ได้ทรงบังคับว่า      ท่านจงเอากระโหลกน้ำเต้านี้</p><p>                ตักน้ำมาวางไว้ที่ใกล้ ๆ เท้าของเรา</p><p>                             เรารับสนองพระพุทธดำรัสว่า สาธุ แล้ว</p><p>                เอากระโหลกน้ำเต้ามาวางไว้ใกล้พระพุทธเจ้า</p><p>                ผู้ประเสริฐสุด  เพราะความเคารพต่อพระศาสดา</p><p>                             พระศาสดาผู้ทรงมีความเพียรใหญ่   เมื่อ</p><p>                จะทรงยังจิตของเราให้ดับสนิท ได้ทรงอนุโมทนา</p><p>                ว่าด้วยการถวายน้ำเต้านี้     ขอความดำริของท่าน</p><p>                จงสำเร็จ</p><p>                             ในกัปที่ ๑๕   แต่กัปนี้  เรารื่นรมย์อยู่ใน</p><p>                เทวโลก     ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช ๓๓ ครั้ง</p><p>                             จะเป็นกลางวันหรือกลางคืนก็ตาม   เมื่อ</p><p>                เราเดินหรือยืนอยู่   คนทั้งหลายถือถ้วยทองยืนอยู่</p><p>                ข้างหน้าเรา</p><p>                             เราได้ถ้วยทองเพราะการถวายกระโหลก</p><p>                น้ำเต้าแด่พระพุทธเจ้า     สักการะที่ทำไว้ในท่าน</p><p>                ผู้คงที่ทั้งหลาย  ถึงจะน้อยก็ย่อมเป็นของไพบูลย์ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 52</p><p>                                <strong>ในกัปที่แสนแค่กัปนี้   เราได้ถวายน้ำเต้า </strong></p><p><strong>                   ในกาลนั้น    ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                   นี้เป็นผลแห่งน้ำเต้า</strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั่งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้. </strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระโสวัณณโกนตริกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                 จบโสวัณณโกนตริกเถราปทาน</strong></p><p>            <strong>อรรถกถาสกิงสัมมัชชกวรรคที่  ๔๓</strong></p><p>           อปทานของพระเถระทั้งหมดในวรรคที่ ๔๓ มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล</p><p>ความต่างกันแห่งชื่อของพระเถระทั้งหลาย    และความต่างกันแห่งบุญของพระ</p><p>เถระทั้งหลายเท่านั้นเป็นความแปลกกัน.</p><p>                           <strong>จบอรรถถาสกิงสัมมัชชกวรรคที่  ๔๓ </strong>                                                 </p><p>                     <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้คือ</p><p>               <strong>๑.  สกิงสัมมัชชกเถราปทาน          ๒.   เอกทุสสทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๓.  เอกาสนทายกเถราปทาน  ๔. สัตตกทัมพปุปผิยเถราปทาน  ๕. โกรัณฑ-</strong></p><p><strong>ปุปผิยเถราปทาน       ๖. ฆฏมัณฑทายกเถราปทาน   ๗.  เอกธัมสวนิยเถรา</strong></p><p><strong>ปทาน  ๘. สุจินติตเถราปทาน  ๙.  โสณณกิงณยเถราปทาน   ๑๐. โสวัณณ-</strong></p><p><strong>โกนตริกเถราปทาน   และในวรรคนี้  บัณฑิตคำนวนคาถาไว้ ๑๗๑ คาถา.</strong></p><p><strong>                          จบสกิงสัมมัชชกวรรคที่  ๔๓  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 53</p><p>                         <strong>เอกวิหาริวรรคที่  ๔๔</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการอยู่ป่าแต่ผู้เดียว</strong></p><p>                            <strong> [๒๑]  ในภัทรกัปนี้   พระพุทธเจ้าพระ </strong></p><p><strong>                นามว่ากัสสปะโดยพระโคตรเป็นเผ่าพรหม มีพระ</strong></p><p><strong>                ยศใหญ่  ประเสริฐ  ว่านักปราชญ์   ทั้งหลาย  เสด็จ</strong></p><p><strong>                อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                             พระองค์ไม่มีธรรมเครื่องให้เนิ่นช้า  ไม่มี</strong></p><p><strong>                เครื่องยึดหน่วง   มีพระทัยเสมอด้วยอากาศ  มาก</strong></p><p><strong>                ด้วยสุญญตสมาธิ    คงที่   ยินดีในอนิมิตตสมาธิ </strong></p><p><strong>                ประทับอยู่แล้ว</strong></p><p><strong>                             พระองค์ผู้มีพระทัยรังเกียจ   ไม่มีตัณหา</strong></p><p><strong>                เครื่องฉาบทา    ไม่เกี่ยวข้องในตระกูล   ในคณะ</strong></p><p><strong>                ประกอบด้วยพระกรุณาใหญ่  เป็นนักปราชญ์ ทรง</strong></p><p><strong>                ฉลาดในอุบายเรื่องแนะนำ</strong></p><p><strong>                             ทรงขวนขวายในกิจของผู้อื่น   ทรงแนะ</strong></p><p><strong>                นำในหนทางอันยังสัตว์ให้ถึงนิพพาน     ซึ่งเป็น</strong></p><p><strong>                เหตุทำเปือกตมคือคติให้แห้ง     ในโลกพร้อมทั้ง</strong></p><p><strong>                เทวโลก</strong></p><p><strong>                             ประทับนั่งแสดงอมตธรรมอันเป็นความ</strong></p><p><strong>                แช่มชื่นอย่างยิ่ง  ซึ่งเป็นเครื่องห้ามชราและมรณะ</strong></p><p><strong>                ในท่ามกลางบริษัทใหญ่ ยังสัตว์ให้ข้ามโลก </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 54</p><p>                             <strong>พระวาจาไพเราะเหมือนนกการะเวก  เป็น </strong></p><p><strong>                  นาถะของโลก  มีพระสุรเสียงกังวาลประหนึ่งเสียง</strong></p><p><strong>                  พรหม  ผู้เสด็จมาด้วยประการนั้น     ถอนพระองค์</strong></p><p><strong>                  ขึ้นมาจากมหันตทุกข์  ในเมื่อโลกปราศจากผู้แนะนำ</strong></p><p><strong>                             ทรงแสดงธรรมที่ปราศจากธุลี    นำสัตว์</strong></p><p><strong>                  ออกจากโลก     เราได้เห็นแล้ว    ได้ฟังธรรมของ </strong></p><p><strong>                  พระองค์   จึงออกบวชเป็นบรรพชิต </strong></p><p><strong>                              ครั้นเราบวชแล้วในกาลนั้น        คิดถึงคำ</strong></p><p><strong>                  สอนของพระชินเจ้า ถูกความเกี่ยวข้องบีบคั้น   จึง</strong></p><p><strong>                  ได้อยู่เสวยในป่าที่น่ารื่นรมย์แต่ผู้เดียวเท่านั้น</strong></p><p><strong>                              การที่เรามีกายหลีกออกมาได้    เป็นเหตุ</strong></p><p><strong>                   แห่งการหลีกออกแห่งใจของเราผู้เห็นภัยในความ</strong></p><p><strong>                   เกี่ยวข้อง</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระเอกวิหาริยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบเอกวิหาริยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 55</p><p>        <strong>เอกสังขิยเถราปทานที่ ๒  (๔๓๓)</strong></p><p>    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการเป่าสังข์เป็นพุทธบูชา</strong>  </p><p>                            [๒๒]  ได้มีการสมโภชไม้มหาโพธิ์ของ </p><p>                พระผู้มีพระภาคพระนามว่าวิปัสสี       มหาชนมา</p><p>                ประชุมกันบูชาไม้มหาโพธิ์อันอุดม</p><p>                            ไม้มหาโพธิ์ที่ควรบูชาเช่นนี้     ของพระ</p><p>                ศาสดาพระองค์ใด   พระศาสดาพระองค์นั้น   จัก</p><p>                เป็นผู้เว้นจากความเศร้าโศกใหญ่   มีปัญญา  เป็น</p><p>                พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</p><p>                            ครั้งนั้น   เราถือเอาสังข์มาบำรุงโพธิ์พฤกษ์</p><p>                เราเป่าสังข์ตลอดวันยังค่ำ      ไหว้ไม้มหาโพธิ์อัน</p><p>                อุดมแล้ว</p><p>                            กรรมที่เราได้ทำในเวลาก่อนจะตาย</p><p>                ส่งให้เราไปเทวโลก      ซากศพของเราตกไปแล้ว</p><p>                เรารื่นรมย์อยู่ในเทวโลก</p><p>                            นักดนตรีหกหมื่น ยินดี  ร่าเริง  บันเทิง</p><p>                บำรุงเราอยู่ทุกเมื่อ  นี้เป็นผลของพุทธบูชา</p><p>                             ในกัปที่  ๗๑       เราได้เป็นพระราชาพระ</p><p>                นามว่าสุทัสสนะ  เป็นใหญ่อยู่ในชมพูทวีป  มีมหา</p><p>                สมุทรทั้ง  ๔ เป็นขอบเขต  </p><p>                             ครั้งนั้น    นักดนตรี  ๘๐๐    แวดล้อมเรา</p><p>                ตลอดเวลา   เราย่อมเสวยกรรมของตน   นี้เป็นผล</p><p>                ของการบำรุง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 56</p><p>                                <strong>เราเข้าถึงกำเนิดใด คือ เทวดาหรือมนุษย์</strong></p><p><strong>                   แม้เรายังอยู่ในครรภ์ของมารดา    กลองก็ประคม</strong></p><p><strong>                   อยู่ตลอดเวลา</strong></p><p><strong>                                เพราะอุปัฏฐากพระสัมพุทธเจ้า     เราได้</strong></p><p><strong>                   เสวยสมบัติแล้ว     เป็นผู้บรรลุบทอันไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                   เป็นบทอันเกษมไม่มีมลทิน  ไม่ตาย  </strong></p><p><strong>                               ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้   เราได้ทำกรรมใด</strong></p><p><strong>                   ในกาลนั้น        ด้วยกรรมนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                   นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระเอกสังขิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                                จบเอกสังขิยเถราปทาน</p><p>              <strong>ปาฏิหิรสัญญกเถราปทานที่ ๓  (๔๓๓)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งความเลื่อมใสในปาฏิหาริย์</strong></p><p>                          <strong> [๒๓]  ครั้งนั้น    พระพิชิตมารผู้สมควร</strong></p><p><strong>                   รับเครื่องบูชาพระนามว่าปทุมุตตระ   ได้เสด็จเข้า</strong></p><p><strong>                   ไปยังพระนคร   พร้อมทั้งภิกษุสงฆ์ผู้มีอินทรีย์อัน</strong></p><p><strong>                   สำรวมแล้ว แสนรูป  ขณะนั้นได้มีเสียงสนั่นก้อง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 57</p><p>                   <strong>ไพเราะรับเสด็จพระพุทธเจ้าผู้สงบระงับ  คงที่  ซึ่ง</strong></p><p><strong>                   กำลังเสด็จเข้าพระนครโดยทางรถ</strong></p><p><strong>                              ด้วยพุทธานุภาพ     พิณที่ไม่ถูกทำเพลง</strong></p><p><strong>                   ไม่ถูกเคาะ  ก็บรรเลงขึ้นได้เอง ในเมื่อพระพุทธ-</strong></p><p><strong>                    เจ้าเสด็จเข้าบุรี   </strong></p><p><strong>                              เรานมัสการพระพุทธเจ้าผุ้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                    พระนามว่าปทุมุตตระ ผู้เป็นพระมหามุนี  และเห็น</strong></p><p><strong>                    ปาฏิหาริย์แล้ว  ได้ยังจิตให้เลื่อมใสในปาฏิหาริย์นั้น</strong></p><p><strong>                              โอ  พระพุทธเจ้า    โอ   พระธรรม    โอ</strong></p><p><strong>                    สมบัติแห่งพระศาสดาของเรา        ดนตรีถึงไม่มี</strong></p><p><strong>                    เจตนาถึงยังบรรเลงได้เองเทียว</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     เราได้สัญญาใด</strong></p><p><strong>                    ในกาลนั้น    ด้วยการได้สัญญานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                     เลย  นี้เป็นผลแห่งสัญญาในพระพุทะเจ้า </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระปาฏิหิรสัญญกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล .</strong></p><p><strong>                              จบปาฏิหิรสัญญกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 58</p><p>        <strong>ญาณัตถวิกเถราปทานที่  ๔  (๔๓๔)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยผลแห่งการสดุดีพระพุทธเจ้า</strong> </p><p>                              <strong> [๒๕]  เราได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้สูงสุด </strong></p><p><strong>                กว่าสัตว์   ผู้รุ่งเรืองเหมือนต้นกรณิการ์   โชติช่วง</strong></p><p><strong>                ดังดวงประทีป  ไพโรจน์ดุจทองคำ</strong></p><p><strong>                              เราวางคนโทน้ำ    ผ้าเปลือกไม้กรอง</strong></p><p><strong>                ธมกรก  ทำหนังเสือเฉวียงบ่า แล้วกล่าวสดุดีพระ-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุดว่า</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระมุนี     พระองค์ทรงขจัดความ </strong></p><p><strong>                มืดมิด    ซึ่งอากูลไปด้วยข่ายคือโมหะ  ทรงแสดง</strong></p><p><strong>                แสงสว่าง คือ พระญาณแล้วเสด็จข้ามไป </strong></p><p><strong>                              พระองค์ได้ยกโลกนี้ขึ้นแล้ว    สิ่งที่ยอด</strong></p><p><strong>                เยี่ยมซึ่งมีอยู่ทั้งหมด   จะเปรียบปานกับพระญาณ</strong></p><p><strong>                เป็นประมาณเครื่องไปจากโลกของพระองค์ไม่มี</strong></p><p><strong>                              ด้วยพระญาณนั้น   โลกจึงขนานนาม</strong></p><p><strong>                พระองค์ว่าสัพพัญญู   สัพพัญญู  ข้าพระองค์ขอ</strong></p><p><strong>                ถวายบังคมพระองค์ผู้มีความเพียรใหญ่  ทรงทราบ</strong></p><p><strong>                ธรรมทั้งปวง ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     เราได้สดุดีพระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด   ด้วยการสดุดีนั้น    เราไม่</strong></p><p><strong>                รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการสดุดีพระญาณ</strong>   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 59</p><p>                                <strong> เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระญาณัตถวิกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                              จบญาณัตถวิกเถราปทาน </p><p>                     <strong>อุจฉขัณฑิกเถราปทานที่  ๕  (๔๓๕)</strong> </p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายท่อนอ้อย</strong></p><p>                              <strong> [๒๕]  เราเป็นคนเฝ้าประตูอยู่ในพระ-</strong></p><p><strong>                นครพันธุมดี   ได้เห็นพระพุทธเจ้า  ผู้ปราศจากธุลี</strong></p><p><strong>                ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>                              เรามิจิตเลื่อมใสโสมนัส    ไดถือเอาท่อน</strong></p><p><strong>                 อ้อยมาถวาย    แด่พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุดพระ</strong></p><p><strong>                 นามว่าวิปัสสี  ผู้แสวงทาคุณอันยิ่งใหญ่</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่ ๙๑   แต่กัปนี้เราได้ถวายอ้อยใด</strong></p><p><strong>                 ในกาลนั้น      ด้วยการถวายอ้อยนั้น      เราไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                 ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายท่อนอ้อย                                </strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>ทราบว่า  ท่านพระอุจฉุขัณฑิกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                         จบอุจฉุขัณฑิกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 60</p><p>          <strong>กลัมพทายกเถราปทานที่ ๖  (๔๓๖)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายมันอ้อน</strong></p><p>                              <strong> [๒๖]   พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าโรมสะ </strong></p><p><strong>                    ประทับอยู่ที่ซอกเขา  เราเลื่อมใสได้ถวายมันอ้อน</strong></p><p><strong>                    แด่พระองค์ด้วยมือทั้งสองของตน</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่ ๙๔ แต่กัปนี้  เราได้ถวายทานใด</strong></p><p><strong>                    ในกาลนั้น     ด้วยทานนั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                    นี้เป็นผลแห่งการถวายมันอ้อน</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้สำเร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระกลัมพทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                     จบกลัมพทายกเถราปทาน</p><p>             <strong>อัมพาฏกทายกเถราปทานที่ ๗  (๔๓๗)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายมะกอก</strong></p><p>                              <strong> [๒๗]  เราได้เห็นพระสยัมภูพุทธเจ้าผู้ไม่</strong></p><p><strong>                    ทรงพ่ายแพ้อะไร ในป่าใหญ่  จึงได้เอาผลมะกอก</strong></p><p><strong>                    มาถวายแด่พระสยัมภู</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่ ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                    ใดในกาลนั้น    ด้วยการถวายผลไม้นั้นเราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                    ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 61</p><p>                                <strong>เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระอัมพาฏกทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p><strong>                             จบอัมพาฏกทายกเถราปทาน</strong></p><p>        <strong>หรีตกิทายกเถราปทานที่  ๘  (๔๓๘)</strong></p><p>                          <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลสมอ</strong></p><p>                              <strong> [๒๘]  เรากำลังนำผลสมอ    ผลมะขาม</strong></p><p><strong>                     ป้อม  ผลมะม่วง   ผลหว้า   สมอพิเภก    กระเบา</strong></p><p><strong>                     ผลรกฟ้า  มะตูม    มาด้วยตนเอง</strong></p><p><strong>                              เราได้เห็นพระมหามุนีผู้มีปรกติเพ่งพินิจ</strong></p><p><strong>                     ยินดีในณาน   เป็นนักปราชญ์  ถูกอาพาธเบียดเบียน</strong></p><p><strong>                     เสด็จเดินทางไกล  ประทับอยู่ที่เงื้อมเขา</strong></p><p><strong>                               จึงได้เอาผลสมอทำเภสัชเสร็จแล้วถวาย</strong></p><p><strong>                     แด่พระสยัมภู  พยาธิหายไปในทันใดนั้นเอง</strong></p><p><strong>                               พระพุทธเจ้าผู้มีความกระวนกระวายอันละ</strong></p><p><strong>                     ได้แล้ว   ได้ทรงทำอนุโมทนาว่า  ก็ด้วยการถวาย</strong></p><p><strong>                     เภสัชอันเป็นเครื่องระงับพยาธินี้    ท่านเกิดเป็น</strong></p><p><strong>                     เทวดา  เป็นมนุษย์   หรือจะเกิดในชาติอื่น  จงเป็น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 62</p><p>                   <strong> ผู้ถึงความสุขในที่ทุกแห่ง    และท่านอยู่ถึงความ</strong></p><p><strong>                    ป่วยไข้ </strong></p><p><strong>                                ครั้นพระสยัมภูพุทธเจ้าผู้ไม่ทรงพ่ายแพ้</strong></p><p><strong>                    อะไร  เป็นนักปราชญ์    ตรัสดังนี้แล้วได้เสด็จเหาะ</strong></p><p><strong>                    ขึ้นสู่อากาศ  เหมือนพญาหงส์ในอัมพรฉะนั้น  </strong></p><p><strong>                                เพราะเราได้ถวายสมอแด่พระสยัมภูพุทธ-</strong></p><p><strong>                    เจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่   ความป่วยไข้จึงมิได้</strong></p><p><strong>                    เกิดแก่เราเลยจนถึงชาตินี้      นี้เป็นความเกิดครั้ง</strong></p><p><strong>                    หลังของเรา</strong></p><p><strong>                                ภพสุดท้ายกำลังเป็นไป    วิชชา ๓  เรา</strong></p><p><strong>                    ได้บรรลุแล้วโดยลำดับ     คำสอนของพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                     เราได้ทำเสร็จแล้ว       </strong></p><p><strong>                                ในกัปที่ ๙๔   แต่กัปนี้  เราได้ถวายเภสัช</strong></p><p><strong>                     ในกาลนั้น      ด้วยการถวายเภสัชนั้น    เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                     ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งเภสัชทาน</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระหรีตกิทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                               จบหรีตกิทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 63</p><p>      <strong>อัมพปิณฑิยเถราปทานที่ ๙  (๔๓๙)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายมะม่วง</strong></p><p>                          <strong> [๒๙]  ครั้งนั้น  เราเป็นพญาช้างมีงางอน </strong></p><p><strong>               งาม  ทรงกำลังกล้าว่องไว  เที่ยวอยู่ในป่าใหญ่ได้</strong></p><p><strong>                เห็นพระผู้นำโลก  </strong></p><p><strong>                          เราได้หยิบเอาชิ้นมะม่วงมาถวายแด่พระ</strong></p><p><strong>                 ศาสดา พระมหาวีรเจ้าพระนามว่าสิทธัตถะผู้นายก</strong></p><p><strong>                 ของโลก  ทรงรับประเคน</strong></p><p><strong>                          เมื่อเราเพ่งดู พระพิชิตมารได้เสวยในกาล</strong></p><p><strong>                 นั้น   เรายังจิตให้เลื่อมใสในพระชินเจ้าพระองค์นั้น </strong></p><p><strong>                 จึงเข้าถึงสวรรค์ชั้นดุสิต</strong></p><p><strong>                          เราจุติจากดุสิตนั้นแล้ว    ได้เป็นพระเจ้า</strong></p><p><strong>                  จักรพรรดิราชเสวยสมบัติโดยอุบายเช่นนั้นแหละ</strong></p><p><strong>                          เรามีตนส่งไปเพื่อความเพียร   สงบระงับ</strong></p><p><strong>                  ไม่มีอุปธิกิเลส   กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้ว  เป็น</strong></p><p><strong>                  ผู้ไม่มีอาสวะอยู่           </strong></p><p><strong>                          ในกัปที่ ๙๔  แต่กัปนี้  เราได้ถวายทานใด  </strong></p><p><strong>                  ในกาลนั้น     ด้วยทานนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                          เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า   เราได้สำเร็จแล้ว    ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระอัมพปิณฑิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                           จบอัมพปิณฑิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 64</p><p>                   <strong>ชัมพูผลิยเถราปทานที่  ๑๐</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายลูกหว้า</strong></p><p>                              <strong> [๓๐]  เมื่อพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุ-</strong></p><p><strong>                  มุตตระ  เชษฐบุรุษของโลก  ผู้คงที่  ผู้ทรงยศอัน </strong></p><p><strong>                  สูงสุด กำลังเสด็จเที่ยวบิณฑบาตอยู่</strong></p><p><strong>                              ข้าพระองค์มีใจเลื่อมใส ได้ถือเอาผลหว้า</strong></p><p><strong>                   อย่างดีมาถวายแด่พระศาสดา       ผู้เป็นทักขิไณย</strong></p><p><strong>                   บุคคล   เป็นนักปราชญ์ </strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นใหญ่กว่าสัตว์  เชษฐ-</strong></p><p><strong>                    บุรุษของโลก     ประเสริฐกว่านรชน  เพราะกรรม</strong></p><p><strong>                    นั้น   ข้าพระองค์จึงเป็นผู้ละความชนะ   และความ</strong></p><p><strong>                    แพ้แล้ว  ได้ถึงฐานะที่ไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  ข้าพระองค์ได้ถวาย</strong></p><p><strong>                    ทานใดในกาลนั้น   ด้วยทานนั้น   ข้าพระองค์ไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                    ทุคติเลย   นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้อย่างดีเป็น</strong></p><p><strong>                    ทาน</strong></p><p><strong>                              ข้าพระองค์เผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .</strong></p><p><strong>                    คำสอนของพระพุทธเจ้า     ข้าพระองค์ได้ทำเสร็จ</strong></p><p><strong>                    แล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระชัมพูผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบชัมพูผลิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 65</p><p>                  <strong>อรรถกถาเอกวิหาริวรรคที่ ๔๔</strong></p><p>             แม้ในวรรคที่ ๔๔ อปทานทั้งหมด ก็ปรากฏชัดแล้วเหมือนกัน</p><p> ความต่างแห่งบุญ และความต่างแห่งผลอย่างเดียวเท่านั้น  เป็นความแปลกกัน</p><p>                                จบอรรถกถาเอกวิหาริวรรคที่  ๔๔ </p><p>                                                </p><p>                        <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>                  <strong>๑.  เอกวิหาริยเถราปทาน  ๒. เอกสังขิยเถราปทาน  ๓.  ปาฏิหิร-</strong></p><p><strong>สัญญกเถราปทาน   ๔.  พาณัตถวิกเถราปทาน    ๘.  อุจฉุขัณฑิกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๖.   กลัมพทายกเถราปทาน   ๗.  อัมพาฏกทายกเถรปทาน  ๘.  หรีตกิทายก</strong></p><p><strong>เถราปทาน  ๙.  อัมพปิณฑิยเถราปทาน    ๑๐.  ชัมพูผลิยเถราปทาน</strong></p><p><strong>                  บัณฑิตคำนวณคาถาได้ ๘๖ คาถา.</strong></p><p><strong>                                    จบเอกวิหาริวรรคที่ ๔๔ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 66</p><p>                         <strong>วิเภทกิวรรคที่  ๔๕</strong></p><p>        <strong>วิเภทกพีชิยเถราปทานที่ ๑  (๔๔๑)</strong></p><p>      <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายเมล็ดพืชสมอพิเภก</strong></p><p>                          <strong> [๓๑]  พระพุทธเจ้าผู้มีความเพียรใหญ่</strong></p><p><strong>                 ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง   พระนามว่ากกุสันธะ  พระ</strong></p><p><strong>                 องค์เสด็จหลีกออกจากหมู่ไปสู่ภายในป่า</strong></p><p><strong>                          เราถือเมล็ดพืชเครือเถาเที่ยวมา   สมัยนั้น                 </strong></p><p><strong>                 พระผู้มีพระภาคทรงเข้าฌานอยู่ ณ ระหว่างเขา</strong></p><p><strong>                          เราเห็นพระพุทธเจ้า     ผู้เป็นเทพของ</strong></p><p><strong>                 ทวยเทพแล้ว     มีใจเลื่อมใสได้ถวายเมล็ดพืชแด่</strong></p><p><strong>                 พระพุทธเจ้า      ผู้เป็นทักขิไณยบุคคล    เป็นนัก </strong></p><p><strong>                 ปราชญ์ </strong></p><p><strong>                          ในกัปนี้เอง  เราได้ถวายพืชใดในกาลนั้น</strong></p><p><strong>                  ด้วยการถวายพืชนั้น   เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>                  ผลแห่งเมล็ดพืช</strong></p><p><strong>                          เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า     ท่านพระวิเภทกพีชิยเถระได้ภาษิจคาถาเหล่านี้     ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                              จบวิเภทกพีชิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 67</p><p>                           <strong>อรรถกถาวิเภทิกวรรคที่  ๔๕</strong><sup>๑</sup></p><p>    <strong>๔๔๑. อรรถกถาวิเภทิกมิญชิยเถราปทาน</strong> </p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๑  วรรคที่ ๔๕  ดังต่อไป</p><p>           อปทานของท่านพระวิเภทิกมิญชิยเถระ  อันมีคำเริ่มต้นว่า  <strong>กกฺสนฺโธ </strong></p><p><strong>มหาวีโร</strong>  ดังนี้.</p><p>           บรรดาบทเหล่านั้น บทล่า <strong>พีชมิญฺชมทาสห</strong> ความว่าเราได้ผ่าผลสมอ</p><p>พิเภกแล้ว   ถือเอาเมล็ดในพืชปรุงกับน้ำผึ้งและน้ำตาลกรวด   ถวายแด่พระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้าพระนามว่า กกุสันธะ   แล.</p><p>                         จบอรรถกถาวิเภทิกมิญชิยเถราปทาน</p><p>                   <strong>โกลทายกเถราปทานที่  ๒  (๔๔๒)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายพุทรา</strong></p><p>                              <strong> [๓๒]  ครั้งนั้น    เรานุ่งหนังเสือ  ห่มผ้า</strong></p><p><strong>                   คากรอง  บำเพ็ญวัตรจริยาอย่างหนัก   ใกล้อาศรม</strong></p><p><strong>                   ของเรามีต้นพุทรา                          </strong></p><p><strong>                             ในกาลนั้น   พระพุทธเจ้าพระนามว่าสิขี</strong></p><p><strong>                   เป็นเอก  ไม่มีผู้เสมอสอง  ทรงทำให้โชติช่วง</strong></p><p><strong>                   อยู่ตลอดกาลทั้งปวง เสด็จเข้ามายังอาศรมของเรา</strong></p><p><strong>                              เรายังจิตของตนให้เลื่อมใส      เราถวาย</strong></p><p><strong>                   บังคมพระพุทธเจ้าผู้มีวัตรอันงามแล้ว    ได้เอามือ</strong></p><p><strong>                   ทั้งสองกอบพุทราถวายแด่พระพุทธเจ้า</strong></p><p>๑. บาลีว่า  วิเภทกพีชิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 68</p><p>                            <strong>ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายพุทรา</strong></p><p><strong>                 ใดในกาลนั้น     ด้วยทานนั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                 นี้เป็นผลแห่งการถวายพุทรา</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  ถอนพิภพขึ้นได้</strong></p><p><strong>                 ทั้งหมดแล้ว     ตัดกิเลสเครื่องผูกดังช้างตัดเชือก </strong></p><p><strong>                 แล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่ </strong></p><p><strong>                              การที่เราได้มายังสำนักของพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                 ของเรานี้  เป็นการมาดีแล้วหนอ  วิชชา ๓ เราได้</strong></p><p><strong>                 บรรลุแล้วโดยลำดับ       คำสอนของพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                 เราได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                              คุณวิเศษเหล่านี้  คือ   ปฏิสัมภิทา ๔</strong></p><p><strong>                  วิโมกข์  ๘   และอภิญญา     เราได้ทำให้แจ้งชัด</strong></p><p><strong>                  แล้ว คำสอนของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                  ดังนี้. </strong></p><p>          ทราบว่า ท่านพระโกลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                              จบโกลทายกเถราปทาน</p><p>                  <strong>เวลุวผลิยเถราปทานที่  ๓  (๔๔๓)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลมะตูม</strong></p><p>                               <strong> [๓๓]   เราสร้างอาศรมไว้อย่างสวยงาม </strong></p><p><strong>                  ใกล้ฝั่งแม่น้ำจันทภาคา   อาศรมนั้นเกลื่อนกล่น</strong></p><p><strong>                  ไปด้วยต้นมะตูม  เป็นที่รวมหมู่ไม้นานาชนิด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 69</p><p>                                <strong>เราเห็นผลมะตูมมีกลิ่นหอมแล้ว  ระลึก</strong></p><p><strong>                       ถึงพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  เราทั้งยินดีทั้งสลด</strong></p><p><strong>                       ใจ  เอาผลมะตูมใส่หาบจนเต็ม</strong></p><p><strong>                                ได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                       กกุสันธะ  แล้วถวายผลมะตูมสุกแด่พระองค์ผู้เป็น </strong></p><p><strong>                       เนื้อนาบุญ  เป็นนักปราชญ์   ด้วยใจอันผ่องใส</strong></p><p><strong>                                ในกัปนี้เอง    เราได้ถวายผลมะตูมกดใดใน</strong></p><p><strong>                       กาลนั้น      ด้วยการถวายผลมะตูมนั้น    เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                       ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายมะตูม                                </strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน  </strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระเวลุวผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                                    จบเวลุวผลิยเถราปทาน</p><p>                  <strong>ภัลลาตกทายกเถราปทานที่ ๔ (๔๔๔)</strong></p><p>                       <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลรกฟ้า</strong>  </p><p>                               <strong> [๓๔]  เราตกแต่งเครื่องลาดที่ทำด้วยหญ้า</strong></p><p><strong>                       แล้ว     ได้ทูลอาราธนาพระสัมพุทธเจ้าผู้มีพระฉวี </strong></p><p><strong>                       วรรณเหมือนทองคำ   มีพระลักษณะอันประเสริฐ</strong></p><p><strong>                       ๓๒ ประการ   ผู้ประหนึ่งว่าพระยารังที่กำลังมีดอก </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 70</p><p>                 <strong>บาน  เป็นพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  กำลังเสด็จ</strong></p><p><strong>                 ไปทางท้ายป่าใหญ่ว่า     ขอพระพุทธเจ้าทรงโปรด</strong></p><p><strong>                 อนุเคราะห์ข้าพระองค์เถิด   ข้าพระองค์ปรารถนา</strong></p><p><strong>                 จะถวายภิกษา </strong></p><p><strong>                           พระพุทธเจ้าพระนามว่าอัตถทัสสี ผู้อนุ-</strong></p><p><strong>                 เคราะห์    ประกอบด้วยพระกรุณา   มีพระยศใหญ่</strong></p><p><strong>                 ได้ทรงทราบความดำริของเรา          จงเสด็จแวะที่</strong></p><p><strong>                 อาศรมของเรา</strong></p><p><strong>                           ครั้นแล้ว    พระองค์ได้ประทับบนเครื่อง</strong></p><p><strong>                 ลาดที่ทำด้วยหญ้า  เราได้หยิบเอาผลรกฟ้ามาถวาย</strong></p><p><strong>                 แด่พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                           เมื่อเรามองดูอยู่     พระพิชิตมารจึงเสวย</strong></p><p><strong>                 ในเวลานั้น      เรายังจิตให้เลื่อมใสในทานนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                 ได้ถวายบังคมพระพิชิตมารในกาลนั้น</strong></p><p><strong>                           ในกัปที่  ๑๘๐๐    เราได้ถวายผลไม้ใดใน</strong></p><p><strong>                 กาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น   เราไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                 เลย   นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                           เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระภัลลาตกทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p><strong>                             จบภัลลาตกทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 71</p><p>         <strong>อุมมาปุปผิยเถราปทานที่  ๕  (๔๔๕)</strong></p><p>       <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยดอกผักตบ</strong></p><p>                           <strong> [๓] ครั้น  เมื่อต้นไทรอันเป็นไม้โพธิ- </strong></p><p><strong>                   พฤกษ์ งอกงามสีเขียวขจี   เราได้เอาดอกผักตบ</strong></p><p><strong>                   มาบูชาไม้โพธิพฤกษ์ </strong></p><p><strong>                            ในกัปนี้เอง     เราได้บูชาโพธิพฤกษ์ใด</strong></p><p><strong>                   ด้วยการบูชานั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย    นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>                   แห่งการบูชาไม้โพธิพฤกษ์</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระอุมมาปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                               จบอุมมาปุปผิยเถราปทาน</strong></p><p>           <strong>อัมพาฏกิยเถราปทานที่ ๖  (๔๔๖)</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยดอกมะกอก</strong></p><p>                            <strong> [๓๖]  พระมุนีพระนามว่าเวสสภูผู้อภิ-</strong></p><p><strong>                  ชาติ     เสด็จเข้าไปสู่ป่ารังซึ่งมีดอกบานสะพรั่ง</strong></p><p><strong>                  ประทับอยู่ที่ซอกเขา  เหมือนไกรสรสีหราชฉะนั้น </strong></p><p><strong>                            เรามีจิตผ่องใสโสมนัส เลื่อมใสได้เอา</strong></p><p><strong>                   ดอกมะกอกบูชาพระมหาวีรเจ้า  ผู้เป็นบุญเขตด้วย</strong></p><p><strong>                   มือทั้งสองของตน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 72</p><p>                              <strong>ในกัปที่ ๓๑    แต่กัปนี้   เราได้บูชาด้วย</strong></p><p><strong>                  ดอกไม้ใด   ด้วยการบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา  </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระอัมพาฏกิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบอัมพาฏกิยเถราปทาน</strong></p><p>              <strong>สีหาสนิกเถราปทานที่ ๗  (๔๔๓)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายอาสนะทอง</strong></p><p>                              <strong> [๓๗]  เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส   ได้</strong></p><p><strong>                   ถวายอาสนะทองแด่พระผู้มีพระภาคพระนามว่า</strong></p><p><strong>                   ปทุมุตตระ  ผู้แสวงหาประโยชน์แด่สรรพสัตว์</strong></p><p><strong>                              เราอยู่ในโลกใดๆ  คือ  ในเทวโลกหรือ</strong></p><p><strong>                   มนุษยโลก   ในโลกนั้น ๆ เราได้วิมาน  อันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                   นี้เป็นผลของอาสนะทอง</strong></p><p><strong>                              บัลลังก์อันสำเร็จด้วยทองและเงิน สำเร็จ</strong></p><p><strong>                   ด้วยแก้วปทุมราช    และสำเร็จด้วยแก้วมณี    เกิด</strong></p><p><strong>                   แก่เรามากมาย   ในกาลทุกเมื่อ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 73</p><p>                              <strong>เราทำอาสนะไม้โพธิ์ของพระพุทธเจ้าพระ </strong></p><p><strong>                   นามว่าปทุมุตตระแล้ว     ได้บังเกิดในสกุลสูง</strong></p><p><strong>                   โอ  พระธรรมเป็นธรรมดีแล้ว </strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  เราได้ทำอาสนะ</strong></p><p><strong>                   ทอง  ด้วยกรรมนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                   ผลแห่งอาสนะทอง</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระสีหาสนิกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.    </strong></p><p><strong>                            จบสีหาสนิกเถราปทาน</strong></p><p>              <strong>ปาทปีฐิยเถราปทานที่  ๘  (๔๔๘)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายตั่งรองเท้า</strong></p><p>                              <strong> [๓๘า  พระมหามุนีสัมพุทธเจ้า    ผู้ประ-</strong></p><p><strong>                   กอบด้วยพระกรุณา   พระนามว่าสุเมธะ   ยังสัตว์</strong></p><p><strong>                   ให้ข้ามเป็นอันมากแล้ว      พระองค์ผู้ทรงพระยศ</strong></p><p><strong>                   ใหญ่ก็ได้เสด็จนิพพาน</strong></p><p><strong>                              เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส ได้ใช้ให้คน</strong></p><p><strong>                    ทำตั่งสำหรับรองเท้า  ไว้ที่ใกล้อาสนะทอง   ของ</strong></p><p><strong>                    พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าสุเมธะ   ผู้แสวงหาคุณ</strong></p><p><strong>                    อันยิ่งใหญ่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 74</p><p>                             <strong>เราทำกุศลกรรมอันมีความสุขเป็นผล มี</strong></p><p><strong>                ความสุขเป็นกำไรแล้ว      เป็นผู้ประกอบด้วยบุญ</strong></p><p><strong>                กรรม  ได้ไปสู่สวรรค์ในชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                             เมื่อเราผู้มีความพร้อมเพรียงด้วยบุญกรรม</strong></p><p><strong>                อยู่ในดาวดึงส์นั้น   ตั่งทองย่อมเกิดแก่เราผู้ยกเท้า</strong></p><p><strong>                ก้าวไปอยู่ </strong></p><p><strong>                             นรชนเหล่าใดได้เข้าไปฟังใกล้ ๆ ทำ</strong></p><p><strong>                สักการะในพระพุทธเจ้าผู้เสด็จนิพพานแล้ว     ได้</strong></p><p><strong>                สุขอันไพบูลย์   นรชนเหล่านั้น  ได้ลาภดีแล้ว</strong></p><p><strong>                              แม้เราก็ได้สร้างกรรมไว้ดีแล้ว   เราทำตั่ง</strong></p><p><strong>                สำหรับรองเท้าอันประกอบแล้วในการค้าขาย   จึง</strong></p><p><strong>                ได้ตั่งทอง เราเหยียบไปบนตั่งทองในทิศที่ไปด้วย</strong></p><p><strong>                กิจบางอย่าง  นี้เป็นผลแห่งบุญกรรม</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่สามหมื่น    เราได้ทำกรรมใดใน</strong></p><p><strong>                กาลนั้น   ด้วยกรรมนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>                ผลแห่งตั่งสำหรับรองเท้า</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>                                         จบปาทปีฐิยกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 75</p><p>                  <strong>เวทิยการกเถราปทานที่  ๙  (๔๔๙)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายไพรที</strong></p><p>                            <strong> [๓๙]   เราได้สร้างไพรทีอย่างสวยงาม </strong></p><p><strong>                  ไว้ที่โพธิพฤกษ์ของพระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                  ปทุมุตตระ  ซึ่งเป็นไม้สูงสุดกว่าไม้ทั้งหลาย  แล้ว</strong></p><p><strong>                  ยังจิตของตนให้เลื่อมใส</strong></p><p><strong>                            เครื่องใช้สอยหลายชนิดเลิศโอฬาร ทั้งที่</strong></p><p><strong>                  ทำเสร็จและยังทำไม่เสร็จ      ตกลงมาจากอากาศ</strong></p><p><strong>                   นี้เป็นผลแห่งไพรที</strong></p><p><strong>                            ในสงความที่สองฝ่ายประชิดกัน   อันน่า</strong></p><p><strong>                   กลัว    เมื่อเราเข้าไป    ก็ไม่พบสิ่งที่น่าขลาดกลัว</strong></p><p><strong>                   เลย  นี้เป็นผลแห่งไพรที </strong></p><p><strong>                            วิมานอันงดงามและที่นอนอันล้นค่า  เกิด</strong></p><p><strong>                   ขึ้นดังจะรู้ความดำริของเรา  นี้เป็นผลแห่งไพรที</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้   เราได้ทำไพรทีใด</strong></p><p><strong>                   ด้วยกรรมนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                   ไพรที </strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า ท่านพระเวทิยการกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                               จบเวทิยการกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 76</p><p>       <strong>โพธิฆรการกเถราปทานที่  ๑๐  (๔๕๐)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการสร้างเรือนไม้โพธิ์</strong> </p><p>                            <strong> [๔๐]  เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส ได้ใช้  </strong></p><p><strong>                คนทำเรือนไม้โพธิ์ของพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เป็น</strong></p><p><strong>                ใหญ่กว่าสัตว์ผู้คงที่  พระนามว่าสิทธัตถะ</strong></p><p><strong>                             เราเข้าถึงสวรรค์ชั้นดุสิต อยู่ในเรือนแก้ว</strong></p><p><strong>                หนาว ร้อน  หรือลม  มิได้ถูกต้องตัวเราเลย</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่ ๖๔   แต่กัปนี้  เราได้เป็นพระเจ้า</strong></p><p><strong>                จักรพรรดิ    วิสสุกรรมเทพบุตรได้เนรมิตนครชื่อ</strong></p><p><strong>                กาสิกะ  ยาว  ๑๐โยชน์     กว้าง  ๘  โยชน์ให้เรา ใน</strong></p><p><strong>                นครนั้นไม่มีไม้   เครือเถา  และดินเหนียวเลย</strong></p><p><strong>                             วิสสุกรรมเทพบุตรเนรมิตปราสาทชื่อ</strong></p><p><strong>                มงคล  ยาวโยชน์หนึ่ง   กว้างครึ่งโยชน์  ให้เรา</strong></p><p><strong>                             เสาปราสาท ๘๔,๐๐๐  ต้น  ล้วนเป็นทองคำ</strong></p><p><strong>                พื้นสำเร็จด้วยแก้วมณี   หลังคาเป็นเงิน</strong></p><p><strong>                             เรือนสำเร็จด้วยทองนี้     เราได้อยู่ครอบ</strong></p><p><strong>                ครองมาแล้ว   นี้เป็นผลแห่งการให้เรือนเป็นทาน</strong></p><p><strong>                             เราได้เสวยผลทั้งปวงนั้น ในภพทั้งที่เป็น</strong></p><p><strong>                ของเทวดาและมนุษย์     วันนี้เราบรรลุนิพพานอัน</strong></p><p><strong>                เป็นบทสงบระงับ  ไม่มีบทใดจะยิ่งกว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 77</p><p>                           <strong>ในกัปที่ ๓ หมื่น  เราได้ให้ทำเรือนโพธิ- </strong></p><p><strong>                    พฤกษ์  ด้วยกรรมนั้น   เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้ก็เป็น</strong></p><p><strong>                    ผลแห่งการให้เรือนเป็นทาน</strong></p><p><strong>                           เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้. </strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระโพธิฆรการกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                  จบโพธิฆรการกเถราปทาน</strong></p><p>                     <strong>อรรถกถาวิเภทกิวรรคที่  ๔๕</strong></p><p>           อปทานทั้งหมดมีอปทานที่  ๒ เป็นต้น ไป    มีเนื้อความพอจะกำหนด</p><p>รู้ได้โดยง่ายทีเดียว   ถึงจะมีข้อแตกต่างระหว่างชื่อของพระเถระทั้งหลาย  ก็พึง</p><p>ทราบได้โดยตามลำดับพระบาลีแล</p><p>                                    จบอรรถกถาวิเภทกิวรรคที่  ๔๕</p><p>                          <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>          <strong>๑.  วิเภทกิพีชิยเถราปทาน    ๒.  โกลทายกเถราปทาน   ๓.  เวลุว-</strong></p><p><strong>ผลิยเถราปทาน   ๔.  ภัลลาตกทายกเถราปทาน    ๕.  อุมมาปุปผิยเถราปทาน</strong></p><p><strong>๖.  อัมพาฏกิยเถราปทาน  ๗.  สีหาสนิกเถราปทาน  ๘.  ปาทปีฐิยเถราปทาน</strong></p><p><strong>8.  เวทิยการกเถราปทาน   ๙.  โพธิฆรการกเถราปทาน.</strong></p><p><strong>               ในวรรคนี้  บัณฑิตได้ภาษิตคาถาไว้คำนวณได้ ๗๙ คาถา.</strong></p><p><strong>                                  จบวิเภทกิวรรคที่ ๔๕ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 78</p><p>                               <strong>ชคติวรรคที่ ๔๖</strong> </p><p>      <strong>ชคติทายกเถราปทานที่  ๑  (๔๕๑)</strong></p><p>    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการพรวนดินโคนต้นโพธิ์</strong> </p><p>                              <strong> [๔๑]  เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส   ได้</strong></p><p><strong>               ใช้ให้คนพรวนดินที่ไม้โพธิพฤกษ์ของพระมหามุนี </strong></p><p><strong>               พระนามว่าธัมมทัสสี   อันเป็นต้นไม้สูงสุดกว่าไม้</strong></p><p><strong>               ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                              เราพลาดจากภูเขาหรือตกจากต้นไม้จุติ </strong></p><p><strong>                แล้ว  ย่อมได้ที่พึ่ง  นี้เป็นผลของการพรวนดิน</strong></p><p><strong>                               โจรไม่เบียดเบียนเรา   กษัตริย์ก็ไม่ดูหมิ่น</strong></p><p><strong>                 เรา    เราก้าวล่วงข้าศึกได้ทุกคน    นี้เป็นผลของ</strong></p><p><strong>                 การพรวนดิน</strong></p><p><strong>                                เราเข้าถึงกำเนิดใด ๆ  คือ    เทวดาหรือ</strong></p><p><strong>                 มนุษย์ในกำเนิดนั้น   ๆ    เราย่อมเป็นผู้อันเขาบูชา</strong></p><p><strong>                 ทุกแห่งไป  นี้ก็เป็นผลของการพรวนดิน</strong></p><p><strong>                                 ในกัปที่ ๑,๘๐๐๐ เราได้ใช้ให้คนพรวนดิน</strong></p><p><strong>                  ด้วยกรรมนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็นผลของ</strong></p><p><strong>                  การพรวนดิน</strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า ท่านพระชคติทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบชคติทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 79</p><p>            <strong>โมรหัตถิยเถราปทานที่  ๒  (๔๕๒)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายกำหางนกยูง</strong></p><p>                             <strong> [๔๒]   เราถือกำหางนกยูงเข้าไปเฝ้าพระ</strong></p><p><strong>                   โลกนายก   เรามีจิตเลื่อมใส มีใจโสมนัส ได้ถวาย</strong></p><p><strong>                   กำหางนกยูง </strong></p><p><strong>                             ด้วยกำหางนกยูงนี้ และด้วยการตั้งเจตนา</strong></p><p><strong>                    ไว้   ไฟ ๓  กองของเราจึงดับสนิทแล้ว  เราได้สุข</strong></p><p><strong>                    อันไพบูลย์ </strong></p><p><strong>                             โอ  พระพุทธเจ้า    โอ  พระธรรม  โอ</strong></p><p><strong>                     สัมปทาแห่งพระศาสดาของเรา     เราถวายกำหาง</strong></p><p><strong>                     นกยูงแล้ว  ได้ความสุขอันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                             ไฟ ๓  กองของเราดับสนิทแล้ว  เราถอน</strong></p><p><strong>                     ภพขึ้นได้ทั้งหมดแล้ว  อาสวะทั้งปวงหมดสิ้นไป</strong></p><p><strong>                     แล้ว  บัดนี้ภพใหม่มิได้มี </strong></p><p><strong>                             ในกัปที่ ๓๑   แต่กัปนี้เราได้ถวายทานใด</strong></p><p><strong>                     ในกาลนั้น     ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                     นี้เป็นผลแห่งการถวายกำหางนกยูง</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                      ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>             ทราบว่า ท่านพระโมรหัตถิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบโมรหัตถิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 80</p><p>       <strong>สีหาสนพิชิยเถราปทานที่  ๓  (๔๕๓)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการพัดพุทธอาสน์</strong> </p><p>                           <strong> [๔๓]  เราได้ไหว้โพธิพฤกษ์ของพระผู้มี</strong></p><p><strong>                   พระภาคเจ้าพระนามว่าติสสะ    ได้ถือเอาพัดวีชนี  </strong></p><p><strong>                   พัดอาสนะทองในที่นั้น</strong></p><p><strong>                           ในกัปที่  ๙๒  แต่กัปนี้   เราได้พัดอาสนะ</strong></p><p><strong>                   ทอง  ด้วยกรรมนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                   ผลของการพัด</strong></p><p><strong>                           เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระสีหาสนพีชิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                             จบสีหาสนพีชิยเถราปทาน</strong></p><p>         <strong>ติณุกกธาริยเถราปทานที่  ๔  (๔๕๔)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการทำคบเพลิงบูชา</strong></p><p>                          <strong> [๔๔]  เราเป็นผู้มีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส</strong></p><p><strong>                ได้ชูคบเพลิงไว้ ๓ ดวง   ที่ไม้โพธิพฤกษ์     ของ</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ       ซึ่งเป็นไม้</strong></p><p><strong>                สูงสุดกว่าไม้ทั้งหลาย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 81</p><p>                            <strong>ในกัปที่แสนแต่กัปนี้      เราได้บูชาด้วย</strong></p><p><strong>                   คบเพลิงใด    ด้วยการชูคบเพลิงนั้น      เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย   นี้เป็นผลของการให้คบเพลิงเป็นทาน</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลส    ทั้งหลายแล้ว  .  .  .  คำสอน </strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระติณุกกธาริยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                               จบติณุกกธาริยเถราปทาน</p><p>              <strong>อักกมนทายกเถราปทานที่  ๕  (๔๕๕)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการเหยียบนวด</strong></p><p>                            <strong> [๔๕]   เราได้ถวายการเหยียบแด่พระ- </strong></p><p><strong>                   พุทธเจ้าพระนามว่ากุสันธะ      ผู้เป็นนักปราชญ์ </strong></p><p><strong>                   มีบาปอันลอยเสียแล้ว  ทรงอยู่จบพรหมจรรย์   ซึ่ง</strong></p><p><strong>                   กำลังเสด็จดำเนินไปสู่ที่พักกลางวัน</strong></p><p><strong>                            ในกัปนี้เองเราได้ถวายทานใดในกาลนั้น</strong></p><p><strong>                   ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                   การถวายการเหยียบ</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้          </strong></p><p><strong>            ทราบว่า     ท่านพระอักกมนทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล                                          </strong></p><p><strong>                              จบอักกมนทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 82</p><p>        <strong>วนโกรัณฑิยเถรปทานที่  ๖  (๔๕๖)</strong></p><p>       <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกหางช้าง</strong></p><p>                             <strong> [๔๖]  เราถือดอกหางช้างป่ามาบูชา </strong></p><p><strong>                  พระผู้มี พระภาค พุทธเจ้าพระนามว่า สิทธัตถะ</strong></p><p><strong>                  ประเสริฐสุดกว่าโลก  ผู้คงที่</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่ ๙๔ แต่กัปนี้เราได้เอาดอกไม้ใด</strong></p><p><strong>                  บูชา ด้วยการบูชานั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น                   </strong></p><p><strong>                  ผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า   ท่านพระวนโกรัณฑิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                 จบวนโกรัณฑิยเถราปทาน</p><p>                             <strong>จบภาณวารที่    ๒๐</strong></p><p>         <strong>เอกฉัตติยจเถราปทานที่  ๗  (๔๕๗)</strong></p><p>  <strong>ว่าด้วยผลแห่งการกั้นร่มถวายพระพุทธเจ้า</strong></p><p>                             <strong> [๔๗ ]  แผ่นดินร้อนดังเพลิง    แผ่นดิน</strong></p><p><strong>                 ดุจมีเถ้ารึงไหล  พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                 ปทุมุตตระ  เสด็จจงกรมอยู่ที่กลางแจ้ง</strong></p><p><strong>                             เรากั้นร่มขาวเดินทางไปได้เห็นพระสัม- </strong></p><p><strong>                 พุทธเจ้าเข้าที่กลางแจ้งนั้น  แล้วเกิดควานคิดขึ้นว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 83</p><p>                                      <strong>ภูมิภาคลูกพยับแดดแผ่คลุม   แผ่นดินนี้</strong></p><p><strong>                   จึงเป็นเหมือนถ่านเพลิง   ลมพายุใหญ่ที่ทำสรีรกาย</strong></p><p><strong>                  ให้ลอยขึ้นได้ตั้งขึ้นอยู่</strong></p><p><strong>                                      หนาวร้อน  ย่อมทำใจลำบาก ขอได้โปรด </strong></p><p><strong>                    รับร่มนี้      อันเป็นเครื่องป้องกันลมและแดดเถิด</strong></p><p><strong>                    ข้าพระองค์จักถูกต้องนิพพาน</strong></p><p><strong>                                      พระชินเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระผู้ทรง</strong></p><p><strong>                     อนุเคราะห์    ประกอบด้วยพระกรุณา   มีพระยศใหญ่</strong></p><p><strong>                     ทรงทราบความดำริของเราแล้ว  ทรงรับไว้ในกาล</strong></p><p><strong>                     นั้น</strong></p><p><strong>                                       เราได้เป็นจอมเทวดาเสวยราชสมบัติใน</strong></p><p><strong>                      เทวโลก  ๓๐  กัป      ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช</strong></p><p><strong>                     ๕๐๐ ครั้ง</strong></p><p><strong>                                        และได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                      โดยคณนานับมิได้  เราได้เสวยกรรมของตนซึ่งตน</strong></p><p><strong>                      ได้ก่อสร้างไว้ดีแล้วในปางก่อน</strong></p><p><strong>                                         นี้เป็นชาติสุดท้ายของเรา  ภพที่สุดกำลัง</strong></p><p><strong>                       เป็นไป   ถึงทุกวันนี้ชนทั้งหลายก็พากันกั้นเศวต-</strong></p><p><strong>                      ฉัตรให้เราตลอดกาลทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>                                          ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    เราได้ถวายร่มใด</strong></p><p><strong>                      ในกาลนั้น   ด้วยการถวายร่มนั้น  เราไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                       เลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายร่ม</strong></p><p><strong>                                          เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. .  .  คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 84</p><p>           <strong>ทราบว่า ท่านพระเอกฉัตติยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบเอกฉัตติยเถราปทาน </strong></p><p>        <strong>ชาติปุปผิยเถราปทานที่ ๘  (๔๕๘)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกไม้</strong> </p><p>                   <strong> [๔๘]   เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม</strong></p><p><strong>           ว่าปทุมุตตระ  ผู้มีพระยศใหญ่   ปรินิพพานแล้ว</strong></p><p><strong>           เราได้เอาผอบอันเต็มด้วยดอกไม้ไปบูชาพระสรีระ</strong></p><p><strong>                   เรายังจิตให้เลื่อมใสในบุญกรรมนั้น  แล้ว</strong></p><p><strong>           ได้ไปสู่สวรรค์ ชั้นนิมมานรดี     เราถึงจะไปอยู่ยัง</strong></p><p><strong>           เทวโลก   ก็ยังประพฤติบุญกรรมอยู่</strong></p><p><strong>           ฝนดอกไม้ตกจากฟากฟ้าเพื่อเราตลอด</strong></p><p><strong>           กาลทั้งปวง     เราสมภพในมนุษย์ก็เป็นพระราชา</strong></p><p><strong>           ผู้มียศใหญ่</strong></p><p><strong>                   ในอัตภาพนั้น  ฝนดอกโกสุมตกลงมาเพื่อ</strong></p><p><strong>           เราทุกเมื่อ   เพราะอำนาจที่เอาดอกไม้บูชาที่พระ-</strong></p><p><strong>           กายของพระพุทธเจ้าผู้ทรงเห็นเหตุทั้งปวง</strong></p><p><strong>                   นี้เป็นความเกิดครั้งสุดท้ายของเรา    ภพ</strong></p><p><strong>           ที่สุดกำลังเป็นไป  ถึงทุกวันนี้  ฝนดอกไม้ถึงตกลง</strong></p><p><strong>           มาเพื่อเราทุกเวลา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 85</p><p>                                <strong>ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    เราเอาดอกไม้ใด</strong></p><p><strong>                      บูชา    ด้วยการบูชาด้วยดอกไม้นั้น      เราไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                      ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการบูชาพระสรีระ</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอน</strong></p><p><strong>                      ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้. </strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระชาติปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                     จบชาติปุปผิยเถราปทาน</strong></p><p><strong>               สัตติปัณณิยเถราปทานที่  ๙ (๔๕๙)</strong></p><p><strong>          ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกสัตตบรรณ</strong></p><p><strong>                                 [๔๙]  เมื่อมหาชนช่วยกันนำพระสรีระ</strong></p><p><strong>                      ของพระพุทธเจ้าไป    เมื่อกลองบรรเลงอยู่   เรามี </strong></p><p><strong>                      จิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส ได้เอาดอกสัตตบรรณบูชา</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่แสนแต่กัป          เราได้เอาดอกไม้</strong></p><p><strong>                      ใดมาบูชา   ด้วยการบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                      นี้เป็นผลแห่งการบูชาพระสรีระ</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                      ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า      ท่านสัตติปัณณิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                 จบสัตติปัณณิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 86</p><p>                  <strong>คันธปูชกเถราปทานที่ ๑๐ (๔๖๐)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยของหอม</strong></p><p>                           <strong> [๕๐]  เมื่อมหาชนกำลังช่วยกันทำจิต- </strong></p><p><strong>                    กาธารอยู่  และเมื่อของหอมนานาชนิดถูกนำเอามา</strong></p><p><strong>                    เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส ได้เอาของหอมกำมือ</strong></p><p><strong>                    หนึ่งบูชา  </strong></p><p><strong>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้       เราได้บูชาจิต-</strong></p><p><strong>                     กาธารใด   ด้วยการบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                     นี้เป็นผลแห่งการบูชาจิตกาธาร</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า ท่านพระคันธปูชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล .</strong></p><p><strong>                              จบคันธปูชกเถราปทาน</strong></p><p>                      <strong>อรรถกถาชคติวรรคที่ ๔๖</strong> </p><p>           <strong>๔๕๑.  อรรถกถาชคติทายกเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๑  วรรคที่  ๔๖  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           บทว่า  <strong>ชคตึ    การยึ   อห </strong>   ความว่า  เราได้ทำระเบียงไว้รอบต้นโพธิ์-</p><p>พฤกษ์อันอุดม  อปทานทั้งหมดมีอปทานที่ ๒ เป็นต้นไปที่เหลือ  มีเนื้อความ</p><p>ง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                          จบอรรถกถาชคติทายกเถราปทาน</p><p>                             จบอรรถกถาชคติวรรคที่ ๔๖ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 87</p><p>                          <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>                <strong>๑. ชคติทายกเถราปทาน  ๒.   โมรหัตถิยเถราปทาน  ๓.  สีหาสน-</strong></p><p><strong>พีชิยเถราปทาน   ๔.  ติณุกกธาริยเถราปทาน    ๘.  อักกมนทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๖.  วนโกรัณฑิยเถราปทาน   ๗.   เอกฉัตติเถราปทาน   ๘.  ชาติปุปผิยเถรา-</strong></p><p><strong>ปทาน  6.  สัตติปัณณิยเถราปทาน  ๑๐.  คันธปูชกเถราปทาน.</strong></p><p><strong>                บัณฑิตคำนวณคาถาได้ ๖๗ คาถา. </strong></p><p><strong>                                จบชคติทายกวรรคที่ ๔๖ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 88</p><p>                    <strong>สาลปุปผิวรรคที่  ๔๗</strong></p><p>       <strong>สาลกุสุมิยเถราปทานที่ ๑     (๔๖๑)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกสาละ</strong></p><p>                         <strong> [๕๑]  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม </strong></p><p><strong>              ว่าปทุมุตตระปรินิพพานแล้ว  เมื่อมหาชนช่วยกัน</strong></p><p><strong>              ยกพระพุทธสรีระขึ้นบนจิตกาธาร   เราได้เอาดอก </strong></p><p><strong>              สาละบูชา</strong></p><p><strong>                         ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    เราได้เอาดอกไม้ </strong></p><p><strong>              ใดบูชา     ด้วยการบูชานั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>              นี้เป็นผลแห่งการบูชาจิตกาธาร</strong></p><p><strong>                         เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>              ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า ท่านพระสาลกุสุมิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบสาลกุสุมิยเถราปทาน</strong></p><p>                       <strong>จิตกปูชกเถราปทานที่  ๒</strong>  </p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาจิตกาธาร</strong></p><p>                         <strong> [๕๒]  เมื่อเทวดาและมนุษย์พากันถวาย</strong></p><p><strong>            พระเพลิงพระผู้มีพระภาคพระนามว่าสิขี    ผู้เป็น</strong></p><p><strong>            เผ่าพันธุ์ของโลก  เราได้เอาดอกจำปา   ดอกบูชา                     </strong></p><p><strong>            จิตกาธาร </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 89</p><p>                           <strong> ในกัปที่  ๓๑   แต่กัปนี้   เราได้เอาดอกไม้</strong></p><p><strong>                  ใดบูชา    ด้วยการบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า   ท่านพระจิตกปูชกถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                 จบจิตกปูชกเถราปทาน</strong> </p><p>        <strong>จิตกนิพพาปกเถราปทานที่  ๓  (๔๖๓)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยผลแห่งการดับจิตกาธาร</strong></p><p>                            <strong> [๕๓]   เมื่อเทวดาและมนุษย์พากันถวาย</strong></p><p><strong>                 พระเพลิงพระสรีระของผู้แสวงหาคุณใหญ่   พระ</strong></p><p><strong>                 นามว่าเวสสภู   เราเอาน้ำหอมดับจิตกาธาร</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่ ๓๑  แต่กัปนี้  เราเอาน้ำหอมดับ</strong></p><p><strong>                 จิตกาธารใด   ด้วยกรรรมนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                 นี้เป็นผลของน้ำหอม    </strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระจิตกนิพพาปกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                             จบจิตกนิพพาปกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 90</p><p>               <strong>เสตุทายกเถราปทานที่   ๔  (๔๖๔)</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยผลแห่งการสร้างสะพาน</strong></p><p>                            <strong> [๕๔]  เรามีจิตเลื่อมใส     มีใจโสมนัส</strong></p><p><strong>                  ได้ใช้คนสร้างสะพานในที่เฉพาะพระพักตร์ของ</strong></p><p><strong>                  พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าวิปัสสี   ผู้เสด็จจง- </strong></p><p><strong>                  กรมอยู่</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๙๑   แต่กัปนี้   เราได้ให้สร้าง</strong></p><p><strong>                  สะพานใดไว้  ด้วยกรรมนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                  นี้เป็นผลแห่งการถวายสะพาน</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า ท่านพระเสตุทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบเสตุทายกเถราปทาน</strong></p><p>        <strong>สุมนตาลวัณฏิยเถราปทานที่  ๕  (๔๖๕)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายพัดใบตาล</strong></p><p>                            <strong> [๕๕]  เราได้ถวายพัดใบตาลอันคลุมด้วย</strong></p><p><strong>                   ดอกมะลิ        แด่พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                   สิทธัตถะ  เราจึงได้ทรงยศใหญ่                             </strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๙๔   แต่กัปนี้    เราได้ถวายพัด</strong></p><p><strong>                   ใบตาลใด  ด้วยการถวายพัดใบตาลนั้น   เราไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งพัดใบตาล </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 91</p><p>                                  <strong>เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า   ท่านพระสุมนตาลวัณฏิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                 จบสุมนตาลวัณฏิยเถราปทาน </p><p>               <strong>อวฏผลิยเถราปทานที่  ๖  (๔๖๖)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p>                                <strong> [๕๖]   พระผู้มีพระภาคผู้สยัมภูพระนาม</strong></p><p><strong>                    ว่าสตรังสี   ผู้ไม่ทรงพ่ายแพ้อะไร ๆ   ทรงใคร่ต่อ</strong></p><p><strong>                    ความวิเวก     ตรัสรู้ด้วยพระองค์เองเสด็จออกบิณฑ-</strong></p><p><strong>                    บาต   เราถือผลไม้อยู่ได้เห็นเข้า   จึงได้เข้าไปเฝ้า</strong></p><p><strong>                   พระนราสภ    เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส    ได้</strong></p><p><strong>                   ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่  ๙๔  แต่กัป  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                    ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                     ทุคติเลย   นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                                  เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>             ทราบว่า   ท่านพระอวฏผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                      จบอวฏผลิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 92</p><p>  <strong>ลพุชผลทายกเถราปทานที่   ๗  (๔๖๗)</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายขนุนสำมะลอ</strong> </p><p>                              <strong> [๕๗]   ครั้งนั้น     เราเป็นคนเฝ้าสวนอยู่</strong></p><p><strong>                ในพระนครพันธุมดี   ได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้ปราศ-</strong></p><p><strong>                จากกิเลสธุลี เสด็จเหาะไปในอากาศ</strong></p><p><strong>                              เราได้หยิบเอาผลขนุนสำมะลอถวายแด่</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด   พระพุทธเจ้าผู้มีพระ</strong></p><p><strong>                ยศใหญ่ให้เกิดควานปลื้มใจแก่เรา  นำความสุขมา</strong></p><p><strong>                ให้ในปัจจุบัน   ประทับอยู่ในอากาศนั้นเอง   ได้</strong></p><p><strong>                ทรงรับประเคน</strong></p><p><strong>                              เราถวายผลไม้แด่พระพุทธเจ้าด้วยใจอัน</strong></p><p><strong>                เลื่อมใสแล้ว   ได้ประสบปีติอันไพบูลย์    เป็นสุข.</strong></p><p><strong>                ยอดเยี่ยมในครั้งนั้น      รัตนะเกิดขึ้นแก่เราผู้เกิด</strong></p><p><strong>                ในที่นั้น  ๆ</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๙๑    แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                ใดในกาลนั้น      ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                นี้เป็นผลแต่งการถวายผลไม้           </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระลพุชผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                      จบลพุชผลทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 93</p><p>          <strong>มิลักขุผลทายกเถราปทานที่  ๘  (๔๖๘)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลไม่มิลักขุ</strong></p><p>                                  <strong> [๕๘]  เราได้เห็นพระพุทธเจ้าพระนาม </strong></p><p><strong>                        ว่าอัตถทัสสี  ผู้มีพระยศใหญ่  เป็นผู้มีจิตเลื่อมใส</strong></p><p><strong>                        มีใจโสมนัส  ได้ถวายผลไม้มิลักขุ</strong></p><p><strong>                                  ในกัปที่  ๑,๘๐๐  เราได้ถวายผลไม้ใดใน</strong></p><p><strong>                         กาลนั้น  ด้วยทานนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                         ผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                                  เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอน</strong></p><p><strong>                         ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>             ทราบว่า   ท่านพระมิลักขุผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                         จบลักขุผลทายกเถราปทาน</strong></p><p>            <strong>สยัมปฏิภาณิยเถราปทานที่  ๙  (๔๖๙)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยการสดุดีพระพุทธเจ้าด้วยปฏิภาณ</strong></p><p>                                  <strong> [๕๘]  ใครได้เห็นพระนราสภผู้ประเสริฐ </strong></p><p><strong>                         กว่าเทวดา   งามเหมือนดอกรกฟ้าขาว   กำลังเสด็จ</strong></p><p><strong>                         ดำเนินอยู่ที่ถนนแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า   ใครได้ได้เห็น</strong></p><p><strong>                         พระพุทธเจ้าผู้กำจัดความมืดมิดให้พินาศ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 94</p><p>                            ทรงช่วยเหลือนรชนให้ข้ามพ้นไปได้เป็น</p><p>                อันมาก    ยังโลกให้โชติช่วงด้วยแสงสว่างคือพระ-</p><p>                ญาณแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า</p><p>                             ใครได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้เป็นนายกของ </p><p>                โลก  กำลังเสด็จออกไปพร้อมกับพระขีณาสพผู้มี</p><p>                อำนาจตั้งแสน    ผู้ทรงรื้อขนสัตว์ไปเสียมากมาย</p><p>                แล้ว   จะไม่เลื่อมใสเล่า</p><p>                             ใครได้เห็นพระพุทธเจ้า      ผู้ตีกลองคือ</p><p>                พระธรรมทรงย่ำยีหมู่เดียรถีย์   บันลือสีหนาทแล้ว</p><p>                จะไม่เลื่อมใสเล่า</p><p>                             ทวยเทพพร้อมด้วยพรหม    พากันมาจาก </p><p>                เทวโลกตราบเท่าพรหมโลก      แล้วทูลถามปัญหา</p><p>                อันลุ่มลึกกะพระพุทธเจ้าพระองค์ใด พระพุทธเจ้า</p><p>                พระองค์นั้น    ใครได้เห็นเข้าแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า</p><p>                             มนุษย์พร้อมด้วยเทวดาประนมกรอัญชลี</p><p>                แด่พระพุทธเจ้าพระองค์ใด   ย่อมได้เสวยบุญด้วย</p><p>                การประนมกรอัญชลีนั้น พระพุทธเจ้าพระองค์นั้น </p><p>                ใครได้เห็นเข้าแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า</p><p>                              ชนทั้งปวงมาประชุมพร้อมห้อมล้อมพระผู้มี </p><p>                ปัญญาจักษุ  พระผู้มีปัญญาจักษุพระองค์ใดได้รับ</p><p>                อาราธนาแล้วไม่ทรงหวั่นไหว  พระผู้มีปัญญาจักษุ</p><p>                พระองค์นั้น     ใครได้เห็นแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 95</p><p>                             <strong>เมื่อพระนราสภพระองค์ใดเสด็จเข้าพระ</strong></p><p><strong>               นคร   กลองเป็นอันมากประโคมกึกก้อง   คชสาร</strong></p><p><strong>               ที่ตกมันพากันบันลือ     พระนราสภพระองค์นั้น</strong></p><p><strong>               ใครได้เห็นเข้าแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า </strong></p><p><strong>                             เมื่อพระนราสภพระองค์ใดเสด็จดำเนิน</strong></p><p><strong>               ไปในถนน     พระรัศมีย่อมส่องสว่างไสวทุกเมื่อ </strong></p><p><strong>               ที่ซึ่งลุ่ม ๆ ดอน ๆ ย่อมสม่ำเสมอ    พระนราสภ</strong></p><p><strong>               พระองค์นั้น    ใครได้เห็นเข้าแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า</strong></p><p><strong>                              เมื่อพระพุทธเจ้าตรัสอยู่   ประชาสัตว์ใน</strong></p><p><strong>               จักรวาลได้ยินทั่วกัน    พระพุทธเจ้าพระองค์ใดยัง</strong></p><p><strong>               สัตว์ให้รู้ชัดได้ทั่วกัน     พระพุทธเจ้าพระองค์นั้น </strong></p><p><strong>               ใครได้เห็นแล้วจะไม่เลื่อมใสเล่า </strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    เราได้สดุดีพระ-</strong></p><p><strong>               พุทธเจ้า     ด้วยการสดุดีนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>               นี้เป็นผลแห่งการสดุดี </strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>               ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า   ท่านพระสยัมปฏิภาณิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                           จบสยัมปฏิภาณิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 96</p><p>   <strong>นิมิตพยากรณิยเถราปทานที่  ๑๐  (๔๗๐)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการพยากรณ์นิมิต</strong></p><p>                             <strong> [๖๐]  ครั้งนั้น     เราได้เข้าไปป่าหิมวันต์ </strong></p><p><strong>        บอกมนต์   ศิษย์  ๕,๔๐๐ คนได้อุปัฏฐากเรา</strong></p><p><strong>                             ศิษย์เหล่านั้นล้วนเป็นนักศึกษา     รู้จบ </strong></p><p><strong>        ไตรเทพถึงความเต็มเปี่ยมในธรรมมีองค์  ๖  พวก </strong></p><p><strong>        เขาถือตัวจัดเพราะวิทยาของคน  อยู่ในป่าหิมวันต์   </strong></p><p><strong>                             เทพบุตรผู้มียศใหญ่     เป็นผู้มีสติสัมป-</strong></p><p><strong>        ชัญญะ   จุติจากชั้นดุสิตอุบัติในครรภ์แห่งมารดา</strong></p><p><strong>                             เมื่อพระสัมพุทธเจ้าเสด็จอุบัติขึ้น   หมื่น</strong></p><p><strong>        โลกธาตุก็หวั่นไหว       คนตาบอดก็มองเห็นได้</strong></p><p><strong>        ในเมื่อพระผู้นำเสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>                             พื้นพสุธานี้ทั้งสิ้นสั่นสะเทือน   ๖   ประการ</strong></p><p><strong>        มหาชนได้สดับเสียงกึกก้องแล้ว พากันแย้มสรวล</strong></p><p><strong>                             ชนทั้งปวงประชุมกันแล้ว   ได้พากัน ไป</strong></p><p><strong>        ยังสำนักของเรา   ถามว่า  พื้นพสุธานี้สั่นสะเทือน</strong></p><p><strong>        จักมีผลเป็นอย่างไร</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้นเราได้พยากรณ์แก่เขาทั้งหลายว่า</strong></p><p><strong>        อย่ากลัวเลย  ไม่มีภัยแก่ท่านทั้งหลาย   ท่านทุกๆ</strong></p><p><strong>        คนจงเบาใจเถิด        ความเกิดนี้ประกอบด้วยสุข</strong></p><p><strong>        ประโยชน์  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 97</p><p>                            <strong>พื้นพสุธาอันเหตุ ๘ ประการถูกต้องแล้ว</strong></p><p><strong>                  ย่อมจะสั่นสะเทือน  นิมิตย่อมจะปรากฏโดยอาการ</strong></p><p><strong>                  เช่นเดียวกัน  แสงสว่างอันไพบูลย์ใหญ่โต  ก็เช่น</strong></p><p><strong>                  กัน </strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  ผู้มีจักษุ  จัก </strong></p><p><strong>                  เสด็จอุบัติขึ้นโดยไม่ต้องสงสัย   เรายังประชุมชน</strong></p><p><strong>                  ให้เข้าใจดีแล้ว  ได้บอกเบญจศีล</strong></p><p><strong>                             พวกเขาได้สดับเบญจศีลแล้วคิดว่า   การ</strong></p><p><strong>                  เสด็จอุบัติของพระพุทธเจ้า   ยากที่จะหาได้   เป็น</strong></p><p><strong>                  ผู้เกิดอุพเพงคาปีติ  มีใจโสมนัส  ยินดี  ร่าเริง</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่  ๙๒   แต่กัปนี้    เราได้พยากรณ์</strong></p><p><strong>                  นิมิตใด  ด้วยการพยากรณ์นิมิตนั้น เราไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                  เลย  นี้เป็นผลแห่งการพยากรณ์ </strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระนิมิตตพยากรณิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                            จบนิมิตตพยากรณิยเถราปทาน</strong></p><p>              <strong>อรรถกถาสาลปุปผิวรรคที่  ๔๗</strong></p><p>            อปทานมีอปทานที่  ๑   เป็นต้นไป    ในวรรคที่ ๔๗   นักศึกษาพอจะ</p><p>กำหนดรู้ได้ง่ายตามลำดับพระบาลีนั่นแล.</p><p>                            จบอรรถกถาสาลปุปผิวรรคที่ ๔๗ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 98</p><p>                         <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้    คือ</p><p>         ๑.  สกลกุสุมิยเถราปทาน    ๒.  จิตกปูชกเถราปทาน   ๓.  จิตก-</p><p>นิพพาปกเถราปทาน   ๔.  เสตุทายกเถราปทาน     ๕.  สุมนตาลวัณฏิยเถรา-</p><p>ปทาน  ๖.  อวฏผลิยเถราปทาน   ๗.  ลพุชผลทายกเถราปทาน  ๘.  มิลักขุ-</p><p>ผลทายกเถราปทาน   ๙.  สยัมปฏิภาณิยเถราปทาน  ๑๐.  นิมิตตพยากรณิย-</p><p>เถราปทาน</p><p>              บัณฑิตคำนวณคาถาได้  ๗๒  คาถา. </p><p>                                        จบสาลปุปผิยวรรคที่  ๔๗ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 99</p><p>                <strong>นฬมาลิยวรรคที่  ๔๘</strong></p><p>      <strong>นฬมาลิยเถราปทานที่  ๑  (๔๗๑)</strong></p><p>    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายพวงดอกอ้อ</strong></p><p>                     <strong> [๖๑]  เราได้เห็นพระสัมพุทธเจ้า ผู้มีพระ</strong></p><p><strong>            ฉวีวรรณดังทองคำ   ผู้สมควรรับเครื่องบูชา   เป็น</strong></p><p><strong>            นายกของโลก   กำลังเสด็จไปทางชายป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                     เราหยิบพวงดอกไม้อ้อและออกไปใน</strong></p><p><strong>            ทันใดนั้น     ได้เห็นพระสัมพุทธเจ้าผู้ข้ามโอฆะได้</strong></p><p><strong>            แล้ว  ไม่มีอาสวะ ณ  ที่นั้น</strong></p><p><strong>                     เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส ได้เอาพวง</strong></p><p><strong>            ดอกไม้อ้อบูชาพระพุทธเจ้าผู้เป็นทักขิเณยยบุคคล</strong></p><p><strong>                     ผู้มีความเพียรใหญ่  ทรงอนุเคราะห์โลกทั้งสิ้น</strong></p><p><strong>            ในกัปทั้ง ๓๑  แต่กัปนี้   เราได้ดอกไม้ใด </strong></p><p><strong>            บูชา  ด้วยการบูชา     เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>            ผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                     เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>            ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>       ทราบว่า   ท่านพระนฬมาลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ </strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                    จบนฬมาลิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 100</p><p>        <strong>มณิปูชกเถราปทานที่  ๒  (๔๗๒)</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยแก้วมณี</strong></p><p>                      [๖๒]  พระชินเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ </p><p>            ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง   ใคร่ต่อความสงบ     ตรัสรู้</p><p>            ด้วยพระองค์เอง  เสด็จไปในอากาศ </p><p>                     สระใหญ่มีอยู่ในที่ไม่ไกลป่าหิมวันต์   ภพ</p><p>            ของเราอันบุญกรรมประกอบดีแล้ว    มีอยู่ในสระ</p><p>            นั้น</p><p>                     เราออกจากภพได้เห็นพระผู้นำโลก   ผู้ทรง</p><p>            รุ่งเรืองเหมือนต้นราชพฤกษ์  โชติช่วงเหมือนดัง</p><p>            กับไฟลุกโพลง</p><p>                     เราได้เห็นดอกไม้ชนิดหนึ่งที่มีในป่า</p><p>            เปลี่ยว  คิดว่าจักบูชาพระผู้นำโลก    ทำจิตของตน</p><p>            ให้เลื่อมใสแล้ว  ได้ถวายบังคมพระศาสดา</p><p>                     เราหยิบแก้วมณีที่ศีรษะของเรา  บูชาพระ</p><p>            ผู้นำด้วยความปรารถนาว่า    ด้วยการเอาแก้วมณี</p><p>            บูชานี้  ขอจงมีวิบากอันดี</p><p>                     พระศาสดาพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้ทรง</p><p>            รู้แจ้งโลก   ผู้สมควรรับเครื่องบูชา  ประทับอยู่ใน</p><p>            อากาศ  ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า</p><p>                     ขอความดำริของท่านจงสำเร็จเถิด   ท่าน</p><p>            จงได้สุขอันไพบูลย์   ด้วยการบูชาแก้วมณีนี้    ขอ</p><p>            ท่านจงได้เสวยยศอันใหญ่หลวงเถิด </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 101</p><p>                              <strong>พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด    พระนามว่า</strong></p><p><strong>         ปทุมุตตระ  ทรงตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง  ครั้นตรัส</strong></p><p><strong>        แก่เราผู้ตั้งปรารถนาไว้ดังนี้แล้ว  ได้เสด็จไป</strong></p><p><strong>                               เราได้เป็นจอมเทพเสวยราชสมบัติในเทว</strong></p><p><strong>        โลก  ๖๐กัป   และได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิหลาย</strong></p><p><strong>        ร้อยครั้ง  </strong></p><p><strong>                               เมื่อเราเกิดเป็นเทวดา  ระลึกถึงบุญกรรม</strong></p><p><strong>        ขึ้นมา     แก้วมณีอันส่องแสงสว่างให้เรา    ย่อม</strong></p><p><strong>        เกิดแก่เรา</strong></p><p><strong>                               เรามีนางเทพอัปสร ๘๖,๐๐๐ ซึ่งมีผ้าและ</strong></p><p><strong>        เครื่องอาภรณ์อันวิจิตรสวมต่างหูแก้วมณีเป็น</strong></p><p><strong>        บริวาร</strong></p><p><strong>                               นางเทพอัปสรเหล่านั้น        มีหน้าแฉล้ม</strong></p><p><strong>        มักยิ้มก่อนเจรจา  ตะโพกผาย   เอวบางอ้อนแอ้น</strong></p><p><strong>        แวดล้อมเราอยู่เป็นนิตย์      นี้เป็นผลแห่งการบูชา</strong></p><p><strong>        ด้วยแก้วมณี </strong></p><p><strong>                               ภัณฑะ คือ  เครื่องประดับอันสำเร็จด้วย</strong></p><p><strong>        ทอง   สำเร็จด้วยแก้วมณี   และสำเร็จด้วยแก้วทับ-</strong></p><p><strong>        ทิม    ย่อมเป็นของบุคคลทำดีแล้วเพื่อเรา   ตาม </strong></p><p><strong>        ที่เราต้องการ</strong></p><p><strong>                               เรือนยอดและถ้ำที่น่ารื่นรมย์และที่นอน</strong></p><p><strong>        อันสูงค่า  ดังจะรู้ความประสงค์ของเรา  ย่อมเกิด</strong></p><p><strong>        ตามความปรารถนา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 102</p><p>                               <strong>ก็การที่ชนเหล่าใดได้เข้าไปฟัง   ชนเหล่า</strong></p><p><strong>                  นั้นได้ลาภดีแล้ว        การได้เข้าไปฟังเป็นบุญเขต</strong></p><p><strong>                  ของมนุษย์   เป็นโอสถของสรรพสัตว์    ถึงกรรมที่ </strong></p><p><strong>                  เราผู้ได้เห็นพระผู้นำ     ก็ชื่อว่าเป็นอันทำไว้ดีแล้ว</strong></p><p><strong>                  เราเป็นผู้รอดพ้นจากวินิบาต     เป็นผู้บรรลุบทอัน</strong></p><p><strong>                  ไม่หวั่นไหว </strong></p><p><strong>                               เราเข้าถึงกำเนิดใด ๆ  คือ  เป็นเทวดาหรือ</strong></p><p><strong>                  มนุษย์      ในกำเนิดนั้น  ๆ   แสงสว่างย่อมมีแก่เรา</strong></p><p><strong>                  ทุกเมื่อ  ทั้งกลางวันและกลางคืน</strong></p><p><strong>                               เพราะการบูชาด้วยแก้วมณีนั้น   เราจึงได้</strong></p><p><strong>                  เสวยสมบัติ  พบแสงสว่าง  คือ  ญาณ  เป็นผู้บรรลุ</strong></p><p><strong>                  บทอันไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  เราเอาแก้วมณีบูชา</strong></p><p><strong>                   ด้วยการบูชานั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>                   แห่งการบูชาด้วยแก้วมณี </strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้แล.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระมณิปูชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                 จบมณิปูชกเถราปทาน</strong></p><p>                   <strong>อรรถกถานฬมาลิยวรรคที่ ๔๘</strong></p><p>           <strong>อทานที่ ๑ และ ๒</strong> ในวรรคที่   ๔๘ มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 103</p><p>              <strong>อุกกาสติกเถราปทานที่  ๓ (๔๗๓)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการจุดคบเพลิง</strong>  </p><p>                             <strong> [๖๓]  ครั้งนั้น   พระผู้มีพระภาคเจ้าพระ- </strong></p><p><strong>        นามว่าโกสิกะ ประทับอยู่ที่ภูเขาจิตตกูฏ   พระองค์</strong></p><p><strong>        เป็นผู้เพ่งพินิจ   ยินดีในฌาน   เป็นผู้ตื่นแล้ว   อภิ-</strong></p><p><strong>        รมย์ในวิเวก   เป็นมุนี</strong></p><p><strong>                             ข้าพระองค์อันหมู่นารีแวดล้อมเข้าไปใน</strong></p><p><strong>        ป่าหิมวันต์    ได้เห็นพระพุทธเจ้าพระนามว่าโกสิกะ</strong></p><p><strong>        ผู้ปานดังพระจันทร์ในวันเพ็ญ</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น      ข้าพระองค์ถือเอาคบเพลิงร้อย</strong></p><p><strong>        ดวง  แวดล้อมพระพุทธเจ้าอยู่ตลอด ๗ วัน ๗ คืน</strong></p><p><strong>        ได้ไปโดยวันที่ ๘</strong></p><p><strong>                             ข้าพระองค์มีจิตเลื่อมใส       ถวายบังคม</strong></p><p><strong>        พระสยัมภูพุทธเจ้าพระนามว่าโกสิกะ    ผู้ไม่ทรง</strong></p><p><strong>        พ่ายแพ้อะไร ๆ เสด็จออกจากสมาบัติ  แล้วได้ถวาย</strong></p><p><strong>        ภิกษาอย่างหนึ่ง</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นจอมแห่งสัตว์  เชษฐ-</strong></p><p><strong>        บุรุษของโลก     ประเสริฐกว่านรชน     เพราะกรรม</strong></p><p><strong>        นั้น     ข้าพระองค์จึงเกิดในหมู่เทพชั้นดุสิต     นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งภิกษาอย่างหนึ่ง</strong></p><p><strong>                             แสงสว่างย่อมมีแก่ข้าพระองค์ทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>        ทั้งกลางวันและกลางคืน     ข้าพระองค์แผ่รัศมีไป</strong></p><p><strong>        ได้โดยรอบร้อยโยชน์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 104</p><p>                              <strong>ในกัปที่   ๕๕  ข้าพระองค์ได้เป็นพระเจ้า</strong></p><p><strong>        จักรพรรดิ  ผู้เป็นใหญ่ในชมพูทวีป   มีมหาสมุทร</strong></p><p><strong>        ๔  เป็นขอบเขต  ชำนะแล้ว</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น   พระนครของข้าพระองค์  เป็น   </strong></p><p><strong>        เมืองมั่งคั่ง   เจริญสร้างสรรอย่างสวยงาม  ยาว ๓๐</strong></p><p><strong>        โยชน์   กว้าง ๒๐ โยชน์</strong></p><p><strong>                              พระนครชื่อโศภน อันวิสสุกรรมเทพบุตร</strong></p><p><strong>        นิรมิตให้  นครนั้นสงัดจากเสียง ๑๐ อย่าง  ประ-</strong></p><p><strong>        กอบด้วยกังสดาลเสียงไพเราะ</strong></p><p><strong>                              ในพระนครนั้นไม่มีเครือเถา  ไม้  และดิน</strong></p><p><strong>        เลย  สำเร็จด้วยทองคำล้วน ๆ ทีเดียว  โชติช่วงอยู่</strong></p><p><strong>        ตลอดกาลเนืองนิตย์</strong></p><p><strong>                              พระนครนั้นล้อมด้วยกำแพง ๔ ชั้น  ๓ ชั้น </strong></p><p><strong>        สำเร็จด้วยแก้วมณี    ส่วนตรงกลางวิสสุกรรมเทพ-</strong></p><p><strong>        บุตรได้เนรมิตถ่องแถวต้นตาลไว้</strong></p><p><strong>                              สระโบกขรณีตั้งหมื่นปกคลุมไปด้วยปทุม</strong></p><p><strong>        และอุบล   ดารดาษไปด้วยบุณฑริกเป็นต้น   หอม</strong></p><p><strong>        กรุ่นไปด้วยกลิ่นนานาชนิด</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่   ๙๔  แต่กัปนี้    ข้าพระองค์ได้</strong></p><p><strong>        ทรงคบเพลิงใด ด้วยกรรมนั้น   ข้าพระองค์ไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการทรงคบเพลิงไว้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 105</p><p>                              <strong>ข้าพระองค์เผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำ</strong></p><p><strong>                    สอนของพระพุทธเจ้า  ข้าพระองค์ได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                    ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระอุกกาสติเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p><strong>                             จบอุกกาสติกเถราปทาน </strong></p><p>        <strong>๔๗๓.  อรรถกถาอุกกาสติกเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๓  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           บทว่า  <strong>โกสิโย  นาม  ภควา</strong>  ความว่า  พระปัจเจกพุทธเจ้าชื่อว่า</p><p>โกสิยะเพราะเกิดในโกสิยโครต.  บทว่า <strong>จิตฺตกูเฏ</strong>  ความว่า ในบรรดายอดภูเขา</p><p>ที่ตั้งเรียงรายอยู่  ปกคลุมสระอโนดาต  เช่น  ภูเขาจิตตกูฏ  ภูเขาเกลาสกูฏ และ</p><p>ภูเขาสานุกูฏเป็นต้น  พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์นั้น อยู่ที่ภูเขาจิตตกูฏอันงดงาม</p><p>วิจิตรไปด้วยรัตนะและโอสถเป็นต้นนานาชนิดที่เกิดบนยอดภูเขาทั้งหลาย.</p><p>                       จบอรรถกถาอุกกาสติกเถราปทาน</p><p>           <strong>สุมนวีชนิยเถราปทานที่  ๕  (๔๗๔)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยผลแห่งการพัดไม้โพธิ์</strong></p><p>                              <strong> [๖๔]  เราเป็นผู้มีใจโสมนัส  จับพัดวีชนี</strong></p><p><strong>                    พัดไม้โพธิ์อันอุดม  ที่ไม้โพธิ์ของพระผู้มีพระภาค-</strong></p><p><strong>                    เจ้าพระนามว่าวิปัสสี  ซึ่งเป็นไม้สูงสุด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 106</p><p>                                  ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้ เราได้พัดไม้โพธิ์</p><p>                        อันอุดม  ด้วยการพัดไม้โพธิ์นั้น  เราไม่รู้จักทุคติ</p><p>                        เลย  นี้เป็นผลแห่งการพัดไม้โพธิ์</p><p>                                  เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ </p><p>                        พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>            ทราบว่า    ท่านพระสุมนวีชนิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย </p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                           จบสุมนวีชนิยเถราปทาน                                                           </p><p>           <strong>กุมมาสทายกเถราปทานที่</strong>SUP&gt;๑  ๕  (๔๗๕)</p><p>              <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายขนมกุมมาส</strong></p><p>                                 [๖๕ ]  เราเห็นบาตรอันว่างเปล่าของ </p><p>                        พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่</p><p>                        พระนามว่าวิปัสสี   ผู้เสด็จเที่ยวแสวงหาบิณฑบาต</p><p>                        อยู่  จึงใส่ขนมกุมมาสจนเต็มบาตร</p><p>                                 ในกัปที่  ๙๑    แต่กัปนี้  เราได้ถวายภิกษา</p><p>                        ใด   ด้วยการถวายภิกษานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</p><p>                        นี้เป็นผลแห่งขนมกุมมาส</p><p>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</p><p>                        พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>๑.อปทานที่ ๔ และที่ ๕ อรรถกถาว่า มีเนื้อความง่ายทั้งนั้น. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 107</p><p>              <strong>ทราบว่า    ท่านพระกุมมาสทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                              จบกุมมาสทายกเถราปทาน</strong></p><p>                                                                                                          </p><p>         <strong>กุสัฏฐกทายกเถราปทานที่  ๖  (๔๗๖)</strong> </p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายสลากภัต</strong></p><p>                            <strong> [๖๖ ]  เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส  ได้</strong></p><p><strong>                ถวายสลากภัต  ๘ ที่  แด่พระผู้มีพระภาคเจ้า</strong></p><p><strong>                พระนามว่ากัสสปะ  ผู้มีบาปอันลอยเสียแล้ว   มี</strong></p><p><strong>                พรหมจรรย์อันอยู่จบแล้ว</strong></p><p><strong>                            ในกัปนี้นั้นเอง  เราได้ถวายสลากภัต   ที่</strong></p><p><strong>                ด้วยการถวายสลากภัตนั้น       เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                นี้เป็นผลแห่งการถวายสลากภัต  ๘   ที่</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอนของ</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า   ท่านพระกุสัฏฐกทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                             จบกุสัฏฐกทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 108</p><p> <strong>๔๗๖.  อรรถกถากุสัฏฐกทายกเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๖  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           บทว่า <strong>กุสฏฺกมทาสห</strong>  ความว่า  ในบรรดาภัต   เช่น  ปักขิกภัตร</p><p>อุโปสถิกภัต  ธุวภัต  และสลากภัตเป็นต้น    เราได้ถวายสลากภัต  ๘  ที่   ที่พึ่ง</p><p>ถวายด้วยสามารถแห่งใบสลาก. </p><p>                              จบอรรถกถากุสัฏฐกทายกเถราปทาน</p><p>               <strong>คิริปุนนาคิยเถราปทานที่  ๗</strong></p><p> <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกบุนนาคบูชา</strong></p><p>                      [๖๗]  ครั้งนั้น      พระสัมพุทธเจ้าพระ-</p><p>             นามว่าโสภิตะ  ประทับอยู่ที่ภูเขาจิตตกูฏ    เราได้</p><p>             ถือเอาดอกบุนนาคเข้ามาบูชาพระสยัมภู</p><p>                      ในกัปที่  ๙๔   แต่กัปนี้   เราได้บูชาพระ-</p><p>             สัมพุทธเจ้า  ด้วยกานบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย</p><p>             นี้เป็นผลแห่งพุทธบุชา . . .</p><p>                      เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</p><p>             พระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>       ทราบว่า    ท่านพระคิริปุนนาคิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย </p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                           <em>จบคิริปุนนาคิยเถราปทาน </em></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 109</p><p>      <strong>๔๗๗.  อรรถกถาคิริปุนนาคิยเถราปทาน</strong></p><p>                   พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๗  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>                   บทว่า   <strong>โสภิโต  นาม  สมฺพุทฺโธ</strong>    ความว่า   พระสัมมาสัมพุทธเจ้า</p><p>มีพระนามว่า  โสภิตะ   เพราะพระองค์มีพระสรีระงดงามไปด้วยพระมหาปุริส-</p><p>ลักษณะ ๓๒ ประการ     และพระรัศมีแผ่ออกข้างละวา    ทั้งส่วนยาวและส่วน</p><p>กว้าง.</p><p>                            จบอรรถกถาคิริปุนนาคิยเถราปทาน </p><p>        <strong>วัลลิการผลทายกเถราปทานที่   ๘  (๔๗๘)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p>                                <strong> [๖๘]   ครั้งนั้น  พระสัมพุทธเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>                 นามว่าสุมนะ   ประทับอยู่ในพระนครตักกรา</strong></p><p><strong>                 เราได้หยิบเอาผลไม้วิลลิการะถวายแด่พระสยัมภู</strong></p><p><strong>                                   ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                ใด  ในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น    เราไม่</strong></p><p><strong>                รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                           เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า  ท่านพระวัลลิการผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                <em>จบวัลลิการผลทายกเถราปทาน </em></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 110</p><p>     <strong>๔๗๘.  อรรถกถาวัลลิการผลทายกเถราปทาน</strong></p><p>                   พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๘  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>                   บทว่า  <strong>ตกฺกราย   วสี  ตทา</strong>   ความว่า   ราชธานี   ชื่อว่า   ตักกรา</p><p>เพราะเป็นที่อยู่ประจำของประชาชนผู้บำเพ็ญบุญกิริยาวัตถุ ๑๐ ประการ     ใน</p><p>คราวที่ประทับอยู่ในตักกรานครนั้น.</p><p>                              จบอรรถกถาวัลลิการผลทายกเถราปทาน </p><p>                <strong>ปานธิทายกเถราปทานที่  ๙  (๔๗๙)</strong></p><p>                            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายรองเท้า</strong></p><p>                                  [๖๙]   พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</p><p>                อโนมทัสสี  เชษฐบุรุษของโลกประเสริฐกว่า</p><p>                นรชน  มีพระจักษุ  เสด็จออกจากที่ประทับสำราญ</p><p>                กลางวันแล้ว  เสด็จขึ้นถนน</p><p>                                 เราสวมรองเท้าที่ทำอย่างดีออกเดินทาง</p><p>                ไป ณ ที่นั้น  เราได้เห็นพระสัมพุทธเจ้างามน่าดู</p><p>                น่าชม  เสด็จดำเนินด้วยพระบาทเปล่า   เรายังจิต</p><p>                ของตนให้เลื่อมใส  ถอดรองเท้าออกวางไว้แทบ</p><p>                พระบาท  แล้วกราบทูลว่า</p><p>                                   ข้าแต่พระสุคต  ผู้เป็นมหาวีรบุรุษ</p><p>                เป็นใหญ่เป็นผู้นำชั้นพิเศษ  ขอเชิญสวมรองเท้า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 111</p><p>                        เถิด  ข้าพระองค์จักได้ผลแต่รองเท้าคู่นี้  ขอความ</p><p>                        ต้องการของข้าพระองค์จงสำเร็จเถิด</p><p>                                           พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าอโนมทัสสี</p><p>                        เชษฐบุรุษของโลก  ประเสริฐกว่านรชน  ทรง </p><p>                        สวมรองเท้าแล้ว   ได้ตรัสพระดำรัสนี้ว่า</p><p>                                            ผู้ใดเลื่อมใสถวายคู่รองเท้าแก่เรา    ด้วย</p><p>                        มือทั้งสองของตน  เราจักพยากรณ์ผู้นั้น  ท่าน</p><p>                        ทั้งหลายจงฟังเรากล่าว</p><p>                                              เทวดาทุก ๆ องค์ได้ทราบพระพุทธเจ้าดำรัส</p><p>                        แล้ว  มาประชุมกัน  ต่างก็มีจิตปีติ  ดีใจเกินความ</p><p>                        โสมนัส  ประนมกรอัญชลี</p><p>                                               พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า  เพราะการ</p><p>                        ถวายรองเท้านี้แล  ผู้นี้จักเป็นผู้ถึงความสุข   จัก</p><p>                        เสวยราชสมบัติในเทวโลก  ๕๕  ครั้ง</p><p>                                        จักได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิราช  ๑,๐๐๐</p><p>                        ครั้ง  และจักได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</p><p>                        โดยคณนานับมิได้</p><p>                                         ในกับซึ่งนับไม่ถ้วย  แต่กัปนี้ไป   จักทรง</p><p>                        สมภพในสกุลโอกกากะ  มีพระนามว่าโคดม  จัก</p><p>                        เสด็จอุบัติขึ้นเป็นพระศาสดาของโลก </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 112</p><p>                                           ผู้นี้จักเป็นทายาทในธรรมของพระศาสดา</p><p>                        พระองค์นั้น  เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต  จัก</p><p>                        กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้ว  จักเป็นผู้ไม่มีอาสวะ</p><p>                        ปรินิพพาน </p><p>                                            ผู้นี้บังเกิดในเทวโลกหรือในมนุษย์โลก</p><p>                        จักเป็นผู้มีปัญญา  จักได้ยานอันเปรียบด้วยยาน</p><p>                        ของเทวดา</p><p>                                            ปราสาท  วอ  ช้าง  ที่ประดับประดาแล้ว</p><p>                        และรถที่เทียมแล้วด้วยม้าอาชาไนย  ย่อมเกิด</p><p>                        ปรากฏแก่เราทุกเมื่อ</p><p>                                             แม้เมื่อเราออกบวช  ก็ได้ออกบวชด้วยรถ</p><p>                        ได้บรรลุอรหัตเมื่อกำลังปลงผม</p><p>                                             นี้เป็นลาภของเรา  เราได้ดีแล้ว   คือ</p><p>                        การค้าขายเราได้ประกอบถูกทางแล้ว  เราถวาย</p><p>                        รองเท้าคู่หนึ่งจึงได้บรรลุบทอันไม่หวั่นไหว</p><p>                                             ในกัปอันประมาณมิได้แต่กัปนี้  เราได้</p><p>                        ถวายรองเท้าใด  ด้วยการถวายรองเท้านั้น  เราไม่</p><p>                        รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายรองเท้า</p><p>                                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</p><p>                        พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 113</p><p>                 ทราบว่า  ท่านพระปานธิทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                        จบปานธิทายกเถราปทาน </p><p>                                <strong>๔๗๖.  อรรถกถาปานธิทายกเถราปทาน</strong></p><p>                พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๙  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>                บทว่า <strong>ปานธึ  สุกต  คยฺห</strong>  ความว่า  เราสวมคู่แห่งรองเท้าที่ทำเสร็จ</p><p>โดยอาการอย่างดีแล้วแล.</p><p>                                         จบอรรถกถาปานธิทายกเถราปทาน  </p><p>                                <strong>ปุฬินจังกมิยเถราปทานที่  ๑๐  (๔๘๐)</strong></p><p>                                    <strong>ว่าด้วยการขนทรายใส่ที่จงกรม</strong></p><p>                                <strong> [๗๐]   เมื่อก่อน  เราเป็นพรานเนื้อ  เรา</strong></p><p><strong>                เที่ยวหาเนื้อสมันอยู่ในอรัญราวป่า  ได้พบที่จงกรม</strong></p><p><strong>                เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัสกอบเอาทรายใส่พกมา</strong></p><p><strong>                โรยลงในที่จงกรมของพระสุคตเจ้าผู้มีสิริ</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้โรยทราย</strong></p><p><strong>                ด้วยกรรมนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                ทราย</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 114</p><p>            ทราบว่า  ท่านพระปุฬินจังมิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</p><p> ประการฉะนี้แล.</p><p>                         จบปุฬินจังกมิยเถราปทาน </p><p>                 <strong>๔๘๐.  อรรถกถาปุฬินจังกมิยเถราปทาน</strong></p><p>           อปทานที่ ๑๐  มีเนื้อความที่จะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียวแล.                          </p><p>                          จบอรรถกถานฬมาลิวรรคที่ ๔๘                                        </p><p>                           </p><p>                          <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>      ๑.  นฬมาลิยเถราปทาน                       ๒.  มณิปูชกเถราปทาน</p><p>      ๓.  อุกกาสติเถราปทาน                       ๔.  สุมนวีชนิยเถราปทาน</p><p>      ๕. กุมมาสทายกเถราปทาน                 ๖.   กุสัฏฐกทายกเถราปทาน</p><p>      ๗.  คิริปุนนาคิยเถราปทาน                  ๘.   วัลลิการผลทายกเถราปทาน</p><p>      ๙.  ปานธิทายกเถราปทาน                ๑๐.   ปุฬินจังกมิยเถราปทาน</p><p>            บัณฑิตคำนวณคาถาได้ ๙๕ คาถา.</p><p>                           จบนฬมาลิวรรคที่  ๔๘ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 115</p><p>                                                    <strong>ปังสุกูลวรรคที่  ๔๙</strong></p><p>                                      <strong>ปังสุกูลสัญญกเถราปทานที่ ๑  (๔๘๑)</strong></p><p>                                         <strong>ว่าด้วยผลแห่งการไหว้ผ้าบังสุกุลจีวร</strong></p><p>                                        <strong> [๗๑]  พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สยัมภู  ผู้</strong></p><p><strong>                        นำของโลก  พระนามว่าติสสะ  ได้เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>                        แล้ว  พระพิชิตมารทรงวางบังสุกุลจีวรไว้แล้ว </strong></p><p><strong>                        เสด็จเข้าพระวิหาร</strong></p><p><strong>                                        เราสะพายธนูที่มีสายและกระบอกน้ำ</strong></p><p><strong>                        ถือดาบเข้าป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                                        ครั้งนั้น เราได้เห็นบังสุกุลจีวรซึ้งแขวน</strong></p><p><strong>                        อยู่บนยอดไม้ในป่านั้น  จึงวางธนูลง  ณ  ที่นั้นเอง</strong></p><p><strong>                        ประนมกรอัญชลีเหนือเศียรเกล้า</strong></p><p><strong>                                        เรามีจิตเลื่อมใส  มีใจโสมนัส  และมี</strong></p><p><strong>                        ปีติเป็นอันมาก  ระลึกถึงพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ</strong></p><p><strong>                        สุด  แล้วได้ไหว้บังสุกุลจีวร</strong></p><p><strong>                                        ในกัปที่  ๙๒  แต่กัปนี้  เราได้ไหว้บังสุกุล</strong></p><p><strong>                        จีวรใด  ด้วยการไหว้บังสุกุลจีวรนั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการไหว้</strong></p><p><strong>                                        เราเผากิเลสทั้งหลาย. . คำสอน</strong></p><p><strong>                        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 116</p><p>                          ทราบว่า  ท่านพระปังสูกุลสัญญเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                    จบปังสุกูลสัญญกเถราปทาน</p><p>                             <strong>อรรถกถาปังสุกูลวรรคที่  ๔๙</strong> </p><p>                          อปทานที่ ๑  ในวรรคที่  ๔๙  มีเนื้อความพอที่จะกำหนดรู้ได้โดยง่าย</p><p>ทีเดียวแล. </p><p>                       </p><p>             <strong>พุทธสัญญกเถราปทานที่  ๒  (๔๘๒)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการเกิดพุทธสัญญา</strong></p><p>                                 <strong> [๗๒]  เราเป็นคนเล่าเรียน  ทรงจำมนต์</strong></p><p><strong>                          รู้จบไตรเพท    ชำนาญในคัมภีร์ทำนายมหาปุริส</strong></p><p><strong>                          ลักษณะ  คัมภีร์อิติหาสะ   พร้อมด้วยคัมภีร์</strong></p><p><strong>                          นิฆัณธุศาสตร์  แลคัมภีร์เกฏุภศาสตร์</strong></p><p><strong>                                 ครั้งนั้นพวกศิษย์มาหาเราปานดังกระแส</strong></p><p><strong>                          น้ำ  เราไม่เกียจคร้าน  บกกมนต์แก่ศิษย์เหล่านั้น</strong></p><p><strong>                          ทั้งกลางวันและกลางคืน</strong></p><p><strong>                                  ครั้งนั้น      พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                   สิทธัตถะ   เสด็จอุบัติขึ้นในโลก       พระองค์ทรง</strong></p><p><strong>                           กำจัดความมืดมิดให้พินาศแล้ว    ยังแสงสว่างคือ</strong></p><p><strong>                   พระญาณให้เป็นไป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 117</p><p>                              ครั้งนั้น ศิษย์ของเราคนหนึ่งได้บอกแก่</p><p>        ศิษย์ทั้งหลายของเรา  พวกเขาได้ฟังความนั้น  จึง</p><p>        ได้บอกแก่เรา  เราคิดว่าพระสัพพัญญูพุทธเจ้า</p><p>        ผู้เป็นนายกของโลก  เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  ชนย่อม</p><p>        อนุวัตรตามพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น  เราไม่มีลาภ</p><p>                              พระพุทธเจ้าทั้งหลายเป็นผู้มีการอุบัติ </p><p>        เลิศลอย  มีจักษุ  ทรงยศใหญ่  ไฉนหนอ  เราพึง</p><p>        เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด เป็นผู้นำโลก</p><p>        เราถือหนังสือ  ผ้าเปลือกไม้กรอง  และ</p><p>        คนโทน้ำของเรา  แล้วออกจากอาศรม  เชิญชวน</p><p>        พวกศิษย์ว่า</p><p>                             ความเป็นผู้นำโลกหาได้ยาก  เหมือนกับ</p><p>        ดอกมะเดื่อ  กระต่ายในดวงจันทร์หรือเหมือนกับ</p><p>        น้ำนมกา ฉะนั้น</p><p>                             พระพุทธเจ้าเสด็จอุบัติขึ้นในโลกแล้ว</p><p>        แม้ความเป็นมนุษย์ก็หาได้ยาก  และเมื่อความมี</p><p>        พระพุทธเจ้าผู้นำโลกและความเป็นมนุษย์ทั้งสอง</p><p>        อย่างมีอยู่  การได้ฟังธรรมก็ยังได้ยาก</p><p>                             พระพุทธเจ้าเสด็จอุบัติขึ้นในโลก  พวก</p><p>        เราจักได้ดวงตาเห็นธรรมอันเป็นของพวกเรา  มา </p><p>        เถอะท่านทั้งหลาย  เราจักไปยังสำนักของพระ-</p><p>        พุทธเจ้าด้วยกันทุกคน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 118</p><p>                            ศิษย์ทุกคนแบกคนโทน้ำ    นุ่งหนังเสือ</p><p>                  ทั้งเล็บ  พวกเขาเต็มไปด้วยภาชนะคือชฎา   พากัน</p><p>                  ออกไปจากป่าใหญ่ในครั้งนั้น </p><p>                            พวกเขามองดูประมาณชั่วแอก   แสวงหา</p><p>                  ประโยชน์อันสูงสุด  เดินมาเหมือนลูกช้าง   เป็น</p><p>                  ผู้ไม่สะดุ้ง  ประหนึ่งไกรสรสีหราช  ฉะนั้น  </p><p>                            เขาทั้งหลายไม่มีความสะดุ้ง   หมดความ</p><p>                  ละโมภ    มีปัญญา   มีความประพฤติสงบ    เมื่อ</p><p>                  เสาะแสวงหาโมกขธรรม    ได้พากันเข้าไปเฝ้า</p><p>                  พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด </p><p>                            เราเกิดป่วยเจ็บขึ้นในประเทศประมาณ</p><p>                  หนึ่งโยชน์ครึ่ง   เราระลึกถึงพระพุทธเจ้าผู้ประ-</p><p>                  เสริฐสุดแล้ว  ตายที่ประเทศนั้น </p><p>                            ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้     เราได้สัญญาใด</p><p>                  ในกาลนั้น    ด้วยการได้สัญญานั้นเราไม่รู้จักทุคติ</p><p>                  เลย  นี้เป็นผลแห่งสัญญาในพระพุทธเจ้า</p><p>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . .  . คำสอน</p><p>                  ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>          ทราบว่า  ท่านพระพุทธสัญญกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประ-</p><p>การฉะนี้แล. </p><p>                            จบพุทธสัญญกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 119</p><p>     <strong>๔๘๒.   อรรถกถาพุทธสัญญกเถราปทาน</strong></p><p>          พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๒  ดังต่อไปนี้ :- </p><p>          บทว่า  <strong>อธิจฺจุปฺปตฺติกา  พุทฺธา</strong>  ความว่า   พระพุทธเจ้าทั้งหลายเป็น</p><p>ผู้มีการอุบัติเลิศลอย คือ ไม่มีเหตุการณ์อะไรขัดข้อง  ได้แก่  เกิดเป็นด้วยพระ </p><p>ญาณของพระองค์เอง   ปราศจากเทวดาพรหมและมารเป็นต้นเหล่าอื่น    ที่จะ </p><p>ให้คำแนะนำ.  บทว่า <strong>อุทุมฺพริกปุปฺผว</strong>  ได้แก่  คล้ายดอกมะเดื่อที่หาได้โดยยาก</p><p>คือเกิดขึ้นได้ยากฉะนั้น.  บทว่า  <strong>จนฺทมฺหิ  สสก  ยถา</strong>  ได้แก่  คล้ายรูปกระต่าย</p><p>ในดวงจันทร์  ซึ่งหาได้ยาก.  บทว่า <strong>วายสาน  ยถา  ขีร</strong>  ความว่าคล้ายกับน้ำนม</p><p>กาจะบีบคั้นเป็นนิตย์   คือทั้งคืนทั้งวันให้ได้สักนิดหน่อย   ก็ได้โดยยากฉันใด</p><p>พระผู้นำของชาวโลกก็หาได้ยาก      เพราะกว่าจะเป็นพระพุทธเจ้าได้    ต้อง</p><p>บำเพ็ญบารมีถึง ๔  อสงไขยกำไรแสนกัปก็มี   ถึง ๘  อสงไขยกำไรแสนกัปก็มี</p><p>จึงจะได้เป็นพระผู้นำของชาวโลกได้   ฉันนั้นแล.</p><p>                              จบอรรถกถาพุทธสัญญกเถราปทาน</p><p>                 <strong>ภิสทายกเถราปทานที่  ๓  (๔๘๓)</strong></p><p>                  <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายเหง้าบัว</strong></p><p>                             [๗๓]  ครั้งนั้น   เราลงสู่สระโบกขรณีที่</p><p>                    ช้างนานาชนิดเสพแล้วถอนเหง้าบัวในสระนั้น </p><p>                    เพราะเหตุจะกิน  สมัยนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>                    พระนามว่าปทุมุตตระ   ผู้ตื่นแล้ว  ทรงผ้ากัมพล</p><p>                     สีแดง  สลัดผ้าบังสุกุลเหาะไปในอากาศ  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 120</p><p>                            <strong>เวลานั้น     เราได้ยินเสียงจึงแหงนขึ้นไป</strong></p><p><strong>        ดู  ได้เห็นพระผู้นำโลก </strong></p><p><strong>                            เรายืนอยู่ในสระโบกขรณีนั่นแหละ  ได้</strong></p><p><strong>        ทูลอ้อนวอนพระผู้นำโลกว่า  น้ำหวานน้ำนมและ</strong></p><p><strong>        เนยใสกำลังไหลจากเหง้าบัว </strong></p><p><strong>                            ขอพระพุทธเจ้าผู้มีพระปัญญาจักษุโปรด</strong></p><p><strong>        ทรงรับเพื่ออนุเคราะห์แก่ข้าพระองค์เถิด    ลำดับ</strong></p><p><strong>        นั้นพระสัมพุทธเจ้าผู้ศาสดา     ทรงประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        พระกรุณา  มียศใหญ่  มีพระปัญญาจักษุ   เสด็จ</strong></p><p><strong>        ลงจากอากาศมารับภิกษาของเรา    เพื่อความอนุ-</strong></p><p><strong>        เคราะห์    ครั้นแล้วได้ทรงทำอนุโมทนาแก่เราว่า</strong></p><p><strong>                            แน่ะ  ท่านผู้มีบุญใหญ่   ท่านจงเป็นผู้มี </strong></p><p><strong>        ความสุขเถิด   คติจงสำเร็จแก่ท่าน    ด้วยการให้</strong></p><p><strong>        เหง้าบัวเป็นทานนี้   ท่านจงได้สุขอันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                            ครั้นพระสัมพุทธชินเจ้าพระนามว่าปทุมุต-</strong></p><p><strong>        ตระตรัสฉะนี้แล้ว    ได้ทรงรับภิกษาแล้วเสด็จไป</strong></p><p><strong>        ในอากาศ</strong></p><p><strong>                            ลำดับนั้น      เราเก็บเหง้าบัวจากสระนั้น</strong></p><p><strong>        กลับมายังอาศรม    วางเหง้าบัวไว้บนต้นไม้ระลึก</strong></p><p><strong>        ถึงทานของเรา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 121</p><p>                              <strong>ครั้งนั้น     ลมพายุใหญ่ดังขึ้นแล้วพัดป่า</strong></p><p><strong>        ให้สั่นสะเทือน  อากาศดังลั่นในเมื่อฟ้าฝ่า</strong></p><p><strong>                              ลำดับนั้น  อสนีบาตได้ตกลงบนศีรษะ</strong></p><p><strong>        ของเรา ก็ในกาลนั้น  เราเป็นผู้นั่งตายอยู่  ณ  ที่นั้น</strong></p><p><strong>                              เราเป็นผู้ประกอบด้วยบุญกรรม  เข้าถึง </strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดุสิต  ซากศพของเราตกไป  ส่วนเรา</strong></p><p><strong>        รื่นรมย์อยู่ในเทวโลก</strong></p><p><strong>                              นางเทพอัปสร  ๘๔,๐๐๐ นาง  ล้วนประดับ</strong></p><p><strong>        ประดาสวยงาม  ต่างก็บำรุงเราทั้งเช้าเย็น  นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งการถวายเหง้าบัว</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น เรามาสู่กำเนิดมนุษย์เป็นผู้ถึง</strong></p><p><strong>        ความสุข  ความบกพร่องในโภคทรัพย์  ไม่มีแก่</strong></p><p><strong>        เราเลย  นี้ก็เป็นผลแห่งการถวายเหง้าบัว</strong></p><p><strong>                              เราอันพระสัมพุทธเจ้า  ผู้ประเสริฐ</strong></p><p><strong>        กว่าทวยเทพ  ผู้คงที่  พระองค์นั้นทรงอนุเคราะห์</strong></p><p><strong>        แล้ว  จึงเป็นผู้สิ้นอาสวะทั้งปวง  บัดนี้ภพใหม่</strong></p><p><strong>        ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  เราได้ถวายภิกษา</strong></p><p><strong>        ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายภิกษา  เราไม่</strong></p><p><strong>        รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายเหง้าบัว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 122</p><p>                             <strong>เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้. </strong></p><p>                           จบภิสทายกเถราปทาน</p><p>        <strong>๔๘๓.  อรรถกถาภิสทายกเถราปทาน</strong> </p><p>                    พึงทราบเรื่องราวในอุปทานที่  ๓  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>                    บทว่า  <strong>มธุ  ภิเสหิ  สวติ</strong>  ความว่า  น้ำผึ้งกำลังไหลหลั่งออกจากเกสร</p><p>บัว.  บทว่า  <strong>ขีร สปฺปึ มุฬาลิภิ</strong>  ความว่า  น้ำนมและรสเนยใส  กำลังไหล</p><p>หลั่งออกจากเหง้าบัว  อธิบายว่า  เพราะฉะนั้น  ขอพระพุทธเจ้า  จงรับภิกษา</p><p>ทั้ง ๒  นั้นของข้าพระองค์เถิด.</p><p>                                จบอรรถกถาภิสทายกเถราปทาน</p><p>          <strong>ญาณถวิกเถราปทานที่  ๔  (๔๘๕)</strong>       </p><p>  <strong>ว่าด้วยผลแห่งการสรรเสริญพระพุทธญาณ</strong></p><p>                             <strong> [๗๔]  เราสร้างอาศรมอย่างสวยงามไว้ ณ</strong></p><p><strong>                   ทิศทักษิณแห่งภูเขาหิมวันต์   ครั้งนั้น    เราเสาะหา</strong></p><p><strong>                   ประโยชน์อันสูงสุด  จึงอยู่ในป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                             เรายินดีด้วยลาภและความเสื่อมลาภ   คือ</strong></p><p><strong>                   ด้วยเหง้ามันและผลไม้  ไม่เบียดเบียนใคร ๆ เที่ยว</strong></p><p><strong>                   ไป   เราอยู่คนเดียว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 123</p><p>                             <strong>ครั้งนั้น     พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>        สุเมธะ  เสด็จอุบัติขึ้นแล้วในโลก  พระองค์กำลัง</strong></p><p><strong>        รื้อขนมหาชน  ทรงประกาศสัจจะอยู่</strong></p><p><strong>                             เรามิได้สดับข่าวพระสัมพุทธเจ้า    ถึง</strong></p><p><strong>        ใคร ๆ ที่จะบอกกล่าวให้เรารู้ก็ไม่มี   เมื่อล่วงไป</strong></p><p><strong>        ได้  ๘  ปี  เราจึงได้สดับข่าวพระนายกของโลก </strong></p><p><strong>                             เรานำเอาไฟและฟืนออกไปเสียแล้ว</strong></p><p><strong>         กวาดอาศรม  ถือเอาหาบสิ่งของออกจากเตาไป</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้นเราพักอยู่ในบ้านและนิคมแห่ง</strong></p><p><strong>        ละคืน     เข้าไปใกล้พระนครจันทวดีโดยลำดับ </strong></p><p><strong>                             สมัยนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้นำของ</strong></p><p><strong>        โลกพระนามว่าสุเมธะ     กำลังรื้อขนสัตว์เป็นอัน</strong></p><p><strong>        มาก  ทรงแสดงอมตบท</strong></p><p><strong>                             เราได้ผ่านหมู่ชนไปถวายบังคมพระชินเจ้า</strong></p><p><strong>        ผู้เสด็จมาดี  ทำหนังสัตว์เฉวียงบ่าข้างหนึ่ง  แล้ว</strong></p><p><strong>        สรรเสริญพระผู้นำของโลกว่า</strong></p><p><strong>                             พระองค์เป็นพระศาสดาประหนึ่งยอด</strong></p><p><strong>        เป็นธงชัยและเป็นเสายัญของหมู่สัตว์     เป็นที่ยึด</strong></p><p><strong>        หน่วง เป็นที่พึ่ง  และเป็นเกาะของหมู่สัตว์  เป็น</strong></p><p><strong>        ผู้สูงสุดกว่าสัตว์.</strong></p><p><strong>                                      จบภาณวารที่  ๒๑ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 124</p><p>                             <strong>พระองค์เป็นผู้ฉลาด   เป็นนักปราชญ์ใน</strong></p><p><strong>        ทัศนะ    ทรงช่วยประชุมชนให้ข้ามพ้นไปได้</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระมุนี     ผู้อื่นที่จะช่วยให้สัตว์ข้ามพ้นไป</strong></p><p><strong>        ยิ่งไปกว่าพระองค์   ไม่มีในโลก</strong></p><p><strong>                             สาครแสนลึกสุด    ก็พึงอาจที่จะประมาณ  </strong></p><p><strong>        ได้ด้วยปลายหญ้าคา   ข้าแต่พระสัพพัญญู    ส่วน</strong></p><p><strong>        พระญาณของพระองค์  ใคร ๆ ไม่อาจจะประมาณ</strong></p><p><strong>        ได้เลย</strong></p><p><strong>                             แผ่นดิน   ก็อาจที่จะวางบนตาชั่งแล้ว</strong></p><p><strong>        กำหนดได้  ข้าแต่พระองค์ผู้มีจักษุ   แต่สิ่งที่เสมอ</strong></p><p><strong>        กับพระปัญญาของพระองค์ไม่มีเลย</strong></p><p><strong>                             อากาศก็อาจจะวัดได้ด้วยเชือกและนิ้วมือ</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระสัพพัญญู  ส่วนศีลของพระองค์  ใคร ๆ</strong></p><p><strong>        ไม่อาจจะประมาณได้เลย</strong></p><p><strong>                             น้ำในมหาสมุทร   อากาศและภูมิภาค ๓</strong></p><p><strong>        อย่างนี้ประมาณเอาได้       ข้าแต่พระองค์ผู้มีจักษุ</strong></p><p><strong>        พระองค์ย่อมเป็นผู้อันใคร ๆ    จะประมาณเอาไม่</strong></p><p><strong>        ได้เลย</strong></p><p><strong>                              เรากล่าวสรรเสริญพระสัพพัญญู      ผู้มี</strong></p><p><strong>        พระยศใหญ่  ด้วยคาถา  ๖  คาถาแล้ว   ประนมกร</strong></p><p><strong>        อัญชลี   ยืนนิ่งอยู่ในเวลานั้น  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 125</p><p>                              <strong>พระพุทธเจ้าผู้มีพระปัญญาเสมอด้วย</strong></p><p><strong>        แผ่นดิน    เป็นเมธีชั้นดี     เขาขนานพระนามว่า</strong></p><p><strong>        สุเมธะ.</strong></p><p><strong>                              ประทับนั่งในท่ามกลางภิกษุสงฆ์แล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ตรัสพระคาลาเหล่านี้ว่า  ผู้ใดมีใจเลื่อมใส  ได้</strong></p><p><strong>        กล่าวสรรเสริญญาณของเรา  เราจักพยากรณ์ผู้นั้น </strong></p><p><strong>        ท่านทั้งหลายจงฟังเรากล่าว</strong></p><p><strong>                              ผู้นี้จักรื่นรมย์อยู่ในเทวโลก  ๗๗  กัป  จัก  </strong></p><p><strong>        เป็นจอมเทวดาเสวยราชสมบัติอยู่ในเทวโลก </strong></p><p><strong>        ๑,๐๐๐ ครั้ง     จักได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิเกินกว่า</strong></p><p><strong>        ร้อยครั้ง </strong></p><p><strong>                              และจักได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอัน</strong></p><p><strong>        ไพบูลย์    โดยคณานับมิได้    เขาเป็นเทวดาหรือ</strong></p><p><strong>        มนุษย์    จักเป็นผู้ตั้งมั่นในบุญกรรม   จักเป็นผู้</strong></p><p><strong>        ความดำริแห่งใจไม่บกพร่อง  มีปัญญากล้า</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๓๐,๐๐๐  พระศาสดามีพระนามว่า</strong></p><p><strong>        โคดม    จักทรงสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช</strong></p><p><strong>        จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก  </strong></p><p><strong>                              ผู้นี้ไม่มีความกังวล     ออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>        บรรพชิต   จักบรรลุพระอรหัตแต่อายุ ๗ ขวบ  ใน</strong></p><p><strong>        ระหว่างเวลาที่เราระลึกถึงคน  และได้บรรลุศาสน-  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 126</p><p>                    <strong>ธรรม   เจตนาที่ไม่น่ารื่นรมย์ใจ     เราไม่รู้จักเลย</strong></p><p><strong>                    เราท่องเที่ยวไปเสวยสมบัติในภพน้อยภพใหญ่</strong></p><p><strong>                    ความบกพร่องในโภคทรัพย์ไม่มีแก่เราเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>                    ผลในการสรรเสริญพระญาณ</strong></p><p><strong>                              ไฟ ๓ กองเราดับสนิทแล้ว  เราถอนภพ</strong></p><p><strong>                    ทั้งปวงขึ้นหมดแล้ว   เราเป็นผู้สิ้นอาสวะทุกอย่าง</strong></p><p><strong>                    แล้ว  บัดนี้ภพใหม่ไม่มีอีก </strong></p><p><strong>                              ในกัปที่สามหมื่น     เราได้สรรเสริญ</strong></p><p><strong>                    พระญาณใด    ด้วยการสรรเสริญนั้น     เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย  นี้ก็เป็นผลแห่งการสรรเสริญพระญาณ</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .   คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า ท่านพระญาณถวิกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                จบญาณถวิกเถราปทาน</strong></p><p>             <strong>จันทนมาลิยเถราปทานที่  ๕  (๔๘๕)</strong></p><p>  <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายแก่นจันทร์และดอกรัง</strong></p><p>                              [๗๕]  เราละเบญจกามคุณอันน่ารัก   น่า</p><p>                   รื่นรมย์ใจและละทรัพย์ประมาณ ๘๐  โกฏิแล้ว</p><p>                   บวชเป็นบรรพชิต </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 127</p><p>                             ครั้นบวชแล้วได้เว้นการทำความชั่วด้วย</p><p>        กายละความประพฤติชั่วด้วยวาจาอยู่แทบฝั่งแม่น้ำ</p><p>                             พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด    ได้เสด็จมา</p><p>        หาเราผู้อยู่คนเดียว   เราไม่รู้จักว่าเป็นพระพุทธเจ้า</p><p>        เราได้ทำปฏิสันถาร </p><p>                              ครั้นทำปฏิสันถารแล้ว   จึงได้ทูลถามถึง</p><p>        พระนามและพระโคตรว่า      ท่านเป็นเทวดาหรือ</p><p>        คนธรรพ์  หรือเป็นท้าวสักกปุรินททะ   ท่านเป็น</p><p>        ใคร  หรือเป็นบุตรของใคร  หรือเป็นท้าวมหา-</p><p>        พรหมนาในที่นี้  ย่อมสว่างไสวไปทั่วทิศ  เหมือน</p><p>        พระอาทิตย์อุทัย  ฉะนั้น</p><p>                              ข้าแต่ท่านผู้นิรทุกข์     จักรมีกำพันหนึ่ง</p><p>        ปรากฏที่เท้าของท่าน    ท่านเป็นใคร    หรือเป็น</p><p>        บุตรของใคร  เราจะรู้จักท่านอย่างไร   ขอท่านจง</p><p>        บอกชื่อและโคตรบรรเทาความสงสัยของเราเถิด.</p><p>                              พระพุทธเจ้าตรัสตอบว่า  เราไม่ใช่เทวดา</p><p>        ไม่ใช่คนธรรพ์     ไม่ใช่ท้าวสักกปุรินททะ    และ</p><p>        ความเป็นพรหมก็หามีแก่เราไม่       เราสูงสุดกว่า</p><p>        พรหมเหล่านั้น    ล่วงวิสัยของพรหมเหล่านั้น    เรา</p><p>        ได้ทำลายเครื่องผูกพันคือกามได้แล้ว    เผากิเลส</p><p>        เสียหมดสิ้น   บรรลุสัมโพธิญาณอันอุดมแล้ว.  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 128</p><p>                              เราได้สดับพระดำรัสของพระองค์แล้ว</p><p>        จึงได้กราบทูลว่า ข้าแต่พระมหามุนี    ถ้าพระองค์ </p><p>        เป็นพระสัพพัญญูพุทธเจ้าขอเชิญพระองค์ประทับ</p><p>        นั่งเถิด  ข้าพระองค์จะขอบูชาพระองค์    ขอพระ-</p><p>        องค์จงทำที่สุดแห่งทุกข์แก่ข้าพระองค์เถิด.</p><p>                              เราได้ลาดหนังสัตว์ถวายพระศาสดาแล้ว </p><p>        พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับนั่งเหนือหนังสัตว์นั้น </p><p>        ดังสีหราชนั่งอยู่ที่ซอกภูเขา  ฉะนั้น</p><p>                              เขารีบขึ้นภูเขาเก็บเอาผลมะม่วง   ดอกรัง</p><p>        อันสวยงามและแก่นจันทน์อันมีค่ามาก</p><p>                              เขารีบถือเอาทั้งหมดเข้าไปเฝ้าพระผู้นำ</p><p>        ของโลก     ถวายผลไม้แด่พระพุทธเจ้า    แล้วเอา</p><p>        ดอกรังบูชา    ก็เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส    มี</p><p>        ปีติอันไพบูลย์  ได้เอาแก่นจันทน์ลูบไล้แล้ว  ถวาย</p><p>        บังคม      พระศาสดาพระผู้นำของโลกพระนาม</p><p>        ว่าสุเมธะ   ประทับนั่งบนหนังเสือ    เมื่อจะยังเรา</p><p>        ให้รื่นเริงได้ทรงพยากรณ์กรรมของเราในครั้งนั้น</p><p>        ว่า</p><p>                             ด้วยการถวายผลไม้กับของหอมและ</p><p>        ดอกไม้ทั้งสองอย่างนี้  ผู้นี้จักรื่นรมย์อยู่ในเทวโลก</p><p>        ๒,๕๐๐   กัป   เขาจักเป็นผู้มีความดำริทางใจไม่</p><p>        บกพร่อง  ยังอำนาจให้เป็นไป </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 129</p><p>                             <strong>ในกัปที่ ๒,๖๐๐  จักไปสู่ความเป็นมนุษย์  </strong></p><p><strong>        จักได้เป็นพระเจ้าจักพรรดิผู้ทรงมหิฤทธิ์   มี</strong></p><p><strong>        มหาสมุทรทั้ง ๔ เป็นขอบเขต  วิสสุกรรมเทพบุตร</strong></p><p><strong>        เนรมิตพระนครอันนามว่า เวกระ ให้ พระนคร</strong></p><p><strong>        นั้นจักสำเร็จด้วยทองล้วน ๆ ประดับประดาด้วย</strong></p><p><strong>        รัตนะนานาชนิด  เขาจักท่องเที่ยวไปยังกำเนิด</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายโดยอุบายนี้เทียว </strong></p><p><strong>                            เขาจักเป็นผู้ถึงความสุขในทุกภพ คือ</strong></p><p><strong>        ในความเป็นเทวดาหรือมนุษย์ เมื่อถึงภพสุดท้าย</strong></p><p><strong>        เขาจักเป็นบุตรพราหมณ์</strong></p><p><strong>                            จักออกบวชเป็นบรรพชิตจักเป็นผู้ถึงฝั่ง</strong></p><p><strong>        อภิญญาไม่มีอาสวะ  ปรินิพพาน</strong></p><p><strong>                            พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าสุเมธะผู้นำ</strong></p><p><strong>        ของโลก  ครั้นตรัสดังนี้  เมื่อเรากำลังเพ่งมองอยู่</strong></p><p><strong>        ได้เสด็จเหาะไปในอากาศ</strong></p><p><strong>                            ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว และด้วย</strong></p><p><strong>        ความตั้งเจตนาไว้  เราละร่างมนุษย์แล้วได้เข้าถึง</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดุสิต</strong></p><p><strong>                            จุติจากดุสิตแล้ว ไปเกิดในครรภ์ของ</strong></p><p><strong>        มารดา  ในครรภ์ที่เราอยู่  ไม่มีความบกพร่อง</strong></p><p><strong>        ด้วยโภคทรัพย์แก่เราเลย</strong></p><p><strong>                            เมื่อเรายังอยู่ในครรภ์ของมารดา  ข้าว</strong></p><p><strong>        น้ำ  โภชนาหารเกิดตามความปรารถนาแก่มารดา</strong></p><p><strong>        ของเราตามชอบใจ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 130</p><p>                              <strong>เราออกบวชเป็นบรรพชิตแต่อายุ ๕  ขวบ</strong></p><p><strong>                    เมื่อปลงผมเสร็จ   เราก็ได้บรรลุพระอรหัต</strong></p><p><strong>                              เราค้นหาบุรพกรรมอยู่      ก็มิได้เห็นฝั่ง</strong></p><p><strong>                   เลย  เราระลึกถึงกรรมของเราในสามหมื่นกัปได้</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นบุรุษอาชาไนย    ข้า</strong></p><p><strong>                   พระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์   ข้าแต่พระองค์ </strong></p><p><strong>                   ผู้เป็นอุดมบุรุษ   ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระ-</strong></p><p><strong>                   องค์  ข้าพระองค์อาศัยคำสั่งสอนของพระองค์  </strong></p><p><strong>                   จึงได้บรรลุบทอันไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่สามหมื่น   เราบูชาพระสัมพุทธ-</strong></p><p><strong>                    เจ้า  ด้วยการบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                    ผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า                                  </strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.          </strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระจันทนมาลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประ-</strong></p><p><strong>การฉะนี้แล. </strong></p><p>                               <em>จบจันทนมาลิยเถราปทาน </em></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 131</p><p>        <strong>ธาตุปูชกเถราปทานที่  ๖  (๔๘๖)</strong></p><p>         <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาพระธาตุ</strong></p><p>                           <strong> [๗๖]  เมื่อพระโลกนาถผู้นำโลก </strong></p><p><strong>              พระนามว่าสิทธัตถะ  ปรินิพพาน  เราได้นำ</strong></p><p><strong>        พวกญาติของเรามาทำการบูชาพระธาตุ</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้  เราได้บูชาพระ-</strong></p><p><strong>        ธาตุใด   ด้วยการบูชานั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งการบูชาพระธาตุ</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า   ท่านพระธาตุปูชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                        จบธาตุปูชกเถราปทาน</p><p>        <strong>อรรถกถาอปทานที่  ๔,๕  และ ๖</strong></p><p>        อปทานที่  ๔,๕ และ ๖  มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>    <strong>ปุฬินุปปาทกเถราปทานที่  ๗  (๔๘๓)</strong></p><p>    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการก่อพระเจดีย์ทราย</strong></p><p>                           <strong> [๗๗]   เราเป็นดาบสชื่อเทวละ  อาศัยอยู่</strong></p><p><strong>        ที่ภูเขาหิมพานต์   ที่จงกรมของเราเป็นที่อัน</strong></p><p><strong>        อมนุษย์เนรมิตให้  ณ  ภูเขานั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 132</p><p>                             <strong>ครั้งนั้น     เรามุ่นมวยผมสะพายคนโทน้ำ</strong></p><p><strong>        เมื่อจะแสวงหาประโยชน์อันสูงสุด  ได้ออกไปจาก</strong></p><p><strong>        ป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น    ศิษย์  ๘๔,๐๐๐  คน  อุปัฏฐากเรา </strong></p><p><strong>        เขาทั้งหลายขวนขวายเฉพาะกรรมของตนอยู่ใน</strong></p><p><strong>        ป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                              เราออกจากอาศรม     ก่อพระเจดีย์ทราย</strong></p><p><strong>        แล้วรวบรวมเอาดอกไม้นานาชนิดมาบูชาพระเจดีย์</strong></p><p><strong>        นั้น </strong></p><p><strong>                              เรายังจิตให้เลื่อมใสพระเจดีย์นั้น   แล้ว</strong></p><p><strong>        เข้าไปสู่อาศรม   พวกศิษย์ได้มาประชุมพร้อมกัน</strong></p><p><strong>        ทุกคนแล้ว  ถามถึงความข้อนี้ว่า</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่ท่านผู้ประเสริฐ    สถุปที่ท่านนมัส-</strong></p><p><strong>        การก่อด้วยทราย    แม้ข้าพเจ้าทั้งหลายก็อยากจะรู้</strong></p><p><strong>        ท่านอันข้าพเจ้าทั้งหลายถามแล้ว     ขอจงบอกแก่      </strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้าทั้งหลาย.</strong></p><p><strong>                              เราตอบว่า    พระพุทธเจ้าทั้งหลายผู้นี้</strong></p><p><strong>        พระจักษุ  มียศใหญ่   ท่านทั้งหลายได้พบแล้วใน</strong></p><p><strong>        บทมนต์ของเรามิใช่หรือ   เรานมัสการพระพุทธ -</strong></p><p><strong>        เจ้าผู้ประเสริฐสุด  มียศใหญ่เหล่านั้น.</strong></p><p><strong>                              ศิษย์เหล่านั้นได้ถามอีกว่า   พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        ผู้มีความเพียรใหญ่  รู้ไญยธรรมทั้งปวง   ทรงเป็น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 133</p><p>        <strong>ผู้นำโลกเหล่านั้น  เป็นเช่นไร  มีคุณเป็นอย่างไร</strong></p><p><strong>        มีศีลเป็นอย่างไร   พระพุทธเจ้าผู้มีพระยศใหญ่</strong></p><p><strong>        เหล่านั้นเป็นดังฤา.</strong></p><p><strong>                            เราได้ตอบว่า  พระพุทธเจ้าทั้งหลาย  มี </strong></p><p><strong>        พระมหาปุริสลักษณะ  ๓๒  ประการ  มีพระทนต์</strong></p><p><strong>        ครบ  ๔๐  ถ้วน  มีดวงพระเนตรดังตาแห่งโคและ</strong></p><p><strong>        เหมือนผลมะกล่ำ</strong></p><p><strong>                            อนึ่ง  พระพุทธเจ้าเหล่านั้นเมื่อเสด็จ</strong></p><p><strong>        ดำเนินไป  ก็ย่อมทอดพระเนตรดูเพียงชั่วแอก</strong></p><p><strong>        พระชานุของพระองค์ไม่ลั่น  ใคร ๆ ไม่ได้ยิน</strong></p><p><strong>        เสียงที่ต่อ</strong></p><p><strong>                            อนึ่ง  พระสุคตทั้งหลาย  เมื่อเสด็จดำเนิน</strong></p><p><strong>        ไป  ย่อมไม่รีบร้อนเสด็จดำเนินไป  ทรงก้าว</strong></p><p><strong>        พระบาทเบื้องขวาก่อน  นี้เป็นธรรมดาของพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                            และพระพุทธเจ้าเหล่านั้น  เป็นผู้ไม่</strong></p><p><strong>        หวาดกลัว  เปรียบเหมือนไกรสรมฤคราช  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าเหล่านั้น  ไม่ทรงยกพระองค์  และ</strong></p><p><strong>        ไม่ทรงข่มขี่สัตว์ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                            ทรงหลุดพ้นจากการถือตัวและดูหมิ่น</strong></p><p><strong>        ท่านเป็นผู้มีพระองค์เสมอในสัตว์ทั้งปวง  พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าทั้งหลายเป็นผู้ไม่ทรงยกพระองค์  นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ธรรมดาของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 134</p><p>                             <strong>และพระสัมพุทธเจ้าทั้งหลายเมื่อเสด็จ</strong></p><p><strong>        อุบัติขึ้น  พระองค์ทรงแสดงแสงสว่าง  ทรงประ-</strong></p><p><strong>        กาศวิการ ๖ ทั่วพื้นแผ่นดินนี้ทั้งสิ้น</strong></p><p><strong>                             ทั้งพระองค์ทรงเห็นนรกด้วย     ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        ไฟนรกดับ  มหาเมฆยังฝนให้ตก  นี้เป็นธรรมดา</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าทั้งหลาย </strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้าผู้มหานาคเหล่านั้น    เป็น</strong></p><p><strong>        เช่นนี้  พระพุทธเจ้าผู้มียศใหญ่เหล่านั้น  ไม่มีใคร</strong></p><p><strong>        เทียมเท่าพระตถาคตทั้งหลาย   เป็นผู้มีพระคุณหา</strong></p><p><strong>        ประมาณมิได้    ใคร ๆ  ไม่เกินพระองค์ไปโดย</strong></p><p><strong>        เกียรติคุณ.</strong></p><p><strong>                             ศิษย์ทุกตนเป็นผู้มีความเคารพ    ชื่นชม</strong></p><p><strong>        ถ้อยคำของเรา   ต่างได้ปฏิบัติเช่นนั้น      ตามสัตติ</strong></p><p><strong>        กำลัง</strong></p><p><strong>                             พวกเขามีความเพลิดเพลินในกรรมของ</strong></p><p><strong>        ตน  เชื่อฟังถ้อยคำของเรา  มีฉันทะอัธยาศัยน้อม</strong></p><p><strong>        ไปในความเป็นพระพุทธเจ้า  พากันบูชาพระเจดีย์ </strong></p><p><strong>        ทรายในกาลนั้น   เทพบุตรผู้มียศใหญ่  จุติจากชั้น</strong></p><p><strong>        ดุสิต   บังเกิดในพระครรภ์ของพระมารดา   หมื่น</strong></p><p><strong>        โลกธาตุหวั่นไหว</strong></p><p><strong>                             เรายืนอยู่ในที่จงกรมไม่อาศรม ศิษย์</strong></p><p><strong>        ทุกคนได้มาประชุมพร้อมกันในสำนักของเรา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 135</p><p>                ถามว่า  แผ่นดินบันลือลั่น  ดุจโคอุสภะ คำรณ</p><p>                ดุจมฤคราช  ร้องดุจจระเข้  จักมีผลเป็นอย่างไร.</p><p>                            เราตอบว่า  พระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระ-</p><p>                องค์ใดที่เราประกาศ  ณ  ที่ใกล้พระสถูปคือกอง-</p><p>                ทราย  บัดนี้  พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้มีโชค เป็น</p><p>                ศาสดาพระองค์นั้น  เสด็จลงสู่พระครรภ์พระ-</p><p>                มารดาแล้ว. </p><p>                            เราแสดงธรรมกถาแก่พวกศิษย์เหล่านั้น</p><p>                แล้ว  กล่าวสดุดีพระมหามุนี  ส่งศิษย์ของตนไป</p><p>                แล้ว  นั่งขัดสมาธิ</p><p>                            ก็เราเป็นผู้สิ้นกำลังนอนเจ็บหนัก  ระลึก</p><p>                ถึงพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  ทำกาลกิริยา  ณ  ที่</p><p>                นั้นเอง</p><p>                            ครั้งนั้น  ศิษย์ทุกคนพร้อมกันทำเชิง</p><p>                ตะกอนแล้ว  ยกซากศพของเราขึ้นเชิงตะกอน</p><p>                            พวกเขาล้อมเชิงตะกอน  ประนมอัญชลี</p><p>                เหนือเศียร  อันลูกศรคือ  ความโศกครอบงำ  ชวน</p><p>                กันมาคร่ำครวญ</p><p>                            เมื่อศิษย์เหล่านั้นพิไรรำพันอยู่  เราได้</p><p>                ไปใกล้เชิงตะกอน  สั่งสอนพวกเขาว่า  เราคือ</p><p>                อาจารย์ของท่าน  แน่ะท่านผู้มีปัญญาดีทั้งหลาย</p><p>                ท่านทั้งหลายอย่าได้เศร้าโศกเลย </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 136</p><p>                            ท่านทั้งหลายควรเป็นผู้ไม่เกียจคร้าน</p><p>        พยายามในประโยชน์ของตน  ทั้งกลางคืนและ</p><p>        กลางวัน  ท่านทั้งหลายอย่าได้ประมาท  ควรทำ</p><p>        ขณะเวลาให้ถึงเฉพาะ</p><p>                             เราพร่ำสอนศิษย์ของตนแล้วกลับไปยัง </p><p>        เทวโลก เราได้อยู่ในเทวโลกถึง  ๑๘  กัป</p><p>                             ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๕๐๐ ครั้ง  และ</p><p>        ได้เสวยราชสมบัติในเทวโลกเกินร้อยครั้ง</p><p>                             ในกัปที่เหลือ  เราได้ท่องเที่ยวไปอย่าง</p><p>        สับสน  แต่ก็ไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการ</p><p>        ก่อเจดีย์ทราย</p><p>                             ในเดือนที่ดอกโกมุทบาน  ต้นไม้เป็นอัน</p><p>        มากต่างก็ออกดอกบานฉันใด  เราก็เป็นผู้อันพระ-</p><p>        ศาสดาผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่ให้บานแล้วใน</p><p>        สมัย  ฉันนั้นเหมือนกัน</p><p>                            ความเพียรของเรานำธุระน้อยใหญ่ไป นำ</p><p>        เอาธรรมที่เป็นแดนเกษมจากโยคะมา  เราตัด</p><p>        กิเลสเครื่องผูก  ดังช้างตัดเชือกแล้ว  ฉะนั้น เป็น</p><p>        ผู้ไม่มีอาสวะอยู่</p><p>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  เราได้สรรเสริญ</p><p>        พระพุทธเจ้าใด  ด้วยการสรรเสริญนั้น  เราไม่รู้จัก</p><p>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการสรรเสริญ</p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 137</p><p>                              <strong>เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระปุฬินุปปาทกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p><strong>                                 จบปุฬินุปปาทกเถราปทาน</strong> </p><p>             <strong>อรรถกถาปุฬินุปปทากเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๗   ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           บทว่า <strong>จตฺตลีสทิชาปิ  จ</strong>  ได้แก่ ชื่อว่า  ทิชา  เพราะเกิด ๒  ครั้ง</p><p>อธิบายว่า ชื่อว่า  ทิชา เพราะฟันที่งอกขึ้นในวัยเป็นเด็กหักไปแล้ว  งอกขึ้นอีก</p><p>และฟันเหล่านั้นจึงชื่อว่า  ทิชา ก็การพยากรณ์ในนิทานกถา   ข้าพเจ้าได้กล่าว</p><p>ไว้แล้วในหนหลังแล้วทีเดียว.</p><p>                          จบอรรถกถาปุฬินุปปาทกเถราปทาน</p><p>                   <strong>ตรณิยเถราปทานที่  ๘  ( ๔๘๘)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยผลแห่งการทอดตนเป็นสะพาน</strong></p><p>                             <strong> [๗๘]     ก็พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>               อัตถทัสสี  ผู้เป็นสยัมภู  เป็นนายกของโลก</strong></p><p><strong>               พระตถาคต  ได้เสด็จไปที่ฝั่งแม่น้ำวินตา</strong></p><p><strong>                             เราเป็นเต่าเที่ยวไปในน้ำ  ออกไปจาก</strong></p><p><strong>                น้ำแล้วประสงค์จะเชิญพระพุทธเจ้าเสด็จข้ามฟาก </strong></p><p><strong>                จึงเข้าไปเฝ้าพระองค์   ผู้นายกของโลก </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 138</p><p>                             <strong> (กราบทูลว่า)   ขอเชิญพระพุทธเจ้าผู้เป็น</strong></p><p><strong>        มหามุนีพระนามว่าอัตถทัสสี    เสด็จขึ้นหลัง</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์เถิด    ข้าพระองค์จะให้พระองค์เสด็จ</strong></p><p><strong>        ข้ามฟาก  ขอพระองค์โปรดทรงทำที่สุดแห่งทุกข์</strong></p><p><strong>        แก่ข้าพระองค์เถิด </strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้าผู้มีพระยศใหญ่พระนามว่า</strong></p><p><strong>        อัตถทัสสี    ทรงทราบถึงความดำริของเรา   จึงได้</strong></p><p><strong>        เสด็จขึ้นหลังเรา   แล้วประทับยืนอยู่</strong></p><p><strong>               ความสุขของเราในเวลาที่นึกถึงตนได้</strong></p><p><strong>        และในเวลาถึงความเป็นผู้รู้เดียงสา      หาเหมือน</strong></p><p><strong>        ความสุขของเราเมื่อพื้นพระบาทสัมผัสไม่</strong></p><p><strong>                             สัมพุทธเจ้าพระนามว่าอัตถทัสสี   ผู้มี</strong></p><p><strong>        พระยศใหญ่    เสด็จขึ้นประทับยืนที่ฝั่งแม่น้ำแล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้ว่า</strong></p><p><strong>                             เราข้ามกระแสคงคา     ชั่วเวลาประมาณ</strong></p><p><strong>        เท่าจิตเป็นไป   ก็พระยาเต่าผู้มีบุญนี้    ส่งเราข้าม</strong></p><p><strong>        ฟาก</strong></p><p><strong>                             ด้วยการส่งพระพุทธเจ้าข้ามฟากนี้   และ</strong></p><p><strong>        ด้วยความเป็นผู้มีจิตเมตตา    เขาจักรื่นรมย์อยู่ใน</strong></p><p><strong>        เทวโลกตลอด ๑,๘๐๐ กัป</strong></p><p><strong>                              จากเทวโลกมามนุษยโลกนี้เป็นผู้อันกุศล</strong></p><p><strong>        มูลตักเตือนแล้ว    นั่ง ณ  อาสนะเดียว    จักข้าม</strong></p><p><strong>        พ้นกระแส  คือ  ความสงสัยได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 139</p><p>                            <strong>พืชแม้น้อยแต่เขาเอาหว่านลงในเนื้อนา</strong></p><p><strong>        ดี  เมื่อฝนยังอุทกธารให้ตกอยู่โดยชอบ  ผลย่อม</strong></p><p><strong>        ทำชาวนาให้ยินดี  แม้ฉันใด</strong></p><p><strong>                            พุทธเขตที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง</strong></p><p><strong>        ไว้นี้  ก็ฉันนั้นเหมือนกัน  เมื่อบุญเพิ่มอุทกธาร</strong></p><p><strong>        ให้โดยชอบ  ผลจักทำให้เรายินดี</strong></p><p><strong>                            เราเป็นผู้มีตนอันส่งไปแล้วเพื่อความเพียร </strong></p><p><strong>        เป็นผู้สงบระงับ  ไม่มีอุปธิ  กำหนดรู้อาสวะทั้งปวง</strong></p><p><strong>        แล้ว  ย่อมเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๑,๘๐๐  เราได้ทำกรรมใด  ใน</strong></p><p><strong>        กาลนั้น  ด้วยกรรมนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>                ผลแห่งการส่งพระพุทธเจ้าข้ามฟาก</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนขอ</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>    ทราบว่า  ท่านพระตรณิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                               จบตรณิยเถราปทาน</p><p>                         <strong>อรรถกถาตรณิยเถราปทาน</strong></p><p>        อปทานที่  ๘   มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                                จบอรรถกถาตรณิยเถราปทาน</p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 140</p><p>             <strong>ธรรมรุจิเถราปทานที่  ๙  (๔๘๙)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งความพอใจในธรรม</strong></p><p>                            [๗๙]    ในเวลาที่พระพุทธเจ้าผู้พิชิตมาร </p><p>        พระนามว่าทีปังกร  ทรงพยากรณ์สุเมธดาบสว่า </p><p>        ในกัปจากกัปนี้ไปนับไม่ถ้วย  ดาบสนี้จักเป็น</p><p>        พระพุทธเจ้า</p><p>                            พระมารดาบังเกิดเกล้าของดาบสนี้จักทรง</p><p>        พระนามว่ามายา  พระบิดาจักทรงพระนามว่า</p><p>        สุทโธทนะ  ดาบสนี้จักชื่อว่าโคดม</p><p>                            ดาบสนี้จักเริ่มตั้งความเพียรทำทุกกรกิริยา</p><p>        แล้ว  จักเป็นพระสัมพุทธเจ้าผู้มียศใหญ่  ตรัสรู้</p><p>        ที่ควงไม้อัสสัตถพฤกษ์</p><p>                            พระอุปติสสะและพระโกลิตะจักเป็น</p><p>        พระอัครสาวก  ภิกษุอุปัฏฐากชื่อว่าอานนท์  จัก</p><p>        บำรุงดาบสนี้ผู้เป็นพระพิชิตมาร</p><p>                            นางภิกษุณีชื่อว่าเขมาและอุบลวรรณา</p><p>        จักเป็นอัครสาวิกา จิตตคฤหบดีและชาวเมืองอาฬวี</p><p>        (ชื่อว่า หัตถกะ) จักเป็นอัครอุบาสก</p><p>                             นางขุชชุตตรา  และนางนันทมาตา  จัก</p><p>        เป็นอัครอุบาสิกา  ไม้โพธิ์ของนักปราชญ์ผู้นี้</p><p>        เรียกว่าอัสสตถพฤกษ์ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 141</p><p>                              <strong>มนุษย์และเทวได้สดับพระดำรัสของ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่  ซึ่งจะหาใคร</strong></p><p><strong>        เสมอเหมือนมิได้แล้ว   ต่างเป็นผู้เบิกบาน   ประ-</strong></p><p><strong>        นมอัญชลีถวายนมัสการ </strong></p><p><strong>                              เวลานั้น  เราเป็นมาณพชื่อว่าเมฆะ  เป็น</strong></p><p><strong>        นักศึกษา    ได้สดับคำพยากรณ์อันประเสริฐของ</strong></p><p><strong>        สุเมธดาบส   พระมหามุนี</strong></p><p><strong>                              เราเป็นผู้คุ้นเคยในสุเมธดาบสผู้เป็นที่อยู่</strong></p><p><strong>        แห่งกรุณา    และได้บวชตามสุเมธดาบส   ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        วีรบุรุษนั้น    ผู้ออกบวชอยู่</strong></p><p><strong>                              เป็นผู้สำรวมในพระปาติโมกข์และ</strong></p><p><strong>        อินทรีย์  ๕  เป็นผู้มีอาชีวะหมดจด  มีสติ  เป็น</strong></p><p><strong>        นักปราชญ์  กระทำตามคำสอนของพระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>                              เราเป็นอยู่เช่นนี้      ถูกปาปมิตรบางคน</strong></p><p><strong>        ชักชวนในอนาจาร   ถูกกำจัดจากหนทางอันชอบ</strong></p><p><strong>                              เป็นผู้ตกอยู่ในอำนาจแห่งวิตก        ได้</strong></p><p><strong>        หลีกไปจากพระศาสนา     ภายหลังถูกมิตรอัน</strong></p><p><strong>        น่าเกลียดนั้น     ชักชวนให้ฆ่ามารดา</strong></p><p><strong>                              เรามีใจอันชั่วช้าได้ทำอนันตริยกรรมฆ่า</strong></p><p><strong>        มารดา    เราจุติจากอัตภาพนั้นแล้วเกิดในอเวจี</strong></p><p><strong>        มหานรกอันแสนทารุณ  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 142</p><p>                               เราไปสู่วินิบาตถึงความลำบากท่องเที่ยว</p><p>        ไปนาน    ไม่ได้เป็นสุเมธดาบสผู้เป็นนักปราชญ์ </p><p>        ผู้ประเสริฐกว่านระอีก</p><p>                               ในกัปนี้   เราเกิดเป็นปลาติมิงคละ    อยู่</p><p>        ในมหาสมุทร     เราเห็นเรือในสาครจึงเข้าไปเพื่อจะ</p><p>        กิน  </p><p>                               พวกพ่อค้าเห็นเราก็กลัว    ระลึกถึงพระ-</p><p>        พุทธเจ้าประเสริฐสุด       เราได้ยินเสียงกึกก้องว่า</p><p>        โคตโม  ที่พ่อค้าเหล่านั้นเปล่งขึ้น</p><p>                               จึงนึกถึงสัญญาเก่าขึ้นมาได้   ต่อจากนั้น</p><p>        ได้ทำกาลกิริยา    เกิดในสัญชาติพราหมณ์    ใน</p><p>        สกุลอันมั่งคั่ง  ณ   พระนครสาวัตถี </p><p>                               เราชื่อว่าธรรมรุจิ      เป็นคนเกียจบาป</p><p>        กรรมทุกอย่าง  พออายุได้ ๗  ขวบ   ก็ได้พบพระ-</p><p>        พุทธองค์ผู้ส่องโลกให้โชติช่วง</p><p>                             จึงได้ไปยังพระมหาวิหารเชตวัน     แล้ว</p><p>        บวชเป็นบรรพชิต   เราเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า ๓ ครั้ง</p><p>        ต่อคนหนึ่งกับวันหนึ่ง</p><p>                             ครั้งนั้น     พระพุทธองค์ผู้เป็นมหามุนี </p><p>        ทอดพระเนตรเห็นเราเข้า   จึงได้ตรัสว่า    ดูก่อน</p><p>        ธรรมรุจิ    ท่านจงระลึกถึงเรา   ลำดับนั้น    เราได้</p><p>        กราบทูลบุรพกรรมอย่างแจ่มแจ้ง   กะพระพุทธเจ้า        </p><p>        ว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 143</p><p>                                     เพราะปัจจัยแห่งความบริสุทธิ์ในปางก่อน</p><p>                  ข้าพระองค์จึงมิได้พบพระองค์   ผู้ทรงพระลักษณะ</p><p>                  แห่งบุญตั้งร้อยเสียนาน วันนี้  ข้าพระองค์ได้เห็น</p><p>                  แล้วหนอ  ข้าพระองค์เห็นพระสรีระของพระองค์ </p><p>                  อันหาสิ่งอะไรเปรียบมิได้ </p><p>                                    ข้าพระองค์ตามหาพระองค์มานานนักแล้ว</p><p>                  ตัณหานี้ข้าพระองค์ทำให้เหือดแห้งไปโดยไม่</p><p>                  เหลือด้วยอินทรีย์สิ้นกาลนาน    ข้าพระองค์ชำระ</p><p>                  นิพพานให้หมดมลทินได้   โดยกาลนาน   ข้าแต่</p><p>                  พระมหามุนี   นัยน์ตาอันสำเร็จด้วยญาณ ถึงความ </p><p>                  พร้อมเพรียงแก่พระองค์ได้     ก็สิ้นเวลานานนัก </p><p>                   ข้าพระองค์พินาศไปเสียในระหว่าง   อีกเป็นเวลา</p><p>                   นาน วันนี้ได้สมาคมกับพระองค์อีก   ข้าแต่พระ-</p><p>                   โคดม  กรรมที่ข้าพระองค์ได้ทำไว้  จะไม่พินาศไป</p><p>                   เลย.</p><p>                          เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอนของ</p><p>                   พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>  ทราบว่า  ท่านพระธรรมรุจิเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                          จบธรรมรุจิเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 144</p><p>       <strong>๔๘๙.  อรรถกถาธรรมรุจิเถราปทาน</strong></p><p>          พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๙  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>          บทว่า  <strong>ตทาห  มาณโว  อาสึ</strong>  ความว่า  สุเมธบัณฑิตได้รับพยากรณ์</p><p>จากสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าทีปังกรในกาลใดในกาลนั้นเรา</p><p>ชื่อว่า  เมฆะ เป็นพราหมณ์หนุ่มบวชเป็นฤาษีร่วมกับสุเมธดาบส    ศึกษาใน</p><p>สิกขาบททั้งหลายจบแล้วคลุกคลีกับเพื่อนชั่วบางคนเข้า   เพราะโทษที่คลุก-  </p><p>คลีสมาคมกันจึงตกไปในอำนาจแห่งวิตกที่ลามกเป็นต้น     ด้วยกรรมคือการ</p><p>ฆ่ามารดา  จึงได้เสวยทุกข์อันเนื่องด้วยเปลวไฟเป็นต้นในนรก  จุจิจากอัตภาพ</p><p>นั้นแล้ว   ได้บังเกิดเป็นปลาใหญ่ชื่อ ติมิงคละ ในมหาสมุทร   มีความประสงค์</p><p>จะกลืนเรือใหญ่ที่แล่นไปในท่ามกลางมหาสมุทร    จึงได้ว่ายไป    พวกพ่อค้า</p><p>เห็นเราเข้าจึงกลัวร้องเสียงดังว่า  โอ  พระผู้มีพระภาคเจ้าโคดม   ลำดับนั้น</p><p>ด้วยอำนาจวาสนาที่ได้อบรมมาในกาลก่อน     ปลาใหญ่จึงเกิดความเคารพใน</p><p>พระพุทธเจ้า  จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว   ได้บังเกิดในตระกูลพราหมณ์ที่สมบูรณ์</p><p>ด้วยสมบัติในกรุงสาวัตถี  มีศรัทธาเลื่อมใส   ได้ฟังพระธรรมเทศนาของพระ</p><p>ศาสดาแล้วบวช    ได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔  ได้ไปสู่ที่บำรุง</p><p>วันละ ๓  ครั้ง  ระลึกถึงไหว้อยู่    ในกาลนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้า     ตรัสกะ</p><p>เราว่า  เป็นผู้ยินดีในธรรมได้นาน.  ลำดับนั้น    พระเถระรูปนั้นกล่าวชมเชย</p><p>ด้วยคาถาเป็นต้นว่า  <strong>สุจิร  สตปุญฺญลกฺขณ</strong>    ผู้ทรงพระลักษณะแห่งบุญตั้งร้อย</p><p>เสียนานดังนี้   ข้าแต่พระโคดมผู้ทรงพระลักษณะแห่งบุญตั้งร้อยผู้เจริญ.  บทว่า</p><p><strong>ปติปุพฺเพน  วิสุทฺธปจฺจย</strong>  ความว่า  ข้าพเจ้ามิได้พบเห็นท่านผู้มีปัจจัยสมภารที่</p><p>บำเพ็ญมาจนบริบูรณ์  ณ  บาทมูลของพระพุทธเจ้าทีปังกรในกาลก่อนเสียนาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 145</p><p>แสนนาน.  บทว่า  <strong>อหมชฺช     สุเปกขน</strong>  ความว่า   ในวันนี้นี่เอง   ข้าพเจ้าได้</p><p>พบเห็นแล้วหนอ ซึ่งพระโคตรผู้มีพระสรีระอันปราศจากอุปมา นับว่าเป็นการ</p><p>เห็นด้วยดี   หรือเป็นการเห็นที่งาม.  บทว่า  <strong>สุจิร  วิหตตโม  มยา</strong>  ความว่า</p><p>พระองค์ทรงกำจัดความมืดได้แล้วโดยพิเศษ   คือทรงกำจัดโมหะได้แล้ว     แม้</p><p>ข้าพระองค์    ก็ได้ชมเชยแล้วเป็นอย่างดีตลอดกาลนาน.    บทว่า  <strong>สุจิรกฺเขน</strong> </p><p><strong>นที  วิโสสิตา</strong>  ความว่า   แม่น้ำคือตัณหานี้    ซึ่งข้าพระองค์รักษาคุ้มครองมา</p><p>เป็นอย่างดี    ได้ให้เหือดแห้งไปโดยพิเศษแล้ว    คือพระองค์ทำให้ไม่สมควร</p><p>จะเกิดได้อีก.  บทว่า  <strong>สุจิร  อมล  วิโสธิต</strong>  ความว่า ข้าพระองค์ชำระพระนิพพาน</p><p>ให้หมดจดได้โดยกาลนาน  คือพระองค์ทำให้ข้าพระองค์ได้บรรลุแล้ว.  บทว่า</p><p><strong>นยน  าณมย  มหามุเน   จิรากาลสมงฺคิโต</strong>  ความว่า  ข้าแต่พระมหามุนีคือ</p><p>พระมหาสมณะ   นัยน์ตาอันสำเร็จด้วยญาณ   ถึงความพร้อมเพรียงกับพระองค์</p><p>ได้ ก็สิ้นเวลานานนักหนา.  บทว่า   <strong>อวินฏฺโ  ปุนรนฺตร</strong>  ความว่า  ข้าพระองค์</p><p>ได้พินาศ    คือเสื่อมเสียไปในระหว่างภพ    คือในท่ามกลางอีกเป็นเวลานาน.</p><p>บทว่า  <strong>ปุนรชฺชสมาคโต  ตฺยา</strong>  ความว่า  วันนี้   คือในเวลานี้ข้าพระองค์ได้</p><p>มาสมาคมกับพระองค์  เป็นอันหนึ่งอันเดียวกันอีกครั้ง. บทว่า น  หิ  นสฺสนฺติ</p><p><strong>กตานิ  โคตม</strong>  ความว่า  ข้าแต่พระโคดม คือ  พระสัพพัญญูพุทธเจ้า   กรรมมี</p><p>การสมาคมเป็นต้น    ที่ข้าพระองค์ได้ทำร่วมกับพระองค์จะไม่พินาศไป   จน</p><p>กว่าจะดับขันธปรินิพพาน   จึงจักไม่มี.  คำที่เหลือ มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                               จบอรรถกถาธัมมรุจิเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 146</p><p>        <strong>สาลมัณฑปิยเถราปทานที่  ๑๐  (๔๙๐)</strong></p><p>                              <strong> [๘๐]    เราเข้าไปสู่ป่ารัง  สร้างอาศรมอย่าง</strong></p><p><strong>        สวยงาม  มุงบังด้วยดอกรัง  ครั้งนั้นเราอยู่ในป่า</strong></p><p><strong>                              ก็พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สยัมภูเกอัคร- </strong></p><p><strong>        บุคคล ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง  พระนามว่า ปิยทัสสี</strong></p><p><strong>        ทรงประสงค์ความสงัด จึงได้เสด็จเข้าสู่ป่ารัง</strong></p><p><strong>                              เราออกจากอาศรมไปป่าเที่ยวแสวงหามูล</strong></p><p><strong>        ผลาผลในป่า ณ  เวลานั้น</strong></p><p><strong>                              ณ  ที่นั้น  เราได้เห็นพระสัมพุทธเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่า  ปิยทัสสี  ผู้มีพระยศใหญ่  ประทับนั่งเข้า</strong></p><p><strong>        สมาบัติรุ่งโรจน์อยู่ในป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                              เราปักเสา  ๔  เสา  ทำปะรำอย่างเรียบร้อย</strong></p><p><strong>        แล้วเอาดอกรังมุงเหนือพระพุทธเจ้า  เราทรงปะรำ</strong></p><p><strong>        ซึ่งมุงด้วยดอกรังไว้  ๗  วัน  ยังจิตให้เลื่อมใสใน</strong></p><p><strong>        กรรมนั้น ได้ถวายบังคมพระพุทธเจ้า ผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                              สมัยนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้อุดมบุรุษ</strong></p><p><strong>        เสด็จออกจากสมาธิประทับนั่งทอดพระเนตรดู</strong></p><p><strong>        เพียงชั่วแอก</strong></p><p><strong>                              สาวกของพระศาสดาพระนามว่า  ปิยทัสสี</strong></p><p><strong>        ชื่อว่า  วรุณ  กับพระอรหันตขีณาสพแสนองค์ได้</strong></p><p><strong>        มาเฝ้าพระศาสดาผู้นำชั้นพิเศษ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 147</p><p>                              ส่วนพระผู้มีพระภาคเจ้าพิชิตมารพระ-</p><p>        นามว่าปิยทัสสี  เชษฐบุรุษของโลก ประเสริฐกว่า</p><p>        นรชน ประทับนั่งในท่ามกลางพระภิกษุสงฆ์แล้ว</p><p>        ได้ทรงกระทำการแย้มพระสรวลให้ปรากฏ</p><p>                              พระอนุรุทธเถระ  ผู้อุปัฏฐาก  ของพระ- </p><p>        ศาสดาพระนามว่า ปิยทัสสี  ห่มจีวรเฉวียงบ่าข้าง</p><p>        หนึ่งแล้ว  ได้ทูลถามพระมหามุนีว่า</p><p>                              ข้าแต่พระผู้มีพระภาคเจ้า  อะไรเล่าหนอ</p><p>        เป็นเหตุให้พระศาสดาทรงแย้มพระสรวลให้</p><p>        ปรากฏ    เพราะเมื่อเหตุ  พระศาสดาจึงทรงแย้ม</p><p>        พระสรวลให้ปรากฏ.</p><p>                              พระศาสดาตรัสว่า  มาณพใดทรงปะรำที่</p><p>        มุงด้วยดอกไม้ไว้ตลอด  ๗  วัน      เรานึกถึงกรรม   </p><p>        ของมาณพนั้น     จึงได้ทำการยิ้มแย้มให้ปรากฏ</p><p>                              เราไม่พิจารณาเห็นช่องทางที่ไม่ควรที่บุญ</p><p>        จะไม่ให้ผล  ช่องทางที่ควรในเทวโลกหรือมนุษย์-</p><p>        โลก    ย่อมไม่ระงับไปเลย</p><p>                              เขาผู้เพียบพร้อมด้วยบุญกรรมอยู่ใน</p><p>        เทวโลกมีบริษัทเท่าใด   บริษัทเท่านั้นจักถูกมุงบัง </p><p>        ด้วยดอกรัง  เขาเป็นผู้ประกอบด้วยบุญกรรม  จัก</p><p>        รื่นเริงอยู่ในเทวโลกนั้น    ด้วยการฟ้อน  การขับ</p><p>        การประโคม  อันเป็นทิพย์ในกาลนั้นทุกเมื่อ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 148</p><p>                              <strong>บริษัทของเขาประมาณเท่าที่มี    จักมี</strong></p><p><strong>        กลิ่นหอมฟุ้ง     และฝนดอกรังจักตกลงทั่วไปใน</strong></p><p><strong>        ขณะนั้น      มาณพนี้จุติจากเทวโลกแล้ว   จักมาสู่</strong></p><p><strong>        ความเป็นมนุษย์ แม้ในมนุษย์โลกนี้หลังคาดอกรัง</strong></p><p><strong>        ก็จักทรงอยู่ตลอดกาลทั้งปวง </strong></p><p><strong>                              ณ  มนุษยโลกนี้การฟ้อนและการขับ    ที่     </strong></p><p><strong>        ประกอบด้วยกังสดาล      จักแวดล้อมมาณพนี้อยู่</strong></p><p><strong>        เป็นนิตย์   นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              และเมื่อพระอาทิตย์อุทัย     ฝนดอกรังที่</strong></p><p><strong>        บุญกรรมปรุงแต่งแล้ว  จักตกลงทุกเวลา</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่ ๑,๘๐๐ พระศาสดาพระนาม </strong></p><p><strong>        โคดม  ซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช  จัก</strong></p><p><strong>        เสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                              มาณพนี้จักเป็นทายาทในธรรมของพระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดาพระองค์นั้น       เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต</strong></p><p><strong>        จักกำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้ว      จักไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>        นิพพาน</strong></p><p><strong>                              เมื่อเขาตรัสรู้ธรรมอยู่      จักมีหลังคา</strong></p><p><strong>        ดอกรัง  เมื่อถูกทำฌาปนกิจอยู่บนเชิงตะกอน   ที่</strong></p><p><strong>        เชิงตะกอนนั้น   ก็จักมีหลังคาดอกรัง.</strong></p><p><strong>                              พระมหามุนีพระนามว่า ปิยทัสสี   ทรง</strong></p><p><strong>        พยากรณ์ว่าแล้ว  ทรงแสดงธรรมแก่บริษัท   ให้</strong></p><p><strong>        อิ่มหนำด้วยฝนคือธรรม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 149</p><p>                               <strong>เราได้เสวยราชสมบัติในเทวโลกในหมู่</strong></p><p><strong>                    เทวดา  ๒๐ กัป ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๖๗ ครั้ง</strong></p><p><strong>                               เราออกจากเทวโลกมาในมนุษยโลกนี้</strong></p><p><strong>                    ได้ความสุขอันไพบูลย์   แม้ในมนุษย์โลกนี้    ก็มี</strong></p><p><strong>                    หลังคาดอกรัง   นี้เป็นผลแห่งการถวายปะรำ</strong></p><p><strong>                               นี้เป็นความเกิดครั้งหลังของเรา     ภพ </strong></p><p><strong>                    สุดท้ายกำลังเป็นไป    แม้ในภพนี้หลังคาดอกรัง</strong></p><p><strong>                    ก็จักมีตลอดกาลทั้งปวง</strong></p><p><strong>                               เรายังพระมหามุนีพระนามว่า โคดม  ผู้</strong></p><p><strong>                    ประเสริฐกว่าศากยราชให้ทรงยินดีได้    ละความ</strong></p><p><strong>                    มีชัยและความปราชัยเสียแล้ว     บรรลุถึงฐานะที่</strong></p><p><strong>                    ไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่   ๑,๘๐๐ เราได้บูชาพระพุทธเจ้า  </strong></p><p><strong>                    ด้วยพุทธบูชานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็นผล </strong></p><p><strong>                    แห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระสาลมัณฑปิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                             จบสาลมัณฑปิยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 150</p><p>              <strong>อรรถกถาสาลมัณฑปิยเถราปทาน</strong></p><p>            อปทานที่ ๑๐  มีเนื้อความพอที่จะกำหนดรู้ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                            จบอรรถกถาปังสุกูลวรรคที่  ๔๙</p><p>                            <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้    คือ </p><p>               ๑.  ปังสุกูลสัญญกเถราปทาน        ๒.   พุทธสัญญกเถราปทาน   ๓.</p><p>ภิสทายกเถราปทาน   ๔.  ญาณถวิกเถราปทาน    ๕.  จันทนมาลิยเถราปทาน</p><p>๖.  ธาตุปูชกเถราปทาน   ๗.  ปุฬินุปปาทกเถราปทาน    ๘.  ตรณิยเถราปทาน</p><p>๙.  ธัมมรุจิเถราปทาน    ๑๐.  สาลมัณฑปิยเถราปทาน.</p><p>              มีคาถาคำนวณได้  ๒๑๙  คาถา.</p><p>                               จบปังสุกูลวรรคที่  ๔๙ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 151</p><p>                               <strong>กิงกณิปุปผวรรคที่  ๕๐</strong></p><p>               <strong>ตีณิกิงกณิปุปผิยเถราปทานที่  ๑  (๔๙๑)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกกระดึงทอง</strong></p><p>                                  [๘๑]    เราได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้ปราศจาก </p><p>                         ธุลีพระนามว่า วิปัสสี   ผู้เป็นนายกของโลก  โชติ</p><p>                         ช่วงเหมือนต้นกรรณิการ์  ประทับนั่งที่ซอกเขา</p><p>                                  เราเก็บดอกกระดึงทอง ๓ ดอก   มาบูชา</p><p>                          ครั้นบูชาพระสัมพุทธเจ้าแล้ว    เดินบ่ายหน้าไป</p><p>                          ทางทิศทักษิณ</p><p>                                  ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น    และด้วยการ</p><p>                   ตั้งเจตาจำนงไว้     เราละร่างมนุษย์แล้ว     ได้ไป</p><p>                   สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </p><p>                                  ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้เราได้บูชาพระพุทธ-</p><p>                   เจ้าใด  ด้วยการบูชานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้</p><p>                   เป็นผลแห่งพุทธบูชา</p><p>                                  เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</p><p>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า  ท่านพระตีณิกิงกณิปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                 จบตีณิกิงกณิปุปผิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 152</p><p>            <strong>ปังสุกุลปูชกเถราปทานที่  ๒</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาบังสุกุล</strong></p><p>                              <strong> [๘๒]   ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์  มี </strong></p><p><strong>                   ภูเขาลูกหนึ่งชื่ออุทัพพละที่ภูเขานั้น  เราได้เห็น</strong></p><p><strong>                   ผ้าบังสุกุลห้อยอยู่บนยอดไม้ครั้งนั้น  เราร่าเริง</strong></p><p><strong>                   มีจิตยินดี  เลือกเก็บเอกดอกกระดึงทอง  ๓  ดอก</strong></p><p><strong>                   มาบูชาผ้าบังสุกุลจีวร</strong></p><p><strong>                              ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้วและด้วยการครั้ง</strong></p><p><strong>                   เจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไปสวรรค์ </strong></p><p><strong>                   ชั้นดาวดึงส์  </strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๙๑   แต่กัปนี้   เราได้ทำกรรมใด</strong></p><p><strong>                   ในกาลนั้น    เพราะบูชาธงชัยแห่งพระอรหันต์</strong></p><p><strong>                   เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                   พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระปังสุกูลปูชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                 จบปังสุกูลปูชกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 153</p><p>        <strong>โกรัณฑปุปผิยเถราปทานที่  ๓  (๔๙๓)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาบังสุกุล</strong></p><p>                            <strong> [๘๓]   เมื่อก่อน  เรากับบิดาและปู่  เป็น </strong></p><p><strong>           คนทำงานในป่า  เลี้ยงชีพด้วยฆ่าปศุสัตว์</strong></p><p><strong>        กุศลกรรมของเราไม่มี</strong></p><p><strong>                            พระผู้นำชั้นเยี่ยมของโลกพระนามว่า</strong></p><p><strong>        ติสสะ  ผู้มีพระปัญญาจักษุ  ทรงแสดงรอยพระบาท</strong></p><p><strong>        ๓  รอยไว้ใกล้ที่อยู่ของเรา  ด้วยทรงพระอนุ-</strong></p><p><strong>        เคราะห์</strong></p><p><strong>                            เราเห็นรอยพระบาทของพระศาสดาพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่า ติสสะ ที่ทรงเหยียบไว้  เป็นผู้ร่าเริง  มีจิต </strong></p><p><strong>        บันเทิง  ยังจิตให้เลื่อมใสในรอยพระบาท</strong></p><p><strong>                            เราเห็นต้นหงอนไก่งอกงามอยู่มีดอกบาน</strong></p><p><strong>        จึงเก็บใส่ผอบมาบูชารอยพระบาทอันประเสริฐ</strong></p><p><strong>        สุด </strong></p><p><strong>                           ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น    และด้วยการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้    เราละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                           เราเข้าถึงกำเนิดใด  ๆ คือเป็นเทวดาหรือ</strong></p><p><strong>        มนุษย์ในกำเนิดนั้น  ๆ  เรามีผิวพรรณเหมือนดอก </strong></p><p><strong>        หงอนไก่  มีรัศมีซ่านออกจากตัว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 154</p><p>                              <strong>ในกัปที่  ๙๒  แต่กัปนี้  เราได้ทำกรรมใด</strong></p><p><strong>                   ในกาลนั้น      ด้วยกรรมนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                   นี้เป็นผลแห่งการบูชารอยพระพุทธบาท</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้. </strong></p><p><strong>           ทราบว่า   ท่านพระโกรัณฑปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                           จบโกรัณฑปุปผิยเถราปทาน</p><p>          <strong>กิงสุกปุปผิยเถราปทานที่  ๔  (๔๙๔)</strong></p><p>       <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถาวายดอกทองกวาว</strong></p><p>                              [๘๔]  เราเห็นต้นทองกวาวมีดอก      จึง</p><p>                 ประนมกรอัญชลี     นึกถึงพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ</p><p>                 สุด  แล้วบูชาในอากาศ</p><p>                               ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น    และด้วยการ</p><p>                 ตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้วได้ไปสวรรค์ </p><p>                 ชั้นดาวดึงส์ </p><p>                               ในกัปที่ ๓๑ แต่กัปนี้   เราได้ทำกรรมใด</p><p>                 ในกาลนั้น      ด้วยกรรมนั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย</p><p>                 นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</p><p>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</p><p>                  พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 155</p><p>           ทราบว่า    ท่านพระกิงสุกปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                               จบกิงสุกปุปผิยเถราปทาน</p><p>                        <strong>อุปัฑฒทุสสทายกเถราปทานที่  ๕ (๔๙๕)</strong> </p><p>               <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผ้าครึ่งผืน</strong></p><p>                              <strong> [๘๕]  ครั้งนั้น  สาวกของพระผู้มีพระ-</strong></p><p><strong>        ภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ  ชื่อว่า  สุชาตะ  แสวง</strong></p><p><strong>        หาผ้าบังสุกุลอยู่ที่กองหยากเยื่อใกล้ทางรถ</strong></p><p><strong>                              เราเป็นลูกจ้างของคนอื่นอยู่ในพระนคร</strong></p><p><strong>                         หงสาวดี   ได้ถวายผ้าครึ่งผืนแล้วอภิวาทด้วยเศียร </strong></p><p><strong>                         เกล้า </strong></p><p><strong>                              ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น    และด้วยการ</strong></p><p><strong>                          ตั้งเจตน์จำนงไว้    เราละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>                          สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                              เราเป็นจอมเทวดาเสวยราชสมบัติใน</strong></p><p><strong>                   เทวโลก   ๓๓   ครั้ง   ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๗๗</strong></p><p><strong>                   ครั้ง      และได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</strong></p><p><strong>                   โดยคณนานับมิได้   เพราะถวายผ้าครึ่งผืนเป็น</strong></p><p><strong>                   ทาน</strong></p><p><strong>                              เราเป็นผู้ไม่มีภัยแต่ไหน     เบิกบานอยู่</strong></p><p><strong>                    ทุกวันนี้เราปรารถนา    ก็พึงเอาผ้าเปลือกไม้คลุม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 156</p><p>                    <strong>แผ่นดินนี้พร้อมทั้งป่าและภูเขาได้   นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                    ผ้าครึ่งผืน</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    เราได้ให้ทานใด</strong></p><p><strong>                   ในกาลนั้น    ด้วยทานนั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้</strong></p><p><strong>                    เป็นผลแห่งผ้าครึ่งผืน </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า ท่านพระอปัฑฒทุสสทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                  จบอุปัฑฒทุสสทายกเถราปทาน</p><p>      <strong>ฆตมัณฑทายกเถราปทานที่  ๖  (๔๙๖)</strong></p><p>                       <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายกากเปรียง</strong></p><p>                             <strong> [๘๖]  เราเห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ทรง</strong></p><p><strong>                   พระดำริดี   เชษฐบุรุษของโลกประเสริฐกว่านรชน</strong></p><p><strong>                   เสด็จเข้าป่าใหญ่ประชวรด้วยพระโรคลม</strong></p><p><strong>                               จึงทำจิตให้เลื่อมใสนำกากเปรียงเข้าไป</strong></p><p><strong>                    ถวาย   เพราะกุศลกรรมอันเราได้ทำและสั่งสมไว้.</strong></p><p><strong>                                แม่น้ำชื่อว่า   ภาคีรถีนี้    และมหาสมุทร</strong></p><p><strong>                     ทั้ง  ๔   ย่อมสำเร็จเป็นเปรียงแก่เรา</strong></p><p><strong>                                และแผ่นดินอันกว้างใหญ่จะนับประมาณ</strong></p><p><strong>                     มิได้นี้   ดังจะรู้ความดำริของเรา    ย่อมกลายเป็น</strong></p><p><strong>                    น้ำผึ้งและน้ำตาลกรวด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 157</p><p>                           <strong> พฤกษชาติที่งอกงามอยู่บนแผ่นดินซึ่งมี </strong></p><p><strong>                  อยู่ทั่วทั้งสี่ทิศนี้     ดังจะรู้ความดำริของเรา  ย่อม </strong></p><p><strong>                  กลายเป็นต้นกัลปพฤกษ์ไป</strong></p><p><strong>                             เราได้เป็นจอมเทวดาเสวยราชสมบัติใน</strong></p><p><strong>                  เทวโลก  ๕๐ ครั้งได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๕๑ ครั้ง</strong></p><p><strong>                  และได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์      โดย</strong></p><p><strong>                  คณนานับมิได้ </strong></p><p><strong>                             ในกัปที่ ๙๔  แต่กัปนี้   เราได้ให้ทานใด</strong></p><p><strong>                  ในกาลนั้น    ด้วยทานนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้</strong></p><p><strong>                   เป็นผลแห่งกากเปรียง</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า   ท่านพระฆตมัณฑทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                จบฆตมัณฑทายกเถราปทาน</p><p>           <strong>อุทกทายกเถราปทานที่ ๗  (๔๙๗)</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายน้ำดื่ม</strong></p><p>                             <strong> [๘๗]  เรามีจิตเลื่อนใสมีใจโสมนัส   ใน</strong></p><p><strong>                 ภิกษุสงฆ์ผู้ยอดเยี่ยมของพระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                 ปทุมุตตระ  จึงได้ตักน้ำใส่หม้อน้ำฉันจนเต็ม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 158</p><p>                              <strong>ในเวลาที่เราจะต้องการน้ำ     จะเป็นยอด</strong></p><p><strong>                 ภูเขา  ยอดไม้ในอากาศ    หรือพื้นดิน    น้ำย่อม</strong></p><p><strong>                 เกิดแก่เราทันที</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    เราได้ให้ทานใด</strong></p><p><strong>                ในกาลนั้น     ด้วยทานนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย    นี้</strong></p><p><strong>                 เป็นผลแห่งการให้น้ำเป็นทาน </strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า  ท่านพระอุทกทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วยประ-</strong></p><p><strong>การฉะนี้แล. </strong></p><p>                              จบอุทกทายกเถราปทาน</p><p>                  <strong>ปุฬินถูปิยเถราปทานที่   ๘  (๔๙๔)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยผลแห่งการก่อเจดีย์ทราย</strong></p><p>                           <strong> [๘๘]   ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์      มีภูเขา</strong></p><p><strong>                 ลูกหนึ่งชื่อว่า  ยมกะ  เราได้ทำอาศรมสร้างบรรณ</strong></p><p><strong>                 ศาลาไว้ที่ภูเขานั้น  เราเป็นชฎิลผู้มีตบะใหญ่ มี</strong></p><p><strong>                 นามชื่อว่า  นารทะ  ศิษย์ ๔ หมื่นคนบำรุงเรา</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น    เราเป็นผู้หลีกออกเร้นอยู่   คิด </strong></p><p><strong>                  อย่างนี้ว่า   มหาชนบูชาเรา    เราไม่บูชาอะไร ๆ</strong></p><p><strong>                  เลย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 159</p><p>                              <strong>ผู้ที่จะกล่าวสั่งสอนเราก็ไม่มี  ใคร ๆ  ที่</strong></p><p><strong>         จะตักเตือนเราก็ไม่มีอ เราไม่มีอาจารย์และอุปัชฌาย์</strong></p><p><strong>        อยู่ในป่า</strong></p><p><strong>                              ศิษย์ผู้ภักดีพึงบำรุงเราก็ไม่มี    ความเป็น</strong></p><p><strong>        อาจารย์เช่นนั้นของเราไม่มี    การอยู่ในป่าจึงไม่มี</strong></p><p><strong>        ประโยชน์   </strong></p><p><strong>                              สิ่งที่ควรบูชา  เราควรแสวงหา  สิ่งที่ควร</strong></p><p><strong>        เคารพก็ควรแสวงหาเหมือนกัน   เราจักชื่อว่าเป็น</strong></p><p><strong>        ผู้มีที่พึงพำนักอยู่  ใคร ๆ จักไม่ติเราได้</strong></p><p><strong>                              ในที่ไม่ไกลอาศรมของเรา    มีแม่น้ำซึ่ง</strong></p><p><strong>        มีชายหาด  มีท่าน้ำราบเรียบ น่ารื่นรมย์ใจ  เกลื่อน</strong></p><p><strong>        ไปด้วยทรายที่ขาวสะอาด  ครั้งนั้น      เราได้ไปยัง</strong></p><p><strong>        แม่น้ำชื่อว่า   อมริกา    ตะล่อมเอาทรายมาก่อเป็น</strong></p><p><strong>        เจดีย์ทราย</strong></p><p><strong>                              พระสถูปของพระสัมพุทธเจ้าผู้ทำที่สุด</strong></p><p><strong>        ภพ  เป็นมุนี  ที่ได้มีแล้ว  เป็นเช่นนี้   เราได้ทำ</strong></p><p><strong>        สถูปนั้นให้เป็นนิมิต</strong></p><p><strong>                               เราก่อพระสถูปที่หาดทรายแล้วปิดทอง</strong></p><p><strong>        แล้วเอาดอกกระดึงทอง ๓  ดอกมาบูชา</strong></p><p><strong>                               เราเป็นผู้มีความอิ่มใจ   ประนมกรอัญชลี</strong></p><p><strong>        นมัสการทั้งเวลาเย็นเวลาเช้า   ไหว้พระเจดีย์ทราย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 160</p><p>        <strong>เหมือนถวายบังคมพระสัมพุทธเจ้าในที่เฉพาะพระ </strong></p><p><strong>        พักตร์   ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                        ในเวลาที่กิเลสและความตรึกเกี่ยวด้วย </strong></p><p><strong>        กามเกิดขึ้น   เราย่อมนึกถึง    เพ่งดูพระสถูปที่ได้</strong></p><p><strong>        ทำไว้    เราอาศัยพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้นำสัตว์ </strong></p><p><strong>        ออกจากที่กันดาร  ผู้นำชั้นพิเศษ  ตักเตือนตนว่า</strong></p><p><strong>        ท่านควรระวังกิเลสไว้  แน่ะท่านผู้นิรทุกข์  การ</strong></p><p><strong>        ยังกิเลสให้เกิดขึ้นไม่สมควรแก่ท่าน</strong></p><p><strong>                                        ครั้งนั้น  เมื่อเราคำนึงถึงพระสถูป  ย่อม</strong></p><p><strong>        เกิดความเคารพขึ้นพร้อมกัน  เราบรรเทาวิตกที่</strong></p><p><strong>        น่าเกลียดเสียได้  เปรียบเหมือนช้างตัวประเสริฐ</strong></p><p><strong>        ถูกเครื่องแทงหูเบียดเบียน  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                        เราประพฤติอยู่เช่นนี้ได้ถูกพระยามัจจุ-</strong></p><p><strong>        ราชย่ำยี  เราทำกาลกิริยา  ณ  ที่นั้นแล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        ยังพรหมโลก</strong></p><p><strong>                                        เราอยู่ในพรหมโลกนั้นตราบเท่าหมดอายุ</strong></p><p><strong>        แล้วมาบังเกิดในไตรทิพย์  ได้เป็นจอมเทวดา</strong></p><p><strong>        เสวยราชสมบัติในเทวโลก  ๘๐  ครั้ง</strong></p><p><strong>                                        ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๓๐๐  ครั้ง  และ</strong></p><p><strong>        ได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์  โดยคณนา</strong></p><p><strong>        นับมิได้</strong></p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 161</p><p>                              <strong>เราได้เสวยผลของดอกกระดึงทองเหล่า</strong></p><p><strong>        นั้น      ดอกกระดึงทอง  ๒๒,๐๐๐   ดอกแวดล้อมเรา</strong></p><p><strong>        ทุกภพ </strong></p><p><strong>                              เพราะเราเป็นผู้บำเรอพระสถูปฝุ่นละออง</strong></p><p><strong>        ย่อมไม่ติดที่ตัวเรา   เหงื่อไม่ไหล    เรามีรัศมีซ่าน</strong></p><p><strong>        ออกจากตัว</strong></p><p><strong>                              โอ  พระสถูปเราได้สร้างไว้ดีแล้ว แม่น้ำ</strong></p><p><strong>        อมริกา    เราได้เห็นหมดแล้ว    เราได้บรรลุบทอันไม่</strong></p><p><strong>        หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                              ก็เพราะได้ก่อพระสถูปทราย    อันสัตว์ผู้</strong></p><p><strong>        ปรารถนาจะกระทำกุศลควรเป็นผู้ยึดเอาสิ่งที่เป็น</strong></p><p><strong>        สาระ    ไม่ใช่เป็นด้วยเขตหรือไม่ใช่เขต    ความ</strong></p><p><strong>        ปฏิบัตินั่นเองเป็นสาระ</strong></p><p><strong>                              บุรุษผู้มีกำลัง   มีความอุตสาหะที่จะข้าม</strong></p><p><strong>        ทะเลหลวง   พึงถือเอาท่อนไม้เหล็ก    วิ่งไปสู่ทะเล</strong></p><p><strong>        หลวง  ด้วยคิดว่า </strong></p><p><strong>                              เราอาศัยไม้นี้จักข้ามทะเลหลวงไปได้</strong></p><p><strong>        นรชนพึงข้ามทะเลหลวงไปด้วยความเพียรอุตสาหะ</strong></p><p><strong>        แม้ฉันใด </strong></p><p><strong>                              เราก็ฉันนั้นเหมือนกัน  อาศัยกรรมเล็ก ๆ</strong></p><p><strong>        น้อย ๆ  ที่ได้ทำไว้แล้ว        จึงข้ามพ้นสงสารไปได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 162</p><p>                               <strong>เมื่อถึงภพสุดท้าย    เราอันกุศลมูลตักเตือน</strong></p><p><strong>        แล้วเกิดในสกุลพราหมณ์มหาศาลอันมั่งคั่ง  ใน</strong></p><p><strong>        พระนครสาวัตถี </strong></p><p><strong>                               มารดาบิดาของเรา     เป็นคนมีศรัทธา </strong></p><p><strong>        นับถือพระพุทธเจ้า     ท่านทั้งสองนี้    เป็นผู้ฟัง</strong></p><p><strong>        ทิฏฐิธรรมแล้ว  ประพฤติตามคำสอน</strong></p><p><strong>                               ท่านทั้งถือเอาผ้าลาดสีขาว    มีเนื้อ</strong></p><p><strong>        อ่อนมาที่ต้นโพธิ์  ได้ทำพระสถูปทองนมัสการใน</strong></p><p><strong>        ที่เฉพาะพระพักตร์แห่งพระศากยบุตร ทุกเย็นเช้า</strong></p><p><strong>                               ในวันอุโบสถ     ท่านทั้งสองนำเอาพระ-</strong></p><p><strong>        สถูปทองออก    กล่าวสรรเสริญคุณพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        ยับยั้งอยู่ตลอด  ๓  ยาม  เราได้เห็นพระสถูปเสมอ</strong></p><p><strong>        จึงจะระลึกถึงเจดีย์ทรายขึ้นได้   นั่งบนอาสนะ</strong></p><p><strong>        เดียว  ได้บรรลุอรหัตแล้ว.</strong></p><p><strong>                                   จบภาณวารที่   ๒๒</strong></p><p><strong>                               เราแสวงหาพระพุทธเจ้าผู้เป็นนักปราชญ์นั้น</strong></p><p><strong>        อยู่  ได้เห็นพระธรรมเสนาบดี  จึงออกจากเรือน</strong></p><p><strong>        บรรพชาในสำนักของท่าน</strong></p><p><strong>                               เราได้บรรลุอรหัตแต่อายุ  ๗  ขวบ  พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าผู้มีพระปัญญาจักษุ  ทรงทราบถึงคุณวิเศษ</strong></p><p><strong>        ของเราจึงให้เราอุปสมบท </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 163</p><p>                              <strong>เรามีการกระทำอันบริบูรณ์ดีแล้ว  แต่</strong></p><p><strong>               ยังเป็นทารกอยู่ทีเดียว  ทุกวันนี้กิจที่ควรทำใน</strong></p><p><strong>               ศาสนาของพระศากยบุตร  เราทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระฤาษีผู้มีความเพียรใหญ่  สาวก </strong></p><p><strong>               ของพระองค์เป็นผู้ล่วงพ้นเวรภัยทุกอย่าง  ล่วงพ้น</strong></p><p><strong>               ความเกี่ยวข้องทั้งปวง  นี้เป็นผลแห่งพระสถูปทอง</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>               ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระปุฬินถูปิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong>                </p><p>                             จบปุฬินถูปิยเถราปทาน</p><p>        <strong>นฬกุฏิกทายกเถราปทานที่  ๙  (๔๙๙)</strong></p><p>                     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการสร้างกุฏิไม้อ้อ</strong></p><p>                              <strong> [๘๙]    ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์  มีภูเขา</strong></p><p><strong>        ลูกหนึ่งชื่อหาริกะ   ครั้งนั้นพระสยัมภูพระนามว่า</strong></p><p><strong>        นารทะ  ประทับอยู่ใกล้ต้น</strong></p><p><strong>                              เราทำเรือนไม้อ้อแล้วมุงด้วยหญ้า  เราได้</strong></p><p><strong>        ชำระที่จงกรมถวายพระสยัมภู</strong></p><p><strong>                              ด้วยกรรมที่ได้ทำดีแล้ว  และด้วยการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้วได้ไปสวรรค์</strong></p><p><strong>        ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 164</p><p>                               <strong>ณ  ดาวดึงส์นั้น  วิมานของเราสูง  ๖๐  โยชน์</strong></p><p><strong>        กว้าง  ๓๐  โยชน์  อันบุญกรรมเนรมิตขึ้นอย่างสวย</strong></p><p><strong>        งาม  เพราะกุฎีไม้อ้อ</strong></p><p><strong>                               เรารื่นรมย์อยู่ในเทวโลก ๑๔  กัป  ได้</strong></p><p><strong>        เสวยราชสมบัติในเทวโลก ๗๑  ครั้ง </strong></p><p><strong>                   ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๓๔  ครั้ง  และ</strong></p><p><strong>                   ได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์  โดยคณนา</strong></p><p><strong>        นับไม่ถ้วน</strong></p><p><strong>                               เราขึ้นปราสาทคือธรรมแล้ว  เข้าสู่เรือน</strong></p><p><strong>        อันว่างเปล่า  อยู่ในศาสนาของพระศากยบุตรตาม</strong></p><p><strong>        ปรารถนา</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ทำกรรมใด</strong></p><p><strong>        ในกาลนั้น  ด้วยกรรมนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้</strong></p><p><strong>        เป็นผลแห่งกุฎีไม้อ้อ</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า  ท่านพระนฬกุฏิกทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้ ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                       จบนฬกุฏิกทายกเถราปทาน</p><p>                  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 165</p><p>        <strong>ปิยาลผลทายกเถราปทานที่  ๑๐ (๕๐๐)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายลูกมะหาด</strong> </p><p>                              <strong> [๙๐]   เมื่อก่อนเราเป็นพรานเนื้อ  ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        เราเที่ยวอยู่ในป่าใหญ่   ได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้</strong></p><p><strong>        ปราศจากกิเลสธุลี  ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>                              เราเลื่อมใส  ได้เอาผลมะหาดมาถวาย</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  เป็นเขตแห่งบุญ  ผู้</strong></p><p><strong>        แกล้วกล้า  ด้วยมือทั้งสองของตน</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>        ใด  ในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า  ท่านพระปิยาลผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                        จบปิยาลผลทายกเถราปทาน</p><p>                  <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>        <strong>๑.  ตีณิกิงกณิปุปผิยเถราปทาน    ๒.  ปังสุกูลปูชกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๓.  โกรัณฑปุปผิยเถราปทาน    ๔.  กิงสุกปุปผิยเถราปทาน   ๕.  อุปัฑฒทุสส-</strong></p><p><strong>ทายกเถราปทาน   ๖.  ฆตมัณทายกเถราปทาน  ๗.  อุทกทายกเถราปทาน</strong>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 166</p><p><strong>๘.  ปุฬินถูปิยเถราปทาน    ๙.  นฬกุฏิทายกเถราปทาน   ๑๐. ปิยาลผลทายก</strong></p><p><strong>เถราปทาน</strong></p><p><strong>                 บัณฑิตคำนวณคาถาไว้  ๑๐๙  คาถา</strong></p><p><strong>                จบกิงกณิปุปผวรรคที่  ๕๐</strong></p><p>                                <strong>และรวมวรรคมี  ๑๐  วรรค  คือ   </strong></p><p><strong>                 ๑.  เมตเตยยวรรค     ๒.  ภัททาลิวรรค    ๓.  สกิงสัมมัชชกวรรค</strong></p><p><strong>๔.  เอกวิหาริวรรค   ๕.  วิเภทกิวรรค   ๖.  ชคติวรรค   ๗.  สาลปุปผิยวรรค-</strong></p><p><strong>๘.  นฬมาลิวรรค  ๙. ปังสุกูลวรรค   ๑๐.  กิงกณิปปผวรรค.</strong></p><p><strong>                 มีคาถา  ๑,๔๘๒  คาถา</strong></p><p><strong>                          จบหมวด ๑๐  แห่งเมตเตยวรรค</strong></p><p><strong>                               จบหมวด  ๑๐๐  ที่  ๕ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 167</p><p>                        <strong>กณิการวรรคที่  ๕๑</strong></p><p>      <strong>ตีณิกณิการปุปผิยเถราปทานที่  ๑   (๕๐๑)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกกรรณิการ์</strong></p><p>                              <strong> [๙๑]  พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่า สุเมธะ </strong></p><p><strong>        มีพระมหาปุริสลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ</strong></p><p><strong>        พระองค์ทรงประสงค์ความสงัด  จงเสด็จไปป่า</strong></p><p><strong>        หิมพานต์</strong></p><p><strong>                              พระมุนีผู้มีเลิศ     ประกอบด้วยพระกรุณา</strong></p><p><strong>        เป็นอุดมบุรุษ  เสด็จถึงป่าหิมพานต์แล้ว  ประทับ</strong></p><p><strong>        นั่งขัดสมาธิ </strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น     เราเป็นวิทยาธรสัญจรไปใน</strong></p><p><strong>        อากาศ     เราถือตรีศูลซึ่งกระทำไว้ดีแล้วเหาะไปใน</strong></p><p><strong>        อัมพร</strong></p><p><strong>                              พระพุทธเจ้าส่องสว่างอยู่ในป่า    เหมือน</strong></p><p><strong>        ไฟบนยอดภูเขา  เหมือนพระจันทร์ในวันเพ็ญ</strong></p><p><strong>        และเหมือนต้นพระยารังที่มีดอกบานฉะนั้น </strong></p><p><strong>                               เราออกจากป่าเหาะไปตามพระรัศมีพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าเห็นคล้ายกับสีของไฟที่ไหม้อ้อ    ยังจิต</strong></p><p><strong>        ให้เลื่อมใส </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 168</p><p>                              <strong>เราเลือกเก็บดอกไม้อยู่       ได้เห็นดอก-</strong></p><p><strong>        กรรณิการ์ที่มีกลิ่นหอมจึงเก็บเอา  ๓  ดอก   บูชา</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                              ด้วยอานุภาพแห่งพระพุทธเจ้า    ครั้งนั้น </strong></p><p><strong>        ดอกไม้ของเราทั้ง  ๓  ดอกเอาขั้วขึ้นเอากลีบลงทำ</strong></p><p><strong>        เป็นเงา (บัง) แด่พระศาสดา </strong></p><p><strong>                              ด้วยกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น    และด้วย</strong></p><p><strong>        การตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                              วิมานของเราสูง ๖๐  โยชน์     กว้าง  ๓๐</strong></p><p><strong>        โยชน์  อันบุญกรรมทำให้อย่างสวยงามในดาวดึงส์</strong></p><p><strong>        นั้น  ปรากฏชื่อว่า  กรรณิการ์  แล่งธนูตั้งพัน  ลูก</strong></p><p><strong>        คลีหนัง ๗ ลูก     คนถือธงสำเร็จด้วยสีเขียวใบไม้</strong></p><p><strong>        หิ้งแขวนตั้งแสน   ปรากฏในปราสาทของเรา</strong></p><p><strong>                              บัลลังก์สำเร็จด้วยทองก็มี      สำเร็จด้วย</strong></p><p><strong>        แก้วมณีก็มี     สำเร็จด้วยแก้วทับทิมก็มี      สำเร็จ</strong></p><p><strong>        ด้วยแก้วผลึกก็มี  ตามแต่จะต้องการปรารถนา</strong></p><p><strong>                              ที่นอนมีค่ามากยัดด้วยนุ่น   มีผ้าลาดลาย</strong></p><p><strong>        รูปสัตว์ต่างๆ มีราชสีห์เป็นต้น  ผ้าลาดมีชายเดียว</strong></p><p><strong>        มีหมอนพร้อม  ปรากฏว่ามีอยู่ในปราสาทของเรา</strong></p><p><strong>                              ในเวลาที่เราปรารถนาจะออกจากภพเที่ยว</strong></p><p><strong>        จาริกไปในเทวโลก  ย่อมเป็นผู้อันหมู่เทวดาแวด-</strong></p><p><strong>        ล้อมไป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 169</p><p>                              <strong>เราสถิตอยู่ภายใต้ดอกไม้  เบื้องบนเรามี</strong></p><p><strong>        ดอกไม้เป็นเครื่องกำบัง  สถานที่โดยรอบร้อย</strong></p><p><strong>        โยชน์  ถูกคลุมด้วยดอกกรรณิการ์</strong></p><p><strong>                              นักดนตรี  ๖  หมื่นบำรุงเราทั้งเช้าและเย็น</strong></p><p><strong>        ไม่เกียจคร้าน  แวดล้อมเราเป็นนิตย์  ตลอดคืน</strong></p><p><strong>        ตลอดวัน </strong></p><p><strong>                              เรารื่นรมย์ด้วยการฟ้อน  การขับและ</strong></p><p><strong>        ด้วยกังสดาล  เครื่องประโคม  เป็นผู้มักมากด้วย</strong></p><p><strong>        กาม  บันเทิงอยู่ด้วยความยินดีในการเล่น</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  เราบริโภคและดื่มในวิมานนั้น</strong></p><p><strong>        บันเทิงอยู่ในไตรทศ  เราพร้อมด้วยหมู่นางเทพ</strong></p><p><strong>        อัปสร  บันเทิงอยู่ในวิมานอันสูงสุด</strong></p><p><strong>        เราได้เสวยราชสมบัติในเทวโลก  ๕๐๐</strong></p><p><strong>        ครั้ง  ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๓๐๐ ครั้ง</strong></p><p><strong>                              และได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</strong></p><p><strong>        โดยคณานับมิได้  เมื่อเรายังท่องเที่ยวอยู่ในภพ</strong></p><p><strong>        น้อยภพใหญ่  ย่อมได้โภคทรัพย์มากมาย  ความ</strong></p><p><strong>        บกพร่องในโภคทรัพย์  ไม่มีแก่เราเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              เราท่องเที่ยวอยู่ในสองภพคือ  ในความ</strong></p><p><strong>        เป็นเทวดาและในความเป็นมนุษย์  คติอื่นไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 170</p><p>                               <strong>เราเกิดในสองสกุล  คือ  ในสกุลกษัตริย์ </strong></p><p><strong>        หรือสกุลพราหมณ์  ย่อมไม่เกิดในสกุลอันต่ำทราม </strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                               ยานช้าง  ยานม้า   และวอคานหาม   นี้เรา</strong></p><p><strong>        ได้ทุกสิ่งทุกอย่างทีเดียว   นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                               หมู่ทาส    หมู่ทาส     และนารีที่ประดับ</strong></p><p><strong>        ประดาแล้ว  เราได้ทุกอย่างทีเดียว   นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        พุทธบูชา </strong></p><p><strong>                               ผ้าแพร  ผ้าขนสัตว์     ผ้าเปลือกไม้   ผ้า</strong></p><p><strong>        ฝ้าย  เราได้ทุกชนิด  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                               ผ้าใหม่ ผลไม้ใหม่  โภชนะมีรสอันเลิศ</strong></p><p><strong>        ใหม่ ๆ เราได้ทุกชนิด  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                               คำว่า  เชิญเคี้ยวสิ่งนี้   เชิญบริโภคสิ่งนี้</strong></p><p><strong>        เชิญนอนบนที่นอนนี้  เราได้ทั้งนั้น    นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>                               เราเป็นผู้อันเขาบูชาในที่ทุกสถาน    เรา</strong></p><p><strong>        มียศใหญ่ยิ่ง   มีศักดิ์ใหญ่    มีบริษัทไม่แตกแยก</strong></p><p><strong>        ทุกเมื่อ  เราเป็นผู้อุดมกว่าหมู่ญาติ  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        พุทธบูชา</strong></p><p><strong>                               เราไม่รู้จักหนาว  ไม่รู้จักร้อน  ไม่มีความ</strong></p><p><strong>        กระวนกระวาย  อนึ่ง  ทุกข์ทางจิตย่อมไม่มีในหทัย</strong></p><p><strong>        ของเราเลย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 171</p><p>                              <strong>เราเป็นผู้มีผิวพรรณดังทองคำ  เที่ยวไป </strong></p><p><strong>        ในภพน้อยภพใหญ่  ความเป็นผู้มีวรรณะผิดแผก</strong></p><p><strong>        ไป  เราไม่รู้จักเลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              เราอันกุศลมูลตักเตือนแล้ว  จึงจุติจาก</strong></p><p><strong>        เทวโลก  มาเกิดในสกุลพราหมณ์มหาศาลอัน</strong></p><p><strong>        มั่งคั่ง  ในพระนครสาวัตถี </strong></p><p><strong>                              ละกามคุณ  ๕  ออกบวชเป็นบรรพชิต</strong></p><p><strong>        เรามีอายุได้  ๗  ขวบแต่กำเนิ  ได้บรรลุอรหัต</strong></p><p><strong>                              พระพุทธเจ้าผู้มีพระปัญญาจักษุ  ทรง</strong></p><p><strong>        ทราบถึงคุณของ        เรา  จึงรับสั่งให้เราอุปสมบท</strong></p><p><strong>        เรายังหนุ่ม  ก็ควรบูชา  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              ทิพยจักษุของเราบริสุทธิ์  เราฉลาดใน</strong></p><p><strong>        สมาธิ  ถึงความบริบูรณ์แห่งอภิญญา  นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>        แห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              เราบรรลุปฏิสัมภิทา  ฉลาดหลักแหลม</strong></p><p><strong>        ในอิทธิบาท  ถึงความบริบูรณ์ในพระสัทธรรม นี้</strong></p><p><strong>        เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๓  หมื่น  เราได้บูชาพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        ใด  ด้วยการบูชานั้น เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 172</p><p>         ทราบว่า  ท่านพระตีณิกณิการปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                จบตีณิกณิการปุปผิยเถราปทาน</p><p>                  <strong>เอกปัตตทายกเถราปทานที่  ๒  (๕๐๒)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายบาตร</strong> </p><p>                <strong> [๙๒]    ข้าพระองค์เป็นช่างหม้ออยู่ใน</strong></p><p><strong>        พระนครหังสวดี  ได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้ปราศจาก</strong></p><p><strong>        กิเลสธุลี  มีโอฆะอันข้ามได้แล้ว  ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                ข้าพระองค์ได้ถวายบาตรดินที่ทำดีแล้ว</strong></p><p><strong>        แด่พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  ครั้นถวายบาตร</strong></p><p><strong>        แด่พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ตรงผู้คงที่แล้ว</strong></p><p><strong>                เมื่อข้าพระองค์เกิดในภพ  ย่อมได้ภาชนะ</strong></p><p><strong>        ทองและจานที่ทำด้วยเงิน  ทำด้วยทอง  และทำ</strong></p><p><strong>        ด้วยแก้วมณี</strong></p><p><strong>                ข้าพระองค์บริโภคในถาด  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        บุญกรรม   ข้าพระองค์เป็นผู้เลิศกว่าชนทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        โดยยศ</strong></p><p><strong>                พืชแม้ถึงน้อย  แต่หว่านลงในนาดี  เมื่อฝน</strong></p><p><strong>        ยังท่อธารให้ตกลงทั่วโดยชอบ  ผลย่อมยังชาวนา</strong></p><p><strong>        ให้ยินดีได้  ฉันใด</strong></p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 173</p><p>                              <strong>การถวายบาตรนี้ก็ฉันนั้น  ข้าพระองค์</strong></p><p><strong>        ได้หว่านลงในพุทธเขต  เมื่อท่อธารคือปีติตกลง</strong></p><p><strong>        อยู่  ผลจักทำข้าพระองค์ให้ยินดี</strong></p><p><strong>                              เขต  คือ  หมู่และคณะมีประมาณเท่าใด</strong></p><p><strong>        ที่จะให้ความสุขแก่สรรพสัตว์   เสมอด้วยพุทธเขต</strong></p><p><strong>        ไม่มีเลย   </strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นบุรุษอาชาไนย  ข้า-</strong></p><p><strong>        พระองค์ขอนอบน้อมแด่พระสงฆ์  ข้าแต่พระองค์</strong></p><p><strong>        ผู้เป็นอุดมบุรุษ  ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระ-</strong></p><p><strong>        องค์  ข้าพระองค์ได้บรรลุบทอันไม่หวั่นไหว  ก็</strong></p><p><strong>        เพราะได้ถวายบาตรใบหนึ่ง</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้  ข้าพระองค์ได้</strong></p><p><strong>        ถวายบาตรใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายบาตรนั้น</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการ</strong></p><p><strong>        ถวายบาตร</strong></p><p><strong>                              ข้าพระองค์เผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .</strong></p><p><strong>        คำสอนของพระพุทธเจ้า  ข้าพระองค์ได้ทำเสร็จ</strong></p><p><strong>        แล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า  ท่านพระเอกปัตตทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                        จบเอกปัตตทายกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 174</p><p>      <strong>กาสุมาริกผลทายกเถราปทานที่  ๒  (๕๐๓)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลมะรื่น</strong></p><p>                            <strong> [๙๓]  เราได้พบพระพุทธเจ้าผู้ปราศจาก </strong></p><p><strong>        กิเลสธุลี  เชษฐบุรุษของโลกประเสริฐกว่านรชน</strong></p><p><strong>        โชติช่วงเหมือนต้นกรรณิการ์  ประทับนั่งอยู่ที่</strong></p><p><strong>        ซอกภูเขา</strong></p><p><strong>                             เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส ประนมกร</strong></p><p><strong>        อัญชลีเหนือเศียรเกล้า   แล้วเอาผลไม้มะรื่น</strong></p><p><strong>        ถวายแด่พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>        ใดในกาลนั้น   ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่</strong></p><p><strong>        รูจักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า  ท่านพระกาสุมาริกผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้</strong></p><p><strong>ด้วยประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                จบกาสุมาริกผลทายกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 175</p><p>             <strong>อวฏผลิยเถราปทานที่  ๔  (๕๐๕)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลไม้พิเศษ</strong></p><p>                              <strong> [๙๔]   พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สยัมภู  ผู้มี </strong></p><p><strong>        พระรัศมีนับด้วยพัน  ไม่ทรงพ่ายแพ้อะไร ๆ  ทรง</strong></p><p><strong>        ออกจากวิเวกแล้ว  เสด็จออกโคจรบิณฑบาต        </strong></p><p><strong>                              เราถือผลไม้อยู่  ได้เห็นเข้า  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>        ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่</strong></p><p><strong>        รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>       ทราบว่า  ท่านพระอวฏผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p>                              จบอวฏผลิยเถราปทาน</p><p>            <strong>จารผลิยเถราปทานที่  ๕  (๕๐๕)</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลมะม่วงกะล่อน</strong></p><p>                <strong> [๙๕]  เราได้ถวายผลมะม่วงกะล่อนทอง</strong></p><p><strong>        แด่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้มีพระฉวีวรรณเหมือน</strong></p><p><strong>        ทองคำผู้สมควรรับเครื่องบูชา  กำลังเสด็จดำเนิน</strong></p><p><strong>        อยู่ในถนน        </strong>   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 176</p><p>                                  <strong>ในกัปที่  ๙๑   แต่กัปนี้   เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                      ใดในกาลนั้น      ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                                  เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระจารผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong></p><p><strong>                                            จบจารผลิยเถราปทาน </strong></p><p>     <strong>มาตุลุงคผลทายกเถราปทานที่  ๖  (๕๐๖)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลมะงั่ว</strong></p><p>                                  <strong> [๙๖]   เราได้เห็นสมเด็จพระโลกนายก</strong></p><p><strong>        ผู้โชติช่วงเหมือนต้นกรรณิการ์  รุ่งเรืองดังพระ-</strong></p><p><strong>        จันทร์ในวันเพ็ญ  และเหมือนต้นไม้ประจำทวีปที่</strong></p><p><strong>        โพลงอยู่</strong></p><p><strong>                                  เราเลื่อมใส   ได้เอาผลมะงั่วถวายแด่</strong></p><p><strong>        พระศาสดาผู้เป็นทักขิเณยยบุคคล  เป็นวีรบุรุษ</strong></p><p><strong>        ด้วยมือทั้งสองของตน</strong></p><p><strong>                                  ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>        ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 177</p><p>                              <strong>เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า  ท่านพระมาตุลุงคผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                        จบมาตุลุงคผลทายกเถราปทาน</strong></p><p>                      <strong>อัชเชลผลทายกเถราปทานที่  ๗  (๕๐๗)</strong> </p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลรกฟ้า</strong></p><p>                              <strong> [๙๗]  ครั้งนั้น  พระสัมพุทธเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>                    นามว่าอชินะ  ผู้สมบูรณ์ด้วยจรณะ  และเป็นมุนี</strong></p><p><strong>                    ผู้ฉลาดในสมาธิ  ประทับอยู่ในป่าหิมพานต์</strong></p><p><strong>                              เราเอามือประคองผลไม้รกฟ้าซึ่งมีขนาด</strong></p><p><strong>                    เท่าหม้อถือร่มใบไม้แล้วถวายแด่พระศาสดา</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้เราได้ถวายผลไม้ใด</strong></p><p><strong>                    ในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระอัชเชลผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                        จบอัชเชลผลทายกเถราปทาน</p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 178</p><p>             <strong>อโมรผลิยเถราปทานที่  ๘    (๕๐๘)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลไม้พิเศษ</strong></p><p>                            [๙๘]  เราได้ถวายผลไม้โมระแด่พระสัม-</p><p>                   พุทธเจ้า   ผู้มีพระฉวีวรรณปานดังทองคำ   ผู้สมควร</p><p>                   รับเครื่องบูชา กำลังเสด็จดำเนินอยู่ในถนน </p><p>                            ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้   เราได้ถวายผลไม้</p><p>                   ใดในกาลนั้น      ด้วยการถวายผลไม้นั้น       เราไม่</p><p>                   รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</p><p>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</p><p>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า    ท่านพระอโมรผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประ</p><p>การฉะนี้แล.                                                                                   </p><p>                                               จบอโมรผลยเถราปทาน</p><p>               <strong>ตาลผลิยเถราปทานที่  ๙  (๕๐๙)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลตาล</strong></p><p>                            [๙๙]  พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สยัมภูพระ-</p><p>                  นามว่าสตรังสี     ผู้ไม่ทรงพ่ายแพ้อะไร ๆ  เสด็จ</p><p>                  ออกจากที่สงัดแล้วออกโคจรบิณฑบาต </p><p>                             เราถือผลไม้อยู่  ได้เห็นเข้า  จงได้เข้าไป</p><p>                  เฝ้าสมเด็จพระนราสภ เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส</p><p>                  ได้ถวายผลตาล  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 179</p><p>                                 <strong>ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้   เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                          ใดกาลนั้น      ด้วยการถวายผลไม้นั้น       เราไม่</strong></p><p><strong>                          รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า   ท่านพระตาลผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                   จบตาลผลิยเถราปทาน </strong></p><p>     <strong>นาลิเกรผลทายกเถราปทานที่  ๑๐  (๕๑๐)</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลมะพร้าว</strong></p><p>                                 <strong> [๑๐๐]  ครั้งนั้น  เราเป็นชาวสวน อยู่ใน</strong></p><p><strong>                 พระนครพันธุมดี    ได้พบพระพุทธเจ้าผู้ปราศจาก </strong></p><p><strong>                 กิเลสธุลี   กำลังเหาะอยู่ในอากาศ</strong></p><p><strong>                                 เราได้เอาผลมะพร้าวถวายแด่พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                 ผู้ประเสริฐสุด  พระพุทธเจ้าผู้มีพระยศใหญ่</strong></p><p><strong>                                 ทำปีติให้แก่เรา    ทรงนำความสุขมา</strong></p><p><strong>                 ให้ในปัจจุบัน   ประทับยืนอยู่ในอากาศ   ได้ทรง</strong></p><p><strong>                 รับแล้ว</strong></p><p><strong>                                 เรามีจิตผ่องใส   ครั้นถวายผลมะพร้าวแด่  </strong></p><p><strong>                 พระพุทธเจ้าแล้ว  ได้ประสบปีติอันไพบูลย์และ</strong></p><p><strong>                 อุดมสุข   รัตนะย่อมบังเกิดแก่เราผู้เกิดในภพนั้น  ๆ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 180</p><p>                             <strong> ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้   เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                   ใดในกาลนั้น    ด้วยการถวายผลไม้นั้น   เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                              ทิพยจักษุของเราสะอาดหมดจด  เราเป็นผู้</strong></p><p><strong>                   ฉลาดในสมาธิ    ถึงความบริบูรณ์ในอภิญญา   นี้</strong></p><p><strong>                    เป็นผลแห่งการถวายผลไม้ </strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระนาลิเกระผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                             จบนาลิเกรผลทายกเถราปทาน</p><p>                     <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>           <strong>๑.  ตีณิกิงกณิการปุปผิยเถราปทาน    ๒.   เอกปัตตทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๓.  กาสุมาริกผลทายกเถราปทาน    ๔.  อวฏผลิยเถราปทาน   ๕. จารผลิย-</strong></p><p><strong>เถราปทาน   ๖.  มาตุลุงคผลทายกเถราปทาน    ๗.  อัชเชลผลทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๘.  อโมรผลิยเถราปทาน   8.   ตาลผลิยเถราปทาน     ๑๐.   นาลิเกรผลทายก</strong></p><p><strong>เถราปทาน</strong></p><p><strong>           ในวรรคนี้  มีคาถาคำนวณได้  ๑๐๐ คาถาถ้วน.</strong></p><p><strong>                               จบกณิกาวรรคที่  ๕๑</strong>                    </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 181</p><p>                         <strong>ผลทายกวรรคที่  ๕๒</strong></p><p>       <strong>กุรัญชิยผลทายกเถราปทานที่  ๑  (๕๑๑)</strong></p><p>         <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลอัญชันขาว</strong> </p><p>                            <strong> [๑๐๐]  เมื่อก่อน  เราเป็นพรานเนื้อ</strong></p><p><strong>        เที่ยวอยู่ในป่า  ได้พบพระพุทธเจ้าผู้ปราศจากกิเลส</strong></p><p><strong>        ธุลี   ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>                             เราเลื่อมใสได้เอาผลอัญชันขาวถวายแด่</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  ผู้ประเสริฐสุดเป็นเนื้อนาบุญ  เป็น</strong></p><p><strong>        นักปราชญ์  ผู้ประเสริฐสุดเป็นเนื้อนาบุญ  เป็น</strong></p><p><strong>        นักปราชญ์  ด้วยมือทั้งสองของตน</strong></p><p><strong>                             ในกัปนี้  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>        ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>      ทราบว่า  ท่านพระกุรัญชิยผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                 จบกุรัญชิยผลทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 182</p><p>            <strong>กปิฏฐผลทายกเถราปทานที่  ๒  (๔๑๒)</strong>                   </p><p>                    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลมะขวิด</strong></p><p>                              <strong> [๑๐๒]  เราได้ถวายผลมะขวิด  แด่พระ- </strong></p><p><strong>                      สัมพุทธเจ้าผู้มีพระฉวีวรรณ   ปานดังทองคำ   ผู้</strong></p><p><strong>                      สมควรรับเครื่องบูชา      กำลังเสด็จดำเนินอยู่ใน</strong></p><p><strong>                      ถนน</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้   เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                      ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น    เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                      ทุคติเลย   นี้เป็นผลแต่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                      ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า    ท่านพระกปิฏฐผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                             จบกปิฏฐผลทายกเถราปทาน</strong></p><p>                      <strong>โกสุมพผลิยเถราปทานที่  ๓  (๔๑๓)</strong></p><p>                   <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลสะคร้อ</strong></p><p>                               <strong> [๑๐๓]  ในกาลนั้น  เราได้ถวายผลสะคร้อ</strong></p><p><strong>                      แด่พระนราสภผู้ประเสริฐกว่าทวยเทพ   งาม</strong></p><p><strong>                      เหมือนต้นรกฟ้าขาว     กำลังเสด็จดำเนินอยู่ใน</strong></p><p><strong>                      ถนน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 183</p><p>                            <strong>ในกัปที่ ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                   ใดในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น   เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้. </strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระโกสุมพผลิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้. </strong></p><p>                             จบโกสุมพผลิยเถราปทาน</p><p>           <strong>เกตกปุปผิยเถราปทานที่ ๔  (๕๑๔)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกเกด</strong></p><p>                            <strong> [๑๐๔]    พระพุทธเจ้าผู้อุดมบุรุษประทับ</strong></p><p><strong>                   นั่งอยู่ที่ฝั่งแม่น้ำมินตานที    เราได้พบพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                   ผู้ปราศจากเกิดกิเลสธุลี    เป็นเอกอัครบุคคลพระทัย</strong></p><p><strong>                   ตั้งมั่นดี </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส</strong></p><p><strong>                   บูชาพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด   ด้วยดอกเกด  ซึ่ง</strong></p><p><strong>                   มีกลิ่นหอมเหมือนน้ำผึ้ง</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๙๒  แต่กัปนี้   เราได้เอาดอกไม้</strong></p><p><strong>                    ใดบูชา  ด้วยการบูชานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้</strong></p><p><strong>                     เป็นผลแห่งพุทธบูชา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 184</p><p>                         เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  . . .  คำสอน</p><p>                 ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า ท่านพระเกตกปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประ-</p><p>การฉะนี้แล.</p><p>                                 จบเกตกปุปผิยเถราปทาน </p><p>                <strong>นาคปุปผิยเถราปทานที่  ๕  (๕๑๕)</strong> </p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกกากะทิง</strong></p><p>                         <strong> [๑๐๕]   เราได้เอาดอกกากะทิงบูชาพระ-</strong></p><p><strong>                 สัมมาสัมพุทธเจ้าผู้มีพระฉวีวรรณเปล่งปลั่งดัง</strong></p><p><strong>                 ทองคำ ผู้สมควรรับเครื่องบูชา  กำลังเสด็จดำเนิน</strong></p><p><strong>                 อยู่ในถนน</strong></p><p><strong>                         ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้   เราได้เอาดอกไม้</strong></p><p><strong>                 ใดบูชา  ด้วยการบูชานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้</strong></p><p><strong>                  เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                         เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระนาคปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประ-</strong></p><p><strong>ประการนี้แล. </strong></p><p>                                   จบนาคปุปผิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 185</p><p>          <strong>อัชชปุปผิยเถราปทานที่  ๖  (๕๑๖)</strong></p><p>         <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกรกฟ้า</strong></p><p>                              [๑๐๖]    ครั้งนั้น  เราเป็นกินนรอยู่ที่ใกล้</p><p>        ฝั่งแม่น้ำจันทภาคา  ได้เห็นพระสยัมภูพุทธเจ้า </p><p>        ผู้ปราศจากกิเลสธุลี  ผู้ไม่พ่ายแพ้</p><p>                              มีความเลื่อมใสโสมนัส  และด้วย</p><p>        การตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างกินนรแล้ว  ได้</p><p>        ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์</p><p>                              เราได้เป็นจอมเทพเสวยราชสมบัติใน</p><p>        เทวโลก  ๓๖  ครั้ง  ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิเสวย</p><p>        ราชสมบัติอันใหญ่  ๑๐  ครั้ง</p><p>                              ได้เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์</p><p>        ทุกวันนี้  เราควรแก่การบูชาในศาสนาของพระ-</p><p>        ศากยบุตร</p><p>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</p><p>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 186</p><p>            ทราบว่า    ท่านพระอัชชุนปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วย</p><p> ประการฉะนี้แล.                       </p><p>                                    จบอัชชุนปุปผิยเถราปทาน</p><p>                       <strong>กุฏชปุปผิยเถราปทานที่  ๗  (๕๑๗)</strong></p><p>                     <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกอัญชันเขียว</strong></p><p>                            <strong> [๑๐๗]     ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์    มี</strong></p><p><strong>               ภูเขาลูกหนึ่งชื่อว่า  อัจจละ พระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>               สุทัสสนะ ประทับอยู่ที่ซอกเขา </strong></p><p><strong>                            เราถือดอกไม้ที่เกิดในป่าหิมพานต์  เหาะ</strong></p><p><strong>               ขึ้นอากาศที่นั้น     เราได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้ข้าม</strong></p><p><strong>              พ้นโอฆะ  ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้นเราถือเอาดอกอัญชันเขียวจบ</strong></p><p><strong>               เหนือเศียรเกล้าแล้ว    บูชาแด่พระสยัมภูพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>               ผู้แสวงหาประโยชน์ใหญ่</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่ ๓  แต่กัปนี้   เราได้เอาดอกไม้</strong></p><p><strong>               ใดบูชา  ด้วยการบูชานั้น    เราไม่รู้จักทุคติเลย  นี้</strong></p><p><strong>               เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . คำสอน</strong></p><p><strong>               ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระกุฏชปุปผิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประ</strong></p><p><strong>การฉะนี้แล. </strong>                                                                                        </p><p>                                         จบกุฏชปุปผิยเถราปทาน</p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 187</p><p>         <strong>โฆสสัญญกเถราปทานที่  ๘  (๕๑๘)</strong></p><p>      <strong>ว่าด้วยผลแห่งความเลื่อมใสในเสียงแสดงธรรม</strong></p><p>                             <strong> [๑๐๘]   เมื่อก่อน  เราเป็นพรานล่าเนื้อ</strong></p><p><strong>        เที่ยวอยู่ในไพรวัน  อันสงัดเงียบ  ได้พบพระ</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าผู้ปราศจากกิเลสธุลี  อันหมู่เทวดาห้อม-</strong></p><p><strong>        ล้อม  กำลังทรงประกาศสัจจะ ๔  ทรงแสดงอมตบท</strong></p><p><strong>        เราได้สดับธรรมอันไพเราะของพระพุทธเจ้าผู้เผ่า</strong></p><p><strong>        พันธุ์ของโลกพระนามว่า  สิขี </strong></p><p><strong>                             เราจิตให้เลื่อมใสในพระสุรเสียง  เรา</strong></p><p><strong>        ยังจิตให้เลื่อมใสในพระองค์ท่านผู้ไม่มีบุคคล</strong></p><p><strong>        เปรียบเสมอเหมือนแล้ว  ข้ามพ้นภพที่ข้ามได้</strong></p><p><strong>        ยาก</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้สัญญาใด</strong></p><p><strong>        ในกาลนั้น  ด้วยการได้สัญญานั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งสัญญาในเสียง</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>          ทราบว่า  ท่านพระโฆสสัญญกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                        จบโฆสสัญญกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 188</p><p>        <strong>สัพพผลทายกเถราปทานที่  ๙   (๕๑๙)</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผลไม้ต่าง ๆ</strong></p><p>                            <strong> [๑๐๙]    ครั้งนั้น     เราเป็นพราหมณ์มีนาม</strong></p><p><strong>        ชื่อว่า  วรุณะ  เป็นผู้เรียนจบมนต์   ทิ้งบุตร ๑๐ คน</strong></p><p><strong>        เข้าไปกลางป่า   สร้างอาศรมอย่างสวยงาม     สร้าง</strong></p><p><strong>        บรรณศาลาจัดไว้เป็นห้อง ๆ  น่ารื่นรมย์ใจ  อาศัย</strong></p><p><strong>        อยู่ในป่าใหม่ </strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ ทรงรู้</strong></p><p><strong>        แจ้งโลก    ผู้สมควรรับเครื่องบูชา  ทรงพระประ-</strong></p><p><strong>        สงค์จะช่วยเหลือเรา      พระองค์จึงได้เสด็จมายัง</strong></p><p><strong>        อาศรมของเรา</strong></p><p><strong>                             พระรัศมีได้แผ่กว้างใหญ่ตลอดไพรสณฑ์ </strong></p><p><strong>        ครั้งนั้น     ป่าใหญ่โพลงไปด้วยพุทธานุภาพ   เรา</strong></p><p><strong>        เห็นปาฏิหาริย์ของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด     ผู้</strong></p><p><strong>        คงที่  ได้เก็บเอาไปไม้มาเย็บเป็นกระทง   แล้วเอา</strong></p><p><strong>        ผลไม้ใส่จนเต็มหาบ     เข้าไปเฝ้าพระสัมมา- </strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าแล้วได้ถวายพร้อมทั้งหาบ    เพื่อทรง</strong></p><p><strong>        อนุเคราะห์เรา   พระพุทธเจ้าได้ตรัสแก่เราว่า</strong></p><p><strong>                             ท่านจงถือเอาหาบเดินตามหลังเรามา เมื่อ</strong></p><p><strong>        สงฆ์บริโภคแล้ว  บุญจักมีแก่ท่าน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 189</p><p>                            <strong>เราได้หาบผลไม้ไปถวายแก่พระภิกษุ-</strong></p><p><strong>        สงฆ์   เรายังจิตให้เลื่อมใสในพระภิกษุสงฆ์แล้ว</strong></p><p><strong>        ได้เข้าถึงสวรรค์ชั้นดุสิต</strong></p><p><strong>                            เป็นผู้ประกอบด้วยการฟ้อน    การขับ </strong></p><p><strong>        การประโคมอันเป็นทิพย์     เสวยยศในสวรรค์ชั้น </strong></p><p><strong>        ดุสิตนั้นโดยบุญกรรม  เราเข้าถึงกำเนินใด ๆ คือ</strong></p><p><strong>        เป็นเทวดาหรือมนุษย์     ในกำเนิดนั้น ๆ เราไม่มี</strong></p><p><strong>        ความบกพร่องในเรื่องโภคทรัพย์เลย     นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>        แห่งการถวายผลไม้ </strong></p><p><strong>                            เพราะได้ถวายผลไม้แด่พระพุทธเจ้า  เรา</strong></p><p><strong>        จึงได้เป็นใหญ่ตลอดทวีปทั้ง  ๔  พร้อมด้วยสมุทร</strong></p><p><strong>        พร้อมทั้งภูเขา   ถึงฝูงนกมีเท่าใดที่บินอยู่ในอากาศ</strong></p><p><strong>        นกเหล่านั้นก็ตกอยู่ในอำนาจของเรา    นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>        แห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                            ยักษ์  ภูต  รากษส  กุมภัณฑ์และครุฑ</strong></p><p><strong>        เท่าที่มีอยู่ในไพรสัณฑ์     ต่างก็บำรุงบำเรอเรา  ถึง</strong></p><p><strong>        พวกเต่า  หมาไน   ผึ้งและเหลือบยุง  ก็ตกอยู่ใน</strong></p><p><strong>        อำนาจของเรา   นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                            แม้เหล่าสกุณปักษีมีกำลังมากชื่อสุบรรณ</strong></p><p><strong>        ก็นับถือเรา  นี้ก็เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                            ถึงพวกนาคที่มีอายุยืน  มีฤทธิ์  มียศใหญ่</strong></p><p><strong>        ก็ตกอยู่ในอำนาจเรา  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 190</p><p>                             ราชสีห์     เสือโคร่ง    เสือเหลือง    หมี </p><p>        หมาป่า    หมาจิ้งจอก  ก็อยู่ในอำนาจของเรา</p><p>        นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</p><p>                             ที่อยู่ในซากไม้ตายและหญ้า   กับผู้ที่อยู่</p><p>        ในอากาศ   ล้วนนับถือเราทั้งหมด  นี้เป็นผลแห่ง</p><p>        การถวายผลใหม่</p><p>                             ธรรมที่เห็นได้ยาก    ละเอียด    ลึกซึ้ง ซึ่ง </p><p>        พระศาสดาทรงประกาศไว้ดีแล้ว   เราถูกต้องแล้ว</p><p>        อยู่  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้ </p><p>                             เราถูกต้องวิโมกข์   เป็นผู้ไม่มีอาสวะ</p><p>        เป็นผู้มีความเพียรเผากิเลส   และมีปัญญารักษาตน</p><p>        นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</p><p>                             เราเป็นผู้หนึ่งในจำนวนโอรสของพระ-</p><p>        พุทธเจ้าที่ดำรงอยู่ในผล  สิ้นโทสะ    มียศใหญ่  นี้</p><p>        เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</p><p>                             เราถึงความบริบูรณ์ในอภิญญา   อันกุศล</p><p>        มูลตักเตือน กำหนดรู้อาสวะทั้งปวง   เป็นผู้ไม่มี </p><p>        อาสวะอยู่</p><p>                             เราเป็นผู้หนึ่งในจำนวนพระโอรสของ</p><p>        พระพุทธเจ้าที่ได้วิชชา ๓ บรรลุฤทธิ์    มียศใหญ่</p><p>        สมบูรณ์ด้วยทิพโสต </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 191</p><p>                            <strong>ในกัปที่แสนแต่กัปนี้   เราได้ถวายผลไม้ </strong></p><p><strong>                    ใดในกาลนั้น     ด้วยการถวายผลไม้นั้น      เราไม่</strong></p><p><strong>                    รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระสัพพผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                  จบสัพพผลทายกเถราปทาน</strong></p><p>                 <strong>ปทุมธาริยเถราปทานที่  ๑๐  (๕๒๐)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายดอกบัว</strong></p><p>                            <strong> [๑๑๐]  ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์   มีเขา</strong></p><p><strong>                        ลูกหนึ่งชื่อโรมสะ   ครั้งนั้น  พระพุทธเจ้าพระนาม</strong></p><p><strong>                        ว่าอภิสัมภวะ  ประทับอยู่กลางแจ้ง</strong></p><p><strong>                            เราออกจากที่อยู่ไป  ถือเอาดอกปทุมบูชา</strong></p><p><strong>                         เราถือดอกปทุมบูชาอยู่หนึ่งวัน   แล้วจึงได้กลับที่</strong></p><p><strong>                         อยู่</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๓๑   แต่กัปนี้     เราได้บูชาพระ</strong></p><p><strong>                         พุทธเจ้าใด  ด้วยการบูชานั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                         นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                          ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 192</p><p>          ทราบว่า  ท่านพระปทุมธาริยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วยประ-</p><p>การฉะนี้แล.</p><p>                                 จบปทุมธาริยเถราปทาน </p><p>                      <strong>รวมอปทานในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>         <strong>  ๑.  กุรัญชิยผลทายกเถราปทาน       ๒.  กปิฏฐผลทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>๓.  โกสุมพผลิยเถราปทาน  ๔.  เกตุกปุปผิยเถราปทาน   ๕.  นาคปุปผิย-</strong></p><p><strong>เถราปทาน   ๖. อัชชุนปุปผิยเถราปทาน    ๗.  กุฏชปุปผิยเถราปทาน</strong></p><p><strong>๘.  โฆสสัญญกเถราปทาน  ๙.   สัพพผลทายกเถราปทาน   ๑๐.  ปทุมธาริย-</strong></p><p><strong>เถราปทาน</strong></p><p><strong>           และในวรรคมีคาถาคำนวณได้  ๘๓  คาถา. </strong></p><p>                                จบผลทายกวรรคที่  ๕๒ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 193</p><p>                   <strong>ติณทายกวรรคที่  ๕๒</strong></p><p>           <strong>ติณมุฏฐิทายกเถราปทานที่  ๑  (๕๒๑)</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายหญ้าคา  ๑</strong></p><p>                             <strong> [๑๑๑]   ในที่ไม่ไกลภูเขาหิมวันต์  มีภูเขา </strong></p><p><strong>        ลูกหนึ่งชื่อว่า  ลัมพกะ  ที่ภูเขาลัมพกะนั้น  พระ-</strong></p><p><strong>        สัมมาพุทธเจ้าพระนามว่า  ติสสะ  เสด็จจงกรม</strong></p><p><strong>        อยู่กลางแจ้ง</strong></p><p><strong>                             เมื่อก่อน  เราเป็นพรานเนื้อ  อยู่ในอรัญ</strong></p><p><strong>        ราวป่า  ได้พบพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุดกว่าทวย</strong></p><p><strong>        เทพ  จึงได้ถวายหญ้าคากำหนึ่งแด่พระพุทธเจ้า  เพื่อ</strong></p><p><strong>        เป็นที่ประทับนั่ง  ครั้นแล้วเรายังจิตให้เลื่อมใส</strong></p><p><strong>        ถวายบังคมพระสัมมาพุทธเจ้าแล้ว  บ่ายหน้า</strong></p><p><strong>        กลับทางทิศอุดร</strong></p><p><strong>                             เราเดินไปไม่นาน  ก็ถูกราชสีห์ฆ่า  เรา</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ถูกราชสีห์ฆ่าตายในที่นั้นนั่นเอง  เราได้ทำ</strong></p><p><strong>        อาสันนกรรม  ณ  ที่ใกล้พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>        ไม่มีอาสวะ  เราได้ไปยังเทวโลก  เหมือนลูกศรที่</strong></p><p><strong>        พ้นจากแล่ง  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                             ปราสาทในเทวโลกนั้น  ซึ่งบุญกรรม</strong></p><p><strong>        เนรมิตให้  เป็นของงดงามมีแล่งธนูตั้งพัน  มี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 194</p><p>                    <strong>ลูกหนังเป็นจำนวนร้อย    มีธงประจำปราสาทเป็น</strong></p><p><strong>                    สีเขียว</strong></p><p><strong>                            รัศมีของปราสาทนั้นแผ่ซ่านไป  เหมือน</strong></p><p><strong>                    พระอาทิตย์อุทัย    เราเป็นผู้พรั่งพร้อมด้วยเหล่า</strong></p><p><strong>                    นางเทพกัญญา      เพียบพร้อมด้วยกามคุณารมณ์</strong></p><p><strong>                    บันเทิงเริงรมย์อยู่ </strong></p><p><strong>                            เราอันกุศลมูลตักเตือนแล้ว  จุติจากเทว-</strong></p><p><strong>                    โลกมาเป็นมนุษย์   เป็นผู้บรรลุธรรมเป็นที่สิ้น</strong></p><p><strong>                    อาสวะ</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่ ๙๔  แต่กัปนี้    เราได้ถวายหญ้า</strong></p><p><strong>                    สำหรับรองนั่ง   ด้วยการถวายหญ้านั้น     เราไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                    ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายหญ้ากำหนึ่ง</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระติณมุฏฐิทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                 จบติณมุฏฐิทานกเถราปทาน</strong></p><p>            <strong>เวจจกทายกเถราปทานที่  ๒ (๕๒๒)</strong></p><p>                  <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายวัจจกุฎี</strong></p><p>                             <strong> [๑๑๒]  เราเลื่อมใส  ได้ถวายวัจจกุฎีหลัง</strong></p><p><strong>                  หนึ่งแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า ผู้เชษฐบุรุษของโลก  </strong></p><p><strong>                  ผู้คงที่  พระนามว่า  วิปัสสี  ด้วยมือของตน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 195</p><p>                            <strong>เราได้ยานช้าง    ยานน้ำและยานทิพย์</strong></p><p><strong>                 เราไดบรรลุธรรมเป็นที่สิ้นอาสวะ      ก็เพราะการ</strong></p><p><strong>                 ถวายวัจจกุฎีนั้น </strong></p><p><strong>                            ในกัปที่ ๙๑   แต่กัปนี้  เราได้ถวายวัจจกุฎี</strong></p><p><strong>                 ใด   ด้วยการถวายวัจจกุฎีนั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                 นี้เป็นผลแห่งการถวายวัจจกุฎี </strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า  ท่านพระเวจจกทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประ-</strong></p><p><strong>การฉะนี้แล. </strong></p><p>                             จบเวจจกทายเถราปทาน</p><p>        <strong>สรณคมนิยเถราปทานที่  ๓  (๕๒๓)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถึงสรณะ</strong></p><p>                            <strong> [๑๑๓]   ครั้งนั้น   ภิกษุและเราผู้เป็นอาชีวก </strong></p><p><strong>                   ขึ้นโดยสารเรือไปด้วยกัน   เมื่อเรื่อกำลังจะอับปาง</strong></p><p><strong>                   ภิกษุได้ให้สรณะแก่เรา</strong></p><p><strong>                   ในกัปที่ ๓๑ แต่กัปนี้    ภิกษุนั้นได้ให้</strong></p><p><strong>                   สรณะใดแก่เรา     เพราะสรณะนั้น       เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                   ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งสรณคมน์ </strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว... คำสอนของ</strong></p><p><strong>                   พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 196</p><p>          <strong>ทราบว่า   ท่านพระสรณคมนิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                               จบสรณิคมนิยเถราปทาน </p><p>      <strong>อัพภัญชนทายกเถราปทานที่  ๔  (๕๒๔)</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายยาหยอดตา</strong></p><p>                               <strong> [๑๑๔]  เราอยู่ใกล้พระราชอุทยาน  ใน</strong></p><p><strong>                   พระนครพันธุมดี     ครั้งนั้นเรานุ่งหนังเสือเหลือง</strong></p><p><strong>                   ถือคณโฑน้ำ</strong></p><p><strong>                               เราได้พบพระสยัมภูพุทธเจ้าผู้ปราศจาก </strong></p><p><strong>                   กิเลสธุลี    ผู้ไม่ทรงพ่ายแพ้อะไร ๆ   มีความเพียร</strong></p><p><strong>                   เผากิเลส  มีพระหทัยแน่วแน่  มีปรกติเพ่งพินิจ</strong></p><p><strong>                   ยินดีในฌาน มีความชำนาญ  สำเร็จความประสงค์ </strong></p><p><strong>                   ทั้งปวง     ข้ามพ้นโอฆะแล้ว      ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                   ครั้นเราพบแล้วก็เลื่อมใสโสมนัส   ได้ถวายยา</strong></p><p><strong>                   หยอดตา</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่    แต่กัปนี้  เราได้ถวายทานใด ใน</strong></p><p><strong>                   กาลนั้น    ด้วยทานนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                   ผลแห่งยาหยอดตา</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 197</p><p>          ทราบว่า  ท่านพระอัพภัญชนทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                              จบอัพภัญชนทายกเถราปทาน</p><p>        <strong>สุปฏทายกเถราปทานที่  ๕  (๕๒๕)</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายผ้าเนื้อดี</strong> </p><p>                                 <strong> [๑๑๕]  พระวิปัสสีสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้นำ</strong></p><p><strong>                   โลก     เสด็จออกจากที่ประทับสำราญในกลางวัน</strong></p><p><strong>                    เราได้ถวายผ้าอย่างดีมีเนื้อเบา   แล้วบันเทิงอยู่ใน</strong></p><p><strong>                    สวรรค์ตลอดกัป</strong></p><p><strong>                                 ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้    เราได้ถวายผ้าใด </strong></p><p><strong>                    ด้วยการถวายผ้านั้น     เราไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็น</strong></p><p><strong>                    ผลแห่งผ้าอย่างดี </strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระสุปฏทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้      ด้วย</strong></p><p><strong>                                         จบสุปฏทายกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 198</p><p>               <strong>ทัณฑทายกเถราปทานที่  ๖ (๕๒๖)</strong></p><p>                         <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายไม้เท้า</strong></p><p>                                <strong> [๑๑๖]  ครั้งนั้น      เราเข้าไปยังป่าใหญ่</strong></p><p><strong>                          คัดเอาไม้ไผ่มาทำเป็นไม้เท้า  ถวายแด่พระสงฆ์</strong></p><p><strong>                                เรากราบไหว้ท่านผู้มีวัตรอันงามด้วยจิต </strong></p><p><strong>                          เลื่อมใสนั้น    ถวายไม้เท้าแล้วเดินบ่ายหน้าไปทาง</strong></p><p><strong>                          ทิศอุดร</strong></p><p><strong>                                ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้  เราได้ถวายไม้เท้า</strong></p><p><strong>                          ใดในกาลนั้น      ด้วยการถวายไม้เท้านั้น    เราไม่</strong></p><p><strong>                           รู้จักทุคติเลย   นี้เป็นผลแห่งการถวายไม้เท้า</strong></p><p><strong>                                เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า    ท่านพระทัณฑทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้      ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                                             จบทัณฑทสยกเถราปทาน</p><p>                        <strong>คิริเนลปูชกเถราปทานที่  ๗  (๕๒๗)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการบูชาด้วยดอกอัญชันเขียว</strong></p><p>                                <strong> [๑๑๗ ]   เมื่อก่อน  เราเป็นพรานเนื้อเที่ยว</strong></p><p><strong>                   อยู่ในป่า   ได้พบพระพุทธเจ้าผู้ปราศจากกิเลสธุลี </strong></p><p><strong>                   ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 199</p><p>                            <strong> เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัสในพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น  ผู้ประกอบด้วยพระมหากรุณาทรง</strong></p><p><strong>        ยินดีในประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์  จึงได้</strong></p><p><strong>        บูชาด้วยดอกอัญชันเขียว        </strong></p><p><strong>                             ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้  เราได้บูชาพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าด้วยดอกไม้ใด  ด้วยการบูชานั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน </strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า  ท่านพระคิริเนลปูชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong></p><p>                จบคิริปูชกเถราปทานที่  ๘  (๕๒๘)</p><p>        <strong>โพธิสัมมัชชกเถราปทานที่  ๘ (๕๒๘)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยผลแห่งการกวาดลานโพธิ์</strong></p><p>                             <strong> [๑๑๘]   ในกาลก่อน  เราเก็บใบโพธิ์ที่</strong></p><p><strong>        ถูกทิ้งไว้ ณ ลานพระเจดีย์เอาไปทิ้งเสีย  เราจึงได้</strong></p><p><strong>        คุณ  ๒๐  ประการ</strong></p><p><strong>                            ด้วยเดชแห่งกรรมนั้น  เมื่อเรายังท่อง-</strong></p><p><strong>        เที่ยวอยู่ในภพน้อยภพใหญ่  ย่อมท่องเที่ยวไปแต่</strong></p><p><strong>        ในสองภพ  คือ  ในเทวดาและมนุษย์</strong></p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 200</p><p>                                        <strong>จุติจากเทวโลกแล้วมาสู่มนุษย์โลก  ก็เกิด</strong></p><p><strong>                        แต่ในสองสกุล คือ สกุลกษัตริย์และสกุลพราหมณ์</strong></p><p><strong>                                        เรามีอวัยวะน้อยใหญ่สมบูรณ์สูงใหญ่ รูป</strong></p><p><strong>                        สวย  สะอาดสะอ้าน  เต็มเปี่ยม  ไม่บกพร่อง</strong></p><p><strong>                                         เราเกิดในภพใดภพหนึ่ง คือ  ในเทวโลก </strong></p><p><strong>                        หรือมนุษย์โลกในภพนั้น      เรามีผิวพรรณเหมือน</strong></p><p><strong>                        ทองคำ   เปรียบดังทองคำที่นายช่างหลอมแล้ว  ผิว</strong></p><p><strong>                        ของเราอ่อนนุ่ม     สนิท   สุขุม   ละเอียดอ่อนอยู่ </strong></p><p><strong>                        ตลอดเวลา   เพราะใบโพธิ์อันเราทิ้งดีแล้ว</strong></p><p><strong>                                         ในคติไหน ๆ  ก็ตามที    ฝุ่นละอองย่อม</strong></p><p><strong>                        ไม่ติดในสรีระของเรา  ผู้เป็นไปอยู่   นี้เป็นวิบาก </strong></p><p><strong>                        แห่งการทิ้งใบโพธิ์ </strong></p><p><strong>                                          เพราะความร้อน   ลม   แดด   หรือเพราะ</strong></p><p><strong>                        ความร้อนของไฟก็ตาม      ที่ตัวของเราไม่มีเหงื่อ</strong></p><p><strong>                        ไหล  นี้เป็นวิบากแห่งการทิ้งใบโพธิ์ </strong></p><p><strong>                                          ในกายของเรา  ไม่มีโรคเรื้อน  ฝี   กราก</strong></p><p><strong>                        ตกกระ  หูดและหิดเปื่อยเลย  นี้เป็นวิบากแห่งการ</strong></p><p><strong>                        ทิ้งใบโพธิ์ </strong></p><p><strong>                                           คุณแห่งการทิ้งใบโพธิ์อกข้อหนึ่ง    คือ</strong></p><p><strong>                        บุคคลเกิดในภพน้อยภพใหญ่     ย่อมไม่มีโรคใน</strong></p><p><strong>                        กาย  นี้เป็นวิบากแห่งการทิ้งใบโพธิ์  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 201</p><p>                                <strong> คุณอีกข้อหนึ่ง  คือ เขาเกิดในภพน้อยภพ</strong></p><p><strong>                        ใหญ่  ย่อมไม่มีความบีบคั้นที่เกิดขึ้นทางใจเลย</strong></p><p><strong>                        นี้เป็นวิบากแห่งการทิ้งใบโพธิ์ </strong></p><p><strong>                                คุณอีกข้อหนึ่ง  คือ  เขาเกิดในภพน้อย</strong></p><p><strong>                        ภพใหญ่  ย่อมไม่มีใครเป็นข้าศึกเลย  นี้เป็นวิบาก</strong></p><p><strong>                        แห่งการทิ้งใบโพธิ์</strong></p><p><strong>                                คุณอีกข้อหนึ่ง  คือ  เขาเกิดในภพน้อยภพ</strong></p><p><strong>                        ใหญ่  ย่อมมีโภคทรัพย์ไม่บกพร่องเลย  นี้เป็น</strong></p><p><strong>                        วิบากแห่งการทิ้งใบโพธิ์</strong></p><p><strong>                                คุณอีกข้อหนึ่ง  คือ  เขาเกิดในภพน้อยภพ</strong></p><p><strong>                        ใหญ่  ย่อมไม่มีภัยแต่ไฟ  พระราชา  โจรและน้ำ</strong></p><p><strong>                                คุณอีกข้อหนึ่ง  คือ  เขาเกิดในภพน้อย</strong></p><p><strong>                        ภพใหญ่  ทาสหญิงและชายและคนติดตาม  ย่อม</strong></p><p><strong>                           ประพฤติตามต้องการของเขา</strong></p><p><strong>                                เขาเกิดในมนุษย์โลกในปริมาณอายุเท่าใด</strong></p><p><strong>                        อายุของเขา  ย่อมไม่ลดไปจากปริมาณอายุนั้น</strong></p><p><strong>                        ย่อมดำรงอยู่ตราบเท่าสิ้นอายุ</strong></p><p><strong>                                คนใน  คนนอก  ตลอดถึงชาวนิคม  ชาว</strong></p><p><strong>                        รัฐ  ล้วนแต่เป็นผู้ช่วยเหลือ  ใคร่ให้ความเจริญ</strong></p><p><strong>                        ปรารถนาให้ความสุขแก่เขาทั้งนั้น  ในทุก ๆ ภพ</strong></p><p><strong>                        เราเป็นคนมีโภคทรัพย์  มียศ  มีสิริ  มีญาติพวกพ้อง</strong></p><p><strong>                        ไม่มีเวร  หมดความสะดุ้ง ในทุกภพ  เรามีทุกสิ่ง.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 202</p><p>                              <strong> เมื่อเรายังท่องเที่ยวอยู่ในภพ   เทวดา</strong></p><p><strong>                   มนุษย์   อสูร  คนธรรพ์  ยักษ์และรากษส   ล้วน</strong></p><p><strong>                   แต่ป้องกันรักษาเราทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>                              เราเสวยยศสองอย่างทั้งในเทวโลกและ</strong></p><p><strong>                       มนุษยโลก   ในอวสานกาล  เราได้บรรลุศิวโมกข์</strong></p><p><strong>                       มหานฤพานอันยอดเยี่ยม </strong></p><p><strong>                              บุรุษใดประสพบุญเพราะเจาะจงพระสัมมา-</strong></p><p><strong>                       สัมพุทธเจ้า   หรือโพธิ์พฤกษ์ของพระศาสดาพระ-</strong></p><p><strong>                      องค์นั้น     สำหรับบุรุษเช่นนั้น      สิ่งอะไรเล่าที่เขา</strong></p><p><strong>                       จะหาได้ยาก                                          </strong></p><p><strong>                              เขาย่อมเป็นผู้ยิ่งใหญ่กว่าคนอื่น ๆ   ใน</strong></p><p><strong>                       มรรค,  ผล   การศึกษาปริยัติและคุณ   คือ  ฌาน</strong></p><p><strong>                       และอภิญญา  ไม่มีอาสวะ  ปรินิพพาน</strong></p><p><strong>                              เมื่อก่อน   เรามีใจยินดีเก็บใบโพธิ์เอาไป</strong></p><p><strong>                       ทิ้ง  จึงเป็นผู้พร้อมเพรียงด้วยองค์คุณ ๒๐ ประการ</strong></p><p><strong>                       นี้ทุกทิพาราตรีกาล </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                       พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระโพธิสัมมัชชกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                   จบโพธิสัมมัชชกเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 203</p><p>      <strong>อามัณฑผลทายกเถราปทานที่  ๙  (๕๒๙)</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยผลแห่งการถวายแฟง</strong></p><p>                             <strong>  [๑๑๙]    พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ </strong></p><p><strong>        ผู้ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง  เป็นนายกของโลก  ออก</strong></p><p><strong>        จากสมาธิแล้ว    เสด็จจงกรมอยู่</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  เราเอาผลไม้ใส่หาบ  หาบมา  ได้</strong></p><p><strong>        พบพระพุทธเจ้ามหามุนีผู้ปราศจากกิเลสธุลี  กำลัง</strong></p><p><strong>        เสด็จจงกรมอยู่</strong></p><p><strong>                              เรามีจิตเลื่อมใสมีใจโสมนัส  ประนมกรอัญชลี</strong></p><p><strong>        เหนือเศียรเกล้า  ถวายบังคมพระสัมมาสัมพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        แล้วถวายผลแฟง</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  เราได้ถวายผลไม้</strong></p><p><strong>        ใด  ในกาลนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น  เราไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งผลแฟง</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า  ท่านพระอามัณฑผลทายกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong> </p><p>                          จบอามัณฑผลทายกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 204</p><p>                <strong>สุคันธเถราปทานที่  ๑๐  (๕๓๐)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยผลแห่งการสดุดีพระรัตนตรัย</strong></p><p>                              <strong> [๑๒๐]  พระพุทธเจ้าผู้เป็นเผ่าพันธุ์แห่ง </strong></p><p><strong>        พราหมณ์  ทรงพระยศใหญ่มีพระนามว่ากัสสปะ</strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลายเสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        ในภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                              พระองค์ทรงสมบูรณ์ด้วยอนุพยัญชนะมี</strong></p><p><strong>        พระลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ  อันรัศมี</strong></p><p><strong>        วาหนึ่งแวดล้อม  มีข่ายรัศมีบังเกิดปรากฏ  ก่อให้</strong></p><p><strong>        เกิดความยินดีเหมือนพระจันทร์  ส่องแสงสว่าง</strong></p><p><strong>        เหมือนพระอาทิตย์  ทรงยังหมู่สัตว์ให้เยือกเย็น</strong></p><p><strong>        เหมือนเมฆฝน  เป็นบ่อเกิดแห่งคุณเหมือนสาคร</strong></p><p><strong>                               พระองค์ประหนึ่งว่า  แผ่นดินโดยศีล</strong></p><p><strong>        ประหนึ่งว่า  ภูเขาหิมวันต์โดยสมาธิ  ประหนึ่งว่า</strong></p><p><strong>        อากาศโดยปัญญา  เป็นผู้ไม่เกาะเกี่ยวเสมือนลม</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                               พระองค์ไม่ทรงบกพร่องเหมือนวิหาร</strong></p><p><strong>        ทรงแกล้วกล้าในบริษัท  ทรงประกาศสัจธรรม</strong></p><p><strong>        ช่วยมหาชนให้รอดพ้น</strong></p><p><strong>                               ครั้งนั้น  เราเป็นเศรษฐีบุตรผู้มียศใหญ่</strong></p><p><strong>        ในพระนครพาราณสี  มีทรัพย์และข้าวเปลือก</strong></p><p><strong>        มากมาย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 205</p><p>                        <strong> เราเที่ยวเดินเล่นไปจนถึงป่ามฤคทายวัน</strong></p><p><strong>                ได้เห็นพระศาสดาผู้เป็นนาถะ     กำลังทรงแสดง</strong></p><p><strong>                พระธรรมเทศนา  เรื่องบทอมตธรรม</strong></p><p><strong>                        เราได้เห็นพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น      ผู้</strong></p><p><strong>                เป็นเทพยิ่งกว่าทวยเทพ    มีพระดำรัสเกลี้ยงเกลา </strong></p><p><strong>                น่ารัก มีพระสุรเสียงสม่ำเสมอเหมืนนกการะเวก</strong></p><p><strong>                มีพระสำเนียงก้องเหมือนเสียงหงส์และเสียงกลอง</strong></p><p><strong>                ใหญ่    ยังมหาชนให้ทราบชัดได้      และได้สดับ</strong></p><p><strong>                พระสุรเสียงอันไพเราะ    จึงได้ละโภคทรัพย์มิใช่</strong></p><p><strong>                น้อย   ออกบวชเป็นบรรพชิต   เราบวชแล้วเช่นนี้</strong></p><p><strong>                ไม่นานก็เป็นพหูสูต เป็นพระธรรมกถึก   มีปฏิภาณ</strong></p><p><strong>                อันวิจิตร</strong></p><p><strong>                        เราเป็นคนองอาจในการพรรณนา   ได้</strong></p><p><strong>                พรรณนาพระคุณของพระศาสดาผู้มีพระฉวีวรรณ</strong></p><p><strong>                เหมือนทองคำ   ในท่ามกลางบริษัทบ่อย ๆ  ว่า</strong></p><p><strong>                             พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นี้  เป็นพระ</strong></p><p><strong>                ขีณาสพ    เป็นผู้ตื่นแล้วไม่มีทุกข์     ทรงตัดความ</strong></p><p><strong>                สงสัยได้แล้วทรงถึงควานสั้นกรรมทุกอย่าง   ทรง</strong></p><p><strong>                พ้นกิเลสแล้วในเพราะธรรมเป็นที่สิ้นไปแห่งอุปธิ</strong></p><p><strong>                            พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นี้นั้น  เป็นผู้</strong></p><p><strong>                ตื่นแล้ว    ทรงแกล้วกล้าดุจสีหะ   พระองค์เป็นผู้</strong></p><p><strong>                ประเสริฐยิ่ง ทรงประกาศพรหมจักรแก่โลก  พร้อม</strong></p><p><strong>                ทั้งเทวโลก    ทรงฝึกพระองค์เองและทรงฝึกผู้อื่น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 206</p><p>            <strong> ทรงสงบระงับเอง    และทรงทำผู้อื่นให้สงบระงับ</strong></p><p><strong>            เป็นผู้ดับกิเลส   เป็นนักบวช   ทรงยังผุ้อื่นให้ดับ</strong></p><p><strong>            กิเลส       เป็นผู้เบาพระทัยและทรงยังมหาชนให้</strong></p><p><strong>            เบาใจ</strong></p><p><strong>                      ทรงมีความเพียร  องอาจ  กล้าหาญ   มี</strong></p><p><strong>            พระปัญญา   ทรงประกอบด้วยพระกรุณา  ทรงมี  </strong></p><p><strong>            ความชำนาญ   เป็นผู้มีชัยชนะ  เป็นพระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>            ไม่ทรงคนอง  ทรงหมดความห่วงใย</strong></p><p><strong>                      เป็นผู้ไม่หวั่นไหว ไม่สั่นสะเทือน  เป็น</strong></p><p><strong>            นักปราชญ์   ไม่ทรงหลงใหล    ไม่มีใครเทียมทัน</strong></p><p><strong>            เป็นมุนี  มีปรกตินำธุระไป  ทรงอาจหาญแม้ในพวก </strong></p><p><strong>            ครู  ดังโคอุสภราช  พระยาคชสาร (และ)  ไกรสร</strong></p><p><strong>            สีหราช</strong></p><p><strong>                      เป็นผู้ปราศจากราคะ     ปราศจากมลทิน</strong></p><p><strong>            เป็นดังพรหม  กล้ากว่านักปราชญ์   หักเสียซึ่งข้าศึก   </strong></p><p><strong>            คือกิเลส  หมดเสี้ยนหนาม     ปราศจากความเศร้า-</strong></p><p><strong>             โศก   ไม่มีใครเสมอเหมือน  เป็นผู้ประเสริฐ  สะอาด </strong></p><p><strong>             หมดจด</strong></p><p><strong>                      เป็นพราหมณ์  เป็นสมณะ  เป็นนาถะ</strong></p><p><strong>             เป็นหมอ  เป็นผู้กำจัดลูกศร  เป็นนักรบ  เป็นผู้</strong></p><p><strong>             เบิกบาน   เป็นผู้หลับและตื่น  ไม่หวั่นไหว  มีใจ</strong></p><p><strong>             เบิกบาน  ยิ้มแย้ม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 207</p><p>                            <strong> ทรงทำการฝึกอินทรีย์  เป็นผู้ทำตนไป</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ทำ  เป็นผู้นำ เป็นผู้ประกาศ  เป็นผู้ทำ</strong></p><p><strong>        สัตว์ให้ร่าเริง  เป็นผู้วิด  เป็นผู้ตัก  เป็นผู้ฟัง</strong></p><p><strong>        เป็นผู้สรรเสริญ</strong></p><p><strong>                            เป็นผู้ไม่กำเริบ  ปราศจากลูกศร ไม่มี </strong></p><p><strong>        ทุกข์  ไม่ทรงมีความสงสัย  เป็นผู้หมดตัณหา</strong></p><p><strong>        ปราศจากธุลี  เป็นผู้ขุด  เป็นผู้ทำลาย เป็นผู้กล่าว</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ทำให้ปรากฏ</strong></p><p><strong>                            เป็นผู้ยังสัตว์ให้ข้าม  ให้ทำประโยชน์</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ถึงสัมปทา   เป็นผู้ยังสัตว์ให้บรรลุ  เป็นผู้</strong></p><p><strong>        ไปด้วยกัน  เป็นผู้ฆ่า ทรงยังกิเลสให้เร่าร้อน  ให้</strong></p><p><strong>        เหือดแห้ง</strong></p><p><strong>                            ดำรงอยู่ในสัจจะ  เสมอด้วยผู้เสมอ ไม่</strong></p><p><strong>        มีสหาย  เป็นที่อยู่แห่งความเอ็นดู  มีมนต์อัศจรรย์</strong></p><p><strong>        ไม่ทรงลวงให้พิศวง  เป็นผู้นำ  เป็นนักบวชองค์</strong></p><p><strong>        ที่  ๗</strong></p><p><strong>                             ทรงข้ามพ้นความสงสัยแล้ว  ไม่ทรงถือ</strong></p><p><strong>        พระองค์  ทรงมีคุณหาประมาณมิได้  ไม่มีใคร</strong></p><p><strong>        เปรียบปาน  ล่วงคลองแห่งถ้อยคำทุกชนิด  ล่วง</strong></p><p><strong>        เวไนยสัตว์ทุกคน  ทรงชนะหมู่มาร</strong></p><p><strong>                             ความเลื่อมใสในพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐ</strong></p><p><strong>        มีพระรัศมีกำหนดด้วยร้อยพระองค์นั้น  ย่อมนำ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 208</p><p>        <strong> อมตมหานิพพานมาให้  เพราะฉะนั้น     ความเชื่อ</strong></p><p><strong>        ในพระพุทธเจ้า      ในพระธรรมและในพระสงฆ์  </strong></p><p><strong>        จึงมีประโยชน์ใหญ่</strong></p><p><strong>                             เราสรรเสริญพระพุทธเจ้าผู้เป็นสรณะอย่าง</strong></p><p><strong>        สูงสุดของโลก  ๓  ด้วยคุณมีอาทิเห็นปานดังนี้</strong></p><p><strong>        แสดงธรรมกถาในท่ามกลางบริษัท</strong></p><p><strong>                             จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว  ได้เสวยมหันตสุข </strong></p><p><strong>        ในสวรรค์ชั้นดุสิต   จุติจากดุสิตแล้วเกิดในมนุษย์ </strong></p><p><strong>        เป็นผู้มีกลิ่นหอม</strong></p><p><strong>                             ลมหายใจ  กลิ่นปากและกลิ่นตัวเองเรา</strong></p><p><strong>        ก็เช่นนั้นเหมือนกัน คือ มีกลิ่นหอม    และกลิ่น</strong></p><p><strong>        หอมนั้น  นั่นแหละฟุ้งไปเนืองนิตย์  เรามีกลิ่นหอม</strong></p><p><strong>        ทุกอย่าง</strong></p><p><strong>                             กลิ่นปากของเราหอมฟุ้งอยู่ทุกเมื่อ  สรีระ</strong></p><p><strong>        ของเรางดงาม  หอมฟุ้งทุกทิพาราตรีกาล  ปานดัง</strong></p><p><strong>        ดอกปทุม  ดอกอุบลและดอกจำปาฉะนั้น</strong></p><p><strong>                             ทั้งหมดนั้นเป็นผลแห่งการกล่าวสรรเสริญ</strong></p><p><strong>        คุณพระพุทธเจ้า   ผลนั้นน่าอัศจรรย์อย่างยิ่ง   ขอ</strong></p><p><strong>        ท่านทั้งหลายจงตั้งใจสดับคุณของพระพุทธเจ้านั้น </strong></p><p><strong>        ซึ่งเราได้กล่าวแล้ว</strong></p><p><strong>                             ครั้นเรากล่าวสรรเสริญคุณของพระพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้าซึ่งนำประโยชน์และความสุขมาให้แล้ว    เป็น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 209</p><p>        ผู้มีจิตผ่องแผ้วในธรรมทั้งปวง  พระสงฆ์เป็นผู้</p><p>        ประกอบด้วยความเพียร  มียศ  ถึงความสุข งด</p><p>        งามรุ่งเรือง  น่ารักน่าชม  เป็นผู้กล่าวไม่ดูหมิ่นดู</p><p>        แคลนไม่มีโทษ  และเป็นผู้มีปัญญา</p><p>                               ขวนขวายในธรรมที่เป็นที่สิ้นกิเลส </p><p>        สำหรับผู้ภักดีต่อพระพุทธเจ้าได้นิพพานโดยง่าย</p><p>        เราจักกล่าวถึงเหตุของพวกเรา  เชิญท่านทั้งหลาย</p><p>        ฟังเหตุนั้นตามเรื่อง</p><p>                               เราถวายบังคมก็เพราะค้นพบพระยศของ</p><p>        พระผู้มีพระภาคเจ้าที่มีอยู่  เพราะฉะนั้น      แม้เรา</p><p>        จะเกิดในภพใด ๆ ก็ย่อมเป็นผู้มียศในภพนั้น   ๆ</p><p>                                เราสรรเสริญพระพุทธเจ้า     ผู้ทำที่สุด</p><p>        ทุกข์   และพระธรรมอันสงบระงับ  อันปัจจัยมิได้</p><p>        ปรุงแต่ง  จึงได้เป็นผู้ถึงความสุข    เพราะฉะนั้น </p><p>        พระพุทธเจ้าจึงขอว่า     ทรงประทานความสุขแก่</p><p>        สัตว์ทั้งหลาย</p><p>                               เรากล่าวสรรเสริญคุณของพระพุทธเจ้า</p><p>        ว่ามีทั้งส่วนพระองค์และที่เป็นประโยชน์แก่คนอื่น</p><p>        จึงเป็นผู้ประกอบด้วยปีติในพระพุทธเจ้า    เพราะ</p><p>        ฉะนั้น     เราจึงเป็นผู้มีความงดงาม    เมื่อเรากล่าว</p><p>        สรรเสริญพระคุณ ชื่อว่าชมเชยพระผู้นำ  ซึ่งทรง</p><p>        ชำนะมาร ล่วงเสียซึ่งเดียรถีย์  ครอบงำเดียรถีย์  ถึง</p><p>        เสียได้  เพราะฉะนั้น  เราจึงเป็นคนมีความรุ่งเรือง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 210</p><p>                               <strong> เมื่อเรากล่าวสรรเสริญพระคุณของพระ-</strong></p><p><strong>        สัมพุทธเจ้า  ชื่อว่าทำพระองค์ให้เป็นที่รักแม้แห่ง</strong></p><p><strong>        หมู่ชน    เพราะฉะนั้นเราจึงเป็นผู้น่ารัก    น่าชม  </strong></p><p><strong>        เหมือนพระจันทร์อันมีในสรทกาลฉะนั้น     เรา  </strong></p><p><strong>        เชยพระสุคตเจ้าด้วยวาจาทุกอย่าง ตามสติสามารถ</strong></p><p><strong>        เพราะฉะนั้น     เราจึงมีปฏิภาณวิจิตร   เหมือนท่าน</strong></p><p><strong>        พระวังคีสะ</strong></p><p><strong>                               คนพาลพวกใดเป็นผู้ถึงความสงสัย   จึง</strong></p><p><strong>        ดูหมิ่นพระมหามุนี   เราข่มขี่คนพาลพวกนั้น  โดย</strong></p><p><strong>        ชอบธรรม  เพราะฉะนั้น     เราจึงไม่ถูกดูหมิ่น  เรา</strong></p><p><strong>        ได้ช่วยนำกิเลสของสัตว์ทั้งหลายให้หมดไป  ด้วย</strong></p><p><strong>        การสรรเสริญพระคุณพระพุทธเจ้า   เพราะอำนาจ</strong></p><p><strong>        ของกรรมนั้น    เราจึงเป็นผู้มีใจไม่มีกิเลส</strong></p><p><strong>                               เราผู้แสดงพุทธานุสสติ      ได้ทำปัญญา</strong></p><p><strong>        เครื่องตรัสรู้ให้เกิดแก่ผู้ฟัง  เพราะฉะนั้น    เราจึง</strong></p><p><strong>        เป็นผู้มีปัญญาเห็นแจ้งอรรถอันละเอียด </strong></p><p><strong>                               เราจักเป็นผู้สิ้นอาสวะทุกอย่างจักข้ามพ้น</strong></p><p><strong>        สาครคือสงสารไปได้      และมีความชำนิชำนาญ</strong></p><p><strong>        ไม่ถือมั่นด้วยอุปาทาน   ถึงควานดับสนิท</strong></p><p><strong>                               ในกัปนี้เองเราได้ชมเชยพระชินเจ้าใด</strong></p><p><strong>        ด้วยการชมเชยนั้น      เราไม่รู้จักทุคติเลย    นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งพุทธบูชา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 211</p><p>                                <strong> เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า   ท่านพระสุคันธเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong> </p><p>                                         จบสุคันธเถราปทาน</p><p>                             <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ </p><p>          <strong> ๑.  ติณมุฏฐิทายกเถราปทาน             ๒.  เวจจทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>          ๓.  สรณคมนิยเถราปทาน                  ๔.  อัพภัญชนทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>          ๕.  สุปฏทายกเถราปทาน                   ๖.  ทัณฑทายกเถราปทาน</strong></p><p><strong>          ๗.  คิริเนลปูชกเถราปทาน                  ๘.   โพธิสัมมัชชกเถราปทาน</strong></p><p><strong>          ๙.  อามัฑผลทายกเถราปทาน          ๑๐.   สุคันธเถราปทาน</strong></p><p><strong>         ในวรรคนี้  บัณฑิตคำนวณคาถาทั้งหมดได้  ๑๒๓  คาถา. </strong> </p><p>                                         จบติณทายกวรรคที่    ๕๓</p><p>                  <strong>อรรถกถากิงกณิปุปผวรรคที่  ๕๐</strong>  เป็นต้น</p><p>          อปทานทั้งหมด   ในวรรคที่  ๕๐  วรรคที่  ๕๑   วรรคที่  ๕๒  และ</p><p>วรรคที่   ๕๓  มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                                จบอรรถกถากิงกณิปุปผวรรคที่  ๕๐ เป็นต้น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 212</p><p>                   <strong>กัจจายนวรรคที่  ๕๔</strong></p><p>        <strong>มหากัจจายนเถราปทานที่  ๑  (๕๑๓)</strong></p><p>     <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระมหากัจจายนเถระ</strong></p><p>                            [๑๒๑]   พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ </p><p>                ผู้ปราศจากตัณหา  ทรงชำนะสิ่งที่ใคร ๆ เอาชนะ</p><p>                ไม่ได้  เป็นพระผู้นำ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นในกัปที่แสน</p><p>                แต่ภัทรกัปนี้</p><p>                            พระองค์เป็นผู้แกล้วกล้าสามารถ  มีพระ-</p><p>                อินทรีย์เสมือนใบบัว  มีพระพักตร์ปราศจากมลทิน</p><p>                คล้ายพระจันทร์  มีพระฉวีวรรณปานดังทองคำ  มี</p><p>                พระรัศมีซ่านออกจากพระองค์  เหมือนรัศมี</p><p>                พระอาทิตย์ฉะนั้น</p><p>                น้ำตาและใจของสัตว์ลง  ประดับด้วย</p><p>                พระลักษณะอันประเสริฐ  ล่วงทางแห่งคำพูดทุก</p><p>                อย่าง  อันหมู่มนุษย์และอมรเทพสักการะ</p><p>                            ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง  ทรงยังสัตว์ให้</p><p>                ตรัสรู้  ทรงนำไปได้อย่างรวดเร็ว  มีพระสุรเสียง</p><p>                ไพเราะ  มีพระสันดานมากไปด้วยพระกรุณา  ทรง</p><p>                แกล้วกล้าในที่ประชุม</p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 213</p><p>                              พระองค์ทรงแสดงธรรมอันไพเราะ   ซึ่ง</p><p>                ประกอบด้วยสัจจะ  ๔   ทรงฉุดขึ้นซึ่งหมู่สัตว์ที่จม </p><p>                อยู่ในเปือกตมคือโมหะ</p><p>                              ครั้งนั้น  เราเป็นดาบสสัญจรไปแต่คนเดียว</p><p>                มีป่าหิมพานต์เป็นที่อยู่อาศัย   เมื่อไปสู่มนุษย์โลก  </p><p>                ทางอากาศ </p><p>                              ก็ได้พบพระพิชิตมาร    เราได้เข้าไปเฝ้า</p><p>                พระองค์แล้วสดับพระธรรมเทศนาของพระธีรเจ้า</p><p>                ผู้ทรงพรรณนาคุณอันใหญ่ของพระสาวกอยู่ว่า</p><p>                              เราไม่เห็นสาวกองค์อื่นใดในธรรมวินัยนี้</p><p>                ที่จะเสมอเหมือนกับกัจจายนภิกษุนี้   ผู้ซึ่งประกาศ</p><p>                ธรรมที่เราแสดงแล้วแต่โดยย่อได้โดยพิสดาร   ทำ</p><p>                บริษัทและเราให้ยินดี </p><p>                              เพราะฉะนั้น     กัจจายนภิกษุนี้    จึงเลิศ</p><p>                ในการกล่าวซึ่งอรรถแห่งภาษิต   ที่เรากล่าวไว้แต่</p><p>                โดยย่อนั้นได้โดยพิสดาร    ภิกษุทั้งหลาย    ท่าน</p><p>                ทั้งหลายจงทรงจำไว้อย่างนี้เถิด</p><p>                              ครั้งนั้น      เราได้ฟังพระดำรัสอันรื่นรมย์</p><p>                ใจแล้ว  เกิดความอัศจรรย์  จึงไปป่าหิมพานต์นำ</p><p>                เอากลุ่มดอกไม้มาบูชาพระผู้เป็นที่พึ่งของโลก</p><p>                แล้วปรารถนาฐานันดรนั้น    ครั้งนั้น   พระผู้เป็น</p><p>                ที่อยู่แห่งสรณะ     ทรงทราบอัธยาศัยของเราแล้ว</p><p>                ได้ทรงพยากรณ์ว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 214</p><p>                               จงดูฤาษีผู้ประเสริฐนี้   ซึ่งเป็นผู้มีผิวพรรณ</p><p>        เหมือนทองคำ  ที่ไล่มลทินออกแล้ว    มีโลมชาติ </p><p>        ชุนชันและใจโสมนัส   ยืนประนมอัญชลีนิ่งไม่ไหว</p><p>        ติง  ร่าเริง  มีนัยน์ตาเต็มดี   มีอัธยาศัยน้อมไปใน</p><p>        คุณของพระพุทธเจ้า  มีธรรมเป็นธง    หทัยร่าเริง</p><p>        เหมือนกับถูกรดด้วยน้ำอมฤต</p><p>                              เขาได้สดับคุณของกัจจายนภิกษุแล้ว  จึง </p><p>        ได้ปรารถนาฐานันดรนั้น      ในอนาคตกาล    ฤาษี</p><p>        ผู้นี้จักได้เป็นธรรมทายาทของพระโคดมมหามุนี </p><p>        เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต   จักเป็นพระสาวกของ</p><p>        พระศาสดา  มีนามชื่อว่ากัจจายนะ</p><p>                              เขาจักเป็นพหูสูต  มีญาณใหญ่  รู้อธิบาย</p><p>        แจ้งชัด   เป็นนักปราชญ์    จักถึงฐานันดรนั้น    ดัง</p><p>        ที่เราได้พยากรณ์ไว้แล้ว</p><p>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     เราได้ทำกรรม</p><p>        ใดในกาลนั้น       ด้วยกรรมนั้นเราไม่รู้จักทุคติเลย</p><p>        นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</p><p>                              เราท่องเที่ยวอยู่แต่ในสองภพ   คือ   ใน</p><p>        เทวดาและมนุษย์  คติอื่นเราไม่รู้จัก  นี้เป็นผลแห่ง</p><p>        พุทธบูชา</p><p>                              เราเกิดในสองสกุล คือ สกุลกษัตริย์และ</p><p>        สกุลพราหมณ์       เราไม่เกิดในสกุลที่ต่ำทราม</p><p>        นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 215</p><p>                               <strong> และในภพสุดท้าย   เราเกิดเป็นบุตรของ</strong></p><p><strong>                  ติปิตวัจฉพราหมณ์    ผู้เป็นปุโรหิตของพระเจ้า</strong></p><p><strong>                  จัณฑปัชโชต   ในพระนครอุชเชนีอันรื่นรมย์  เรา</strong></p><p><strong>                  เป็นคนฉลาดเรียนจบไตรเพท  ส่วนมารดาของเรา</strong></p><p><strong>                  ชื่อจันทนปทุมา  เราชื่อกัจจานะ เป็นผู้มีผิวพรรณ</strong></p><p><strong>                   งาม</strong></p><p><strong>                                เราอันพระเจ้าแผ่นดินทรงส่งไปเพื่อ</strong></p><p><strong>                  พิจารณาพระพุทธเจ้า    ได้พบพระผู้นำซึ่งเป็น </strong></p><p><strong>                  ประตูของโมกขบุรี  เป็นที่สั่งสมคุณ</strong></p><p><strong>                                และได้สดับพระพุทธภาษิตอันปราศจาก</strong></p><p><strong>                   มลทิน    เป็นเครื่องชำระล้างเปือกตมคือคติ   จึง</strong></p><p><strong>                   ได้บรรลุอมตธรรมอันสงบระงับ  พร้อมกับบุรุษ </strong></p><p><strong>                   คนที่เหลือ</strong></p><p><strong>                                 เราเป็นผู้รู้อธิบายในพระมติอันใหญ่  ของ</strong></p><p><strong>                   พระสุคตเจ้าได้แจ้งชัด    และพระศาสดาทรงตั้งไว้</strong></p><p><strong>                   ในตำแหน่งเอตทัคคะ  เราเป็นผู้มีความปรารถนา</strong></p><p><strong>                   สำเร็จด้วยดีแล้ว</strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว ...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                   พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระมหากัจจายนเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                              จบมหากัจจายนเถราปทาน</strong></p><p>ม. ติริฏิวัจฉะ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 216</p><p>                        <strong>อรรถกถากัจจายนวรรคที่  ๕๔</strong></p><p>      <strong>๕๓๑.  อรรถกถากัจจายนเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๑   แห่งวรรคที่  ๕  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>          อปทานของท่านพระมหากัจจายนเถระ    มีคำเริ่มต้นว่า   <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม ชิโน  ดังนี้.</strong> </p><p>         แม้พระเถระรูปนี้      ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ  ท่านได้บังเกิด</p><p>ในตระกูลคฤหบดีมหาศาล  พอเจริญวัยแล้ว   วันหนึ่งได้ฟังธรรมในสำนักของ</p><p>พระศาสดา  ได้เห็นภิกษุรูปหนึ่ง   ซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งที่</p><p>(สามารถ)      จำแนกเนื้อความที่พระศาสดาตรัสไว้โดยย่อให้พิสดารได้     แม้</p><p>ตนเองก็ปรารถนาตำแหน่งนั้นบ้าง    จึงตั้งปณิธานทำบุญมีทานเป็นต้นไว้เป็น</p><p>อันมาก   แล้วท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก   ในกาลแห่งพระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าพระนามว่าสุเมธะ  ได้เป็นวิทยาธร  เที่ยวไปทางอากาศ   ได้พบพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า     ซึ่งประทับนั่งในชัฏแห่งป่าแห่งหนึ่ง     มีใจเลื่อมใสได้เอาดอก</p><p>กรรณิการ์มาทำการบูชา.</p><p>         ด้วยบุญอันนั้น   เขาจึงกลับไปกลับมาเฉพาะแต่ในสุคติอย่างเดียว  ใน</p><p>กาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่ากัสสปะ   เขาได้บังเกิดในเรือนอันมีสกุล</p><p>ในกรุงพาราณสี      เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าปรินิพพานแล้ว      ได้เอาแผ่นอิฐ</p><p>ทองคำ  มีค่าราคาแสนหนึ่ง  ทำการบูชา ณ  ที่สุวรรณเจดีย์สำหรับบำเพ็ญ</p><p>กัมมัฏฐาน  ได้ตั้งความปรารถนาไว้ว่า   ด้วยผลแห่งบุญอันนี้    ขอให้สรีระของ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 217</p><p>ข้าพระองค์จงมีวรรณะดุจทองคำ    ในที่ที่ได้บังเกิดแล้ว  ๆ เถิด   ตั้งแต่นั้นมา</p><p>ก็ได้ทำแต่กุศลกรรมจนตลอดชีวิตแล้ว   ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก</p><p>ตลอดพุทธันดรหนึ่ง   ในพุทธุปบาทกาลนี้    ได้บังเกิดในเรือนปุโรหิต   ของ</p><p>พระเจ้าจัณฑปัชโชตในกรุงอุชเชนี  ในวันตั้งชื่อเขามารดาคิดว่า   ลูกของเรามี</p><p>สีกายดุจทองคำ     เขาถือเอาชื่อของตนเองมา   (แต่เกิด)    ดังนี้จึงตั้งชื่อเขาว่า</p><p>กัจจนมาณพทีเดียว.   เขาเจริญวัยแล้ว   เล่าเรียนจบไตรเพท   พอบิดาล่วงลับ</p><p>ดับชีวิตแล้ว      ก็ได้รับตำแหน่งปุโรหิตแทน     ว่าโดยอำนาจโคตรเขาปรากฏ</p><p>แล้วว่า  กัจจายนะ.   ย่อมาพระเจ้าจัณฑปัชโชตได้ทรงสดับว่า   พระพุทธเจ้า </p><p>ทรงอุบัติขึ้น  จึงส่งเขาไปด้วยพระราชดำรัสว่า  ท่านอาจารย์   ท่านจงไปที่พระ</p><p>อารามนั้นแล้ว  ทูลนิมนต์พระศาสดามาในวังนี้    ท่านปุโรหิตนั้น    มีตนเป็น</p><p>ที่ ๘ เข้าไปเฝ้าพระศาสดา   พระศาสดาได้ทรงแสดงธรรมแก่ปุโรหิตนั้นแล้ว .</p><p>ในเวลาจบพระธรรมเทศนา   ท่านปุโรหิตพร้อมกับคนทั้ง  ๗    ได้ดำรงอยู่ใน</p><p>พระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔</p><p>           ท่านได้บรรลุอรหัตผลแล้วอย่างนี้       ระลึกถึงบุรพกรรมของตนได้</p><p>เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่คนเคยได้ประพฤติมาแล้วใน</p><p>กาลก่อน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร   นาม   ชิโน</strong>  ดังนี้.     คำนั้น</p><p>มีเนื้อความดังที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วในหนหลังนั่นแล.  ลำดับนั้นพระศาสดา</p><p>ทรงเหยียดพระหัตถ์ตรัสว่า  พวกเธอจงเป็นภิกษุมาเถิด.   ในขณะนั้น      พวก</p><p>ภิกษุเหล่านั้นได้มีผมและหนวดยาวประมาณ  ๒  องคุลี    ทรงบาตรและจีวรอัน</p><p>สำเร็จด้วยฤทธิ์   ได้เป็นคล้ายพระเถระบวชมา  ๖๐   พรรษา   พระเถระทำประ-</p><p>โยชน์ของตนให้สำเร็จแล้วอย่างนี้   (วันหนึ่ง)  จึงกราบทูลพระศาสดาว่า  ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ พระเจ้าจัณฑปัชโชต  ปรารถนาจะไหว้พระบาท  และฟังธรรม</p><p>ของพระองค์ผู้เจริญ  พระเจ้าข้า.   พระศาสดาตรัสว่า   กัจจานะ  เธอนั่นแหละจงไปใน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 218</p><p>วังนั้น   เมื่อเธอไปถึงแล้ว   พระราชาจักทรงเลื่อมใส   พระเถระมีตนเป็นที่  ๘</p><p>ได้ไปในพระราชวังนั้น   ตามพระบัญชาของพระศาสดา  ได้ทำให้พระราชาทรง</p><p>เลื่อมใสแล้ว   ได้ประดิษฐานพระศาสนาไว้ในอวันตีชนบทเรียบร้อยแล้ว   จึง</p><p>ได้กลับมาเฝ้าพระศาสดาอีก  ด้วยอำนาจความปรารถนาในครั้งก่อนของตน</p><p>ปกรณ์ทั้ง ๓   คือ  กัจจายนปกรณ์  มหานิรุตติปกรณ์  และเนตติปกรณ์  จึงได้</p><p>ปรากฏแล้วในท่ามกลางสงฆ์.     ต่อมาท่านได้รับสถาปนาจากพระผู้มีพระภาค</p><p>เจ้าผู้ทรงสันโดษ   ไว้ในตำแหน่งที่เลิศ  ด้วยพระดำรัสว่า  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย</p><p>มหากัจจานะเป็นเลิศกว่าสาวกทั้งหลายของเรา  ผู้จำแนกเนื้อความที่เรากล่าวไว้</p><p>โดยย่อ  ทำให้พิสดารได้ ดังนี้แล้ว  ท่านก็อยู่ด้วยความสุขอันเกิดแต่พระอรหัต-</p><p>ผลแล. </p><p>                             จบอรรถกถามหากัจจายนเถราปทาน</p><p>                    <strong>วักกลิเถราปทานที่  ๒  (๕๓๒)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระวักกลิเถระ</strong></p><p>                          <strong> [๑๒๒]   สมเด็จพระผู้นำมีพระนามไม่</strong></p><p><strong>                       ทราม  มีพระคุณนับไม่ได้  พระนามว่า ปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>                       เสด็จอุบัติขึ้นแล้วในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                          พระองค์ทรงพระนามว่า ปทุมุตตระ   ก็</strong></p><p><strong>                 เพราะมีพระพักตร์เหมือนดอกปทุม     มีพระฉวี-</strong></p><p><strong>                 วรรณงามไม่มีมลทินเหมือนดอกปทุม    ไม่เปื้อน</strong></p><p><strong>                 ด้วยโลก    เหมือนดอกปทุมไม่เปื้อนด้วยน้ำ ฉะนั้น  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 219</p><p>                             <strong> เป็นนักปราชญ์   มีพระอินทรีย์ดังใบปทุม</strong></p><p><strong>        และน่ารักเหมือนดอกปทุม  ทั้งมีพระโอษฐ์มีกลิ่น</strong></p><p><strong>        อุดม  เหมือนกลิ่นในกลีบของดอกปทุม    เพราะ</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น    พระองค์จึงทรงพระนามว่า ปทุมุตตระ.</strong></p><p><strong>                             พระองค์เป็นผู้เจริญกว่าโลก    ไม่ทรงถือ</strong></p><p><strong>        พระองค์   เปรียบเสมือนเป็นนัยน์ตาให้คนตาบอด</strong></p><p><strong>        มีพระอิริยาบถสงบ     เป็นที่ฝั่งพระคุณ    เป็นที่</strong></p><p><strong>        รองรับกรุณาและมติ </strong></p><p><strong>                             ถึงในครั้งไหน ๆ    พระมหาวีรเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>        องค์นั้น    ก็เป็นผู้อันพรหม  อสูรและเทวดาบูชา</strong></p><p><strong>        สูงสุดกว่าชน  ในท่ามกลางหมู่ชนที่เกลื่อนกล่นไป</strong></p><p><strong>        ด้วยเทวดาและมนุษย์</strong></p><p><strong>                             เมื่อจะยังบริษัททั้งปวงให้ยินดีด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        สำเนียงอันเสนาะ    และด้วยพระธรรมเทศนาอัน</strong></p><p><strong>        เพราะพริ้ง  จึงได้ชมสาวกของพระองค์ว่า</strong></p><p><strong>                             ภิกษุอื่นที่พ้นกิเลสด้วยศรัทธา  มีมติดี </strong></p><p><strong>        ขวนขวายในการดูเรา  เช่นกับวักกลิภิกษุนี้   ไม่มี</strong></p><p><strong>        เลย</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  เราเป็นบุตรของพราหมณ์ใน</strong></p><p><strong>        พระนครหังสวดี   ได้สดับพระพุทธภาษิตนั้น    จึง</strong></p><p><strong>        ชอบใจฐานันดรนั้น  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 220</p><p>                             <strong> ครั้งนั้น     เราได้นิมนต์พระตถาคตผู้</strong></p><p><strong>        ปราศจากมลทินพระองค์นั้น   พร้อมด้วยพระสาวก</strong></p><p><strong>        ให้เสวยตลอด ๗ วัน  แล้วให้ครองผ้า</strong></p><p><strong>                             เราหมอบศีรษะลงแล้วจมลงในสาครคือ</strong></p><p><strong>        อนันตคุณของพระศาสดาพระองค์นั้น   เต็มเปี่ยม</strong></p><p><strong>        ไปด้วยปีติ  ได้กราบทูล ดังนี้ว่า</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระมหามุนี   ขอให้ข้าพระองค์ได้</strong></p><p><strong>        เป็นเช่นกับภิกษุผู้สัทธาธิมุต    ที่พระองค์ตรัส</strong></p><p><strong>        ชมเชยว่า   เลิศกว่าภิกษุผู้มีศรัทธาในพระศาสนา</strong></p><p><strong>        นี้เถิด  </strong></p><p><strong>                             เมื่อเรากราบทูลดังนี้แล้ว     พระมหามุนี</strong></p><p><strong>        ผู้มีความเพียรใหญ่    มีพระทรรศนะมิได้เครื่อง</strong></p><p><strong>        กีดกัน  ได้ตรัสพระดำรัสนี้ในท่ามกลางบริษัทว่า</strong></p><p><strong>                             จงดูมาณพผู้นี้  ผู้นุ่งผ้าเนื้อเกลี้ยงสีเหลือง</strong></p><p><strong>        มีอวัยวะอันบุญสร้างสมให้คล้ายทองคำ  ดูดดื่มตา</strong></p><p><strong>        และใจของหมู่ชน  ในอนาคตกาล มาณพผู้นี้จักได้</strong></p><p><strong>        เป็นพระสาวกของพระโคดมผู้แสวงหาคุณอันยิ่ง</strong></p><p><strong>        ใหญ่   เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายสัทธาธิมุต</strong></p><p><strong>                             เขาเป็นเทวดาหรือมนุษย์ก็ตามจักเป็นผู้</strong></p><p><strong>        เว้นจากความเดือดร้อนทั้งปวง  รวบรวมโภคทรัพย์ </strong></p><p><strong>        ทุกอย่าง  มีความสุขท่องเที่ยวไป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 221</p><p>                              <strong> ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระศาสดามีพระ-</strong></p><p><strong>        นามชื่อว่า   โคดม    ทรงสมภพในวงศ์พระเจ้า</strong></p><p><strong>        โอกกากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก </strong></p><p><strong>                              มาณพผู้นี้จักเป็นธรรมทายาทของพระ- </strong></p><p><strong>        ศาสดาพระองค์นั้น   จักเป็นโอรสอันธรรมเนรมิต</strong></p><p><strong>        จักเป็นสาวกของพระศาสดา มีนามชื่อว่าวักกลิ</strong></p><p><strong>                              เพราะผลกรรมที่เหลือนั้น        และเพราะ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้    เราละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  </strong></p><p><strong>                              เรามีความสุขในที่ทุกสถาน ท่องเที่ยวไป</strong></p><p><strong>        ในภพน้อยภพใหญ่   ได้เกิดในสกุลหนึ่งในพระ-</strong></p><p><strong>        นครสาวัตถี </strong></p><p><strong>                              มารดาของเราถูกภัยแต่ปีศาจคุกคาม    มี </strong></p><p><strong>        ใจหวาดกลัวจึงให้เราผู้ละเอียดอ่อนเหมือนเนยข้น</strong></p><p><strong>        นุ่นนิ่มเหมือนใบไม้อ่อน ๆ ซึ่งยังนอนหงาย  ให้</strong></p><p><strong>        นอนลงแทบบาทมูลของพระผู้แสวงหาคุณอัน</strong></p><p><strong>        ยิ่งใหญ่  กราบทูลว่าข้าแต่พระโลกนาถ   หม่อม</strong></p><p><strong>        ฉันขอถวายทารกนี้แด่พระองค์    ข้าแต่พระโลก</strong></p><p><strong>        นายก  ขอพระองค์จงทรงเป็นที่พึ่งของเราด้วยเถิด</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น      สมเด็จพระมุนีผู้เป็นที่พึ่งของ</strong></p><p><strong>        หมู่สัตว์ผู้หวาดกลัว     พระองค์ได้ทรงรับเราด้วย</strong></p><p><strong>        ฝ่าพระหัตถ์อันอ่อนนุ่มมีตาข่ายอันท่านกำหนด</strong></p><p><strong>        ด้วยจักร </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 222</p><p>                            <strong> จำเดิมแต่นั้นมา   เราก็เป็นผู้ถูกรักษาโดย</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า      จึงเป็นผู้พ้นจาความป่วยไข้ทุก </strong></p><p><strong>        อย่าง  อยู่โดยสุขสำราญ</strong></p><p><strong>                            เราเว้นจากพระสุคตเสียเพียงครู่เดียวก็</strong></p><p><strong>        กระสัน     พออายุได้ ๗  ขวบ   เราก็ออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>        บรรพชิต </strong></p><p><strong>                            เราเป็นผู้ไม่อิ่มด้วยการดูพระรูปอันประ-  </strong></p><p><strong>        เสริฐเกิดเพราะบารมีทุกอย่าง    มีดวงตาสีเขียว</strong></p><p><strong>        ล้วน  เกลื่อนกล่นไปด้วยวรรณสัณฐานอันงดงาม </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     พระพิชิตมารทรงทราบว่า  เรา</strong></p><p><strong>        ยินดีในพระรูป    จงได้ตรัสสอนเราว่า    อย่าเลย</strong></p><p><strong>        วักกลิ   ประโยชน์อะไรในรูปที่น่าเกลียด  ซึ่งชน</strong></p><p><strong>        พาลชอบเล่า                </strong></p><p><strong>                             ก็บัณฑิตใดเห็นสัทธรรม  บัณฑิตนั้นชื่อ</strong></p><p><strong>        ว่าเห็นเรา   ผู้ไม่เห็นสัทธรรม   ถึงจะเห็นเราก็ชื่อ</strong></p><p><strong>        ว่าไม่เห็น</strong></p><p><strong>                             กายมีโทษไม่สิ้นสุดเปรียบเสมอด้วยต้นไม้</strong></p><p><strong>        มีพิษ  เป็นที่อยู่ของโรคทุกอย่าง   ล้วนเป็นที่ประชุม</strong></p><p><strong>        ของทุกข์</strong></p><p><strong>                             เพราะฉะนั้น      ท่านจงเบื่อหน่ายในรูป</strong></p><p><strong>        พิจารณาเห็นความเกิดขึ้นและความเสื่อมไปแห่ง</strong></p><p><strong>        ขันธ์ทั้งหลาย  จักถึงที่สุดแห่งสรรพกิเลสได้โดย</strong></p><p><strong>        ง่าย  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 223</p><p>                            <strong> เราอันสมเด็จพระโลกนายกผู้แสวงหา</strong></p><p><strong>        ประโยชน์พระองค์นั้น    ทรงพร่ำสอนอย่างนี้   ได้</strong></p><p><strong>        ขึ้นภูเขาคิชฌกูฏ  เพ่งดูอยู่ที่ซอกเขา</strong></p><p><strong>                            พระพิชิตมารผู้มหามุนีประทับยืนอยู่ที่</strong></p><p><strong>        เชิงเขา     เมื่อจะทรงปลอบโยนเรา   ได้ตรัสเรียก </strong></p><p><strong>        ว่า  วักกลิ  เราได้ฟังพระดำรัสนั้นเข้าก็เบิกบาน</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เราวิ่งลงไปที่เงื้อมเขาสูงหาย </strong></p><p><strong>        ร้อยชั่วบุรุษ   แต่ถึงแผ่นดินได้โดยสะดวกทีเดียว</strong></p><p><strong>        ด้วยพุทธานุภาพ</strong></p><p><strong>                             พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงพระ-</strong></p><p><strong>        ธรรมเทศนา คือ  ความเกิดขึ้นและความเสื่อมไป</strong></p><p><strong>        แห่งขันธ์ทั้งหลายอีก   เรารู้ธรรมนั้นทั่วถึงแล้วจึง</strong></p><p><strong>        ได้บรรลุอรหัต</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้มีพระ-</strong></p><p><strong>        ปรีชาใหญ่ทรงทำที่สุดแห่งจรณะ     ทรงประกาศ </strong></p><p><strong>        ในท่ามกลางมหาบุรุษว่า    เราเป็นผู้เลิศกว่าภิกษุ</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายฝ่ายสัทธามุต</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่แสนแต่กัปนี้         เราได้ทำกรรมใด</strong></p><p><strong>        ในกาลนั้น  ด้วยกรรมนั้น  เราไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว .  . . คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 224</p><p>           ทราบว่า    ท่านพระวักกลิเถระได้ภาษิตภาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                      จบวักกลิเถราปทาน</p><p>        <strong>๕๓๒.  อรรถกถาวักกลิเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๒  ดังต่อไปนี้ :- </p><p>           อปทานของท่านพระวักกลิเถระ   อันมีคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิโต  สตสหสฺสมฺหิ</strong></p><p>ดังนี้.</p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้บำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระชินวรพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระนามว่า   ปทุมุตตระ    ท่านได้</p><p>บังเกิดในเรือนอันมีสากล    ในหังสวดีนคร    บรรลุนิติภาวะแล้ว     ได้ไปยัง</p><p>พระวิหารพร้อมกับพวกอุบาสกอุบาสิกา       ซึ่งกำลังเดินทางไปเฝ้าพระศาสดา</p><p>ไปถึงแล้วยืนอยู่ที่ท้ายบริษัท    กำลังฟังธรรมอยู่   มองเห็นภิกษุรูปหนึ่ง    ซึ่ง</p><p>พระศาสดาทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายผู้เป็นศรัทธา-</p><p>ธิมุต   (คือหนักไปในความเชื่อ)    แม้ตนเองก็ปรารถนาตำแหน่งนั้น    จึงได้</p><p>ถวายมหาทานแด่ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขตลอด ๗ วัน   แล้วได้ตั้ง</p><p>ปณิธานไว้แล้ว   พระศาสดาทรงเห็นว่าเธอไม่มีอันตราย  จึงได้ทรงพยากรณ์.</p><p>         เขาได้บำเพ็ญกุศลกรรมไว้จนตลอดชีวิตแล้ว  ท่องเที่ยวไปในเทวโลก</p><p>และมนุษยโลก   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าของเราทั้งหลาย    ได้บังเกิดใน</p><p>ตระกูลพราหมณ์ในกรุงสาวัตถี.    มารดาบิดาได้ตั้งชื่อเขาว่า  <strong>วักกลิ.</strong>  บรรดา</p><p>บทเหล่านั้น บทว่า <strong>กลิ</strong> เป็นชื่อของโทษมีมลทินและตกกระเป็นต้น   กลิ  คือ  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 225</p><p>โทษของผู้นั้นไปปราศแล้ว   จากไปแล้ว   เพราะเป็นเช่นกับก้อนทองคำที่ไล่</p><p>มลทินแล้ว   เหตุนั้น     ผู้นั้นท่านจึงเรียกว่า   วักกลิ  เพราะลง  <strong>ว</strong>  อาคม  วักกลิ</p><p>นั้น    เจริญวัยแล้ว   เล่าเรียนไตรเพทจนจบในศิลปศาสตร์ของพวกพราหมณ์</p><p>ทั้งหมด  (วันหนึ่ง)  เห็นพระศาสดา   มองดูรูปกายสมบัติไม่อิ่ม    จึงเที่ยวจาริก</p><p>ไปกับพระศาสดา   เขาคิดว่า    เราอยู่แต่ในบ้าน    ก็จักไม่ได้เห็นพระศาสดา</p><p>ตลอดกาลเป็นนิตย์   ดังนี้แล้ว   จึงบวชในสำนักของพระศาสดา    เว้นเวลาขบ </p><p>ฉัน     และเวลาการทำสรีรกิจเท่านั้น     ส่วนเวลาที่เหลือ   ก็จะไปยืนอยู่ในที่ที่</p><p>สามารถจะเห็นพระทศพลได้ ยอมละหน้าที่อื่นเสีย  ไปเฝ้าดูอยู่แต่พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าอย่างเดียวเท่านั้น.  พระศาสดา  ทรงคอยความแก่รอบแห่งญาณของเธอ</p><p>ถึงเธอจะเที่ยวติดตามไปดูรูปหลายเวลา   ก็มิได้ตรัสอะไร ๆ จนถึงวันหนึ่ง  จึง</p><p>ตรัสว่า    ดูก่อนวักกลิ    จะมีประโยชน์อะไรด้วยการที่เธอต้องมาดูร่างกายอัน</p><p>เปื่อยเน่านี้  วักกลิเอย   ผู้ใดเห็นธรรม   ผู้นั้นชื่อว่าเห็นเรา  ผู้ใดเห็นเราผู้นั้น </p><p>ชื่อว่าเห็นธรรม  ก็วักกลิเห็นธรรมอยู่  ก็ชื่อว่าเห็นเรา   แม้เมื่อพระศาสดาตรัส</p><p>สอนอยู่อย่างนี้        พระเถระก็ไม่อาจจะละการมองดูพระศาสดาแล้วไปในที่อื่น</p><p>ได้ แค่นั้นพระศาสดาจึงทรงดำริว่า  ภิกษุนี้ไม่ได้ความสังเวช   จักไม่ได้ตรัสรู้</p><p>แน่   พอใกล้วันเข้าพรรษา  จึงทรงขับไล่พระเถระไปด้วยพระดำรัสว่า  วักกลิ</p><p>เธอจงหลีกไปเสียเถิด   เธอถูกพระศาสดาทรงขับไล่แล้ว      จึงไม่สามารถจะอยู่</p><p>ต่อพระพักตร์พระศาสดาได้    คิดว่าเราไม่ได้เห็นพระศาสดา    จะมีชีวิตอยู่ไป</p><p>ทำไม    ดังนี้แล้ว    จึงขึ้นไปที่ปากเหว   บนภูเขาคิชฌกูฏ.   พระศาสดาทรง</p><p>ทราบความเป็นไปนั้นของเธอแล้ว  ทรงดำริว่า  ภิกษุนี้เมื่อไม่ได้รับความเบาใจ</p><p>จากสำนักของเรา    ก็จะพึงทำให้อุปนิสัยแห่งมรรคและผลพินาศไป   ดังนี้แล้ว</p><p>ทรงแสดงพระองค์  เปล่งพระโอภาส   ตรัสพระคาถาว่า :-  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 226</p><p>                         <strong>ภิกษุผู้มากไปด้วยความปราโมทย์ </strong></p><p><strong>                   เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา     จะพึงบรรลุบทอัน</strong></p><p><strong>                   สงบ  อันเข้าไประงับสังขารเป็นสุขได้</strong>  ดังนี้.</p><p>ทรงเหยียดพระหัตถ์ตรัสว่า มานี่เถิด วักกลิ.  พระเถระได้เกิดปีติและโสมนัสใจ</p><p>เป็นกำลังว่า    เราจะได้เห็นพระทศพลแล้ว     ความไม่เสื่อมเราได้แล้ว     ด้วย </p><p>พระดำรัสว่า จงมา ดังนี้แล้วคิดว่า  เราจะไปทางไหน   แล้วไม่รู้หนทางที่ตน</p><p>จะไปเฝ้า  จึงไปในอากาศเฉพาะพระพักตร์พระศาสดา    โดยเอาเท้าข้างหนึ่ง</p><p>เหยีนบบนภูเขา  รำพึงถึงพระคาถาที่พระศาสดาได้ตรัสแล้ว ข่มปีติในอากาศ</p><p>นั่นแล    บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา    แล้วข่มเรื่องที่ว่ามานี้   มา</p><p>ในอรรถกถาอังคุตตรนิกาย  และในอรรถกถาธรรมบทแล. </p><p>          ส่วนในอรรถกถานี้  นักศึกษาพึงทราบอย่างนี้ว่า  พระวักกลิพอได้รับ</p><p>พระโอวาทจากพระศาสดา โดยนัยเป็นต้นว่า   <strong>กึ   เต  วกฺกลิ   อิมินา  ปูติกาเยน</strong></p><p><strong>ทิฏฺเน</strong>  ดูก่อนวักกลิ  จะมีประโยชน์อะไร  ด้วยการที่เธอต้องมาดูร่างกายอัน</p><p>เปื่อยเน่านี้   ดังนี้แล้ว   ก็อยู่บนภูเขาคิชฌกูฏเริ่มเจริญวิปัสสนา   เพราะความที่</p><p>เธอมีศรัทธาหนักมากไป  วิปัสสนาจึงไม่หยั่งลงสู่วิถี   พระผู้มีพระภาคเจ้าทรง</p><p>ทราบเรื่องนั้นแล้ว  ได้ทรงประทานให้เธอชำระกัมมัฏฐานใหม่.  พระวักกลินั้น</p><p>ไม่สามารถจะทำวิปัสสนาให้ถึงที่สุดได้เลยทีเดียว. </p><p>          ต่อมาอาพาธเนื่องด้วยลม   เกิด  ขึ้นแก่เธอ   เพราะความบกพร่องแห่ง</p><p>อาหาร  (ท้องว่าง) พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบว่าเธอถูกอาพาธเนื่องด้วย</p><p>โรคลมเบียดเบียน  จึงเสด็จไปในที่นั้น    เมื่อจะตรัสถาม  จึงตรัสว่า</p><p>                          <strong>ดูก่อนภิกษุ   เมื่อเธออยู่ในป่าใหญ่   ซึ่ง</strong></p><p><strong>                   เป็นที่ปราศจากโคจร  เป็นที่เศร้าหมอง  ถูกโรคลม</strong></p><p><strong>                   ครอบงำจักทำอย่างไร</strong></p><p>           พระเถระได้สดับพระดำรัสนั้นแล้ว  จึงกราบทูลด้วยคาถา  ๔  คาถาว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 227</p><p>                            ข้าพระองค์จะทำปีติและความสุข</p><p>           ไพบูลย์ให้แผ่ไปสู่ร่างกาย  ครอบงำปัจจัยอัน</p><p>        เศร้าหมองอยู่ในป่าใหญ่</p><p>                            จักเจริญสติปัฏฐาน  ๔  อินทรีย์  ๕  พละ  ๕</p><p>        และโพชฌงค์  ๗  อยู่ในป่าใหญ่</p><p>                            เพราะได้เห็นภิกษุทั้งหลายผู้ปรารถนาความ  </p><p>        เพียร  มีใจเด็ดเดี่ยว  มีความบากบั่นมั่นเป็นนิตย์                          </p><p>        ความพร้อมเพรียงกัน    มีความเห็นร่วมกัน    ข้า</p><p>                       พระองค์จึงจักอยู่ในป่าใหญ่</p><p>                            เมื่อข้าพระองค์ระลึกถึงพระพุทธเจ้า ผู้นี้</p><p>                       พระองค์อันฝึกแล้ว   มีพระหทัยตั้งมั่น   จึงเป็น</p><p>                       ผู้ไม่เกียจคร้านตลอดทั้งกลางคืนและกลางวัน    อยู่</p><p>                       ในป่าใหญ่  ดังนี้.                                </p><p>        เนื้อความแห่งคาถาเหล่านั้น  ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้ในอรรถกถาเถรคาถา</p><p>แล้วแล.   พระเถระ  พยายามเจริญวิปัสสนาอย่างนี้  ได้บรรลุพระอรหัตแล้ว.</p><p>        พระวักกลิเถระนั้น    ครั้นบรรลุพระอรหัตแล้ว  ได้ระลึกถึงบุญกรรม</p><p>ของตน  เกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติ </p><p>มาแล้วในกาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิโต  สตสหสฺสมฺหิ</strong>  ดังนี้ .  บรรดา</p><p>บทเหล่านั้น     บทว่า  <strong>อิโต</strong>  ความว่า  ในที่สุดแสนกัป   ภายหลังแต่ภัทรกัปที่</p><p>พระกกุสันธพุทธเจ้าเป็นต้น  เสด็จอุบัติแล้วไป.  บทว่า <strong>ปทุมาการวทโน</strong> ได้แก่</p><p>มีพระพักตร์มีความงดงามดุจดอกปทุมที่เบ่งบานดีแล้ว.   บทว่า <strong>ปทุมปตฺตกฺโข</strong></p><p>ความว่า มีพรเนตรเช่นกับดอกและใบปทุมขาว.    บทว่า  <strong>ปทุมุตฺตรคนฺโธ   ว</strong></p><p>ความว่า มีพระโอษฐ์มีกลิ่นคล้ายกลิ่นดอกปทุม.   บทว่า  <strong>อนฺธาน  นยนูปโม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 228</p><p>ความว่า  เป็นเสมือนนัยน์ตาของปวงสัตว์ผู้ปราศจากนัยน์ตา  (คนตาบอด)  คือ</p><p>ทรงประทานจักษุมีปัญญาจักษุเป็นต้น     ให้ปวงสัตว์ทั้งหลาย  ด้วยพระธรรม</p><p>เทศนา. บทว่า  <strong>สนฺตเวโส</strong>  ได้แก่ ทรงมีความสงบระงับเป็นสภาพ คือ ทรงมีพระ</p><p>อิริยาบถอันสงบ.   บทว่า  <strong>คุณนิธี</strong>  ได้แก่ เป็นที่ฝังแห่งพระคุณทั้งหลาย, อธิบายว่า</p><p>เป็นที่รองรับหมู่แห่งพระคุณทั้งหมด.  บทว่า  <strong>กรุณามติอากโร</strong>  ความว่า  เป็น</p><p>บ่อเกิด คือ เป็นที่รองรับซึ่งความกรุณา  กล่าวคือการยังจิตของสาธุชนทั้งหลาย </p><p>ให้หวั่นไหว     และเป็นที่รองรับซึ่งมติอันเป็นเครื่องกำหนดประโยชน์และตัด</p><p>เสียซึ่งสิ่งอันหาประโยชน์มิได้.   บทว่า <strong>พฺรหฺมาสุรสุรจฺจิโต</strong>  ความว่าเป็นผู้อัน</p><p>พรหม  อสูร  และเทวดาเคารพ  คือบูชาแล้ว.   บทว่า  <strong>นธุเรน  รุเตน  จ</strong>  เชื่อม</p><p>ความว่า  ทรงยังประชาชนทั้งหมดให้ยินดีด้วยพระสุรเสียงอันไพเราะเสนาะดุจ</p><p>นกการเวก.  บทว่า <strong>สนฺถวี   สาวก  สก</strong>  ความว่า  ได้ทรงชมเชย  คือ  ทรง</p><p>กระทำการชมเชยสาวกของพระองค์ด้วยพระธรรมเทศนาอันไพเราะเพราะพริ้ง.</p><p>บทว่า   <strong>สทฺธาธิมุตโต</strong>   ความว่า    น้อมใจตั้งมั่นในพระศาสนาด้วยศรัทธาคือ</p><p>การน้อมใจเธอ.   บทว่า  <strong>มม  ทสฺสนลาลโส</strong>  ความว่า  ขวนขวายมีใจจดจ่อใน</p><p>การดูเรา.   บทว่า  <strong>ต  านภิโรจยึ</strong>    ความว่า  เราชอบใจ   ต้องการปรารถนา</p><p>ตำแหน่งสัทธาธิมุตนั้น.  บทว่า   <strong>ปีตมฏฺนิวาสน</strong>    ความว่า    ผู้นุ่งผ้ามีสีดุจ</p><p>ทองคำเนื้อเกลี้ยง.   บทว่า <strong>เหมยญฺโปจิตงฺค</strong>  ความว่า มีอวัยวะอันบุญสร้างสม</p><p>ให้คล้ายกับสายสร้อยทองคำ.   บทว่า  <strong>โนนีตสุขุมาล  ม</strong>  ความว่า  ผู้มีมือและ.</p><p>เท้าอันละเอียดอ่อนดุจเนยข้น.   บทว่า <strong>ชาตปลฺลวโกมล</strong>  ความว่า นุ่มนิ่มอ่อน</p><p>ดุจความอ่อนของใบอโศกอ่อน ๆ ฉะนั้น.  บทว่า  <strong>ปิสาจีภยตชฺชิตา</strong>  ความว่า</p><p>ในคราวที่หญิงแม่มดอื่น   คือราษสตนหนึ่ง  คุกคามทำให้เราผู้เป็นกุมารมีความ</p><p>กลัว   มารดาบิดาได้ให้เรานอนใกล้บาทมูลของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า   ผู้แสวง</p><p>คุณใหญ่อธิบายว่า    มารดาบิดาของเราผู้มีจิตหวาดกลัวได้กราบทูลว่า    ข้าแต่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 229</p><p>พระโลกนาถ    พระผู้นำของชาวโลก    หม่อมฉันขอถวายทารกนี้แด่พระองค์</p><p>ขอพระองค์จงทรงเป็นที่พึ่งของทารกนี้ด้วยเถิด.  บทว่า <strong>ตทา ปฏิคฺคหิ  โส ม</strong></p><p>ความว่า  ในคราวที่มารดาถวายเราแล้วนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น </p><p>ได้ทรงรับเราด้วยผ่าพระหัตถ์อันอ่อนนุ่มบริสุทธิ์    มีตาข่าย   คือประกอบด้วย</p><p>ตาข่ายที่ท่านกำหนดด้วยจักรลักษณะเป็นต้น.   บทว่า  <strong>สพฺพปารมิสมฺภูต</strong>   ความ</p><p>ว่า  อันบังเกิดพร้อมด้วยพระบารมีทุกอย่าง    มีทานบารมีเป็นต้น.   บทว่า </p><p><strong>นีลกฺขินยน  วร</strong>  ได้แก่  มีดวงตาสีเขียวอันอุดม  เกิดแต่บุญสมภาร.    บทว่า</p><p><strong>สพฺพสุภากิณฺณ</strong>  ความว่า  ได้ดูพระรูปเช่น พระหัตถ์   พระบาท   และพระ-</p><p>เศียรเป็นต้นของพระผู้มีพระภาคเจ้า   อันลึกซึ้งเกลื่อนกล่นไปด้วยพระวรรณะ</p><p>สัณฐานอันงดงามพร้อมสรรพ.  เชื่อมความว่า  เรา (ดู) อยู่  ไม่ถึงความอิ่ม.</p><p>           บทว่า  <strong>ตทา  น  จรณนฺตโค</strong>  ความว่า    เมื่อเราได้บรรลุพระอรหัต </p><p>แล้วนั้น    ได้ทรงทำที่สุดแห่งจรณะธรรม ๑๕ ประการมีศีลเป็นข้อต้น   อธิบาย</p><p>ว่า  บรรลุถึงที่สุด  คือบำเพ็ญจนเต็มบริบูรณ์.  บาลีเป็น   <strong>มรณนฺตโค</strong>   ดังนี้</p><p>ก็มี  อธิบายว่า ถึงที่สุดแห่งความตายนั้น ก็คือพระนิพพาน   เธอมีความว่าได้</p><p>ทรงตั้งไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้เป็นสัทธาธิมุต.      มีคำที่ท่านกล่าว</p><p>อธิบายไว้ว่า   ลำดับนั้น  พระศาสดาประทับนั่งในท่ามกลางภิกษุสงฆ์    ทรง</p><p>สถาปนาเราไว้ในตำแหน่งที่เลิศด้วยพระดำรัสว่า  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   วักกลิ</p><p>เป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้เป็นสัทธาธิมุตแล.  คำที่เหลือมีเนื้อความ</p><p>พอกำหนดรู้ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                              จบอรรถกถาวักกลิเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 230</p><p>           <strong>มหากัปปิยเถราปทานที่  ๓  (๕๓๓)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของมหากัปปินเถระ</strong></p><p>                           [๑๒๓]  พระพิชิตมารผู้ทรงรู้จักธรรม</p><p>                ทั้งปวงพระนามว่า ปทุมุตตระ ปรากฏในอัชฎากาศ </p><p>                เหมือนพระอาทิตย์ ปรากฏในอากาศในสรทกาล </p><p>                ฉะนั้น</p><p>                           พระองค์ยังดอกบัวคือเวไนยสัตว์ให้บาน </p><p>                ด้วยพระญาณนี้คือพระดำรัส   สมเด็จพระโลกนายก</p><p>                ทรงยังเปือกตม   คือกิเลสให้แห่งไปด้วยพระรัศมี</p><p>                คือพระปรีชา</p><p>                           ทรงกำจัดยศของพวกเดียรถีย์เสียด้วย</p><p>                พระญาณปานดังเพชร    เหมือนพระอาทิตย์กำจัด</p><p>                ความมืด     ฉะนั้นสมเด็จพระทิพากรเจ้าทรงส่อง</p><p>                แสงสว่างจ้าทั้งกลางคืน  และกลางวัน     ในที่ทุก </p><p>                หนทุกแห่ง</p><p>                           เป็นบ่อเกิดแห่งคุณเหมือนสาครเป็นบ่อ</p><p>                เกิดแห่งรัตนะ   ทรงยังเมฆ   คือ   ธรรมให้ตกลง</p><p>                เพื่อหมู่สัตว์   เหมือนเมฆยังฝนให้ตก   ฉะนั้น</p><p>                           ครั้งนั้น       เราเป็นผู้พิพากษาอยู่ในพระ</p><p>                นครหังสวดี   ได้เข้าไปฟังธรรมของพระพุทธเจ้า</p><p>                ผู้มีพระนามว่า  ปทุมุตตระ  ซึ่งกำลังประกาศคุณ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 231</p><p>        <strong> ของพระสาวกผู้มีสติ  ผู้กล่าวสอนภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        อยู่  ทรงยังใจของเราให้ยินดี</strong></p><p><strong>                             เราได้ฟังแล้วเกิดปีติโสมนัส  นิมนต์</strong></p><p><strong>        พระตถาคตพร้อมด้วยศิษย์  ให้เสวยและฉันแล้ว</strong></p><p><strong>        ปรารถนาฐานนันดรนั้น </strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  พระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้มีส่วนเสมอ</strong></p><p><strong>        ด้วยหงส์  มีพระสุรเสียงเหมือนหงส์และมโหรทึก</strong></p><p><strong>        ได้ตรัสว่า  จงดูมหาอำมาตย์ผู้นี้ ผู้แกล้วกล้าใน</strong></p><p><strong>        การตัดสินหมอบอยู่แทบเท้าของเรา  มีประกายดุจ</strong></p><p><strong>        ลอยขึ้นและมีใจสูงด้วยปีติ     วรรณะเหมือนแสง</strong></p><p><strong>        แห่งแก้วมุกดา  งดงาม  นัยน์ตาและหน้าผ่องใส</strong></p><p><strong>                             มีบริวารเป็นอันมาก  ทำราชการ    มียศ </strong></p><p><strong>        ใหญ่     มหาอำมาตย์นี้เขาปรารถนาตำแหน่งภิกษุ</strong></p><p><strong>        ผู้ให้โอวาทแก่ภิกษุ  เพราะพลอยยินดีด้วย</strong></p><p><strong>                             ด้วยการบริจาคบิณฑบาตนี้  และด้วยการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้    เขาจักไม่เข้าถึงทุคติเลยตลอด</strong></p><p><strong>        แสนกัป</strong></p><p><strong>                             จักเสวยความเป็นผู้มีโชคดีในหมู่ทวยเทพ</strong></p><p><strong>        และจักเสวยความเป็นใหญ่ในหมู่มนุษย์ จักบรรลุ</strong></p><p><strong>        ถึงนิพพาน  ด้วยผลกรรมส่วนที่เหลือ</strong></p><p><strong>                             ในแสนกัปแต่กัปนี้    พระศาสดามีพระ-</strong></p><p><strong>           นามชื่อว่า   โคดม   ทรงสมภพในวงศ์พระเจ้า</strong></p><p><strong>                  โอกกากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong>     </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 232</p><p>                            มหาอำมาตย์นี้  จักเป็นธรรมทายาทของ</p><p>        พระศาสดาพระองค์นั้นจักเป็นโอรสอันธรรม</p><p>        เนรมิต  จักมีนามว่า  กัปปินะ  เป็นสาวกของพระ-</p><p>        ศาสดา</p><p>                             ต่อแต่นั้น  เราก็ได้ทำสักการะด้วยดีใน </p><p>        พระศาสนาของพระชินสีห์  ละร่างมนุษย์แล้ว</p><p>        ได้ไปสวรรค์ชั้นดุสิต</p><p>                              เราครองราชย์ในเทวดาและมนุษย์โดย</p><p>        เป็นส่วน ๆ  แล้วเกิดในสกุลช่างหูก  ที่ตำบลบ้าน</p><p>        ใกล้พระนครพาราณสี</p><p>                              เรากับภรรยามีบริวารแสนคน  ได้อุปัฏ-</p><p>        ฐากพระปัจเจกพุทธเจ้า  ๕๐๐  องค์</p><p>                              ได้ถวายโภชนาหารตลอดไตรมาส  แล้ว</p><p>        ให้ครองไตรจีวร  เราทั้งหมดจุติจากอัตภาพนั้น</p><p>        แล้ว  ได้เข้าถึงสวรรค์ชั้นไตรทส</p><p>                              เราทั้งหมดจุติจากสวรรค์นั้นแล้ว  กลับมา</p><p>        เป็นมนุษย์อีก  พวกเราเกิดในกุกกุฏบุรี  ข้างป่า</p><p>        หิมพานต์</p><p>                              เราได้เป็นราชโอรสผู้มียศใหญ่  พระนาม</p><p>        ว่ากัปปินะ  พวกที่เหลือเกิดในสกุลอำมาตย์  เป็น</p><p>        บริวารของเรา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 233</p><p>                             <strong> เราเป็นผู้ถึงความสุขอันเกิดแต่ความเป็น</strong></p><p><strong>        มหาราชา  ได้สำเร็จสิ่งที่ต้องประสงค์ทุกประการ</strong></p><p><strong>        ได้สดับข่าวการอุบัติของพระพุทธเจ้าที่พวกพ่อค้า</strong></p><p><strong>        บอกดังนี้ว่า</strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้าผู้เอกอัครบุคคลไม่มีใคร </strong></p><p><strong>        เสมอเสมือน  เสด็จอุบัติขึ้นแล้วในโลก  พระองค์</strong></p><p><strong>        ทรงประกาศพระสัทธรรมอันเป็นธรรมไม่ตาย</strong></p><p><strong>        เป็นอุดมสุข</strong></p><p><strong>                             และสาวกของพระองค์เป็นผู้หมั่นขยัน</strong></p><p><strong>        พ้นทุกข์ไม่มีอาสวกิเลส  ครั้นเราได้สดับคำของ</strong></p><p><strong>        พ่อค้าเหล่านั้นแล้ว  ได้ทำการสักการะพวกพ่อค้า</strong></p><p><strong>                             สละราชสมบัติพร้อมด้วยอำมาตย์  เป็น</strong></p><p><strong>        พุทธมามกะ  พากันออกเดินทาง  ได้พบแม่น้ำ</strong></p><p><strong>        มหาจันทานที  มีน้ำเต็มเปี่ยมเสมอขอบฝั่ง  ทั้ง</strong></p><p><strong>        ไม่มีท่าน้ำ  ไม่มีแพ  ข้ามได้ยาก  มีกระแสน้ำไหล</strong></p><p><strong>        เชี่ยว  เราระลึกถึงพระพุทธคุณแล้ว  ข้ามแม่น้ำ</strong></p><p><strong>        ไปไดโดยสวัสดี</strong></p><p><strong>                             ถ้าพระพุทธองค์ทรงข้ามกระแสน้ำคือภพ</strong></p><p><strong>        ไปได้ ถึงที่สุดแห่งโลก  ทรงรู้แจ้งชัดไซร้  ด้วย</strong></p><p><strong>        สัจวาจานี้  ขอให้การไปของเราจงสำเร็จ</strong></p><p><strong>                             ถ้ามรรคเป็นเครื่องให้สัตว์ถึงความสงบ</strong></p><p><strong>        ได้  เป็นเครื่องให้โมกขธรรม  เป็นธรรมอันสงบระงับ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 234</p><p>        <strong> นำความสุขมาให้ได้ไซร้    ด้วยสัจวาจานี้    ก็</strong></p><p><strong>        ขอให้การไปของเราจงสำเร็จ</strong></p><p><strong>                            ถ้าพระสงฆ์เป็นผู้ข้ามพ้นทางกันดารไป</strong></p><p><strong>        ได้   เป็นเนื้อนาบุญอันเยี่ยมไซร้    ด้วยสัจวาจานี้</strong></p><p><strong>        ขอให้การไปของเราจงสำเร็จ</strong></p><p><strong>                            พร้อมกับที่เราได้ทำสัจจะอันประเสริฐ </strong></p><p><strong>        ดังนี้    น้ำได้ไหลหลีกออกไปจากหนทาง   ลำดับ</strong></p><p><strong>        นั้น    เราได้ข้ามไปขึ้นฝั่งแม่น้ำอันน่ารื่นรมย์ใจได้</strong></p><p><strong>        โดยสะดวก </strong></p><p><strong>                            ได้พบพระพุทธเจ้าประทับนั่งอยู่เหมือน</strong></p><p><strong>        พระอาทิตย์ที่กำลังอุทัย     ดังภูเขาทองที่ลุกโพลง</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            เหมือนประทีปด้ามที่ถูกไฟไหม้โชติช่วง</strong></p><p><strong>        อันสาวกแวดล้อมเปรียบดังพระจันทร์ที่ประกอบ</strong></p><p><strong>        ด้วยดวงดาว    ยังเทวดาและมนุษย์ให้เพลิดเพลิน</strong></p><p><strong>        ปานท้าววาสวะ  ผู้ยังฝนคือรัตนะให้ตกลงฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            เราพร้อมด้วยอำมาตย์ถวายบังคมแล้ว</strong></p><p><strong>        เฝ้าอยู่ ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง   ลำดับนั้น    พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าทรงทราบอัธยาศัยของเราได้แสดงพระ-</strong></p><p><strong>        ธรรมเทศนา</strong></p><p><strong>                            เราฟังธรรมอันปราศจากมลทินแล้ว    ได้</strong></p><p><strong>        กราบทูลพระพิชิตมารว่า    ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  ขอ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 235</p><p>        <strong> ได้ทรงโปรดให้พวกข้าพระองค์ได้บรรพชาเถิด</strong></p><p><strong>        พวกข้าพระองค์เป็นผู้ลงสู่ภพแล้ว</strong></p><p><strong>                            พระมหามุนีผู้สูงสุดได้ตรัสว่า  ท่าน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายจงเป็นภิกษุมาเถิด  ธรรมอันเรากล่าวดี</strong></p><p><strong>        แล้ว  ท่านทั้งหลายจงประพฤติพรหมจรรย์เพื่อทำ</strong></p><p><strong>        ที่สุดแห่งทุกข์เถิด </strong></p><p><strong>                            พร้อมกันกับพระพุทธดำรัส  เราทุกคน</strong></p><p><strong>        ล้วนทรงเพศเป็นภิกษุ  เราทั้งหลายอุปสมบทแล้ว</strong></p><p><strong>        เป็นภิกษุผู้โสดาบันในพระศาสนา</strong></p><p><strong>                             ต่อแต่นั้นมา  พระผู้นำชั้นพิเศษได้เสด็จ</strong></p><p><strong>        เข้าพระเชตวันมหาวิหารแล้วทรงสั่งสอน เราอัน</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารทรงสั่งสอนแล้ว  ได้บรรลุอรหัต</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น  เราได้สั่งสอนภิกษุพันรูป  แม้</strong></p><p><strong>        พวกเขาทำตามคำสอนของเรา  ก็เป็นผู้ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                             พระพิชิตมารทรงพอพระทัยในคุณข้อนั้น</strong></p><p><strong>        จึงทรงตั้งเราไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ  ณ  ท่ามกลาง</strong></p><p><strong>        มหาชนว่า  ภิกษุกัปปินะ  เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ผู้ให้โอวาทแก่ภิกษุ</strong></p><p><strong>                             กรรมที่ได้ทำไว้ในแสนกัป  ได้แสดงผล</strong></p><p><strong>        ให้เราในครั้งนี้   เราพ้นจากกิเลส  ดุจดังลูกศรที่</strong></p><p><strong>        พ้นจากแล่ง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 236</p><p>                               <strong> เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า  ท่านพระมหากัปปินเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประ-</strong></p><p><strong>การฉะนี้แล. </strong> </p><p>                            จบมหากัปปินเถราปทาน </p><p>                           <strong>๕๓๓.  อรรถกถามหากัปปินเถราปทาน</strong></p><p>         อปทานของท่านพระมหากัปปีนเถระ    มีคำเริ่มต้นว่า     <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้.</p><p>         แม้พระเถระรูปนี้   ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว   ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน  ๆ   ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้มากในภพนั้น   ๆ</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเข้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิดในเรือน</p><p>อันมีสกุล   ในหังสวดีนคร   บรรลุนิติภาวะแล้ว   เมื่อกำลังฟังพระธรรมเทศนา</p><p>ในสำนักของพระศาสดา  ได้มองเห็นภิกษุรูปหนึ่ง   ที่พระศาสดาทรงสถาปนา</p><p>ไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ให้โอวาทแล้ว    ได้กระทำกรรมที่สูงยิ่งขึ้น</p><p>ไป   แล้วปรารถนาตำแหน่งนั้น .</p><p>        เขาได้กระทำกุศลกรรมไว้ในมนุษยโลกนั้น    จนตลอดชีวิตแล้วท่อง-</p><p>เที่ยวไปในเทวโลกและมนุษย์โลก     ได้มาบังเกิดในเรือนของท่านหัวหน้าช่าง</p><p>หูก  ในหมู่บ้านช่างหูกแห่งหนึ่ง  ในที่อันไม่ไกลจากกรุงสาวัตถีนัก    ในคราว</p><p>นั้น    พระปัจเจกพุทธเจ้าประมาณ ๑,๐๐๐ องค์   อยู่ที่ภูเขาหิมวันต์  ๘   เดือน</p><p>เวลาจะเข้าพรรษาก็มาอยู่ในชนบท  ๔  เดือน       พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้น</p><p>ครั้งแรกก็ลงมาในที่อันไม่ไกลกรุงพาราณสีแล้ว   ส่งพระปัจเจกพุทธเจ้า ๘   องค์ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 237</p><p>ไปพบพระราชายังพระราชวังด้วยคำว่า   พวกท่านจงขอหัตถกรรมเพื่อก่อสร้าง</p><p>เสนาสนะ  ดังนี้  ก็ในคราวนั้นได้มีพระราชพิธีวัปปมงคล (พืชมงคล) พระราชา</p><p>นั้นได้ทรงทราบว่านัยว่าพระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายมา    จึงเสด็จออกมาถาม</p><p>ถึงเหตุที่ท่านพากันมาแล้ว ตรัสว่า ท่านผู้เจริญ  วันนี้ไม่มีโอกาส  พรุ่งนี้เป็น</p><p>พระราชพิธีวัปปมงคลของโยม   วันที่  ๓ โยมจักทำกิจให้ดังนี้แล้ว    ไม่นิมนต์</p><p>พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลาย  เสด็จเข้าไปแล้ว   พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายพา</p><p>กันหลีกไปด้วยกล่าวว่า  พวกเราจักเข้าไปยังหมู่บ้านอื่น  ดังนี้. </p><p>           ในสมัยนั้น      ภริยาของหัวหน้าช่างหูก     เดินทางไปยังกรุงพาราณสี</p><p>ด้วยหน้าที่การงานบางอย่าง    ได้พบพระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้นเข้า    จึงเอ่ย</p><p>ถามว่า  พระคุณเข้ามาในกาลอันมิใช่เวลาเพื่อต้องการอะไรเจ้าคะ   พระปัจเจก</p><p>พุทธเจ้าเหล่านั้นได้เล่าเรื่องแต่ต้นให้ฟังแล้ว.     หญิงผู้สมบูรณ์ด้วยศรัทธาถึง</p><p>พร้อมด้วยปัญญา  พอได้ฟังเรื่องนั้นแล้ว   จึงกราบเรียนนิมนต์ว่า  ท่านเจ้าขา</p><p>พรุ่งนี้นิมนต์รับภิกษาของพวกดิฉันนะเจ้าคะ.   พระปัจเจกพุทธเจ้า    กล่าวว่า</p><p>โยมน้องหญิง  พวกอาตมภาพมีด้วยกันมากองค์. หญิงนั้นถามว่า มีกี่องค์พระ-</p><p>คุณเจ้า. พระปัจเจกพุทธเจ้าตอบว่า   มีประมาณ  ๑,๐๐๐ องค์น้องหญิง.   หญิง</p><p>คนนั้น     กราบเรียนว่า   ท่านเจ้าขา   ในหมู่บ้านของพวกดิฉันนี้    ก็มีคนอยู่</p><p>ประมาณ ๑,๐๐๐  คนเช่นกัน   คนคนหนึ่งจะถวายภิกษาแก่ภิกษุองค์หนึ่ง   ขอ</p><p>นิมนต์ท่านจงรับภิกษาเถิด  ดิฉันคนเดียว  จักให้ช่างก่อสร้างที่อยู่สำหรับพระ-</p><p>คุณเจ้าทั้งหลาย.  พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายรับนิมนต์แล้ว.</p><p>            หญิงคนนั้น    เข้าไปยังหมู่บ้านโฆษณาป่าวร้องว่า  แม่พ่อทั้งหลายเอย</p><p>ฉันได้เห็นพระปัจเจกพุทธเจ้าประมาณ ๑,๐๐๐ องค์ได้นิมนต์ท่านไว้แล้ว พวก</p><p>ท่านจงช่วยกันตระเตรียมที่สำหรับพระคุณเจ้าทั้งหลายด้วย  (และ)   จงช่วยกัน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 238</p><p>ตระเตรียมข้าวยาคูและภัตรเป็นด้วย   ดังนี้แล้ว    ให้คนช่วยกันก่อสร้าง</p><p>มณฑปในท่ามกลางหมู่บ้าน  ให้ปูลาดอาสนะทั้งหลายไว้  พอถึงวันรุ่งขึ้น  จึง</p><p>นิมนต์ให้พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายนั่งแล้ว    อังคาสด้วยขาทนียะโภชนียะอัน</p><p>ประณีต   ในเวลาเสร็จภัตรกิจ  ได้พาผู้หญิงทั้งหมดในหมู่บ้านนั้นมา     ได้ไหว้</p><p>พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายพร้อมกับผู้หญิงเหล่านั้น  นิมนต์ให้ท่านรับปฏิญญา</p><p>เพื่ออยู่จำพรรษาตลอดไตรมาสแล้ว   จึงได้ป่าวร้องในหมู่บ้านอีกว่า    แม่และ</p><p>พ่อทั้งหลายบุรุษคนหนึ่งๆ     จากตระกูลหนึ่ง ๆ      (คัดเอาผู้ชายบ้านละคน)</p><p>ให้ถือมีดและขวานเป็นต้น     เข้าป่าไปนำทัพพสัมภาระมาแล้ว     จงสร้างที่อยู่</p><p>ถวายสำหรับพระผู้เป็นเจ้าทั้งหลายเถิด    พวกชาวบ้าน    ได้ฟังคำของนางนั้น</p><p>แล้ว   แต่ละคนก่อสร้างบรรณศาลาคนละหลัง  ทำงานก่อสร้างทั้งคืนทั้งวัน   จน</p><p>บรรณศาลา  ๑,๐๐๐  หลังเสร็จเรียบร้อยแล้ว   กราบเรียนพระปัจเจกพุทธเจ้า</p><p>ผู้ซึ่งเข้าไปอยู่ในบรรณศาลาของตนของตนว่า  เราจักบำรุงท่านโดยความเคารพ</p><p>เราจักบำรุงท่านโดยความเคารพแล้ว     จึงได้พากันบำรุง    พอถึงเวลาออก</p><p>พรรษาแล้ว   ภริยาหัวหน้าช่างหูกคนนั้น     จึงกล่าวว่า   พวกท่านจงตระเตรียม</p><p>ผ้าจีวรสาฎก  ถวายแด่พระปัจเจกพุทธเจ้า  ผู้อยู่จำพรรษาแล้ว   ในบรรณศาลา</p><p>ของตนของตนเถิด  แล้วช่วยกันตระเตรียมเสร็จแล้ว  จึงได้ช่วยกันถวายผ้าจีวร</p><p>มีค่า ๑,๐๐๐ แด่พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์ละ ๑ ผืน ออกพรรษาแล้วพระปัจเจก-</p><p>พุทธเจ้าทั้งหลาย  ทำอนุโมทนาแล้วก็หลีกไป   แม้พวกชาวบ้านที่ทำบุญกรรม</p><p>นี้แล้ว   จุติจากอัตภาพนั้น      ได้ไปบังเกิดในดาวดึงสเทวโลก  ได้เป็นผู้ชื่อว่า</p><p><strong>คณเทวดา.</strong></p><p>           เทวดาเหล่านั้น   ได้เสวยทิพยสมบัติในดาวดึงสเทวโลกนั้นแล้ว    ใน</p><p>กาลแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า  กัสสปะ  ได้พากันมาบังเกิดในบ้าน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 239</p><p>เรือนของพวกกุฎุมพี    หัวหน้าช่างหูกในกาลก่อน    ได้มาเกิดเป็นลูกชายของ</p><p>หัวหน้ากุฎุมพี  แม้ภริยาของหัวหน้าช่างหูกในกาลก่อน   ก็ได้มาเกิดเป็นลูกสาว</p><p>ของหัวหน้ากุฎุมพีคนหนึ่ง.    พวกภริยาของช่างหูกที่เหลือในกาลก่อน   ได้มา</p><p>เกิดเป็นพวกลูกสาวของกุฎุมพีที่เหลือทั้งหลาย  หญิงเหล่านั้นแม้ทั้งหมดเจริญ</p><p>วัยแล้ว    เมื่อจะไปสู่ตระกูลอัน   (มีเหย้าเรือน)   ต่างก็แยกกันไปยังเรือนของ</p><p>กุฏุมพีเหล่านั้น    (ชาติก่อนเคยเป็นสามีภรรยากันอย่างใด    แม้ชาตินี้ก็ได้มา</p><p>เป็นสามีภรรยากันอย่างนั้นอีก).   ภายหลังวันหนึ่ง    เมื่อมีการป่าวประกาศให้ </p><p>ไปฟังธรรมที่พระวิหาร  พวกกุฎุมพีเหล่านั้นแม้ทั้งหมดได้ทราบว่า พระศาสดา</p><p>จักทรงแสดงธรรม  จึงได้พร้อมกับภริยาไปยังพระวิหารด้วยมุ่งหมายว่า   พวก</p><p>เราจักฟังธรรม   ในขณะที่คนเหล่านั้นเข้าไปยังท่ามกลางพระวิหาร    ฝนก็ตก</p><p>ลงมา  พวกคนที่รู้จักมักคุ้นกับพระหรือมีญาติที่เป็นสามเณรเป็นต้น    ต่างก็จะ</p><p>เข้าไปยังบริเวณเป็นต้นของพระและสามเณรที่คุ้นเคยเป็นญาติกันเหล่านั้น </p><p>(เพื่อหลบฝน)   แต่กุฎุมพีเหล่านั้น     ไม่อาจจะเข้าไปในที่แห่งใดแห่งหนึ่งได้</p><p>เพราะไม่มีพระภิกษุสามเณรที่รู้จักหรือเป็นญาติเช่นนั้นเลย    จึงได้ยืนอยู่ท่าม</p><p>กลางพระวิหารเท่านั้น. ต่อมาหัวหน้ากุฎุมพีเหล่านั้นกล่าวว่า  ชาวเราเอ๋ย  จงดู</p><p>ประการอันแปลกของพวกเราซิ   ธรรมดาว่าพวกกุลบุตรควรจะเกี่ยวข้องกันได้</p><p>ด้วยเหตุเพียงไร.   พวกกุฎุมพีจึงถามว่า  พวกเราจะทำอย่างไรดีนาย  พวกเรา</p><p>ถึงซึ่งประการอันแปลกนี้  เพราะไม่มีที่อยู่สำหรับผู้คุ้นเคยกัน   พวกเราทั้งหมด</p><p>จักรรวบรวมทรัพย์สร้างบริเวณ.  หัวหน้าจึงพูดว่า   ดีละนาย  แล้วได้ให้ทรัพย์</p><p>พันหนึ่ง.  คนที่เหลือได้ให้ทรัพย์คนละห้าร้อย   พวกผู้หญิงได้ให้ทรัพย์คนละ</p><p>สองร้อยห้าสิบ  กุฎุมพีเหล่านั้นนำทรัพย์นั้นมาแล้วมอบให้ช่างสร้างเรือนยอด</p><p>รายไป ๑,๐๐๐  หลัง    ได้ชื่อว่าเป็นบริเวณกว้างขวางเพื่อเป็นที่ประทับสำหรับ</p><p>พระศาสดา    เพราะด่าที่การก่อสร้างนั้นใหญ่ไปเมื่อทรัพย์ไม่เพียงพอ    จึงได้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 240</p><p>ช่วยกันออกให้อีกครึ่งหนึ่งของจำนวนทรัพย์ที่ได้บริจาคให้แล้วในครั้งก่อน.</p><p>เมื่อบริเวณสำเร็จเสร็จสิ้นแล้ว   ก็ทำการฉลองพระวิหาร   ได้ถวายมหาทานแด่</p><p>ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข  ตลอด ๗ วัน แล้ว   จัดแจงผ้าจีวรสำหรับ</p><p>ภิกษุ  ๒,๐๐๐  องค์ </p><p>           ส่วนภริยาของหัวหน้ากุฎุมพี       ดำรงอยู่ด้วยปัญญาของตนเองคิดว่า</p><p>เราจัดไม่ทำให้เสมอกับพวกเขา     แต่จะทำให้ยิ่งไปกว่าพวกเขาคือ    จักบูชา</p><p>พระศาสดา  ดังนี้แล้ว    จึงถือเอาผอบบรรจุดอกอโนชาพร้อมกับผ้าสาฎก   มี</p><p>มูลค่า ๑,๐๐๐ ซึ่งมีสีดุจดอกอโนชาแล้ว   เอาดอกอโนชาบูชาพระศาสดา   วาง</p><p>ผ้าสาฎกนั้นไว้ใกล้บาทมูลของพระศาสดา  ได้ตั้งความปรารถนาไว้ว่า   ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ    ขอให้สรีระของข้าพระองค์จงมีสีคล้ายดอกอโนชา     ในที่ที่</p><p>ข้าพระองค์เกิดแล้วเกิดแล้วเถิด  และจงมีชื่อว่า อโนชา ดังนี้เถิด.   พระศาสดา</p><p>ได้ทรงกระทำอนุโมทนาด้วยพระดำรัสว่า    จงสำเร็จดังปรารถนาเถิด.    คน</p><p>เหล่านั้นแม้ทั้งหมดดำรงอยู่จนตลอดอายุแล้ว     จุติจากอัตภาพนั้นได้ไปบังเกิด</p><p>ในเทวโลก  ในพุทธุปบาทกาลนี้  เทวดาเหล่านั้น   จุติจากเทวโลกแล้ว   ผู้เป็น</p><p>หัวหน้ากุฏุมพี   ได้บังเกิดในราชตระกูลในกุกกุฎวดีนคร   บรรลุนิติภาวะแล้ว</p><p>ได้เป็นพระเจ้ามหากัปปินะ.  คนที่เหลือได้ไปบังเกิดในตระกูลอำมาตย์ทั้งหมด</p><p>ภริยาของหัวหน้ากุฎุมพีได้บังเกิดในราชตระกูล   ในมัททรัฐสาคลนคร   พระ-</p><p>นางได้มีพระสรีระงามมีสีดุจดอกอโนชาทีเดียว  ด้วยเหตุนั้นพระชนกพระชนนี</p><p>จึงได้ทรงขนานพระนามของพระนางว่า อโนชา นั่นแล   พระนางทรงเจริญวัย</p><p>แล้ว   ก็เสด็จไปยังพระราชวังของพระเจ้ามหากัปปินะ ได้มีพระนามปรากฏว่า</p><p>อโนชาเทวี.</p><p>            แม้พวกผู้หญิงที่เหลือ   ก็ได้ไปบังเกิดในตระกูลพวกอำมาตย์เจริญวัย</p><p> แล้ว    ได้ไปสู่คฤหาสน์แห่งบุตรอำมาตย์เหล่านั้นแล.   คนเหล่านั้นแม้ทั้งหมด </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 241</p><p>ได้เสวยสมบัติเช่นกับสมบัติของพระราชา  ก็ในกาลใด  พระเจ้าแผ่นดิน  ทรง</p><p>ประดับด้วยเครื่องอลังการพร้อมสรรพ    เสด็จขึ้นหลังพญาช้างเที่ยวไป   แม้</p><p>ในกาลนั้น  คนเหล่านั้น  ก็เที่ยวไปอย่างนั้นเหมือนกัน  เมื่อพระราชาพระองค์</p><p>นั้น    เสด็จเที่ยวไปด้วยม้าหรือด้วยรถ  ถึงพวกอำมาตย์เหล่านั้นก็เที่ยวไปอย่าง</p><p>นั้นเหมือนกัน      เพราะกำลังแห่งบุญเป็นอันมากที่ได้ทำไว้ร่วมกันอย่างนั้น</p><p>พวกอำมาตย์เหล่านั้นจึงได้เสวยสมบัติอย่างเดียวกันกับพระราชาแล.     ก็พระ-</p><p>ราชามีม้า  ๕ ตัวคือม้าชื่อว่า วาละ วาลวาหนะ ปุปผะ ปุปผวาหนะ และม้าชื่อว่า</p><p>สุปัตตะ  ในบรรดาม้า  ๕  ตัวเหล่านั้น   พระราชาย่อมทรงม้าชื่อว่า  สุปัตตะด้วย</p><p>พระองค์เอง    ส่วนม้าอีก  ๔  ตัวนอกนี้ได้พระราชทานแก่พวกคนขี่ม้าทั้งหลาย</p><p>เพื่อใช้นำข่าวสารมา.    พระราชาให้พวกคนเหล่านั้น  บริโภคแค่เช้ารู้แล้ว</p><p>ทรงส่งพวกเขาไปด้วยพระราชดำรัสว่า  พนาย  พวกเธอจงเที่ยวไปให้ถึงระยะ</p><p>ทาง ๒  โยชน์  หรือ ๓ โยชน์  แล้วสืบเสาะฟังว่า  พระพุทธเจ้า  พระธรรมหรือ</p><p>ว่าพระสงฆ์  อุบัติขึ้นแล้ว     จงนำสารอันเป็นสุขมาบอกแก่เรา    คนเหล่านั้น</p><p>ออกจากประตูทั้ง ๔  ทิศแล้ว     เที่ยวไปได้  ๒-๓  โยชน์     ไม่ได้รับข่าวสาร</p><p>อะไร ๆ เลย  จึงกลับมา.</p><p>           วันต่อมา   พระราชาเสด็จขึ้นม้าสุปัตตะ    ทรงมีอำมาตย์พันคนเป็น</p><p>บริวาร    กำลังเสด็จไปยังพระราชอุทยาน    ได้ทอดพระเนตรเห็นพวกพ่อค้า</p><p>ประมาณ ๕๐๐ คน     ผู้ซึ่งมีร่างกายอิดโรยเหนื่อยอ่อนกำลังเข้าไปยังพระนคร </p><p>จึงทรงดำริว่า    พวกพ่อค้าเหล่านี้     อิดโรยเหนื่อยอ่อนเพราะเดินทางมาไกล</p><p>เราจักได้ฟังข่าวสารอันเจริญอย่างหนึ่งจากสำนักของพวกพ่อค้าเหล่านี้เป็น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 242</p><p>แน่  จึงมีพระราชดำรัสสั่งให้อำมาตย์ไปเรียกพวกพ่อค้าเหล่านั้นมาแล้ว    ตรัส</p><p>ถามว่า   พวกเธอมาจากเมืองไหน.    พวกพ่อค้ากราบทูลว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้</p><p>สมมุติเทพ  นครหนึ่งนามว่าสาวัตถีมีอยู่ไกลจากที่นี้ไปอีก ๒๐๐ โยชน์   พวก</p><p>ข้าพระองค์มาจากพระนครนั้นพระเจ้าข้า.    พระราชาตรัสถามว่า    มีข่าวสาร</p><p>อะไรเกิดขึ้นในประเทศถิ่นที่อยู่ของพวกเธอบ้างเล่า.     พวกพ่อค้ากราบทูลว่า</p><p>ข้าแต่สมมติเทพข่าวสารอะไรอย่างอื่นไม่มี  นอกจากข่าวที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้า</p><p>ทรงอุบัติขึ้นเท่านั้นพระเจ้าข้า. ในขณะนั้นนั่นเอง  พระราชาทรงมีพระสรีระอัน</p><p>ปีติมีกำลังกระทบถูกแล้ว      ไม่ทรงอาจจะกำหนดอะไร ๆ ได้ทรงนิ่งเงียบไป </p><p>ครู่หนึ่ง    แล้วตรัสถามอีกว่า    พูดอะไรนะพ่อคุณ.   พวกพ่อค้าก็กราบทูลว่า</p><p>พระพุทธเจ้า   ทรงอุบัติแล้วพระเจ้าข้า.  พระราชาทรงนิ่งเงียบไปครู่หนึ่ง  แม้</p><p>ครั้งที่ ๒ แม้ครั้งที่ ๓  ก็เหมือนครั้งแรกนั่นแล  แล้วตรัสถามเป็นครั้งที่ ๔ ว่า</p><p>พูดอะไรนะพ่อคุณ. เมื่อพวกพ่อค้ากราบทูลว่า พระพุทธเจ้า ทรงอุบัติขึ้นแล้ว</p><p>พระเจ้าข้า   จึงตรัสว่า   พ่อค้า   เพราะการที่ได้ฟังข่าวสารอันเป็นสุข     เราจะ</p><p>ให้ทรัพย์  ๑  แสนแก่พวกเธอ    แล้วตรัสถามว่า   ข่าวสารอะไรแม้ที่นอกเหนือ</p><p>ไปกว่านี้ยังมีอีกไหมพ่อคุณ.  พวกพ่อค้ากราบทูลว่า  ข้าแต่สมมติเทพ  มีพระ-</p><p>ธรรมอุบัติขึ้นแล้วพระเจ้าข้า.  พระราชาทรงสดับถ้อยคำแม้นั้นแล้ว    ทรงนิ่ง</p><p>เงียบไปครู่หนึ่งตลอด  ๓  วาระเหมือนนัยก่อนนั่นแล   ในวาระที่ ๔ เมื่อพวก</p><p>พ่อค้ากราบทูลว่า  พระธรรมอุบัติขึ้นแล้ว   ตรัสว่า  แม้ในวาระนี้  เราก็จะให้</p><p>ทรัพย์ ๑  แสนแก่พวกเธอแล้ว    ตรัสถามว่า   ข่าวสารอะไรแม้ที่นอกเหนือไป</p><p>กว่านี้   ยังมีอีกไหมพ่อคุณ.  พวกพ่อค้ากราบทูลว่า   ข้าแต่สมมติเทพ  มีพระ- </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 243</p><p>สงฆ์อุบัติขึ้นแล้ว.   พระราชาทรงสดับถ้อยคำแม้นั้นแล้ว     ทรงนิ่งเงียบไปครู่</p><p>หนึ่งตลอด  ๓  วาระเหมือนอย่างครั้งก่อนนั่นแล  ในวาระที่  ๔  เมื่อพวกพ่อค้า</p><p>กราบทูลว่า  พระสงฆ์อุบัติขึ้นแล้ว  ตรัสว่า  แม้ในครั้งนี้เราจะให้ทรัพย์ ๑ แสน</p><p>แก่พวกเธอแล้วทรงทอดพระเนตรดูอำมาตย์พันคน  ตรัสถามว่า  พ่อคุณ   พวก</p><p>เราจักทำอย่างไร.   พวกอำมาตย์กราบทูลว่า   ข้าแต่สมมุติเทพ  พระองค์จักทำ</p><p>อย่างไร.  พระราชาตรัสว่า  พ่อคุณเราได้สดับฟังว่า  พระพุทธเจ้า   ทรงอุบติขึ้น</p><p>แล้ว  พระธรรมทรงอุบัติขึ้นแล้ว   พระสงฆ์ทรงอุบัติขึ้นแล้ว    เราจักไม่หวน </p><p>กลับไปอีก  เราจักไปบวชอุทิศพระผู้มีพระภาคเจ้าในสำนักของพระองค์.  พวก</p><p>อำมาตย์กราบทูลว่า     ข้าแต่สมมุติเทพ    แม้พวกข้าพระองค์     ก็จักบวชกับ</p><p>พระองค์.   พระราชาทรงให้พวกอาลักษณ์จารึกพระอักษรลงในพระสุพรรณบัฏ</p><p>พระราชทานแก่พวกพ่อค้าแล้วตรัสว่า  พวกเธอ  จงมอบพระสุพรรณบัฏนี้แด่</p><p>พระราชเทวีพระนามว่าอโนชา   พระราชเทวีนั้นจักพระราชทานทรัพย์จำนวน</p><p>๓ แสนแก่พวกเธอ    ก็เมื่อเป็นเช่นนั้นพวกเธอพึงกราบทูลกับพระราชเทวีนั้น</p><p>ว่า  ทราบว่าพระราชาทรงมอบความเป็นใหญ่ถวายแด่พระองค์  ขอพระองค์</p><p>จงเสวยสมบัติตามความสบายเถิด   ก็ถ้าว่าพระนางตรัสถามว่า    พระราชาของ</p><p>พวกท่านเสด็จไปที่ไหนเสีย  พวกท่านพึงกราบทูลว่า    พระราชาตรัสว่า  เรา</p><p>จักบวชอุทิศพระศาสดา   แล้วก็เสด็จไปแล้ว.    แม้พวกอำมาตย์ก็ส่งข่าวสารไป</p><p>เพื่อภรรยาของตนของคนเหมือนอย่างนั้นเช่นกัน.  พระราชาทรงส่งพวกพ่อค้า</p><p>ไปแล้ว    ก็เสด็จขึ้นม้า   มีอำมาตย์พันคนติดตามแวดล้อม    เสด็จออกไปใน</p><p>ขณะนั้นเอง. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 244</p><p>          แม้พระศาสดา  ในเวลาเช้ามืดวันนั้น    ทรงตรวจดูสัตวโลก  ได้ทอด</p><p>พระเนตรเห็นพระเจ้ามหากัปปิยนะพร้อมด้วยบริวาร   ทรงพระดำริว่า  พระเจ้า</p><p>มหากัปปินะ   พระองค์นี้    ได้ทรงทราบข่าวจากสำนักของพวกพ่อค้าว่า    พระ-</p><p>รัตนตรัยอุบัติขึ้นแล้ว    จึงทรงเอาทรัพย์ ๓  แสน   บูชาถ้อยคำของพวกพ่อค้า</p><p>เหล่านั้นแล้ว  ทรงละพระราชสมบัติ   ทรงมีอำมาตย์พันคนแวดล้อมแล้ว   ทรง</p><p>มีพระประสงค์จะบวชอุทิศเรา พรุ่งนี้จักเสด็จออก พระราชาพระองค์นั้นพร้อม</p><p>ทั้งบริวารจักได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔  เราจักกระทำการ</p><p>ต้อนรับ   ดังนี้    ในวันรุ่งขึ้น    เมื่อจะเสด็จไปต้อนรับพระราชาผู้ครอบครอง </p><p>บ้านเมืองเล็ก   ซึ่งคล้ายกับว่าเสด็จไปต้อนรับพระเจ้าจักรพรรดิฉะนั้น  พระ-</p><p>องค์เอง    ทรงถือบาตรและจีวร    เสด็จไปต้อนรับสิ้นระยะทาง  ๑๒๐  โยชน์</p><p>ทรงประทับนั่งเปล่งพระพุทธรัศมีมีวรรณะ ๖ ประการ ณ  ควงไม้นิโครธ  ใกล้</p><p>กับฝั่งแม่น้ำจันทภาคา.  แม้พระราชาเสด็จมาถึงแม่น้ำสายหนึ่ง    ก็ตรัสถามว่า</p><p>แม่น้ำสายนี้  ชื่ออะไร.  พวกอำมาตย์ก็กราบทูลว่า  แม่น้ำสายนี้ชื่อว่าอปรัจฉา</p><p>พระเจ้าข้า.  พระราชาตรัสถามว่า  พ่อคุณ  แม่น้ำสายนี้  มีขนาดประมาณเท่าไร.</p><p>พวกอำมาตย์กราบทูลว่า  แม่น้ำสายนี้ลึก  ๑  คาวุต   กว้าง ๒ คาวุต  พระเจ้าข้า.</p><p>พระราชาตรัสถามว่า  ก็ในที่นี้มีเรือหรือแพบ้างไหม.  พวกอำมาตย์กราบทูลว่า</p><p>ไม่มีพระเจ้าข้า   พระราชาตรัสว่า  เมื่อเรามัวห่วงถึงพาหนะมีเรือเป็นต้น  ชาติ</p><p>คือความเกิด   ย่อมนำเข้าไปหาชราความแก่   และชราความแก่ย่อมนำเข้าไปหา</p><p>มรณะความตาย.  เราเป็นผู้ไม่มีความสงสัย   ออกเดินทางมาแล้ว   ก็เพื่ออุทิศ</p><p>พระรัตนตรัย    ด้วยอานุภาพแห่งพระรัตนตรัยนั้น    ขอน้ำนี้    จงอย่าได้เป็น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 245</p><p>เหมือนน้ำแก่เราเลย  แล้วทรงระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัย ระลึกถึงพระพุทธ-</p><p>คุณว่า  <strong>อิติปิโส  ภควา  อรห  สมฺมาสมฺพุทโธ</strong>   แม้เพราะเหตุนี้   พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าผู้อรหันต์สัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น    ดังนี้   พร้อมด้วยบริวาร   กับ</p><p>ม้า  ๑,๐๐๐  ตัว    เสด็จไปบนหลังน้ำ   ม้าสินธพทั้งหลายวิ่งไปบนหลังน้ำคล้าย</p><p>กับว่าวิ่งไปบนหลังแผ่นหินดาดฉะนั้น    ม้าทุกตัวเปียกแค่ปลายกีบเท่านั้น. </p><p>            พระราชาพระองค์นั้น    ทรงข้ามแม่น้ำนั้นแล้ว  เสด็จพระราชดำเนินไป</p><p>ข้างหน้า   ทอดพระเนตรเห็นแม่น้ำแม้อื่นอีก    ตรัสถามว่า    แม่น้ำสายนี้   ชื่อ</p><p>อะไร.  พวกอำมาตย์กราบทูลว่า  ชื่อว่านีลวาหา  พระเจ้าข้า  พระราชาตรัสถาม</p><p>ว่า แม่น้ำสายนี้มีขนาดประมาณเท่าไร. พวกอำมาตย์กราบทูลว่า  ทั้งส่วนลึกทั้ง </p><p>ส่วนกว้างมีขนาดประมาณครึ่งโยชน์พระเจ้าข้า.  คำที่เหลือ  ก็เป็นเช่นกับคำที่</p><p>กล่าวมาแล้วในตอนแรกนั่นแล.    ก็พระราชาทอดพระเนตรเห็นแม่น้ำนั้นแล้ว</p><p>ก็ทรงอนุสรณ์ระลึกถึงพระธรรมคุณว่า <strong>สฺวากฺขาโต  ภควตา   ธมฺโม</strong>  พระธรรม</p><p>อันพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ดีแล้ว   ดังนี้แล้วก็เสด็จไปได้   พอเสด็จพระราช</p><p>ดำเนินล่วงพ้นแม่น้ำนั้นไปแล้ว     พระราชาได้ทอดพระเนตรเห็นแม่น้ำอื่นอีก</p><p>ตรัสถามว่า  แม่น้ำสายนี้  ชื่ออะไร.  พวกอำมาตย์กราบทูลว่า ชื่อว่า  จันทภาคา</p><p>พระเจ้าข้า    พระราชาตรัสถามว่า   แม่น้ำสายนี้มีขนาดประมาณเท่าไร.   พวก</p><p>อำมาตย์กราบทูลว่า  ทั้งส่วนลึกทั้งส่วนกว้างมีขนาดโยชน์หนึ่งพอดีพระเจ้าข้า. </p><p>คำที่เหลือก็เป็นเช่นกับคำที่กล่าวมาแล้วในตอนแรกนั่นแล  ก็พระราชาได้ทอด</p><p>พระเนตรเห็นแม่น้ำนั้นแล้ว  ก็ทรงอนุสรณ์ระลึกถึงพระสังฆคุณว่า <strong>สุปฏิปนฺโน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 246</p><p><strong>ภควโต  สาวกสงฺโฆ</strong>   พระสงฆ์สาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าปฏิบัติดีแล้ว   ดังนี้</p><p>แล้วเสด็จไปได้  พอเสด็จพระราชดำเนินล่วงพ้นแม่น้ำแม้นั้นไปได้   พระราชา</p><p>ได้ทอดพระเนตรเห็นพระพุทธรัศมีมีพรรณะ  ๖  ประการ  แผ่ซ่านออกจาก</p><p>พระสรีระของพระศาสดา  สว่างไสวรอดออกจากกิ่งค่าคบและใบของต้นนิโครธ</p><p>แล้ว   ทรงพระดำริว่า   แสงสว่างนี้      มิใช่แสงสว่างของพระจันทร์    มิใช่แสง</p><p>สว่างของพระอาทิตย์   มิใช่แสงสว่างของเทวดา  มาร  พรหม  ครุฑ   และนาค</p><p>อย่างใดอย่างหนึ่งเลย  เราเดินทางมาเพื่ออุทิศพระศาสดา  เห็นทีจักได้พบเห็น</p><p>พระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้วเป็นแน่    ในบัดดลนั้นเองพระราชาพระองค์นั้น  ก็</p><p>เสด็จลงจากหลังม้า  น้อมพระสรีระเข้าไปเฝ้าพระศาสดาตามแนวแสงแห่งพระ- </p><p>รัศมี     ได้เสด็จเข้าไปภายในพระพุทธรัศมีดุจดำลงไปที่มโนศิลารส    ฉะนั้น</p><p>พระราชาพระองค์นั้น    ถวายบังคมพระศาสดาแล้ว    ก็ประทับนั่ง ณ  สถานที่</p><p>อันสมควรข้างหนึ่งพร้อมกับอำมาตย์พันคน    พระศาสดา    ตรัสอนุปุพพีกถา</p><p>แก่คนเหล่านั้น    พอจบพระธรรมเทศนา  พระราชาพร้อมกับบริวารก็ดำรงอยู่</p><p>ในโสดาปัตติผล.                                             </p><p>         ลำดับนั้น  ชนทั้งหมดลุกขึ้นแล้ว ทูลขอบวช พระศาสดา  ทรงใคร่ครวญ </p><p>ว่า  บาตรและจีวรที่สำเร็จด้วยฤทธิ์    จักมาประสิทธิ์แก่กุลบุตรเหล่านี้หรือไม่</p><p>หนอ ก็ทรงทราบว่า  กุลบุตรเหล่านั้นได้เคยถวายจีวรพันผืน   แด่พระปัจเจก-</p><p>พุทธเจ้าพันองค์    ในกาลแห่งพระพุทธเจ้าพระนามว่ากัสสปะ     ได้ถวายจีวร</p><p>สองหมื่นผืน  แด่ภิกษุสองหมื่นองค์    การมาแห่งบาตรและจีวรอันสำเร็จด้วย</p><p>ฤทธิ์    จึงไม่เป็นเหตุอัศจรรย์แก่กุลบุตรเหล่านั้นเลย    ดังนี้แล้ว    ทรงเหยียด </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 247</p><p>พระหัตถ์ขวาตรัสว่า   พวกเธอ  จงเป็นภิกษุมาเกิด    จงประพฤติพรหมจรรย์</p><p>เพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบเถิด  ในขณะนั้นนั่นเอง  ภิกษุเหล่านั้นก็ได้ทรง</p><p>บริวาร  ๘  เป็นดังพระเถระมีพรรษาตั้ง ๖๐  พรรษาฉะนั้น    เหาะขึ้นสู่เวหาส</p><p>แล้ว   ก็กลับลงมาถวายบังคมพระศาสดาแล้ว   นั่ง  ณ  ที่สมควรด้านหนึ่ง.</p><p>           ฝ่ายพวกพ่อค้าเหล่านั้น     เดินทางไปยังกรุงราชคฤห์แล้ว    กราบทูล</p><p>ข่าวสารที่พระราชาส่งไปถวายแด่พระราชเทวีให้ทรงทราบ     เมื่อพระราชเทวี</p><p>ตรัสว่า  จงเข้ามา   จึงเข้าไปยืน  ณ  ที่สมควรด้านหนึ่ง    ที่นั้นพระราชเทวีจึง </p><p>ตรัสถามพวกพ่อค้าเหล่านั้นว่า  พ่อคุณ   เพราะเหตุไรจึงเดินทางมานี่    พวก</p><p>พ่อค้าจึงกราบทูลว่า  พระราชาทรงส่งพวกข้าพระพุทธเจ้ามาเฝ้าพระองค์ นัยว่า</p><p>พระองค์จะพระราชทานทรัพย์  ๓  แสน    แก่พวกข้าพระองค์      พระราชเทวี</p><p>ตรัสว่า     พนาย !  พวกท่านพูดมากไปแล้ว     พวกท่านทำประโยชน์อะไรใน</p><p>สำนักของพระราชา   พระราชาทรงเลื่อมใสในเรื่องอะไร  จึงรับสั่งให้พระราช</p><p>ทานทรัพย์ถึงเพียงนี้   แก่พวกท่าน.  พวกพ่อค้ากราบทูลว่า ข้าแต่พระราชเทวี</p><p>พวกข้าพระองค์มิได้กระทำเรื่องอะไรอย่างอื่นเลย      เพียงแค่แจ้งข่าวสารอย่าง</p><p>หนึ่งให้ทรงทราบเท่านั้น    พระราชเทวีตรัสถามว่า   พ่อคุณ   อาจพอที่จะบอก</p><p>ข่าวสารนั้นแม้แก่เราบ้างได้หรือ.      พวกพ่อค้ากราบทูลว่า   อาจ   พระเจ้าข้า</p><p>แล้วบ้วนปากด้วยสุวรรณภิงคาร  กราบทูล  ว่า  ข้าแต่พระราชเทวี  พระพุทธ-</p><p>เจ้าทรงอุบัติขึ้นแล้วในโลก   แม้พระราชเทวี  พระองค์นั้น   พอได้สดับคำนั้น</p><p>แล้ว    เป็นผู้มีพระเสรีระอันปีติถูกต้องแล้วไม่อาจจะกำหนดอะไร ๆ  ได้ถึง ๓</p><p>ครั้ง   ในครั้งที่  ๔    ได้ทรงสดับว่า  พระพุทธเจ้า  ทรงอุบัติขึ้นแล้ว   จึงตรัสว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 248</p><p>พ่อคุณในเพราะบทนี้   พระราชาทรงพระราชทานทรัพย์ให้พ่อเท่าไร.   พวก</p><p>พ่อค้ากราบทูลว่า  ๑   แสนพระเจ้าข้า.  พระราชเทวีตรัสว่า  พ่อคุณ  พระราชา</p><p>พระราชทานทรัพย์  ๑   แสนแก่พวกท่าน    เพราะได้สดับข่าวสารถึงขนาดนี้ </p><p>นับว่าทรงกระทำไม่สมควรเลย     เราจะให้ทรัพย์ ๓ แสน    ในเพราะบรรณา</p><p>การอันยากแค้นของเรา  แก่พวกท่าน  พวกท่านได้กราบทูลเรื่องอะไรอย่างอื่น</p><p>อีกหรือไม่    พวกพ่อค้าเหล่านั้น      กราบทูลถึงข่าวสาร  ๒  อย่างแม้นอกนี้ให้</p><p>ทรงทราบว่า   เรื่องนี้   และเรื่องนี้   พระราชเทวี    ไม่อาจจะกำหนดอะไร ๆ</p><p>ได้ตลอด  ๓  วาระ   เหมือนกับนัยที่กล่าวแล้วในตอนแรกนั่นแล   ทุก ๆ ครั้งที่</p><p>๔  ได้พระราชทานทรัพย์ครั้งละ ๓  แสน    รวมความว่า    พวกพ่อค้าเหล่านั้น</p><p>ได้รับทรัพย์ทั้งหมดไปถึง  ๑๒  แสน. </p><p>          ลำดับนั้น  พระราชเทวีจึงตรัสถามพวกพ่อค้าเหล่านั้นว่า พ่อคุณ พระ-</p><p>ราชาเสด็จไปในที่ไหนเล่า  พวกพ่อค้าจึงกราบทูลว่า  ข้าแต่พระเทวี  ระราชา</p><p>ตรัสว่า    เราจักบวชอุทิศพระศาสดาแล้วก็เสด็จไป  พระราชเทวี  ตรัสถามว่า</p><p>ข่าวสารอะไรที่พระราชาพระองค์นั้น     ได้มอบแก่เรามีไหม   พวกพ่อค้ากราบ</p><p>ทูลว่า  นัยว่า  ทรงสละมอบความเป็นใหญ่ทั้งหมดแด่พระองค์   นัยว่า   พระ-</p><p>องค์จงเสวยสมบัติตามความสุขสำราญเถิด.  พระราชเทวี  ตรัสถามว่า    พวก</p><p>อำมาตย์ไปไหนเสียเล่าพ่อคุณ.  พวกพ่อค้ากราบทูลว่า  ข้าแต่พระราชเทวี  แม้</p><p>พวกอำมาตย์เหล่านั้นก็พูดว่า  พวกเราจักบวชกับพระราชาแล้วไปแล้ว   พระ-</p><p>ราชเทวีพระองค์นั้น   จึงรับสั่งเรียกหาพวกภรรยาของอำมาตย์เหล่านั้นมาแล้ว</p><p>ตรัสว่า   แม่คุณ   สามีของพวกเจ้าสั่งไว้ว่า   พวกเราจักบวชกับพระราชา  แล้ว </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 249</p><p>ก็พากันไปแล้ว   พวกเจ้าจักทำอะไร.    พวกภรรยาของอำมาตย์เหล่านั้นจึงทูล</p><p>ถามว่า  ข้าแต่พระราชเทวี ข่าวสารอะไร ที่พวกสามีส่งฝากมาถึงพวกหม่อมฉัน</p><p>พระราชเทวีตรัสว่า  ได้ทราบว่า   พวกอำมาตย์เหล่านั้นได้สละมอบสมบัติ </p><p>ของตนแก่พวกเธอ  ได้ทราบว่า  พวกเธอจงบริโภคสมบัติตามสบายเถิด  พวก</p><p>ภรรยาของอำมาตย์เหล่านั้นกราบทูลถามว่า  ข้าแต่พระราชเทวี  พวกเราจัก</p><p>กระทำอย่างไรดีเล่า.   พระราชเทวีตรัสว่า    เบื้องแรก   พระราชาของพวกเรา </p><p>พระองค์นั้น     ดำรงอยู่ในหนทาง    เอาทรัพย์  ๓  แสนบูชาพระรัตนตรัยแล้ว</p><p>สละพระราชสมบัติที่คล้ายกับก้อนเขฬะ  ออกไปได้ด้วยตั้งพระราชหฤทัยว่า  เรา</p><p>จักบวช      แม้เราได้สดับข่าวสารของพระรัตนตรัย    ก็นำเอาทรัพย์  ๙  แสน</p><p>บูชาพระรัตนตรัยนั้นแล้ว  ก็ขึ้นชื่อว่าสมบัตินั้น  มิใช่จะเป็นทุกข์แด่พระราชา</p><p>อย่างเดียวเท่านั้น  ย่อมเป็นทุกข์แม้แก่เราเหมือนกัน   ใครจักคุกเข่าลงที่พื้นดิน</p><p>แล้ว   อ้าปากรับก้อนเขฬะที่พระราชาถ่มแล้วเล่า   เราไม่มีความต้องการสมบัติ</p><p>เราจักบวชอุทิศพระศาสดา.  พวกภรรยาของพวกอำมาตย์เหล่านั้น    กราบทูลว่า</p><p>ข้าแต่พระราชเทวี   ถึงพวกข้าพระองค์  ก็จักบวชพร้อมกับพระองค์.  พระราช</p><p>เทวีตรัสว่า  ถ้าพวกเจ้าอาจสามารถ  ก็นับว่าเป็นการดี.   พวกภรรยาของพวก</p><p>อำมาตย์เหล่านั้น  กราบทูลว่า  พวกข้าพระองค์    อาจสามารถ    พระเจ้าข้า</p><p>พระราชเทวีตรัสว่า     ถ้าเช่นนั้นพวกเจ้าจงมา     แล้วรับสั่งให้ตระเตรียมรถ</p><p>พันคันเสร็จแล้ว  ก็เสด็จขึ้นรถ   เสด็จออกไปพร้อมกับพวกภรรยาของอำมาตย์</p><p>เหล่านั้น      ในระหว่างทางได้ทอดพระเนตรเห็นแม่น้ำสายแรก    ได้ตรัสถาม </p><p>  เหมือนอย่างที่พระราชาตรัสถามครั้งแรกเช่นกัน     ได้ทรงสดับความเป็นไปทั้ง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 250</p><p>หมดแล้ว   จึงตรัสว่า   พวกเธอจงแลดูหนทางที่พระราชาเสด็จไปแล้วซิ    เมื่อ  </p><p>พวกภรรยาของอำมาตย์เหล่านั้น     กราบทูลว่า    พวกหม่อมฉันมองไม่เห็น</p><p>รอยเท้าของม้าสินธพเลย   แล้วตรัสว่า    พระราชาทรงกระทำสัจกิริยาว่า   เรา</p><p>เป็นผู้ออกไปเพื่ออุทิศพระรัตนตรัยแล้ว       ทรงระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัย</p><p>จึงจักเสด็จไปแล้ว   แม้เราออกมา  ก็เพื่ออุทิศพระรัตนตรัย  ด้วยอานุภาพแห่ง</p><p>พระรัตนตรัย   ขอน้ำนี้จงอย่าเป็นดุจน้ำแก่เราเลย  ดังนี้     ทรงอนุสรณ์ถึงคุณ</p><p>ของพระรัตนตรัย  รถพันคันก็แล่นไปได้   แม่น้ำได้เป็นเช่นกับแผ่นหินดาด.</p><p>รถทุกคันเปียกเพียงแค่ขอบล้อเท่านั้นแล  แม่น้ำอีก  ๒  สายนอกนี้พระนางและ</p><p>ทุกคนก็ได้ข้ามไปแล้ว   ด้วยอุบายวิธีนี้นั่นแล. </p><p>            พระศาสดา   ได้ทรงทราบว่าหญิงเหล่านั้นมาแล้ว    จึงทรงอธิษฐาน</p><p>โดยประการที่พวกภิกษุผู้เป็นสามีซึ่งนั่งอยู่แล้วในสำนักของพระองค์ให้มองไม่</p><p>เห็นหญิงเหล่านั้น    แม้พระราชเทวีกำลังเสด็จมา    ได้ทอดพระเนตรเห็นพระ-</p><p>รัศมี  ซึ่งแผ่ซ่านออกจากพระสรีระของพระศาสดาแล้ว    ก็ได้ทรงจินตนาการ</p><p>เช่นเดียวกับพระเจ้ามหากัปปิยนะเหมือนกัน  แล้วเข้าไปเฝ้าพระศาสดา   ถวาย</p><p>บังคมประทับยืนอยู่    สถานที่อันสมควรข้างหนึ่งแล้วทูลถามว่า    ข้าแต่พระ-</p><p>องค์ผู้เจริญ  พระเจ้ามหากัปปินะ   เสด็จออกเพื่ออุทิศพระองค์  (บัดนี้ ) พระเจ้า</p><p>มหากัปปินะพระองค์นั้น    ประทับอยู่ ณ  ที่ไหนหนอ      ขอพระองค์จงแสดง</p><p>พระราชาพระองค์นั้น    ให้ปรากฏแก่พวกหม่อมฉันเถิดพระเจ้าข้า.  พระศาสดา</p><p>ตรัสว่า    เชิญพวกเธอนั่งก่อนเถอะ   พวกเธอจักได้พบเห็นพระราชาพระองค์</p><p>นั้นในที่นี้แหละ.  หญิงเหล่านั้น แม้ทั้งหมดร่าเริงดีใจพูดกันว่า   นัยว่าพวกเรา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 251</p><p>นั่งแล้วในที่นี้แหละ.  จักได้พบเห็นพวกสามีของพวกเราแน่  ดังนี้  จึงนั่งแล้ว.</p><p>พระศาสดาได้ตรัสแสดงอนุปุพพีกถา    (แก่หญิงทั้งหมด)    ในเวลาจบเทศนา</p><p>พระนางอโนชาเทวี   ก็บรรลุโสดาปัตติผลพร้อมกับหญิงเหล่านั้น    พระมหา-</p><p>กัปปินะเถระพร้อมด้วยพระบริวาร  ได้สดับพระธรรมเทศนาที่พระศาสดาทรง</p><p>แสดงแก่หญิงเหล่านั้นแล้ว     ได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔. ใน</p><p>ขณะนั้น    พระศาสดาได้ทรงแสดงให้หญิงเหล่านั้นเห็นภิกษุเหล่านั้นได้   ก็ใน</p><p>ขณะที่หญิงเหล่านั้นมาถึงแล้ว  ได้เห็นพวกสามีของตน  ซึ่งทรงผ้ากาสาวะ  มี</p><p>ศีรษะโล้นเข้า    จิตก็จะไม่พึงมีอารมณ์เป็นหนึ่งได้    จะไม่พึงอาจเพื่อที่จะทำ</p><p>มรรคและผลให้บังเกิดขึ้นได้    เพราะฉะนั้น     ตั้งแต่เวลาที่พวกเธอมีศรัทธา </p><p>ตั้งมั่นไม่หวั่นไหวแล้ว    พระศาสดาจึงทรงแสดงภิกษุเหล่านั้นผู้ได้บรรลุพระ-</p><p>อรหัตแล้ว  แก่หญิงเหล่านั้น  แม้หญิงเหล่านั้นได้เห็นภิกษุเหล่านั้นแล้ว    ก็ได้</p><p>กราบด้วยเบญจางคประดิษฐ์แล้วเรียนว่า   ท่านผู้เจริญ   กิจแห่งบรรพชิตของ</p><p>ท่านถึงที่สุดแล้ว  ดังนั้นแล้ว  ถวายบังคมพระศาสดา  ยืน  ณ  ที่สมควรข้างหนึ่ง</p><p>แล้วได้ทูลขอบรรพชา.</p><p>           ในขณะที่หญิงเหล่านั้น  กล่าวคำขอบรรพชาอย่างนี้พระศาสดา    ได้</p><p>ทรงดำริถึงการมาของนางอุบลวรรณาเถรี     ในบัดดลที่พระศาสดาทรงดำริ</p><p>แล้วเท่านั้น      นางอุบลวรรณาเถรีนั้น      ก็มาโดยทางอากาศ     รับเอาหญิง</p><p>เหล่านั้น  ทั้งหมดนำไปยังสำนักภิกษุณีโดยทางอากาศแล้ว   จึงให้บรรพชา   ไม่</p><p>นานเท่าไรนักหญิงเหล่านั้น  ทั้งหมด  ก็ได้บรรลุพระอรหัต   พระศาสดาได้ทรง</p><p>พาภิกษุพันรูปไปยังพระเชตวันวิหารโดยทางอากาศ  สดับมาว่า ณ ที่พระเชตวัน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 252</p><p>นั้น    ท่านพระมหากัปปินะเที่ยวเปล่งอุทานว่า   <strong>อโห    สุข   อโห  สข   โอ้  สุข</strong></p><p><strong>จริงหนอ</strong>    โอ้  สุขจริงหนอ  ในสถานที่ต่าง  ๆ  มีที่พักกลางคืนเป็นต้น   ภิกษุ</p><p>ทั้งหลายจึงได้กราบทูลให้พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบว่า       ข้าแต่พระองค์ผู้</p><p>เจริญ  พระมหากัปปิยนะ เที่ยวเปล่งอุทานว่า โอ สุขจริงหนอ  โอ สุขจริงหนอ</p><p>ดังนี้   คงจะเปล่งอุทานปรารภถึงความสุขอัน เกิดแต่พระราชสมบัติของตน</p><p>กระมัง    พระศาสดา  รับสั่งให้เรียกพระมหากัปปินะนั้นมาแล้ว    ตรัสถามว่า</p><p>กัปปินะ    ทราบว่า     เธอเปล่งอุทานปรารภถึงความสุขอันเกิดแก่กามจริง</p><p>หรือ.  พระมหากัปปินะกราบทูลว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  พระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>ย่อมทรงทราบว่าข้าพระองค์เปล่งอุทานปรารภถึงความสุขนั้น   หรือว่าข้าพระ</p><p>องค์เปล่งอุทานปรารภถึงความสุขอื่น.  ลำดับนั้น    พระศาสดาตรัสว่า   ดูก่อน</p><p>ภิกษุทั้งหลาย  บุตรของเรา  จะได้เปล่งอุทานปรารภถึงความสุขอันเกิดแก่กาม</p><p>(หรือว่า)    ความสุขอันเกิดแก่ราชสมบัติก็หามิได้    หากแต่ธรรมปีติ    ย่อม</p><p>บังเกิดขึ้นแก่บุตรของเราผู้ประพฤติธรรมอยู่เท่านั้น     เธอปรารภถึงอมตมหา-</p><p>นิพพานจึงได้เปล่งอุทานอย่างนั้น   ดังนี้  เมื่อจะทรงสืบต่ออนุสนธิแสดงธรรม </p><p>จึงตรัสพระคาถาว่า.</p><p>                             <strong>ผู้มีปีติในธรรม  มีใจผ่องใสแล้ว   ย่อม </strong></p><p><strong>                   อยู่เป็นสุข  บัณฑิตย่อมยินดีในธรรมที่พระอริยเจ้า</strong></p><p><strong>                   ประกาศแล้ว  ในกาลทุกเมื่อ  ดังนี้.</strong></p><p>           ต่อมาวันหนึ่ง    พระศาสดาตรัสเรียกภิกษุทั้งหลายมาว่า  ดูก่อนภิกษุ</p><p>ทั้งหลาย     พระกัปปินะได้แสดงธรรมแก่ภิกษุทั้งหลายหรือเปล่า ?   พวกภิกษุ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 253</p><p>กราบทูลว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  พระมหากัปปินะ  เป็นผู้มีความขวนขวาย</p><p>น้อย   ประกอบอยู่ด้วยความสุขที่เป็นไปในทิฏฐธรรม    ไม่ยอมให้แม้กระทั่ง</p><p>โอวาท.  พระศาสดาทรงมีรับสั่งให้เรียกพระเถระมาแล้ว  ตรัสถามว่า กัปปินะ</p><p>ทราบว่าเธอไม่ยอมให้แม้กระทั่งโอวาทแก่พวกภิกษุอันเตวาสิก   จริงไหม ?</p><p>พระมหากัปปินะกราบทูลว่า  จริง  พระเจ้าข้า.  พระศาสดาตรัสว่า    พราหมณ์</p><p>เธออย่าได้กระทำอย่างนั้นเลย  ตั้งแต่วันนี้ไป   เธอจงแสดงธรรมแก่พวกภิกษุ</p><p>ที่เข้ามาหาแล้ว.      พระเถระทูลรับพระดำรัสของพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วย</p><p>เศียรเกล้าว่า  สาธุ  ดีละ  พระเจ้าข้า  ดังนี้แล้วจึงโอวาทให้สมณะพันรูป   ดำรง </p><p>อยู่ในพระอรหัต     ด้วยการโอวาทเพียงครั้งเดียวเท่านั้น   ด้วยเหตุนั้น    พระ-</p><p>ศาสดา     เมื่อจะทรงสถาปนาพระสาวกของพระองค์ไว้ตามลำดับ     จึงได้ทรง</p><p>สถาปนาไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่า  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   พระมหากัปปินะ  เป็น</p><p>ผู้เลิศกว่าสาวกทั้งหลายของเราผู้ให้โอวาทแก่ภิกษุแล.</p><p>            พระเถระได้บรรลุพระอรหัตผลแล้วอย่างนี้    ระลึกถึงบุรพกรรมของ</p><p>ตน  ได้เกิดความโสมนัสใจ  เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่คนเคยได้ประพฤติมา</p><p>แล้วในกาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม   ชิโน</strong>   ดังนี้ .  บทว่า</p><p><strong>อุทิโต  อชฏากาเส</strong>   ได้แก่   ผุดขึ้น   ตั้งขึ้น  ปรากฏในอากาศทั้งสิ้น   อธิบาย</p><p>ว่า  คล้ายพระอาทิตย์ปรากฏกลางอากาศในฤดูสุรทกาล   ฉะนั้น.  บทว่า</p><p><strong>อกฺขทสฺโส  ตทา อาสึ</strong>    ความว่า   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</p><p>ปทุมุตตระนั้น   เราได้เป็นผู้มีปกติเห็นสาระ  คือ  เป็นผู้มีปกติเห็นประโยชน์</p><p>(เป็นผู้พิพากษาชี้ขาด)  ได้ปรากฏเป็นอาจารย์. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 254</p><p>           บทว่า  <strong>สาวกสสฺ    กตาวิโน</strong>     เชื่อมความว่า    ได้ฟังพระดำรัสของ  </p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น    ซึ่งกำลังทรงประกาศคุณของพระสาวกผู้กล่าว</p><p>สอนภิกษุ คือ ทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งที่เลิศ ได้แก่ทรงประกอบไว้ในหน้าที่</p><p>ที่เป็นไปติดต่อกัน    ทรงยังใจของเราให้ร่าเริงยินดี. </p><p>          บทว่า <strong>หสสมภาโค</strong>  ได้แก่   มีส่วนเสมอกับหงส์.   บทว่า  <strong>หสทุนฺทุ-</strong></p><p><strong>ภินิสฺสโน</strong>  เชื่อมความว่า  มีพระสุรเสียงดุจหงส์ คือ  มีพระดำรัสคล้ายกับเสียง </p><p>มโหระทึกและกลองเภรี   ได้ตรัสว่า   ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   พวกเธอจงดูมหา-</p><p>อำมาตย์ผู้นี้เถิด.    บทว่า   <strong>สมุคฺคตตนูรุห</strong>   ความว่า   มีขนลุกขึ้นชูชันด้วยดี</p><p>หรือว่ามีใจฟูขึ้น  (ด้วยปีติ).  บทว่า   <strong>ชีมูตวณฺณ</strong>  ความว่า    มีวรรณะเสมอ</p><p>ด้วยแก้วมุกดา คือ มีรัศมีแผ่ซ่านออกจากสรีระงดงาม.  บทว่า  <strong>ปิณส</strong> แปลว่า</p><p>มีพระอังสาบริบูรณ์.  บทว่า <strong>ปสนฺนนยนานน</strong>  ความว่า  มีนัยน์ตาและใบหน้า</p><p>ผ่องใส.</p><p>           บทว่า   <strong>กตาวิโน</strong>   เชื่อมความว่า  มหาอำมาตย์นี้นั้น  ปรารถนาตำแหน่ง</p><p>ของภิกษุผู้บำเพ็ญกุศลมาแล้ว       ดำรงอยู่ในตำแหน่งอันเลิศเพราะเขามีความ</p><p>พลอยยินดี  คือมีใจร่าเริง   บทว่า  <strong>สตโส อนุสาสิยา</strong>  ความว่า   พร่ำสอนด้วย</p><p>อำนาจถ้อยคำอันเป็นธรรมสม่ำเสมอเป็นเหตุ.  บทว่า <strong>พาราณสิยมาสนฺเน</strong> ได้</p><p>แก่ในหมู่บ้านช่างหูกใกล้พระนครพาราณสี.  บทว่า <strong>ชาโต  เกนิยชาติย</strong>  ความ</p><p>ว่า  เกิดในตระกูลช่างทอผ้า  คือ ในตระกูลช่างหูก.  คำที่เหลือ    มีเนื้อความ</p><p>พอที่จะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                        จบอรรถกถามหากัปปินเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 255</p><p>       <strong>ทัพพมัลลปุตตเถราปทานที่  ๔  (๔๓๕)</strong></p><p>    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระทัพพมัลลปุตตเถระ</strong></p><p>                              <strong> [๑๒๔]  พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุต-</strong></p><p><strong>        ตระ   ทรงรู้แจ้งโลกทั้งหมดที่เป็นมุนี  มีพระจักษุ</strong></p><p><strong>        ได้เสด็จอุบัติขึ้นในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                              พระองค์ทรงตรัสสอน  ทำสัตว์ให้รู้ชัด</strong></p><p><strong>        ยังสรรพสัตว์ให้ข้ามวัฏสงสาร  ทรงฉลาดใน </strong></p><p><strong>        เทศนา  เป็นผู้เบิกบาน  ทรงยังประชุมชนเป็น</strong></p><p><strong>        อันมากให้ข้ามพ้นไปได้</strong></p><p><strong>                              พระองค์เป็นผู้พระอนุเคราะห์  ทรงประกอบ</strong></p><p><strong>        ด้วยพระกรุณา  ทรงแสวงหาประโยชน์แก่สรรพ-</strong></p><p><strong>        สัตว์  ยังเดียรถีย์ที่มาเฝ้าทุกคนให้ดำรงอยู่ใน</strong></p><p><strong>        เบญจศีล</strong></p><p><strong>                              เมื่อเป็นเช่นนี้  พระศาสนาจึงหมดความ</strong></p><p><strong>        อากูล  ว่างจากพวกเดียรถีย์  และวิจิตรด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        อรหันต์ผู้คงที่  มีความชำนิชำนาญ</strong></p><p><strong>                              พระมหามุนีพระองค์นั้นสูง  ๕๘  ศอก  มี</strong></p><p><strong>        พระฉวีวรรณงามคล้ายทองคำอันล้ำค่า  มีพระ-</strong></p><p><strong>        ลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ</strong>   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 256</p><p>                            <strong> ครั้งนั้นอายุขัยของสัตว์แสนปี  พระชิน-</strong></p><p><strong>        สีห์พระองค์นั้น  ดำรงพระชนม์อยู่โดยกาลประมาณ</strong></p><p><strong>        เท่านั้น   ทรงยังประชุมชนเป็นอันมากให้ข้ามพ้น</strong></p><p><strong>        วัฏสงสารไปได้</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราเป็นบุตรเศรษฐี  มียศใหญ่ </strong></p><p><strong>        ในพระนครหังสวดี  เข้าไปเฝ้าพระองค์ผู้ส่องโลก</strong></p><p><strong>        ให้สว่างไปทั่ว  แล้วได้สดับพระธรรมเทศนา</strong></p><p><strong>                            เราได้ฟังพระดำรัสของพระศาสดาผู้ตรัส</strong></p><p><strong>        สรรเสริญสาวกของพระองค์  ผู้แต่งตั้งเสนาสนะ</strong></p><p><strong>        ให้ภิกษุทั้งหลาย  ก็ชอบใจ</strong></p><p><strong>                            จึงทำอธิการแด่พระองค์ผู้ทรงแสวงหา</strong></p><p><strong>        คุณอันใหญ่พร้อมทั้งพระสงฆ์แล้ว  หมอบลง</strong></p><p><strong>        แทบพระบาทด้วยเศียรเกล้า  แล้วปรารถนา</strong></p><p><strong>        ฐานันดรนั้น</strong></p><p><strong>                            แท้จริง ในครั้งนั้น  พระมหาวีรเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>        องค์นั้น  ได้ทรงพยากรณ์กรรมของเราไว้ว่า</strong></p><p><strong>                            เศรษฐีบุตรนี้  ได้นิมนต์พระโลกนายก</strong></p><p><strong>        พร้อมด้วยพระสงฆ์ให้ฉันตลอด  ๗  วัน  เขาจักมี</strong></p><p><strong>        อินทรีย์ดังใบบัว  มีจะงอยบ่าเหมือนของราชสีห์</strong></p><p><strong>        มีผิวพรรณดุจทองคำ  หมอบอยู่แทบเท้าของเรา</strong></p><p><strong>        ปรารถนาตำแหน่งอันสูงสุด</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 257</p><p>                              <strong> ในกัปที่แสนแต่กัปนี้พระศาสดามีพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่า  โคดม  ซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกาก-</strong></p><p><strong>        ราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                              เศรษฐีบุตรนี้จักได้เป็นสาวกของพระ- </strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าพระองค์นั้น  ปรากฏโดยชื่อว่า  ทัพพะ  เป็น</strong></p><p><strong>        ภิกษุผู้เลิศฝ่ายจัดแจงเสนาสนะตามที่ปรารถนา</strong></p><p><strong>        ด้วยกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว  และด้วยการตั้ง</strong></p><p><strong>        เจตน์จำนงไว้   เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไปสวรรค์</strong></p><p><strong>        ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                              เราได้เสวยราชสมบัติในเทวโลก  ๓๐๐</strong></p><p><strong>        ครั้ง  และได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๕๐๐  ครั้ง เป็น</strong></p><p><strong>        พระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยคณานับมิได้</strong></p><p><strong>        เพราะกรรมนั้นนำไป  เราจึงมีความสุขในที่ทุก</strong></p><p><strong>        สถาน</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่  ๙๑  แต่ภัทรกัปนี้  พระนายก</strong></p><p><strong>        พระนามว่าวิปัสสี  ผู้มีพระเนตรงาม  ทรงเห็น</strong></p><p><strong>        แจ้งธรรมทั้งปวงได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  เราเป็นผู้มี</strong></p><p><strong>        จิตขัดเคือง  ได้พูดตู่สาวกของพระพุทธเจ้าผู้คงที่</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น  ผู้สิ้นอาสวะทั้งปวงแล้ว  ทั้ง ๆ  ที่รู้</strong></p><p><strong>        อยู่ว่าท่านเป็นผู้บริสุทธิ์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 258</p><p>                             <strong> และเราจับสลากแล้ว  ถวายข้าวสุกที่</strong></p><p><strong>        หุงด้วยน้ำนม  แก่พระเถระทั้งหลาย  ผู้แสวงหา</strong></p><p><strong>        คุณใหญ่  ผู้เป็นสาวกของพระผู้แกล้วกล้ากว่า</strong></p><p><strong>        นรชนพระองค์นั้นแหละ </strong></p><p><strong>                             ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้าผู้เป็นพงศ์พันธ์</strong></p><p><strong>        ของพรหม  มีพระยศใหญ่  ประเสริฐกว่านัก-</strong></p><p><strong>        ปราชญ์ พระนามว่า  กัสสปะ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        พระองค์ทรงยังศาสนธรรมให้รุ่งโรจน์  ข่มขี่</strong></p><p><strong>        เดียรถีย์ผู้หลอกลวงเสีย  ทรงแนะนำเวไนยสัตว์</strong></p><p><strong>        แล้ว  เสด็จปรินิพพานพร้อมทั้งพระสาวก</strong></p><p><strong>                             ครั้นเมื่อพระโลกนาถเจ้าพร้อมทั้งพระ-</strong></p><p><strong>        สาวกปรินิพพานแล้ว  ครั้นเมื่อศาลธรรม  กำลัง</strong></p><p><strong>        จะสิ้นสูญอันตรธาน   ทวยเทพและมนุษย์พากัน</strong></p><p><strong>        สลดใจ  สยายผม  มีหน้าเศร้า  คร่ำครวญว่า</strong></p><p><strong>                             ดวงตาคือธรรมจักดับแล้ว  เราจักไม่ได้</strong></p><p><strong>        เห็นท่านที่มีวัตรดีงามทั้งหลาย  เราจักไม่ได้ฟัง</strong></p><p><strong>        พระสัทธรรม  น่าสังเวช  เราเป็นคนมีบุญน้อย</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  พื้นปฐพีทั้งหมดนี้  ทั้งใหญ่ทั้ง</strong></p><p><strong>        หนาได้ไหวสะเทือน  สาครสมุทรได้  แม่น้ำ</strong></p><p><strong>        ร้องอย่างน่าสงสาร </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 259</p><p>                            อมนุษย์ตีกลองดังทั่วทั้งสี่ทิศ   อสนีบาต</p><p>                อันน่ากลัวตกลงไปรอบ ๆ อุกกาบาตตกจากท้องฟ้า</p><p>                ดาวหางปรากฏ  เกลียวแห่งเปลวไฟมีควันพวยพุ่ง</p><p>                หมู่มฤคร้องครวญครางอย่างน่าสงสาร</p><p>                            ครั้งนั้น  เราทั้งหลายเป็นภิกษุรวม  ๗  รูป</p><p>                ด้วยกัน  ได้เห็นความอุบาทว์อันร้ายแรง  แสดง</p><p>                เหตุว่าพระศาสนาจะสิ้นสูญ  จึงเกิดความสังเวช</p><p>                คิดกันว่า </p><p>                            เว้นพระศาสนาเสีย  ไม่ควรที่เราจะมี</p><p>                ชีวิตอยู่  เราทั้งหลายจึงจะเข้าไปสู่ป่าใหญ่แล้ว</p><p>                บำเพ็ญเพียรตามคำสอนของพระชินสีห์เจ้า</p><p>                            ครั้งนั้น  เราทั้งหลายได้พบภูเขาหินใน</p><p>                ป่าสูงลิ่ว  เราไต่ขึ้นทางพะอง        แล้วผลักพะอง</p><p>                ให้ตกลงเสีย</p><p>                            ครั้งนั้น  พระเถระได้ตักเตือนเราว่าการ</p><p>                อุบัติแห่งพระพุทธเจ้าหาได้ยาก  อีกประการหนึ่ง</p><p>                ความเชื่อที่บุคคลได้ไว้  ก็หาได้ยาก  และพระ-</p><p>                ศาสนายังเหลืออีกเล็กน้อย</p><p>                            ผู้ที่ปล่อยเวลาให้ผ่านไปเสีย  จะต้องตก</p><p>                ลงไปในสาคร  คือความทุกข์อันไม่มีที่สิ้นสุด   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 260</p><p>        <strong> เพราะฉะนั้น  พวกเราควรกระทำความเพียร  ตลอด</strong></p><p><strong>        เวลาที่พระศาสนายังดำรงอยู่เถิด  ดังนี้</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น      พระเถระนั้นเป็นพระอรหันต์ </strong></p><p><strong>        พระอนุเถระได้เป็นอนาคามี  พวกเราที่เหลือ</strong></p><p><strong>        จากนี้  เป็นผู้มีศีลบริสุทธิ์ประกอบความเพียร  จึง</strong></p><p><strong>        ได้ไปยังเทวโลก </strong></p><p><strong>                             องค์ที่ข้ามสงสารไปได้ปรินิพพานแล้ว</strong></p><p><strong>        อีกองค์หนึ่งเกิดในชั้นสุทธาวาส,  เราทั้งหลาย คือ</strong></p><p><strong>        ตัวเรา ๑ พระปุกกุสาติ   ๑   พระสภิยะ  ๑  พระ-</strong></p><p><strong>        พาหิยะ  ๑  พระกุมารกัสสปะ ๑    เกิดในที่นั้น   ๆ </strong></p><p><strong>        อันพระโคดมบรมศาสดา  ทรงอนุเคราะห์     จึง</strong></p><p><strong>        หลุดพ้นไปจากเครื่องจองจำ  คือ  สังสารวัฏได้</strong></p><p><strong>                             เราเกิดในพวกมัลลกษัตริย์ในพระนคร</strong></p><p><strong>        กุสินารา  เมื่อเรายังอยู่ในครรภ์นั่นแล    มารดาได้</strong></p><p><strong>        ถึงแก่กรรม  เขาช่วยกันยกสรีระขึ้นสู่เชิงตะกอน</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น    เราตกลงมา   ตกลงไปในกอง</strong></p><p><strong>        ไม้  ฉะนั้นจึงปรากฏนามว่า  ทัพพะ  ด้วยผลแห่ง</strong></p><p><strong>        การประพฤติพรหมจรรย์  เรามีอายุได้  ๗  ขวบ</strong></p><p><strong>        ก็หลุดพ้นจากกิเลส  ด้วยผลที่ถวายข้าวสุก</strong></p><p><strong>        ผสมน้ำนม  เราจึงเป็นผู้ประกอบด้วยองค์  ๕  ด้วย</strong></p><p><strong>        บาปเพระกล่าวตู่พระขีณาสพ  เราจึงถูกคนโจท</strong></p><p><strong>        มากมาย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 261</p><p>                            บัดนี้เราล่วงบุญและบาปได้ทั้งสองอย่าง</p><p>แล้ว  ได้บรรลุบรมสันติ  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</p><p>                            เราแต่งตั้งเสนาสนะให้ท่านผู้มีวัตรอันดี</p><p>        งามทั้งหลายยินดี  พระพิชิตมารทรงพอพระทัยใน</p><p>        คุณข้อนั้นจึงได้ทรงตั้งเราไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ</p><p>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</p><p>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>        ทราบว่า  ท่านพระทัพพมัลลปุตตเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล </p><p>                          จบทัพพมัลลปุตตเถราปทาน</p><p>               <strong>๕๓๔.  อรรถกถาทัพพมัลลปุตตเถราปทาน</strong></p><p>        พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๔   ดังต่อไปนี้  :-</p><p>        อปทานของท่านพระทัพพมัลลปุตตเถระ  อันมีคำเริ่มต้นว่า <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้.</p><p>        แม้พระเถระรูปนี้      ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมแต่บุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากใน</p><p>ภพนั้น  ๆ  ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า    ปทุมุตตระ    ท่านได้</p><p>เกิดเป็นบุตรเศรษฐี   ได้เป็นผู้สมบูรณ์ด้วยสมบัติ     เขาเลื่อมใสในพระศาสดา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 262</p><p>กำลังฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดาอยู่ได้มองเห็นภิกษุรูปหนึ่ง    ผู้ซึ่ง</p><p>พระศาสดาทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าภิกษุผู้จัดแจงเสนาสนะแล้ว</p><p>มีใจเลื่อมใส    นิมนต์ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข    ได้ถวายมหาทาน</p><p>ตลอด ๗ วัน  พอล่วงได้ ๗ วัน ได้หมอบลงแทบพระบาทของพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>แล้ว     ปรารถนาตำแหน่งนั้น      แม้พระผู้มีพระภาคเจ้า    ทรงทราบถึงความ</p><p>สำเร็จของเขาจึงได้ตรัสพยากรณ์แล้ว. </p><p>           เขาได้บำเพ็ญกุศลกรรมจนตลอดชีวิตแล้วจุติจากอัตภาพนั้น  ได้เสวย</p><p>ทิพยสมบัติในหมู่เทวดาชั้นดุสิตเป็นต้น   แล้วจุติจากอัตภาพนั้น    ในกาลแห่ง</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าวิปัสสี   เขาได้บังเกิดในตระกูลแห่งหนึ่ง  เพราะ</p><p>ได้คบหากับอสัปบุรุษ    แม้รู้ว่าภิกษุสาวกของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น</p><p>เป็นพระอรหันต์ก็ยังได้พูดกล่าวตู่ด้วยคำไม่จริง.    เขาได้ถวายสลากภัตรน้ำนม</p><p>แด่พระสาวกทั้งหลาย  ของพระพุทธเจ้าพระองค์นั้นนั่นแล.   เขาได้ทำบุญจน</p><p>ตลอดอายุแล้ว  ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ได้เสวยสมบัติในโลกทั้ง </p><p>๒  แล้ว  ในกาลแห่งพระกัสสปทศพล  เขาได้บังเกิดในเรือนอันมีสกุล  ในกาล</p><p>ที่สุดบวชแล้วในพระศาสนา  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าปรินิพพานแล้ว     ความ</p><p>โกลาหลอลหม่านก็ได้เกิดขึ้นในสกลโลก  ภิกษุ ๗ รูป    เป็นบรรพชิตในรูป</p><p>ยังภูเขาลูกหนึ่งในท่ามกลางป่า    ในปัจจันตชนบทแล้ว     ผลักพะองให้ตกลง</p><p>ด้วยคิดว่า ความหวังในชีวิต   จงตกลงไป  ความสิ้นอาลัย   จงจมลงไปเสียเถิด</p><p>หัวหน้าพระเถระผู้ให้โอวาทแก่ภิกษุเหล่านั้น    ภายใน ๗ วัน     ก็ได้เป็นพระ-</p><p>อรหันต์. พระเถระที่รองลงมาจากพระเถระนั้น  ได้เป็นพระอนาคามี. พระเถระ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 263</p><p>อีก  ๕  รูปนอกนี้      เป็นผู้มีศีลบริสุทธิ์       จุติจากอัตภาพนั้นแล้วไปบังเกิดใน</p><p>เทวโลก.  ได้เสวยทิพยสุขในเทวโลกนั้นตลอดพุทธันดรหนึ่ง.  ในพุทธุปบาท</p><p>กาลนี้  ภิกษุ ๔  รูปเหล่านั้นคือ ปุกกุสาติ  ๑  สภิยะ ๑  พาหิยะ ๑ กุมารกัสสปะ ๑</p><p>ได้บังเกิดแล้วในที่นั้น    ส่วนพระเถระนี้ได้บังเกิดในอนุปิยนครในมัลลรัฐ.</p><p>มารดาได้กระทำกาละเสีย  ในระหว่างที่ทารกนั้นยังมิทันได้ออกจากท้องมารดา</p><p>แล.   ลำดับนั้น  บุคคลหนึ่ง  จึงให้ช่วยกันยกร่างของนางขึ้นวางบนจิตกาธาน</p><p>เพื่อทำการฌาปนกิจ     แล้วได้ช่วยกันรับประคับประคองกุมารซึ่งตกลงมาใน</p><p>ระหว่างกองไม้ไว้.  ดังนี้  พระเถระนี้  จึงได้ปรากฏชื่อว่า  ทัพพมัลลบุตร เพราะ</p><p>ตกลงมาที่กองไม้.     ในกาลต่อมา     ด้วยอำนาจบุญสมภารที่ทำไว้ในปางก่อน</p><p>ท่านจึงได้บวชแล้วประกอบความเพียรเจริญกัมมัฏฐาน    ไม่นานเท่าไรนัก ก็ได้</p><p>บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔. </p><p>           ลำดับนั้น    พระศาสดา    จึงทรงมอบหมายท่านไว้ในตำแหน่งจัด</p><p>เสนาสนะ     และในตำแหน่งจัดแจงเรื่องภัตรแก่ภิกษุทั้งหลาย     เพราะว่าท่าน</p><p>วางตนเป็นกลาง  และเพราะท่านมีอานุภาพสมบูรณ์  และพระภิกษุสงฆ์ทั้งหมด</p><p>ก็พร้อมกันยกย่องท่าน    อันว่าเรื่องนั้นได้มาแล้วในวินัยขันธกะนั้นแล.    ใน</p><p>กาลต่อมาพระเถระได้เจาะจงสลากภัตรของท่านผู้ให้สลากอันประเสริฐคนหนึ่ง</p><p>แก่พวกภิกษุเมตติยภูมชกะ.  พวกภิกษุเหล่านั้น   ร่าเริงดีใจ  พูดกันว่าพรุ่งนี้</p><p>พวกเราจักบริโภคภัตรที่เจือด้วยถั่วเขียวเนยใสและน้ำผึ้งของเรา    ดังนี้แล้วจึง</p><p>ได้มีความอุตสาหะ.    ฝ่ายอุบาสกนั้น    ทราบว่าถึงวาระของภิกษุเหล่านั้นจึงสั่ง</p><p>นางทาสีว่า  แน่ะแม่  พรุ่งนี้ภิกษุเหล่าใดจักมาถึงในที่นี้เจ้าจงอังคาสภิกษุเหล่านั้น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 264</p><p>ด้วยข้าวปลายเกรียน     มีน้ำผักดองเป็นที่  ๒      แม้ทาสีนั้นก็ได้นิมนต์ให้</p><p>ภิกษุเหล่านั้นผู้มาถึงแล้วให้นั่ง  ณ  ที่มุมซุ้มประตู   นิมนต์ท่านบริโภคแล้วอย่าง</p><p>ที่นายสั่งนั่นแล.    ภิกษุเหล่านั้น     ไม่พอใจ   เดือดดาลอยู่ด้วยความโกรธ  ผูก</p><p>อาฆาตในพระเถระพูดติเตียนว่า    พระเถระรูปนั้นแหละ  ทำใช้ให้ทายกผู้ให้</p><p>ภัตอันอร่อย  สั่งให้ให้ภัตรอันไม่อร่อยแก่พวกเรา  จึงมีความทุกข์   เศร้าใจ</p><p>นั่งแล้ว.  ลำดับนั้น    นางภิกษุณีชื่อว่าเมตติยาจึงถามภิกษุเหล่านั้นว่า    ข้าแต่ </p><p>ท่านผู้เจริญ  ท่านมีความทุกข์ใจเรื่องอะไร ? ภิกษุเหล่านั้นพูดว่า   น้องหญิง ! </p><p>เรื่องอะไรพวกเราจึงมาถูกพระทัพพมัลลบุตรเบียดเบียน   คอยเพ่งโทษ.  นาง</p><p>ภิกษุณีจึงถามว่า ข้าแต่ท่านผู้เจริญ  มีเรื่องอะไรที่ดิฉันพอสามารถจะช่วยทำได้</p><p>ไหม ?   ภิกษุเหล่านั้นพูดว่า  เธอจงยกโทษของพระทัพพมัลลบุตรนั้นขึ้นเถิด.</p><p>นางภิกษุณีนั้น จึงได้กระทำการกล่าวตู่ยกโทษแก่พระเถระในเรื่องนั้น  ๆ.   ภิกษุ</p><p>ทั้งหลายได้สดับเรื่องนั้นแล้ว     จึงกราบทูลให้พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงทราบ</p><p>ลำดับนั้น       พระผู้มีพระภาคเจ้า       จึงรับสั่งเรียกหาพระทัพพมัลลบุตรแล้ว</p><p>ตรัสถามว่า  ทัพพะ  ได้ยินว่าเธอได้กระทำประการอันแปลกแก่นางเมตติยา</p><p>ภิกษุณี   จริงไหม ?  พระทัพพมัลลบุตรกราบทูลว่า     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าย่อมทรงทราบว่าข้าพระองค์เป็นอย่างไร.  พระผู้มีพระภาค-</p><p>เจ้าตรัสว่า  ทัพพะ  พวกทัพพมัลลบุตรทั้งหลาย    ย่อมไม่อธิบายอย่างนั้นแล</p><p>เธอจงบอกมาว่า  เป็นผู้กระทำหรือว่าไม่ได้เป็นผู้กระทำ.   พระทัพพมัลลบุตร</p><p>กราบทูลว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ   ข้าพระองค์ไม่ได้เป็นผู้กระทำพระเจ้าข้า.</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า  พวกเธอจงประกอบภิกษุเหล่านั้นให้เมตติยาภิกษุณี </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 265</p><p>พินาศเสีย   ภิกษุทั้งหลายมีพระอุบาลีเถระเป็นประธาน    จึงสั่งให้นางภิกษุณี</p><p>นั้นสึกเสียแล้ว  ซักถามพวกภิกษุเมตติยภูมชกะ  เมื่อพวกภิกษุเหล่านั้น   กราบ</p><p>เรียนว่า  พวกเราได้ใช้นางภิกษุณีนั้นเอง   ดังนี้แล้วจึงได้พากันกราบทูลเรื่อง</p><p>นั้นแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าให้ทรงทราบ.  พระผู้มีพระภาคเจ้า    จึงทรงบัญญัติ</p><p>อาบัติสังฆาทิเสสในเพราะกล่าวตู่เรื่องอันไม่มีมูลแก่พวกภิกษุเมตติยภูมชกะ.</p><p>           ก็โดยสมัยนั้นแล   พระทัพพเถระเมื่อจะจัดแจงเสนาสนะสำหรับพวก</p><p>ภิกษุ   คือเมื่อจะส่งพวกภิกษุผู้ที่เสมอกันไปในพระมหาวิหาร ๑๘ แห่ง    รอบ</p><p>พระเวฬุวันมหาวิหาร  ในส่วนแห่งราตรีในเวลามืด   ใช้นิ้วทำแสงประทีป</p><p>ให้ลุกโพลงแล้ว      ส่งพวกภิกษุผู้ไม่มีฤทธิ์ไปด้วยแสงสว่างนั้นนั่นแล     เมื่อ</p><p>หน้าที่จัดแจงเสนาสนะและหน้าที่จัดแจงเรื่องภัตรของพระเถระเกิดปรากฎแล้ว</p><p>อย่างนั้น     พระศาสดาเมื่อจะทรงแต่งตั้งพระทัพพเถระไว้ในฐานันดร     ใน</p><p>ท่ามกลางหมู่พระอริยเจ้าจึงทรงแต่งตั้งไว้ในตำแหน่งที่เลิศว่า     ดูก่อนภิกษุ</p><p>ทั้งหลาย   พระทัพพมัลลบุตร   เป็นผู้เลิศแห่งหมู่ภิกษุสาวกของเรา   ผู้จัดแจง</p><p>เสนาสนะแล.</p><p>           พระเถระ   ระลึกถึงบุรพกรรมของตน  เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะ</p><p>ประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้น</p><p>ว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม   ชิโน</strong>  ดังนี้   ถ้อยคำนั้นทั้งหมดมีเนื้อความดังที่ข้าพเจ้า</p><p>ได้กล่าวไว้แล้วในหนหลังนั่นแล.   เธอมีความว่าในกัปที่ ๙๑ แต่นี้ไป    พระ</p><p>ผู้นำของชาวโลกพระนามว่า วิปัสสีทรงได้อุบัติขึ้นแล้วในโลกแล.   บทว่า </p><p><strong>ทุฏฺจิตฺโต</strong>  ความว่าผู้มีจิตอันโทษประทุษร้ายแล้ว  คือ  ผู้มีจิตไม่ผ่องใสเพราะ</p><p>สมาคมกับคนไม่ดี.  บทว่า  <strong>อุปวทึ   สาวก  ตสฺส</strong>   ความว่า  เราได้ให้ร้ายพระ</p><p>สาวกที่เป็นพระขีณาสพ     ของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น   คือ  เราได้ยก </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 266</p><p>เอาถ้อยคำที่ไม่เป็นจริงกล่าวทับถม    ได้แก่เราได้กระทำการกล่าวตู่ด้วยเรื่องที่</p><p>ไม่เป็นจริง.  บทว่า  <strong>ทุนฺทุภิโย</strong>    ความว่า    เภรีท่านเรียกว่าทุนทุภิ    กลอง</p><p>มะโหระทึกเพราะเปล่งเสียงว่า ทุง  ทุง  ดังนี้.  บทว่า <strong>นาทยึสุ</strong>  แปลว่า  เปล่ง</p><p>เสียงดัง.  บทว่า   <strong>สมนฺตโต  อสนิโย</strong>  เชื่อมความว่า    ประกอบลงแล้วในหิน</p><p>คือให้พินาศไปโดยทิศาภาคทั้งหมด    รวมความว่า    สายฟ้าอาชญาของเทวดา</p><p>อัน นำมาซึ่งความหวาดกลัวได้ผ่าแล้ว.  บทว่า  <strong>อุกฺกา  ปตึสุ  นภสา</strong>   ความว่า</p><p>ก่อกองไฟได้ตกลงแล้ว   จากอากาศ.   บทว่า  <strong>ธุมเกตุ  จ  ทิสฺสติ</strong>   ความว่า  และ</p><p>กองไฟอันประกอบด้วยกลุ่มควัน  ย่อมปรากฏชัดเจน.  คำที่เหลือ   มีเนื้อความ</p><p>พอที่จะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                          จบอรรถาทัพพมัลลปุตตเถราปทาน </p><p>                                                   </p><p>                           <strong>กุมารกัสสปเถราปทานที่ ๕  (๕๓๕)</strong></p><p>                        <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระกุมารกัสสปเถระ</strong></p><p>                <strong> [๑๒๕]   ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระ-</strong></p><p><strong>        ผู้มีพระภาคเจ้าผู้นายก  ทรงเกื้อกูลแก่สัตว์โลก</strong></p><p><strong>        ทั้งปวง  เป็นนักปราชญ์  มีพระนามว่าปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>        ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                ครั้งนั้น  เราเป็นพราหมณ์มีชื่อเสียง</strong></p><p><strong>        โด่งดัง  รู้จบไตรเพท เที่ยวไปในที่พักสำราญ</strong></p><p><strong>        กลางวัน  ได้พบพระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้นายกของ</strong></p><p><strong>        โลก  กำลังทรงประกาศสัจจะ  ๔  ทรงยัง</strong></p><p><strong>        มนุษย์พร้อมด้วยทวยเทพให้ตรัสรู้  กำลังทรง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 267</p><p>        <strong> สรรเสริญพระสาวกของพระองค์  ผู้กล่าวธรรม</strong></p><p><strong>        กถาวิจิตรอยู่ในหมู่มหาชน</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราชอบใจ  จึงได้นิมนต์พระ-</strong></p><p><strong>        ตถาคตแล้วประดับประดามณฑปให้สว่างไสวด้วย</strong></p><p><strong>        รัตนะนานาชนิด  ด้วยผ้าอันย้อมด้วยสีต่าง ๆ </strong></p><p><strong>        นิมนต์พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยพระสงฆ์ให้เสวยและ</strong></p><p><strong>        ฉันในมณฑปนั้น  เรานิมนต์พระพุทธเจ้าพร้อม</strong></p><p><strong>        ด้วยพระสาวกให้เสวยและฉันโภชนะมีรสอันเลิศ</strong></p><p><strong>        ต่าง ๆ ถึง  ๗  วัน  </strong></p><p><strong>                            แล้วเอาดอกไม้ที่สวยงามต่าง ๆ ชนิด</strong></p><p><strong>        เป็นที่อาศัยอยู่แห่งกรุณา  ได้ตรัสว่า  จงดูพราหมณ์</strong></p><p><strong>        นี้  ผู้มีปากและตาเหมือนดอกปทุมมากด้วยความ</strong></p><p><strong>        ปรีดาปราโมทย์  มีกายและใจฟูขึ้นเพราะโสมนัส</strong></p><p><strong>        นำความร่าเริงมา  จักษุเบิกกว้าง มีความปรารถนา</strong></p><p><strong>        ในศาสนาของเรา  หมอบลงแทบบาทมูลาของเรา</strong></p><p><strong>        มีความประพฤติมั่น  มีใจโสมนัส  เขาปรารถนา</strong></p><p><strong>        ฐานันดรนั้น  คือ การกล่าวธรรมกถาอันวิจิตร</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระศาสดามีพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่าโคดม  ซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช</strong></p><p><strong>        จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 268</p><p>                            <strong> ผู้นี้จักเป็นธรรมทายาทของพระศาสดา</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น   จักเป็นโอรสอันธรรมเนรมิต  จัก</strong></p><p><strong>        มีนามว่ากุมารกัสสปะเป็นสาวกของพระศาสดา</strong></p><p><strong>                            เพราะอำนาจดอกไม้และผ้าอันวิจิตรกับ</strong></p><p><strong>        รัตนะ  เขาจักถึงความเป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ผู้กล่าวธรรมกถาอันวิจิตร </strong></p><p><strong>                            เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว  และเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                            เราท่องเที่ยวไปในภพน้อยภพใหญ่</strong></p><p><strong>        เหมือนตัวละครหมุนเวียนอยู่กลางเวทีเต้นรำ</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น  เราเป็นบุตรของเนื้อชื่อสาขะหยั่งลงใน</strong></p><p><strong>        ครรภ์แห่งแม่เนื้อ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เมื่อเราอยู่ในท้องมารดาของ</strong></p><p><strong>        เรา  ถึงเวรที่จะต้องถูกฆ่า  มารดาของเราถูกเนื้อ</strong></p><p><strong>        สาขะทอดทิ้ง  จึงยึดเอาเนื้อนิโครธเป็นที่พึ่ง</strong></p><p><strong>                            มารดาของเราอันพญาเนื้อนิโครธ  ช่วย</strong></p><p><strong>        ให้พ้นจากความตาย  สละเนื้อสาขะแล้ว  ตัก</strong></p><p><strong>        เตือนเราผู้เป็นบุตรของตัวในครั้งนั้นอย่างนี้ว่า</strong></p><p><strong>                            ควรคบหาแต่เนื้อโครธเท่านั้น  ไม่ควร</strong></p><p><strong>        เข้าไปคบหาเนื้อสาขะ  ตายในสำนักเนื้อนิโครธ</strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่า  มีชีวิตอยู่ในสำนักเนื้อสาขะจะประ-</strong></p><p><strong>        เสริฐอะไร.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 269</p><p>                            <strong> เรา  มารดาของเรา  และเนื้อนอกจากนี้</strong></p><p><strong>        อันเนื้อนิโครธ  ผู้เป็นเป็นนายฝูงนั้นพร่ำสอน  อาศัย</strong></p><p><strong>        โอวาทของเนื้อนิโครธนั้น  จึงได้ไปยังที่อยู่อาศัยคือ  ส</strong></p><p><strong>        คือ   สวรรค์ชั้นดาวดึงส์อันรื่นรมย์       ประหนึ่งว่าไป</strong></p><p><strong>        ยังเรือนของตัวที่ทิ้งจากไป  ฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                            เมื่อพระศาสนาของพระกัสสปธีรเจ้า </strong></p><p><strong>        กำลังถึงความสิ้นสูญอันตรธาน เราได้ขึ้นภูเขาอัน</strong></p><p><strong>        ล้วนด้วยหิน    บำเพ็ญเพียรตามคำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>        พิชิตมาร</strong></p><p><strong>                            ก็บัดนี้    เราเกิดในสกุลเศรษฐีในพระ-         </strong></p><p><strong>        นครราชคฤห์   มารดาของเรามีครรภ์  ออกบวช</strong></p><p><strong>        เป็นภิกษุณี  พวกภิกษุณี   รู้ว่ามารดาของเรามีครรภ์  </strong></p><p><strong>        จึงนำไปหาพระเทวทัต     พระเทวทัตนั้น   กล่าวว่า </strong></p><p><strong>        จงนาสนะภิกษุณีผู้ลามกนี้เสีย</strong></p><p><strong>                            ถึงในบัดนี้มารดาบังเกิดเกล้าของเรา   เป็น</strong></p><p><strong>        ผู้อันพระพิชิตมารจอมมุนีทรงอนุเคราะห์ไว้   จึง</strong></p><p><strong>        ได้ถึงความสุขในสำนักของภิกษุณี</strong></p><p><strong>                            พระเจ้าแผ่นดินพระนามว่าโกศล      ได้</strong></p><p><strong>        ทรงทราบเรื่องนั้นจึงทรงเลี้ยงดูเราไว้ด้วยเครื่อง</strong></p><p><strong>        บริหารแห่งกุมาร   และตัวเรามีชื่อว่ากัสสปะ    เพราะ</strong></p><p><strong>        อาศัยท่านพระมหากัสสปเถระ     เราจึงถูกเรียกว่า</strong></p><p><strong>        กุมารกัสสปะ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 270</p><p>                            <strong> เพราะได้สดับพระธรรมเทศนา  ที่พระพุทธเจ้า   ที่พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าทรงแสดงว่า  กายเช่นเดียวกับจอมปลวก</strong></p><p><strong>                            จิตของเราจึงพ้นอาสวะทั้งปวง  เราได้รับ</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งเอตทัคคะ  ก็เพราะทรมานพระเจ้าปายาสิ</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>        ทราบว่า   ท่านพระกุมารกัสสปะได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong> </p><p>                        จบกุมารกัสสปเถราปทาน</p><p>                                จบภาณวารที่  ๒๔ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 271</p><p>    <strong>๕๓๕.    อรรถกถากุมารกัสสปเถราปทาน</strong>  </p><p>        พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๕  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>        อปทานของท่านพระกุมารกัสสปเถระ   อันมีคำเริ่มต้นว่า   <strong>อิโต</strong></p><p><strong>สตสหสฺสมฺหิ</strong>  ดังนี้. </p><p>        ได้ทราบว่า  พระเถระรูปนี้   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม</p><p>ว่า  ปทุมุตตระ  ท่านได้บังเกิดในตระกูลพราหมณ์  บรรลุนิติภาวะแล้ว    วัน</p><p>หนึ่ง  ขณะที่กำลังฟังธรรมในสำนักของพระศาสดา  ได้เห็นภิกษุรูปหนึ่ง  ซึ่ง</p><p>พระศาสดาทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เสิศกว่าภิกษุผู้กล่าวธรรมถถาอัน</p><p>วิจิตร  แม้ตนเองก็ปรารถนาตำแหน่งนั้นบ้าง   จึงตั้งปณิธานไว้    กระทำบุญ</p><p>ทั้งหลาย อันเหมาะแก่ตำแหน่งนั้น  ดำรงชีวิตอยู่จนตลอดอายุ   จุติจากอัตภาพ</p><p>นั้น ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก    ได้เสวยสมบัติในโลกทั้ง ๒  แล้ว</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่ากัสสปะ    เขาได้บังเกิดในเรือนอัน มี</p><p>สกุล     บวชในพระศาสนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้นแล้ว     บำเพ็ญ</p><p>สมณธรรม    ท่องเที่ยวไปเฉพาะในสุคติทั้งหลายอย่างเดียว    ได้เสวยทิพยสุข</p><p>และมนุษยสุขแล้วในพุทธุปบาทกาลนี้เขาได้บังเกิดในท้องของลูกสาวเศรษฐี</p><p>คนหนึ่ง  ในกรุงราชคฤห์.  ทราบว่า  ลูกสาวเศรษฐีนั้น      ในเวลาที่เป็นเด็ก</p><p>หญิงนั้นแล  มีความประสงค์จะบวช  จึงขออนุญาตมารดาบิดา   เมื่อไม่ได้รับ</p><p>อนุญาตให้บวชจึงไปยังตระกูลสามี  ได้มีครรภ์   แต่ไม่รู้ว่ามีครรภ์นั้น    จึงคิด </p><p>แล้วว่า   เราจักทำให้สามียินดี  (ทำให้ถูกใจสามี)  แล้วจึงจักขออนุญาตบวช.</p><p>เมื่อนางจะทำให้ถูกใจสามี   จึงชี้ถึงโทษของสรีระโดยนัยเป็นต้นว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 272</p><p>                             <strong>ถ้าว่าในภายในของร่างกายนี้  จะพึงกลับ</strong></p><p><strong>                ออกมาในภายนอกไซร้    บุคคลก็จะต้องถือท่อนไม้</strong></p><p><strong>                คอยไล่หมู่กาและหมู่สุนัขแน่นอน</strong>  ดังนี้.</p><p>จึงทำสามีผู้ประเสริฐนั้น ให้ยินดีแล้ว </p><p>          หญิงนั้น     ได้รับอนุญาตจากสามีแล้ว     ไม่รู้ว่ามีครรภ์จึงได้บวชใน</p><p>หมู่นางภิกษุณีฝ่ายของพระเทวทัต.         พวกนางภิกษุณีได้เห็นว่านางมีครรภ์</p><p>จึงไปถามพระเทวทัต.   พระเทวทัตนั้นตัดสินว่า   นางภิกษุณีนี้ไม่เป็นสมณะ.</p><p>นางภิกษุณีนั้นจึงคิดว่า      เรามิได้บวชอุทิศพระเทวทัต.      แต่เราบวชอุทิศ</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าดังนี้     จึงได้ไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว   ทูลถามพระ-</p><p>ทศพล. พระศาสดา  ทรงมอบหมายให้พระอุบาลีเถระรับหน้าที่ไป    พระเถระ</p><p>สั่งให้เรียกตระกูลชาวพระนครสาวัตถี   และนางวิสาขาอุบาสิกามาแล้ว   เมื่อจะ</p><p>วินิจฉัยเรื่องนั้นพร้อมกับบริษัทผู้มีความขัดแย้ง  จึงกล่าวว่า    นางได้มีครรภ์</p><p>ก่อนบวช  ครรภ์ไม่มีอันตรายบวชแล้ว.   พระศาสดาได้ทรงสดับเรื่องนั้นแล้ว</p><p>ตรัสว่า    อุบาลีวินิจฉัยอธิกรณ์ถูกต้องดีแล้ว   จึงทรงประทานสาธุการแก่พระ-</p><p>เถระ.</p><p>           นางภิกษุณีรูปนี้     ได้ตลอดบุตรรูปร่างงดงามดุจทองคำ.     พระเจ้า</p><p>ปเสนทิโกศล   ทรงพระดำริว่า   การเลี้ยงดูทารก  จะเป็นความกังวลใจแก่พวก</p><p>นางภิกษุณี  จึงทรงรับสั่งให้แก่พวกญาติแล้ว   รับสั่งให้เลี้ยงดู.   พวกญาติได้</p><p>ตั้งชื่อทารกนั้นว่า    กัสสปะ.  ในกาลต่อมามารดาประดับตกแต่งแล้ว    นำไป</p><p>เฝ้าพระศาสดาแล้วทูลขอบรรพชาแล้ว.      ก็เพราะท่านบวชในเวลาที่เป็นเด็ก</p><p>เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า      พวกเธอจงเรียกกัสสปะมา    พวกเธอจงให้</p><p>ผลไม้หรือว่าของที่ควรเคี้ยวนี้แก่กัสสปะ  พวกภิกษุจึงทูลถามว่า  กัสสปะไหน. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 273</p><p>ต่อมาในเวลาเจริญวัยแล้ว   จึงปรากฏชื่อว่า     <strong>กุมารกัสสปะ</strong>   เพราะตั้งชื่อเสีย  </p><p>ใหม่ว่ากุมารกัสสปะ  และเพราะเป็นบุตรที่พระราชาทรงชุบเลี้ยง.</p><p>            จำเดิมแต่บวชแล้ว    ท่านก็บำเพ็ญวิปัสสนากัมมัฏฐาน    และศึกษา</p><p>เล่าเรียนพระพุทธวจนะ.  ลำดับนั้น   ท้าวมหาพรหมผู้เป็นพระอนาคามีเกิด</p><p>ในชั้นสุทธาวาส  ได้บำเพ็ญสมณธรรมบนยอดภูเขาร่วมกับท่านคิดว่า  เราจัก</p><p>ชี้ทางวิปัสสนาแล้ว   กระทำอุบายเพื่อบรรลุมรรคผลได้    ดังนี้แล้ว    จึงแต่ง </p><p>ปัญหาขึ้น ๑๕  ข้อแล้ว   บอกแก่พระเถระผู้อยู่ในป่าอัมธวันว่า   ท่านควรถาม</p><p>ปัญหาเหล่านั้น  กะพระศาสดา.    ทีนั้นท่านจึงทูลถามปัญหาเหล่านั้นกะพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า.   แม้พระผู้มีพระภาคเจ้า   ก็ได้ทรงวิสัชนาแก่เธอแล้ว.  พระเถระ</p><p>เล่าเรียนปัญหาเหล่านั้น   โดยทำนองที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้วทั้งหมด  ยัง</p><p> วิปัสสนาให้ถือเอาซึ่งห้องแล้ว   ได้บรรลุพระอรหัต.</p><p>           พระกุมารกัสสปะนั้น    พอได้บรรลุพระอรหัตแล้ว     ระลึกถึงบุรพ-</p><p>กรรมของตน  ได้เกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่คุ้นเคยได้</p><p>ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิโต  สตสหสฺสมหิ</strong>  ดังนี้ </p><p>คำใดในคาถานั้น   มีเนื้อความซ้ำกับที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วในหนหลัง คำนั้น</p><p>ทั้งหมด     ข้าพเจ้าจักไม่พรรณนา      ข้าพเจ้าจักพรรณนาเฉพาะบทที่ยาก ๆ</p><p>เท่านั้น.</p><p>             บทว่า   <strong>อาปนฺนสตฺตา  เม   มาตา</strong>  ความว่า   มารดาของเรามีครรภ์แก่</p><p>เป็นหญิงมีครรภ์  ได้แก่มีครรภ์แก่ใกล้เวลาคลอด.  บทว่า  <strong>วมฺมิกสทิส   กาย</strong></p><p>ความว่า  ขึ้นชื่อว่า   สรีระเป็นเช่นกับจอมปลวก  พระผู้มีพระภาคพุทธเจ้าทรง</p><p>แสดงคือทรงประกาศไว้ว่าร่างกายนี้มีช่องอยู่ช่อง   ซึ่งไหลไปอยู่เป็นนิตย์</p><p>เปรียบเหมือนจอมปลวกมีช่องเล็กช่องใหญ่ข้างโน้นข้างนี้     เป็นที่อยู่อาศัยของ</p><p>สัตว์ทั้งหลาย  เช่น  มอดและตัวปลวกเป็นต้น     ฉันนั้นเหมือนกัน    อธิบายว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 274</p><p>ครั้นได้สดับพระดำรัสนั้นแล้ว  จิตของเราไม่ยึดถืออาสวะทั้งหลาย  พ้นแล้วจาก</p><p>กิเลสได้โดยพิเศษ คือ ดำรงอยู่แล้วในพระอรหัตผล.   ในกาลต่อมา   พระ-</p><p>ศาสดาได้ทรงทราบจากภิกษุทั้งหลายในที่นั้น   ๆ ว่า    พระเถระนั้นเป็นผู้กล่าว</p><p>ธรรมกถาได้อย่างวิจิตร    จึงทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศว่า   ดูก่อน</p><p>ภิกษุทั้งหลาย     กุมารกัสสปะนี้    เป็นผู้เลิศแห่งภิกษุสาวกของเรา    ผู้กล่าว</p><p>ธรรมกถาให้วิจิตรแล.</p><p>                           จบอรรถกถากุมารกัสสปเถราปทาน </p><p>            <strong>พาหิยเถราปทานที่  ๖  (๕๓๖)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยบุพกรรมของพระพาหิยเถระ</strong></p><p>                            [๑๒๖]   ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระ-</p><p>                ผู้มีพระภาคเจ้าผู้นายก  มีพระรัศมีใหญ่  เลิศกว่า</p><p>                ไตรโลก  มีพระนามชื่อว่าปทุมุตตระ  ได้เสด็จ</p><p>                อุบัติขึ้นแล้ว</p><p>                            เมื่อพระมุนี  ตรัสสรรเสริญคุณของภิกษุ</p><p>                ผู้ตรัสรู้ได้เร็วพลันอยู่  เราได้ฟังแล้วชอบใจ จึง</p><p>                ได้ทำสักการะแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้แสวงหา</p><p>                คุณอันใหญ่</p><p>                            ถวายทานแด่พระมหามุนีพร้อมด้วยพระ-</p><p>                สาวกตลอด  ๗  วัน  ถวายบังคมพระสัมพุทธเจ้า</p><p>                แล้วปรารถนาฐานันดรนั้นในกาลนั้น</p><p>                            ลำดับนั้นพระสัมพุทธเจ้าได้ทรงพยากรณ์</p><p>                เราว่า  จงดูพราหมณ์ที่หมอบอยู่แทบเท้าของเรานี้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 275</p><p>        <strong> ผู้สมบูรณ์ด้วยโสมนัส  มีผิวพรรณเหมือนเด็กอายุ</strong></p><p><strong>        ๑๖  ปี</strong></p><p><strong>                            มีร่างกายอันบุญกรรมสร้างสรรให้คล้าย</strong></p><p><strong>        ทองคำ  ผุดผ่อง  ผิวบาง    ริมฝีปากแดงเหมือน</strong></p><p><strong>        ผลตำลึงสุก  มีฟันขาวคมเรียบเสมอ</strong></p><p><strong>                            มากด้วยกำลังคือคุณ  มีกายและใจสูง </strong></p><p><strong>        เพราะโสมนัส  เป็นบ่อเกิดแห่งกระแสน้ำ  คือ</strong></p><p><strong>        คุณ  มีหน้ายิ้มแย้มแจ่มใสด้วยปีติ</strong></p><p><strong>                            เขาปรารถนาตำแหน่งแห่งภิกษุผู้ตรัสรู้</strong></p><p><strong>        ได้โดยเร็วพลัน  พระมหาวีรเจ้าพระนามว่าโคดม</strong></p><p><strong>        จักเสด็จอุบัติขึ้นในอนาคตกาล</strong></p><p><strong>                            เขาจักเป็นธรรมทายาทของพระมหาวีร-</strong></p><p><strong>        เจ้าพระองค์นั้น  เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต  จัก</strong></p><p><strong>        ได้เป็นสาวกของพระศาสดามีนามชื่อว่าพาหิยะ</strong></p><p><strong>                            ก็ครั้งนั้น  เราเป็นผู้ยินดี  หมั่นกระทำ</strong></p><p><strong>        สักการะพระมหามุนีเจ้า  ตราบเท่าสิ้นชีวิต   จุติแล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ไปสวรรค์   ดุจไปที่อยู่ของตนฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            เราจะเป็นเทวดาหรือมนุษย์ย่อมเป็นผู้ถึง</strong></p><p><strong>        ความสุข  เพราะกรรมนั้นชักนำไป   เราจึงได้</strong></p><p><strong>        ท่องเที่ยวไปเสวยราชสมบัติ</strong></p><p><strong>                            เมื่อพระศาสนาของพระกัสสปธีรเจ้าเสื่อม</strong></p><p><strong>        ไปแล้ว  เราได้ขึ้นสู่ภูเขาอันล้วนแล้วด้วยหิน</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 276</p><p>        <strong> บำเพ็ญเพียรตามคำสอนของพระชินสีห์  เป็นผู้มี</strong></p><p><strong>        ศีลบริสุทธิ์  มีปัญญา  ทำกิจพระศาสนาของพระ-</strong></p><p><strong>        ชินสีห์  เรา  ๕  คนด้วยกัน  จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>        ไปสู่เทวโลก </strong></p><p><strong>                            เราเกิดเป็นบุรุษชื่อพาหิยะ  ในภาระกัจฉ-</strong></p><p><strong>        นครอันเป็นเมืองอุดม  ภายหลัวได้แล่นเรือไป</strong></p><p><strong>        ยังสมุทรสาคร  ซึ่งมีความสำเร็จเพียงเล็กน้อย</strong></p><p><strong>                            ไปได้  ๒-๓  วันเรือก็อัปปาง  ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        เราตกลงไปยังมหาสมุทร  อันเป็นที่อยู่แห่งมังกร</strong></p><p><strong>        ร้ายกาจ  น่าหวาดเสียว</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราพยายามว่ายข้ามทะเลใหญ่</strong></p><p><strong>        ไปถึงท่าสุปปารกะ  มีคนรู้จักน้อย</strong></p><p><strong>                            เรานุ่งผ้ากรองเข้าบ้านเพื่อบิณฑบาต  ครั้ง</strong></p><p><strong>        นั้น  หมู่ชนเป็นผู้ยินดีกล่าวว่า  นี้พระอรหันต์</strong></p><p><strong>        ท่านมาที่นี่</strong></p><p><strong>                            พวกเราสักการะพระอรหันต์ด้วยข้าว  น้ำ</strong></p><p><strong>        ผ้า  ที่นอนและเภสัชแล้วจักเป็นผู้มีความสุข</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  เราได้ปัจจัยอันเขาสักการะบูชา</strong></p><p><strong>        ด้วยปัจจัยเหล่านั้น  เกิดความดำริโดยไม่แยบคาย</strong></p><p><strong>        ขึ้นว่า  เราเป็นพระอรหันต์</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  บรุพเทวดารู้ว่าวาระจิตของเรา  จึง</strong></p><p><strong>        ตักเตือนว่าท่านหารู้ช่องทางแห่งอุบายไม่  ที่ไหน</strong></p><p><strong>        จะเป็นพระอรหันต์เล่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 277</p><p>                             <strong> ครั้งนั้น  เราอันเทวดานั้นตักเตือนสลดใจ</strong></p><p><strong>        จึงสอบถามเทวดานั้น  พระอรหันต์ผู้ประเสริฐ</strong></p><p><strong>        กว่านรชนในโลกนี้คือใคร  อยู่ที่ไหน</strong></p><p><strong>      เทวดานั้นบอกว่า </strong></p><p><strong>                             พระพิชิตมารผู้มีพระปัญญามาก   ผู้มี</strong></p><p><strong>        ปัญญาเสมือนแผ่นดินประเสริฐ  ประทับอยู่ที่กรุง</strong></p><p><strong>        สาวัตถี  แคว้นโกสล  พระองค์เป็นโอรสของ</strong></p><p><strong>        เจ้าศากยะ  เป็นพระอรหันต์  ไม่มีอาสวะ  ทรง</strong></p><p><strong>        แสดงธรรมเพื่อบรรลุพระอรหันต์.</strong></p><p><strong>                              เราได้สดับคำของเทวดานั้นแล้ว  อิ่มใจ</strong></p><p><strong>        เหมือนคนกำพร้าได้ขุมทรัพย์  ถึงความอัศจรรย์</strong></p><p><strong>        เบิกบานใจที่จะได้พบพระอรหันต์อันอุดมชวนมอง</strong></p><p><strong>        พึงใจ  มีอารมณ์ไม่มีที่สุด</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น   เราออกจากที่นั้นไปด้วยตั้งใจ</strong></p><p><strong>        ว่าเมื่อเราชนะกิเลสได้  ก็จะได้เห็นพระพักตร์</strong></p><p><strong>        อันปราศจากมลทิน  ของพระศาสดาทุกทิพาราตรี</strong></p><p><strong>        กาล  เราไปถึงแคว้นอันน่ารื่นรมย์นั้นแล้ว  ได้</strong></p><p><strong>        ถามพวกพราหมณ์ว่า  พระศาสดาผู้ยังโลกให้ยินดี</strong></p><p><strong>        ประทับอยู่ที่ไหน</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  พราหมณ์ทั้งหลาย  ตอบว่า</strong></p><p><strong>        พระศาสดา  อันนราชรและทวยเทพถวายวันทนา</strong></p><p><strong>        เสด็จเข้าไปสู่บุรีเพื่อทรงแสวงหาพระกระยาหาร </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 278</p><p>        <strong> แล้ว   พระองค์ก็เสด็จกลับมา   ท่านขวนขวาย</strong></p><p><strong>        ที่จะเข้าเฝ้าพระมุนีเจ้า   ก็จงรีบเข้าไปถวายบังคม</strong></p><p><strong>        พระองค์ผู้เป็นเอกอัครบุคคลนั้นเถิด</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น     เรารีบไปยังเมืองสาวัตถีบุรี </strong></p><p><strong>        อันอุดม     ได้พบพระองค์ผู้ไม่กำหนัดในอาหาร</strong></p><p><strong>        ไม่ทรงนุ่งด้วยความโลภ  ทรงยังอมตธรรมให้โชติ</strong></p><p><strong>        ช่วง  อยู่ ณ พระนครนี้  ประหนึ่งว่าเป็นที่อยู่ของ</strong></p><p><strong>        สิริ  พระพักตร์โชติช่วงเหมือนรัศมีพระอาทิตย์</strong></p><p><strong>        ทรงถือบาตร  กำลังเสด็จโคจรบิณฑบาตอยู่</strong></p><p><strong>                             ครั้นพบพระองค์แล้วเราจึงได้หมอบลง</strong></p><p><strong>        กราบทูลว่า  ข้าแต่พระโคดม    ขอพระองค์โปรด</strong></p><p><strong>        เป็นที่พึ่งของข้าพระองค์    ผู้เสียหายไปในทาง</strong></p><p><strong>        ผิดด้วยเถิด</strong></p><p><strong>                             พระมุนีผู้สูงสุดได้ตรัสว่า  เรากำลังเที่ยว</strong></p><p><strong>        บิณฑบาต     เพื่อประโยชน์แก่การยังสัตว์ให้ข้าม</strong></p><p><strong>        พ้น    เวลานี้ไม่ใช่เวลาที่จะแสดงธรรมแก่ท่าน</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น      เราปรารถนาได้ธรรมนัก    จึง</strong></p><p><strong>        ได้ทูลอ้อนวอนพระพุทธเจ้าบ่อย ๆ    พระองค์ได้</strong></p><p><strong>        ตรัสพระธรรมเทศนาสุญญตบทอันลึกซึ้งแก่เรา</strong></p><p><strong>                              เราได้สดับธรรมของพระองค์แล้ว  โอ</strong></p><p><strong>        เราเป็นผู้อัน  พระศาสดาทรงอนุเคราะห์ </strong></p><p><strong>                              เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 279</p><p>                             <strong> พระพาหิยทารุจิริยเถระผู้ได้กล่าวการ</strong></p><p><strong>        พยากรณ์อย่างนี้แล้ว   ล้มลงที่กองหยากเยื่อ  เพราะ</strong></p><p><strong>        แม่โคภูตผีมองไม่เห็นตัวขวิดเอา     พระเถระผู้มี </strong></p><p><strong>        ปรีชามาก   เป็นนักปราชญ์     ครั้นกล่าวบุรพจริต </strong></p><p><strong>        ของตนแล้ว  ท่านปรินิพพาน  ณ  พระนครสาวัตถี</strong></p><p><strong>        เมืองอุดมสมบูรณ์  </strong></p><p><strong>                             สมเด็จพระฤาษีผู้สูงสุด     เสด็จออกจาก</strong></p><p><strong>        พระนคร     ทอดพระเนตรเห็นท่านพระพาหิยะผู้</strong></p><p><strong>        นุ่งผ้าคากรองนั้น       ผู้เป็นนักปราชญ์      มีความ</strong></p><p><strong>        เร่าร้อนอันลอยเสียแล้ว  ล้มลงที่ภูมิภาค   ดุจเสา</strong></p><p><strong>        คันธงถูกลมล้มลง  ฉะนั้น    หมดอายุ  กิเลสแห้ง</strong></p><p><strong>        ทำกิจพระศาสนาของพระชินสีห์เสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น  พระศาสดาตรัสเรียกพระสาวก </strong></p><p><strong>        ทั้งหลาย    ผู้ยินดีในพระศาสนามาสั่งว่า    ท่าน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายจงช่วยกันจับร่างของเพื่อนสพรหมจารี</strong></p><p><strong>        แล้วเผาเสีย</strong></p><p><strong>                             จงสร้างสถูปบูชา      เขาเป็นคนมีปรีชา</strong></p><p><strong>        มาก   นิพพานแล้ว   สาวกผู้ทำตามคำของเราผู้นี้</strong></p><p><strong>        เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายที่ตรัสรู้ได้เร็วพลัน</strong></p><p><strong>                             คาถาแม้ตั้งพัน      ถ้าประกอบด้วยบทที่</strong></p><p><strong>        แสดงความฉิบหาย  มิใช่ประโยชน์ไซร้   คาถาบท</strong></p><p><strong>        เดียวที่บุคคลฟังแล้วสงบระงับได้      ก็ประเสริฐ</strong></p><p><strong>        กว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 280</p><p>                              น้ำ  ดิน  ไฟ  และ  ลม  ไม่ตั้งอยู่</p><p>        นิพพานใด  ในนิพพานนั้น  บุญกุศลส่องไปไม่</p><p>        ถึง  พระอาทิตย์ส่องแสงไม่ถึง</p><p>                              พระจันทร์ก็ส่องแสงไม่ถึง  ความมืดก็ไม่</p><p>        มี  อนึ่ง เมื่อใด  พราหมณ์ผู้ชื่อว่ามุนีเพราะความ</p><p>        เป็นผู้นิ่ง  รู้จริงด้วยตนเองแล้ว </p><p>                              เมื่อนั้นเขาพ้นจากรูป  อรูป   สุขและ</p><p>        ทุกข์   พระโลกนาถผู้เป็นมุนี  เป็นที่นับถือของ</p><p>        โลกทั้งสาม  ได้ภาษิตไว้ด้วยประการดังกล่าวมา</p><p>        ฉะนี้แล.</p><p>        ทราบว่า  ท่านพระพาหิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                        จบพาหิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 281</p><p>          <strong>๕๓๖.  อรรถกถาพาหิยเถราปทาน</strong></p><p>        พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๖  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>        อปทานของท่านพระทาหิยพารุจิริยเถระ  อันมีคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิโต</strong></p><p><strong>สตสหสฺสมฺหิ</strong>  ดังนี้. </p><p>        แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้พระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ  ท่านได้บังเกิด</p><p>ในตระกูลพราหมณ์   ถึงความสำเร็จในศิลปะของพวกพราหมณ์แล้ว    เป็นผู้มี</p><p>ความรู้ไม่ขาดตกบกพร่องในเวทางคศาสตร์ทั้งหลาย.    วันหนึ่งได้ไปยังสำนัก </p><p>ของพระศาสดา   ขณะฟังธรรมมีใจเลื่อมใส   ได้เห็นภิกษุรูปหนึ่ง    ซึ่งพระ</p><p>ศาสดาทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ขิปปาภิญญา (ตรัสรู้</p><p>ได้เร็วไว)   เป็นผู้ประสงค์จะได้ตำแหน่งนั้นบ้าง   จึงได้ถวายทานแด่ภิกษุ</p><p>สงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข   ตลอด ๗ วัน     โดยล่วง ๗  วันไปแล้ว    จึง</p><p>หมอบลงที่บาทมูลของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว  ตั้งความปรารถนาไว้ว่า    ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ ในวันที่ ๗ แต่วันนี้ไป  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ทรงได้สถาปนา</p><p>ภิกษุใดไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ขิปปาภิญญา    ในอนาคตกาล  แม้</p><p>ข้าพระองค์ก็พึงเป็นเหมือนภิกษุรูปนั้น  คือ พึงเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ขิปปา-</p><p>ภิญญา ในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่งเถิด.  พระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>ทรงตรวจดูด้วยอนาคตังสญาณแล้ว     ทรงทราบว่าสำเร็จผลแน่   จึงทรงพยา-</p><p>กรณ์ว่า ในอนาคตกาล  เขาบวชในพระศาสนาของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม</p><p>ว่าโคคม  จักเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ขิปปาภิญญาแล.   เขาได้ทำบุญไว้เป็นอัน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 282</p><p>มากจนตลอดอายุ   จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว  ได้บังเกิดในเทวโลก  ได้เสวยสมบัติ </p><p>ในกามาวจร  ๖ ชั้นในเทวโลกนั้นแล้ว.   ก็ได้เสวยสมบัติมีจักรพรรดิสมบัติ</p><p>เป็นต้นในมนุษยโลกอีกหลายร้อยโกฏิกัป   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระ-</p><p>นามว่ากัสสปะ      เขาได้บังเกิดในตระกูลแห่งหนึ่ง      เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>ปรินิพพานแล้ว  จึงได้บวชแล้ว.   เมื่อพระศาสนา  เสื่อมสิ้นลง  ภิกษุ ๗ รูป</p><p>มองเห็นความประพฤติผิดของบริษัท  ๔  ถึงความสังเวชสลดจิต    พากันเข้าไป</p><p>ป่า  คิดว่า  พวกเราจักกระทำที่พึ่งแก่ตนเองตลอดเวลาที่พระศาสนายังไม่เสื่อม</p><p>สิ้นไป  จึงพากัน ไหว้พระสุวรรณเจดีย์แล้ว    ได้มองเห็นภูเขาลูกหนึ่งในป่านั้น </p><p>จึงพูดขึ้นว่า   ผู้มีความห่วงใยในชีวิต  จงกลับไปเสีย   ผู้ไม่ห่วงใยในชีวิต   จงพา</p><p>กันขึ้นไปยังภูเขาลูกนี้เถิด  แล้วจึงพาดพะอง    ทั้งหมดพากันขึ้นไปยังภูเขาลูก</p><p>นั้นแล้ว   ผลักพะองให้ตกไปแล้วต่างก็บำเพ็ญสมณธรรม.   ในบรรดาภิกษุทั้ง</p><p>๗ รูปเหล่านั้น    พระสังฆ์เถระได้บรรลุพระอรหัต    โดยล่วงไปเพียงราตรีเดียว</p><p>เท่านั้น.   พระเถระนั้นเคี้ยวไม้สีฟันชื่อนาคลดา    ในสระอโนดาด    ล้างหน้า</p><p>แล้ว   นำเอาบิณฑบาตมาจากอุตตรกุรุทวีปแล้ว   พูดกะภิกษุเหล่านั้นว่า    ผู้มี</p><p>อายุ จงฉันบิณฑบาตนี้เถิด.  ภิกษุเหล่านั้นพูดว่า  ข้าแต่ท่านผู้เจริญ   พวกเราได้</p><p>กระทำกติกาอย่างนี้ไว้แล้วหรือว่า    รูปใดบรรลุพระอรหัตก่อน   รูปที่เหลือ</p><p>จงบริโภคฉันบิณฑบาตที่รูปนั้นนำมาแล้ว.   พระเถระถามว่า  ผู้มีอายุ  ข้อนั้น</p><p>มิใช่เป็นเช่นนั้น.  ภิกษุเหล่านั้นกล่าวว่า   ก็ถ้าว่าแม้พวกเราจักได้ทำคุณวิเศษ</p><p>ให้บังเกิดขึ้นได้เหมือนอย่างท่านไซร้   ตนเองก็จักนำมาบริโภคฉันเอง    ดังนี้</p><p>จึงไม่ปรารถนาแล้ว.</p><p>          ในวันที่ ๒ พระเถระรูปที่ ๒ ได้เป็นพระอนาคามี  ได้นำเอาบิณฑบาต</p><p>มาแล้วอย่างนั้นเหมือนกันแล้ว   นิมนต์ให้ภิกษุนอกนี้ฉัน  ภิกษุเหล่านั้นกล่าว</p><p>แล้วอย่างนี้ว่า   ผู้มีอายุ   พวกเราได้ทำกติกากัน ไว้แล้วหรือว่า     พวกเราจักไม่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 283</p><p>ฉันบิณฑบาตที่พระมหาเถระนำมา     จักฉันบิณฑบาตเฉพาะที่พระอนุเถระนำ</p><p>มาแล้ว.   พระเถระกล่าวว่า  ผู้มีอายุ   ก็ข้อนั้นมิใช่เป็นเช่นนั้น.  ภิกษุเหล่านั้น</p><p>กล่าวว่า    ข้าแต่ท่านผู้เจริญ    แม้พวกเราจักทำคุณวิเศษให้บังเกิดขึ้นเหมือน</p><p>อย่างพวกท่านอย่างนั้นแล้ว     ก็จักอาจเพื่อขบฉันตามความเป็นอย่างบุรุษของ</p><p>ตนของตน  ดังนี้  ไม่ปรารถนาแล้ว.    ในบรรดาภิกษุเหล่านั้นพระเถระที่ได้ </p><p>บรรลุพระอรหัต  ได้ปรินิพพานแล้ว.  พระเถระรูปที่ ๒ ได้เป็นพระอนาคามี</p><p>ได้ไปบังเกิดพรหมโลก   ภิกษุอีก ๕  รูปนอกนี้ไม่สามารถจะทำคุณวิเศษให้</p><p>บังเกิดขึ้นได้   จึงเศร้าโศกใจในวันที่  ๗   ได้กระทำกาละไปบังเกิดในเทวโลก.</p><p>ได้เสวยทิพยสุขในเทวโลกนั้นแล้ว    ในพุทธุปบาทกาลนี้    จุติจากอัตภาพนั้น</p><p>แล้ว   บังเกิดในมนุษยโลก.  ในบรรดาชน ๕  คนเหล่านั้น     คนหนึ่งได้เป็น</p><p>พระราชาพระนามว่าปุกกุสะ   คนหนึ่งชื่อว่ากุมารกัสสปะ    อยู่ในกรุงตักกสิลา</p><p>แคว้นคันธาระ  คนหนึ่งชื่อว่า  พาหิยทารุจิริยะ  คนหนึ่งชื่อว่าทัพพมัลลบุตร</p><p>และคนหนึ่งชื่อว่า   สภิยปริพพาชกแล.  ในบรรดาชน  ๕  คนเหล่านั้น   พาหิย-</p><p>ทารุจิริยะคนนี้     ได้บังเกิดในตระกูลพ่อที่ท่าสุปปารกะ    ถึงความสำเร็จใน</p><p>พาณิชยกรรมแล้ว   มีทรัพย์มาก   มีโภคะมาก.    เขาได้ขึ้นเรือไปต่างประเทศ</p><p>พร้อมกับพวกพ่อค้าซึ่งกำลังเดินทางไปยังสุวรรณภูมิ     เดินทางไปได้เล็กน้อย</p><p>เรือก็อัปปาง   ผู้คนที่เหลือ   ก็กลายเป็นภักษาของปลาและเต่า    เหลือเขาเพียง</p><p>คนเดียวเท่านั้น     เกาะไม้กระดานแผ่นหนึ่งพยายามว่ายน้ำ    ในวันที่ ๗ ก็ล่วง</p><p>ถึงฝั่งแห่งท่าสุปปากะ.   เขาไม่มีผ้านุ่งและผ้าห่ม   เขามองไม่เห็นใครอื่น   จึง</p><p>เอาปอผูกท่อนไม้แห้งแล้ว     นุ่งและห่ม    ถือเอากระเบื้องจากเทวสถานได้ไป</p><p>ยังท่าสุปปารกะ.      พวกมนุษย์เห็นเขาเข้าแล้ว      ต่างก็พากันให้ยาคูและภัตร</p><p>เป็นต้นแล้ว   ยกย่องว่า  ท่านผู้นี้คนเดียวเป็นพระอรหันต์.   เมือพวกชาวบ้าน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 284</p><p>นำเอาผ้านุ่งผ้าห่มมาให้มากมายเขาจึงคิดว่า   ถ้าว่า  เราจะนุ่งหรือจะห่มผ้าไซร้</p><p>ลาภและสักการะของเราก็จักเสื่อมสิ้นไป  จึงพูดห้ามผ้าเหล่านั้น  เสียแล้ว  ใช้สอย</p><p>เฉพาะแต่ผ้าเปลือกไม้อย่างเดียว.                           </p><p>          ลำดับนั้น     เมื่อเขาได้รับยกย่องจากประชาชนเป็นอันมากว่า    เป็น</p><p>พระอรหันต์  พระอรหันต์ดังนี้  จึงมีความปริวิตกเกิดขึ้นในใจอย่างนี้ว่า พวก</p><p>ที่เป็นพระอรหันต์   หรือว่าปฏิบัติดำเนินไปเพื่อบรรลุพระอรหัตมีอยู่ในโลกนี้</p><p>ตัวเราก็เป็นผู้หนึ่งของพวกนั้น.     เขาเลี้ยงชีวิตด้วยการงานที่หลอกลวงคนอื่น</p><p>โดยทำนองนั้นแล. </p><p>          ในพระศาสนาแห่งพระกัสสปทศพล    เมื่อชนทั้ง  ๗   คนในรูปยัง</p><p>ภูเขาบำเพ็ญสมณธรรม คนหนึ่งได้เป็นพระอนาคามีได้ไปบังเกิดในพรหมโลก</p><p>ชั้นสุทธวาส  ตรวจดูพรหมสมบัติของตน  รำพึงถึงสถานที่ที่ตนมาแล้ว     ขึ้น</p><p>ไปยังภูเขา  เห็นที่บำเพ็ญสมณธรรมแล้ว    รำพึงถึงสถานที่ที่คนที่เหลือไปเกิด</p><p>รู้ว่าท่านหนึ่งปรินิพพานแล้ว  และรู้ว่า  นอก  อีก ๕  คนไปบังเกิดในเทวโลก</p><p>ชั้นกามาวจร  ได้รำพึงถึงคนทั้ง  ๕  เหล่านั้นตามกาลอันสมควร.  เมื่อรำพึงว่า</p><p>ก็ในเวลานี้คนทั้ง  เหล่านั้นไปบังเกิดในที่ไหนหนอ     จึงได้เห็นทารุจิริยะ </p><p>ผู้อาศัยท่าสุปปารกะเลี้ยงชีวิต ด้วยการงานคือการหลอกลวงแล้ว  คิดว่า ผู้นี้เป็น</p><p>คนพาลฉิบหายแล้วหนอ  เขาบำเพ็ญสมณธรรมในกาลก่อน   ไม่ได้ฉันบิณฑ-</p><p>บาตแม้ที่พระอรหันต์นำมาแล้ว   โดยความอุกฤษฏ์ยิ่ง    บัดนี้เป็นผู้ไม่สมควร</p><p>เพราะเหตุแห่งต้อง    อ้างว่าเป็นพระอรหันต์เที่ยวหลอกลวงชาวโลกอยู่   ไม่รู้</p><p>ว่าพระทศพล ทรงอุบัติขึ้นแล้ว     เราจะไปทำให้เกิดความสังเวช      จักให้เขา</p><p>ได้ทราบว่า  พระพุทธเจ้าทรงอุบัติขึ้นแล้ว  ดังนี้   ในขณะนั้นนั่นแล  จึงลงจาก</p><p>พรหมโลกแล้วได้ปรากฏข้างหน้าทารุจิริยะ   ในระหว่างภาคราตรี  ณ  ที่ท่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 285</p><p>สุปปารกะ.  ทารุจิริยะนั้น  ได้เห็นแสะสว่างส่องมาในที่อยู่ของตน   จึงออกมา</p><p>ข้างนอก    เห็นท้าวมหาพรหมเข้า   จึงประคองอัญชลีถามว่า  ท่านเป็นใครหนอ .</p><p>ท้าวมหาพรหมตอบว่า    เราเป็นสหายเก่าของท่าน    ได้บรรลุอนาคามิผลแล้ว </p><p>ไปบังเกิดในพรหมโลก หัวหน้าของพวกเราทั้งหมด   เป็นพระอรหันต์ปรินิพ-</p><p>พานแล้ว   ส่วนพวกท่าน   ๕   คน   ไปบังเกิดในเทวโลก   บัดนี้เรานั้นได้เห็น</p><p>ท่านเลี้ยงชีวิตด้วยการงานคือการหลอกลวงในที่นี้      จึงได้มาเพื่อสั่งสอนท่าน</p><p>แล้วกล่าวถึงเหตุนี้ว่า  พาหิยะ  ท่านไม่ใช่พระอรหันต์   ทั้งไม่ใช่เป็นผู้ปฏิบัติ</p><p>ตามหนทางพระอรหัตเลย ท่านจะเป็นพระอรหันต์ หรือว่าท่านจะเป็นผู้ปฏิบัติ </p><p>ตามหนทางพระอรหัตด้วยปฏิปทาใด  ปฏิปทาแม้นั้นไม่ได้มีแก่ท่านเลย. ลำดับ </p><p>นั้น    ท้าวมหาพรหมได้บอกเขาว่า  พระศาสดาทรงอุบัติขึ้นแล้ว    และได้บอก</p><p>เขาว่า   พระศาสดาประทับอยู่ในกรุงสาวัตถี   ได้ส่งเขาไปด้วยสั่งว่า  จงไปเฝ้า</p><p>พระศาสดาเถิด      แล้วก็ได้กลับไปยังพรหมโลกตามเดิม.</p><p>            ฝ่ายพาหิยะ   มองดูท้าวมหาพรหมผู้ยืนกล่าวอยู่ในอากาศแล้ว   คิดว่า</p><p>โอ เราได้กระทำกรรมหนักหนอ เรามิได้เป็นพระอรหันต์   แต่คิดว่าเป็นพระ-</p><p>อรหันต์แล้ว    ท้าวมหาพรหมกล่าวกะเราว่า   ท่านไม่ใช่เป็นพระอรหันต์เลย</p><p>ทั้งท่านก็มิได้ปฏิบัติตามหนทางพระอรหัตด้วยดังนี้  คนอื่นที่เป็นพระอรหันต์</p><p>ในโลกนี้  มีหรือไม่หนอ.  ลำดับนั้น พาหิยะจึงถามเทวดานั้นว่า   เมื่อเป็นเช่น</p><p>นั้นพวกใครเล่า  เป็นพระอรหันต์  หรือว่าเป็นผู้ปฏิบัติตามหนทางพระอรหัต.</p><p>ลำดับนั้น   เทวดาจึงบอกเขาว่า  พาหิยะ  ในอุตตรชนบทมีพระนครหนึ่ง  ชื่อ</p><p>สาวัตถี  บัดนี้   พระผู้มีพระภาคเจ้า    ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น</p><p>กำลังประทับอยู่ในพระนครนั้น   พาหิยะ  ก็พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้นเป็น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 286</p><p>พระอรหันต์    และทรงแสดงธรรมเพื่อให้คนเป็นพระอรหันต์.    ในส่วนแห่ง</p><p>ราตรีนั้น     พาหิยะได้ฟังถ้อยคำของเทวดาแล้ว     มีความสังเวชสลดใจ    จึงได้</p><p>ออกจากท่าสุปปารกะในขณะนั้นนั่นเอง       แล้วได้ไปยังกรุงสาวัตถีโดยคืน</p><p>เดียวแล.   ก็เมื่อขณะกำลังเดินทางไปด้วยอานุภาพแห่งเทวดา และด้วยอานุภาพ</p><p>ของพระพุทธเจ้าจึงทำให้เขาเดินทางไปได้ถึง ๑๒๐ โยชน์  ถึงกรุงสาวัตถี.</p><p>          ในขณะนั้น  พระศาสดากำลังเสด็จเข้าไปยังกรุงสาวัตถีเพื่อบิณฑบาต </p><p>เขาเข้าไปยังพระเชตวันแล้ว   ถามพวกภิกษุมากรูป      ผู้กำลังเดินจงกรมอยู่</p><p>ในที่กลางแจ้งว่า   บัดนี้   พระศาสดาเสด็จไปไหนเสียเล่า ?  พวกภิกษุตอบว่า</p><p>พระศาสดาเสด็จเข้าไปบิณฑบาตในกรุงสาวัตถีแล้วถามว่า  คุณมาจากไหนเล่า ?</p><p>เขาตอบว่า  ผมมาจากท่าสุปปารกะขอรับ.  ถามว่า  คุณออกเดินทางเวลาเท่าไร ?  </p><p>เขาตอบว่า  ผมออกเดินทางเมื่อเย็นวานนี้   ขอรับ.  พวกภิกษุกล่าวต้อนรับว่า</p><p>คุณเดินทางมาไกล   เชิญนั่ง  ล้างเท้าทาน้ำมันเสียก่อน  พักผ่อนสักหน่อย ใน</p><p>เวลาไม่นานนัก  จักได้เห็นพระศาสดา.  พาหิยะกราบเรียนว่า  ข้าแต่ท่านผู้เจริญ</p><p>ผมไม่รู้ถึงอันตรายในชีวิตของพระศาสดา  หรือว่าของตัวผมเอง   ผมไม่ได้ยืน</p><p>พัก   ไม่ได้นั่งพักในที่ไหนเลย    เดินทางมาถึง ๑๒๐ โยชน์โดยราตรีเดียวเท่า</p><p>นั้น  ผมจักขอเข้าเฝ้าพระศาสดาเสียก่อนแล้ว    จึงพักผ่อนภายหลัง    เขาพูด</p><p>อย่างนั้นแล้วก็รีบร้อน   เข้าไปยังกรุงสาวัตถี   ได้พบพระผู้มีพระภาคเจ้า    ซึ่ง</p><p>กำลังเสด็จจาริกไปด้วยพระพุทธสิริอันหาที่เปรียบมิได้  คิดว่า   เป็นเวลานาน</p><p>หนอที่เราได้พบพระโคดมสัมมาสัมพุทธเจ้า  ดังนี้ ตั้งแต่ที่ได้พบเห็นแล้วก็</p><p>น้อมสรีระไปแล้ว   กราบลงที่ระหว่างถนนด้วยเบญจางคประดิษฐ์จับที่ข้อพระ-</p><p>บาทไว้มั่นแล้ว       กราบทูลว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    ขอพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>จงทรงแสดงธรรมเถิด  ขอพระสุคตเจ้า   จงทรงแสดงธรรมเถิด   ซึ่งจะได้เป็น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 287</p><p>ไปเพื่อประโยชน์สุขแก่ข้าพระองค์ตลอดกาลนาน.  ลำดับนั้น    พระศาสดาทรง</p><p>ตรัสห้ามเขาไว้ว่า   เวลานี้มิใช่กาล   พาหิยะ     เราจะเข้าไปยังละแวกบ้านเพื่อ</p><p>บิณฑบาต.</p><p>           พาหิยะ  ได้สดับพระดำรัสนั้นแล้ว   จึงกราบทูลวิงวอนอีกว่า    ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ   ผู้ท่องเที่ยวไปในสังสารวัฏ     ไม่เคยได้อาหารคือคำข้าวไม่มี</p><p>ข้าพระองค์ไม่รู้อันตรายในชีวิตของพระองค์   หรือว่าของข้าพระองค์    ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ      ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าจงทรงแสดงธรรมแก่ข้าพระองค์เถิด</p><p>ขอพระสุคตเจ้า   จงทรงแสดงธรรมแก่ข้าพระองค์เถิด.   พระศาสดา   ตรัสห้าม</p><p>อย่างนั้นนั่นแลแม้ครั้งที่  ๒.   นัยว่าพระศาสดาได้มีพระดำริอย่างนี้ว่า      ตั้งแต่</p><p>เวลาที่พาหิยะนี้เห็นแล้ว      สรีระทั้งสิ้นของเขามีปีติท่วมทับหาระหว่างมิได้</p><p>กำลังแห่งปีติที่มีกำลังมาก   แม้จะได้ฟังธรรมแล้ว     ก็จักไม่สามารถเพื่อบรรลุ</p><p>ได้เลย    จงพักผ่อนด้วยมัชฌัตตุเปกขาเสียก่อน    เพราะเมื่อเขาเดินทางมาสิ้น</p><p>หนทางถึง ๑๒๐ โยชน์    โดยราตรีเดียวเท่านั้น    จงระงับความเหน็ดเหนื่อย</p><p>อันนั้นเสียก่อน   เพราะเหตุนั้นพระศาสดา   จึงตรัสห้ามถึง ๒ ครั้ง   เขาทูลขอ</p><p>ในครั้งที่  ๓   ประทับยืนอยู่ในระหว่างทางนั่นแล     ได้ทรงแสดงธรรมโดย</p><p>อเนกปริยายโดยนัยเป็นต้นว่า    เพราะเหตุนั้นในข้อนี้      เธอพึงศึกษาอย่างนี้</p><p>พาหิยะ  เมื่อเธอเห็นแล้ว   จักเป็นสักว่าเห็น.    พาหิยะนั้นขณะกำลังฟังธรรม</p><p>ของพระศาสดาอยู่นั่นแล     ได้ทำอาสวะทั้งปวงให้หมดสิ้นไปแล้ว     ได้บรรลุ</p><p>พระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔.</p><p>            พาหิยะนั้น  ในขณะที่ได้บรรลุพระอรหัตแล้วนั่นแล   ระลึกถึงบุรพ-</p><p>กรรมของตน     เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนได้เคย</p><p>ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน   จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิโต  สตสหสฺสมฺหิ</strong>  ดังนี้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 288</p><p>คำนั้นมีเนื้อความง่ายทั้งนั้น   เพราะมีนัยดังที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วในหนหลัง</p><p>นั่นแล.   ข้าพเจ้าจักกระทำการพรรณนาเฉพาะบทที่ยากเท่านั้น.</p><p>           บทว่า  <strong>หสน  ปจฺจเวกฺขณ</strong>  ความว่า     พิจารณาความสมบูรณ์ด้วย</p><p>โสมนัส  คือมีวรรณะ  ของคนวัยหนุ่มวัยสาว     ละเอียดอ่อนยิ่งนัก.   บทว่า </p><p><strong>เหมยญฺโญปจิตงค์</strong>  ความว่า   ผู้มีอวัยวะสรีระร่างกายอันบุญกรรมสร้างสรรให้</p><p>คล้ายกับเส้นทองคำ.  บทว่า <strong>ปลมฺพพิมฺพตมฺโพฏฐ</strong> ความว่า มีริมผีปากทั้ง ๒</p><p>ข้างเป็นสีแดงคล้ายกับผลตำลึงสุก.  บทว่า  <strong>เสตติณฺหสม ทิช</strong>  ความว่า  มีฟัน</p><p>เสมอคล้ายกระทำการคัคด้วยเครื่องคัคเหล็กและโลหะอันคมด้วยหินลับมีดชั้นดี</p><p>ทำให้เสมอ.    บทว่า  <strong>ปีติสมฺผุลฺลิตานน</strong>   ความว่า    มีใบหน้าเบิกบานด้วย</p><p>ดีด้วยปีติ คือมีหน้าแจ่มใสเช่นกับพื้นกระจก.  บทว่า  <strong>ขิปฺปาภิญฺญสฺส ภิกฺขฺโน</strong></p><p>ความว่า  แห่งภิกษุผู้สามารถเพื่อจะตรัสรู้ได้โดยพิเศษยิ่งโดยเร็วพลัน คือ ใน</p><p>ขณะที่ยกธรรมขึ้นแสดงเท่านั้น .   บทว่า  <strong>สคฺค  อค  สภวน  ยถา</strong>  ความว่า เรา</p><p>ได้ไปสูโลกสวรรค์ซึ่งคล้ายกับบ้านเรือนของตนฉะนั้น.   บทว่า  <strong>น  ตฺว อุปาย-</strong></p><p><strong>มคฺคญฺญ</strong>  ความว่า   เธอมิใช่เป็นผู้รู้หนทางอันเป็นอุบายให้ได้บรรลุพระ-</p><p>นิพพาน.  บทว่า <strong>สตฺถุโน สทา ชิน</strong>  มีโยชนาว่า   เราพ่ายแพ้ต่อความกำเริบ</p><p>จักได้เห็นพระชินเจ้า    ผู้มีพระพักตร์อันผ่องใสดุจพื้นกระจก  ของพระศาสดา</p><p>สัมมาสัมพุทธเจ้าตลอดกาลทั้งปวง  คือ   จักออกไปเพื่อเข้าเฝ้า.   บทว่า   <strong>ทิเช </strong></p><p><strong>อปุจฉึ  กุหึ  โลกนนฺทโน</strong>  ความว่า  เราได้ถามพวกผู้เกิดสองครั้ง  คือพราหมณ์</p><p>ได้แก่   พวกภิกษุว่า   พระศาสดาผู้ทรงกระทำให้ชาวโลกเลื่อมใส   ประทับ</p><p>อยู่ ณ ที่ไหน.  บทว่า <strong>สโสว  ขิปฺป  มุนิทสฺสนุสฺสุโก</strong>  ความว่า เป็นผู้มีความ</p><p>พยายามอุตสาหะในการเห็นพระมุนีเจ้า คือ ในการเห็นพระตถาคตเจ้า   ดุจ</p><p>กระต่ายหมายจันทร์ ฉะนั้น  ย่อมบรรลุโดยพลัน.   บทว่า <strong>ตุวฏ คนฺตฺวา</strong> คือไป</p><p>โดยเร็วพลัน. บทว่า  <strong>ปิณฺฑตฺถ  อปิหาคิธ</strong>  ความว่า  อาศัยบิณฑบาตไม่ละโมบ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 289</p><p>ปราศจากความละโมบ   ไม่กำหนัด  ไม่มีตัณหา.   บทว่า  <strong> อโลลกฺข </strong>   เชื่อมความ</p><p>ว่า  เราได้เห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ไม่เหลียวมองดูข้างโน้นข้างนี้   เสด็จเที่ยว</p><p>ไปเพื่อบิณฑบาตในพระนครสาวัตถีอันอุดม. บทว่า  <strong>สิรินิยสงฺกาส</strong> ความว่า</p><p>คล้ายกับที่อยู่อันงดงามด้วยสิริลักษณะและอนุพยัญชะ คือ เช่นกับเสาค่ายอัน</p><p>ลุกโพลง.  บทว่า <strong>รวิทิตฺติหรานน</strong>  ความว่ามณฑลหน้ามุขอันลุกโชติช่วง คล้าย</p><p>กับมณฑลพระอาทิตย์นี้รุ่งโรจน์ฉะนั้น.  บทว่า <strong>กุปเถ วิปฺปนฏฺฐสฺส</strong>    ความ</p><p>ว่า     ขอพระองค์จงเป็นสรณะ    คือจงเป็นที่พึ่งของข้าพระองค์    ผู้หลงทาง </p><p>ปฏิบัติผิดในหนทางที่บัณฑิตติเตียน  คือ ในหนทางที่มีอันตราย.   คำว่า <strong>โคตม</strong></p><p>ความว่า    พาหิยะย่อมร้องเรียกพระผู้มีพระภาคเจ้าโดยพระโคตร.     บทว่า</p><p><strong>น  ตตฺก    สกฺกา   โชตนฺติ</strong>   ความว่า     หมู่ดาวมีประกายพรึกที่เรืองแสง</p><p>เป็นต้น   สมบูรณ์ด้วยรัศมีสุกเปล่งปลั่ง    ย่อมไม่รุ่งโรจน์อับแสงไป.  คำที่เหลือ  มี</p><p>เนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.   พาหิยะนั้น     ครั้นได้ประกาศเรื่องราวที่ตนเคยได้</p><p>ประพฤติมาแล้วในกาลก่อนอย่างนั้นแล้ว  จึงได้ทูลขอบรรพชากะพระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าในขณะนั้นนั่นแล.    และเขาถูกพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสถามว่า   บาตร</p><p>และจีวรของเธอมีครบแล้วหรือ  จึงกราบทูลว่า   ยังไม่ครบพระเจ้าข้า.  ลำดับ</p><p>นั้น    พระศาสดาจึงตรัสกะเขาว่า    ถ้าอย่างนั้น     เธอจงไปแสวงหาบาตรและ</p><p>จีวรมาเถิด    แล้วก็เสด็จหลีกไป.    ได้ทราบมาว่าเขาบำเพ็ญสมณธรรมมาสิ้น</p><p>๒ หมื่นปี  กล่าวว่า  ธรรมดาว่าภิกษุได้ปัจจัยทั้งหลายมาด้วยตัวเอง   ไม่ห่วงใย</p><p>ภิกษุรูปอื่น    ตนเองเท่านั้นย่อมสมควรเพื่อจะใช้สอยเอง  ดังนี้แล้ว  จึงไม่ได้</p><p>ทำการสงเคราะห์ด้วยบาตรหรือจีวรแม้แก่ภิกษุรูปหนึ่งเลย.      พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าทรงทราบว่า   บาตรและจีวรที่สำเร็จด้วยฤทธิ์     จักไม่เกิดขึ้นแก่เราแน่</p><p>จึงมิได้ประทานการบรรพชาด้วยเอหิภิกขุ.  อมนุษย์ผู้มีเวรกันในกาลก่อน  เข้า</p><p>สิงในร่างของโคแม่ลูกอ่อนตัวหนึ่ง     ขวิดเขาเข้าที่โคนขาข้างซ้าย      นำเขาผู้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 290</p><p>กำลังแสวงหาบาตรและจีวร   ซึ่งฉุดดึงเอาท่อนผ้าออกจากกองหยากเยื่อแม้นั้น</p><p>ให้ถึงความสิ้นชีวิตไป.   พระศาสดา    เสด็จจาริกไปบิณฑบาตแล้วทรงกระทำ</p><p>ภัตรกิจเสร็จแล้ว      ขณะกำลังเสด็จออกพร้อมกับพวกภิกษุมากรูป     ได้ทอด</p><p>พระเนตรเห็นร่างของพาหิยะ    ซึ่งฟุบจมกองหยากเยื่อแล้ว    ตรัสว่า   ดูก่อน</p><p>ภิกษุทั้งหลาย    พวกเธอจงประคองพาหิยทารุจิริยะนี้ไป   ดังนี้ แล้ว    ประทับ</p><p>ยืนที่ประตูเรือนแห่งหนึ่ง    ทรงสั่งพวกภิกษุว่า     จงนำร่างนี้ขึ้นเตียงนำออก</p><p>ไปจากประตูเมืองแล้ว   ให้ทำการฌาปนกิจ   เก็บเอาธาตุไว้ก่อเป็นสถูป. </p><p>            พวกภิกษุเหล่านั้นช่วยกันก่อสร้างสถูปบรรจุพระธาตุไว้ที่หนทางใหญ่</p><p>แล้วเข้าไปเฝ้าพระศาสดา   ได้กราบทูลให้ทรงทราบถึงการงานที่คนได้ทำเสร็จ</p><p>แล้ว  แต่นั้นมาในท่ามกลางสงฆ์ก็เกิดถ้อยคำขึ้นว่า  พระตถาคตเจ้า  ทรงบังคับ</p><p>ให้เก็บเอาพระธาตุบรรจุไว้ที่เจดีย์ หนทางไหนหนอ ที่พาหิยะนั้นได้บรรลุแล้ว</p><p>เขาเป็นสามเณร หรือว่า ภิกษุหนอแล.  พระศาสดาทรงทำเรื่องนั้น  ให้เป็นอัต-</p><p>ถุปปัตติเหตุ  ตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลายพาหิยะ ทารุจิริยะดำรงอยู่ในพระอรหัต</p><p>แล้วทรงแสดงพระธรรมเทศนาเพิ่มเติมขึ้นอีก.   และพระศาสดาได้ตรัสบอกว่า</p><p>พาหิยะนั้นปรินิพพานแล้ว   จึงทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศว่า  ดูก่อน</p><p>ภิกษุทั้งหลาย   พาหิยะ   ทารุจิริยะเลิศกว่าภิกษุสาวกทั้งหลายของเราผู้ตรัสรู้ได้</p><p>โดยพลันแล.</p><p>            ลำดับนั้น    พวกภิกษุจึงกราบทูลถามพระองค์ว่า     ข้าแต่พระองค์ผู้</p><p>เจริญ  พระองค์ตรัสว่า  พาหิยะ ทารุจิริยะบรรลุพระอรหัตแล้ว   เขาได้บรรลุ</p><p>พระอรหัตในเวลาใดพระเจ้าข้า   พระศาสดาตรัสว่า   ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   ใน</p><p>เวลาที่เขาได้ฟังธรรมของเราแล้ว.   พวกภิกษุทูลถามว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 291</p><p>ก็พระองค์ตรัสแสดงธรรมแก่เขาเมื่อไร     พระศาสดาตรัสว่า     เมื่อเวลาที่เรา</p><p>จาริกไปเพื่อภิกษา  ยืนอยู่ระหว่างถนน.   พวกภิกษุทูลถามว่า   ข้าแต่พระองค์</p><p>ผู้เจริญ  พระองค์ประทับยืนอยู่ระหว่างถนนแสดงธรรมเพียงเล็กน้อย เขายังคุณ</p><p>วิเศษให้บังเกิดขึ้น   ได้ด้วยพระธรรมเพียงเท่านั้นได้อย่างไร.  ลำดับนั้น  พระ-</p><p>ศาสดา    จึงตรัสกะภิกษุเหล่านั้นว่า    ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   พวกเธออย่าคิดว่า</p><p>ธรรมของเราน้อยหรือมาก  ด้วยว่าคาถา ๑,๐๐๐ คาถา    ที่ประกอบด้วยบทอัน</p><p>หาประโยชน์มิได้     แม้จะมีเป็นอเนกก็ตาม     ย่อมไม่ประเสริฐเลย     ส่วนว่า</p><p>บทแห่งคาถา    แม้บทเดียวที่ประกอบด้วยประโยชน์    ย่อมประเสริฐแท้  ดังนี้ </p><p>เมื่อจะทรงสืบต่ออนุสนธิแสดงธรรม   จึงตรัสพระคาถานี้ว่า :-</p><p>                               <strong>หากว่าคาถาที่ประกอบด้วยบทอันไม่มี</strong></p><p><strong>                     ประโยชน์แม้มีตั้ง  ๑,๐๐๐  คาถา บทแห่งคาถาเพียง</strong></p><p><strong>                     คาถาเดียว  ที่ตนได้ฟังแล้วสงบได้  ประเสริฐกว่า</strong></p><p><strong>                     คาถาตั้ง ๑,๐๐๐ นั้น.</strong></p><p>           ในเวลาจบเทศนา  สัตว์  ๘๔,๐๐๐  ได้บรรลุธรรมาภิสมัยแล.</p><p>                              จบอรรถกถาพาหิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 292</p><p>        <strong>มหาโกฏฐิตเถราปทานที่  ๗  (๕๓๗)</strong></p><p>                             <strong> [๑๒๗]    ในแสนกัปนับจากภัทรกัปนี้ไป</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้รู้แจ้ง</strong></p><p><strong>        โลกทั้งปวง  เป็นมุนีมีจักษุ  ได้เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>        แล้ว </strong></p><p><strong>                             พระองค์ตรัสสอน  ทรงแสดงให้สัตว์รู้</strong></p><p><strong>        ชัดได้  ทรงยังสรรพสัตว์ให้ข้ามวัฏสงสาร  ทรง</strong></p><p><strong>        ฉลาดในเทศนา  เป็นผู้เบิกบาน  ทรงช่วยให้</strong></p><p><strong>        ประชุมชนข้ามพ้นไปเสียเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                             พระองค์เป็นผู้อนุเคราะห์  ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        พระกรุณา  แสวงหาประโยชน์ให้สรรพสัตว์  ยัง</strong></p><p><strong>        เดียรถีย์ที่มาเฝ้าให้ดำรงอยู่ในเบญจศีลได้ทุกคน</strong></p><p><strong>        เมื่อเป็นเช่นนี้  พระศาสนาจึงไม่มีความ</strong></p><p><strong>        อากูล  ว่างสูญจากเดียรถีย์  วิจิตรด้วยพระอรหันต์</strong></p><p><strong>        ผู้คงที่มีความชำนิชำนาญ</strong></p><p><strong>                             พระมหามุนีพระองค์นั้น  สูงประมาณ</strong></p><p><strong>        ๕๘  ศอก  พระฉวีวรรณงามคล้ายทองคำอันล้ำค่า</strong></p><p><strong>        มีพระลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้นอายุของสัตว์แสนปี  พระชินสีห์</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น  เมื่อดำรงพระชนม์อยู่  โดยกาล </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 293</p><p>        <strong> ประมาณเท่านั้น  ได้ทรงยังประชุมชนเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>        ให้ข้ามพ้นวัฏสงสารไปได้</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  เราเป็นพราหมณ์ผู้เรียนจบ</strong></p><p><strong>        ไตรเพท  ชาวพระนครหังสวดี   ได้เข้าไปเฝ้า</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้เลิศกว่าโลกทั้งปวง  แล้วสดับพระ-</strong></p><p><strong>        ธรรมเทศนา </strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  พระธีรเจ้าพระองค์นั้น  ทรง</strong></p><p><strong>        ตั้งสาวกผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา  ฉลาดในอรรถ</strong></p><p><strong>        ธรรม  นิรุตติและปฏิภาณ  ในตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>        เราได้ฟังดังนั้นแล้วก็ชอบใจ   จึงได้นิมนต์พระ-</strong></p><p><strong>        ชินวรเจ้าพร้อมด้วยพระสาวก  ให้ครองผ้าแล้ว</strong></p><p><strong>        ถึง  ๗  วัน</strong></p><p><strong>                              ในกาลนั้น    เรายังพระพุทธเจ้าผู้เปรียบ</strong></p><p><strong>        ด้วยสาคร  พร้อมทั้งพระสาวก  ให้ครองผ้าแล้ว</strong></p><p><strong>        หมอบลงแทบบาทมูล  ปรารถนาฐานันดรนั้น</strong></p><p><strong>                              ลำดับนั้น  พระพุทธเจ้าผู้เลศกว่าโลกได้</strong></p><p><strong>        ตรัสว่า  จงดูพราหมณ์ผู้สูงสดที่หมอบอยู่แทบเท้า</strong></p><p><strong>        ผู้นี้มีรัศมีเหมือนกลับดอกบัว  พราหมณ์นี้ปรารถนา</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งแห่งภิกษุผู้แตกฉาน  ซึ่งเป็นตำแหน่ง</strong></p><p><strong>        ประเสริฐสุด  เพราะการบริจาคทานด้วยศรัทธา</strong></p><p><strong>        นั้นและเพราะการสดับพระธรรมเทศนา</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 294</p><p>                              <strong> พราหมณ์นี้จักเป็นผู้ถึงสุขในทุกภพ เที่ยว</strong></p><p><strong>        ไปในภพน้อยภพใหญ่  จักได้สมมโนรถเช่นนี้</strong></p><p><strong>                              ในกัปนับแต่นี้ขึ้นไปแสนหนึ่ง     พระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดามีพระนามชื่อว่าโคดม     ซึ่งสมภพในวงศ์ </strong></p><p><strong>        พระเจ้าโอกกากราช จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                              พราหมณ์นี้จักเป็นธรรมทายาทของพระ-         </strong></p><p><strong>        พราหมณ์นี้จักเป็นธรรมทายาทของพระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดาพระองค์นั้น    จักเป็นโอรสอันธรรมเนรมิต</strong></p><p><strong>        เป็นสาวกของพระศาสดา  มีนามชื่อว่า โกฏฐิตะ</strong></p><p><strong>                              เราได้ฟังพระพุทธพยากรณ์นั้นแล้ว เป็น</strong></p><p><strong>        ผู้เบิกบาน   มีใจยินดี  บำรุงพระชินสีห์เจ้าตราบ</strong></p><p><strong>        เท่าสิ้นชีวิต   ในกาลนั้น      เพราะเราเป็นผู้มีสติ</strong></p><p><strong>        ประกอบด้วยปัญญา       ด้วยผลของกรรมนั้น</strong></p><p><strong>        และด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้       เราละร่างมนุษย์</strong></p><p><strong>        แล้ว  ได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                              เราได้เสวยราชสมบัติ    ในเทวโลก ๓๐๐</strong></p><p><strong>        ครั้งได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ ๕๐๐ ครั้งและได้เป็น</strong></p><p><strong>        พระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยคณนานับมิได้</strong></p><p><strong>        เพราะกรรมนั้นนำไป   เราจึงเป็นผู้ถึงความสุขใน</strong></p><p><strong>        ทุกภพ</strong></p><p><strong>                              เราท่องเที่ยวไปแต่ในสองภพ     คือใน</strong></p><p><strong>        เทวดาและมนุษย์     คติอื่นเราไม่รู้จัก    นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>        แห่งกรรมที่สั่งสมไว้ดีแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 295</p><p>                             เราเกิดแต่ในสองสกุล    คือสกุลกษัตริย์</p><p>                และสกุลพราหมณ์   หาเกิดในสกุลต่ำทรามไม่  นี้</p><p>                เป็นผลแห่งกรรมที่สั่งสมไว้ดีแล้ว</p><p>                             เมื่อถึงภพสุดท้าย     เราเป็นบุตรของ </p><p>                พราหมณ์   เกิดในสกุลที่มีทรัพย์สมบัติมาก    ใน</p><p>                พระนครสาวัตถี  มารดาของเราชื่อจันทวดี บิดาชื่อ</p><p>                อสัสลายนะ     ในคราวที่พระพุทธเจ้าทรงแนะนำ</p><p>                บิดาเรา  เพื่อความบริสุทธิ์ทุกอย่าง</p><p>                             เราเลื่อมใสในพระสุคตเจ้า  ได้ออกบวช</p><p>                เป็นบรรพชิต     พระโมคคัสลานะ   เป็นอาจารย์</p><p>                พระสารีบุตร  เป็นอุปัชฌาย์</p><p>                             เราตัดทิฏฐิพร้อมด้วยมูลรากเสียได้ในเมื่อ</p><p>                กำลังปลงผม   และเมื่อกำลังนุ่งผ้ากาสาวะ   ก็ได้</p><p>                บรรลุพระอรหัต</p><p>                             เรามีปรีชาแตกฉานในอรรถ   ธรรม   นิรุตติ</p><p>                และปฏิภาณ ฉะนั้น   พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เลิศกว่า</p><p>                โลก  จึงทรงตั้งเราไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ</p><p>                             เราอันท่านพระอุปติสสะไต่ถามในปฏิ-</p><p>                สัมภิทา   ก็แก้ได้ไม่ขัดข้อง  ฉะนั้น  เราจึงเป็น</p><p>                ผู้เลิศในพระพุทธศาสนา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 296</p><p>                                 <strong> เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้า   เราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>            ทราบว่า     ท่านพระมหาโกฏฐิตเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้      ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong> </p><p>                                จบมหาโกฏฐิเถราปทาน </p><p>         <strong>๕๓๗.  อรรถกถามหาโกฏฐิกฺเถราปทาน</strong><sup>๑</sup></p><p>            พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๗ ดังต่อไปนี้ :-</p><p>            อปทานของท่านพระมหาโกฏฐิกเถระ      มีคำเริ่มต้นว่า   ปทุมุตฺตโร</p><p>นาม ชิโน ดังนี้.</p><p>             มีเรื่องเกิดขึ้นอย่างไร ?   แม้พระเถระรูปนี้     ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมา</p><p>แล้ว    ในพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อน ๆ   ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระ-</p><p>นิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น   ๆ  ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</p><p>ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิดในตระกูลที่มีโภคะมากในหังสวดีนคร    บรรลุนิติ-</p><p>ภาวะแล้ว  พอมารดาล่วงลับไปแล้ว  ดำรงตำแหน่งกุฎุมพีอยู่ครองฆราวาส.</p><p>วันหนึ่งในเวลาที่พระมีพระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระทรงแสดงธรรม  เขา</p><p>ได้มองเห็นชาวหังสวดีนคร  ถือของหอมและระเบียบดอกไม้เป็นต้น   ซึ่งกำลัง</p><p>นอบน้อม  น้อมกายไปในที่เป็นที่ประทับของพระพุทธเจ้า    พระธรรม   และ</p><p>พระสงฆ์จึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าพร้อมกับคนเหล่านั้นด้วย  ได้เห็นภิกษุ </p><p>รูปหนึ่งซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้บรรลุ</p><p>๑.  บาลีเป็น  มหาโกฏฐิเตเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 297</p><p>ปฏิสัมภิทาจึงคิดว่า    ภิกษุรูปนี้    เยี่ยมยอดกว่าพวกภิกษุผู้บรรลุปฏิสัมภิทาใน</p><p>พระศาสนานี้  ถ้าแม้ไฉนเราพึงเป็นผู้ยอดเยี่ยม  กว่าพวกภิกษุผู้บรรลุปฏิสัมภิทา</p><p>เหมือนดังภิกษุรูปนี้บ้าง ในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าสักพระองค์หนึ่ง  ดังนี้</p><p>ในเวลาจบเทศนาของพระศาสดา  เมื่อบริษัทลุกไปแล้ว  จึงเข้าไปใกล้พระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้าแล้วกราบทูลนิมนต์ว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    พรุ่งนี้ขอนิมนต์</p><p>รับภิกษาที่เรือนของข้าพระองค์     พระเจ้าข้า.     พระศาสดาทรงรับนิมนต์</p><p>แล้ว.   เขาถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว   ทำประทักษิณแล้ว   กับไปยัง </p><p>เรือนของตน   เอาของหอมและระเบียบดอกไม้เป็นต้น    ประดับที่ที่ประทับนั่ง</p><p>ของพระพุทธเจ้า   และที่นั่งของภิกษุสงฆ์ตลอดทั้งคืนยังรุ่งแล้ว   ให้คนจัดแจง</p><p>ขาทนียะและโภชนียะ  ณ  ที่อยู่ของตน   พอล่วงราตรีนั้นไป   ได้นิมนต์พระ-</p><p>ศาสดา ซึ่งมีภิกษุแสนรูปเป็นบริวารให้ฉันข้าวสาลีอันมีกลิ่นหอม พร้อมทั้งสูปะ</p><p>และพยัญชนะ   อันเป็นบริวารของยาคูและของเคี้ยวนานาชนิด    ในเวลาเสร็จ</p><p>ภัตรกิจ  คิดว่า  เราจะขอปรารถนาตำแหน่งให้ยิ่งใหญ่แล     แต่เราไม่ควรถวาย</p><p>ทานเพียงวันเดียวเท่านั้น  ควรถวายทานตลอด  ๗  วัน  ตามลำดับเพื่อปรารถนา</p><p>ตำแหน่งนั้น       แล้วจึงจักปรารถนา.     เขาได้ถวายมหาทานตลอด ๗ วัน   โดย</p><p>ทำนองนั้นนั่นแล     ในเวลาเสร็จภัตรกิจ     ให้คนเปิดโรงเก็บผ้าแล้ว   วางผ้า</p><p>เนื้อละเอียดชนิดเยี่ยมซึ่งเพียงพอทำเป็นไตรจีวรได้  ณ  ที่บาทมูลของพระพุทธ-</p><p>เจ้า   และได้ถวายไตรจีวรแก่ภิกษุแสนรูปแล้ว      เข้าไปใกล้พระตถาคตเจ้า</p><p>หมอบลงที่บาทมูลของพระศาสดาแล้วตั้งความปรารถนาว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้</p><p>เจริญภิกษุรูปใดที่พระองค์ทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ปฏิ-</p><p>สัมภิทาในวันที่ ๗ นับแต่วันนี้   แม้ข้าพระองค์ก็พึงเป็นเหมือนภิกษุรูปนั้นบ้าง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 298</p><p>คือ ขอให้ได้บวชในพระศาสนาของพระพุทธเจ้าผู้จะทรงอุบัติในอนาคตกาล</p><p>แล้ว   พึงเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้บรรลุปฏิสัมภิทาเถิด.  พระศาสดาทรงทราบ</p><p>ถึงความสำเร็จของเขา   จึงทรงพยากรณ์ว่า    ในอนาคตกาล    คือในที่สุดแห่ง</p><p>แสนกัปแต่นี้ไป  พระพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม  จักทรงอุบัติขึ้นในโลก  ความ</p><p>ปรารถนาของเธอ   จักสำเร็จในพระศาสนาของพระโคดมพุทธเจ้าพระองค์นั้น</p><p>และ    เขากระทำบุญไว้ในที่นั้นเป็นอันมากจนตลอดอายุ    จุติจากอัตภาพนั้น</p><p>แล้ว   ได้เสวยเทวสมบัติวนเวียนอยู่ในเทวโลกและมนุษยโลก  </p><p>        เขาท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษย์โลกอย่างนั้น   ได้รวบรวมสั่งสม</p><p>บุญสมภารไว้ในภพนั้น  ๆ ในพุทธุปบาทกาลนี้    ได้บังเกิดในตระกูลพราหมณ์</p><p>มหาศาลในกรุงสาวัตถี.     มารดาบิดาได้ตั้งชื่อเขาว่าโกฏฐิกะ.   หากจะมีคำถาม</p><p>ว่า  ทำไมไม่ดังชื่อตามมารดา  หรือ   ตามฝ่ายญาติมีปู่   ตา  เป็นต้น     เพราะ</p><p>เหตุไรจึงพากันตั้งชื่ออย่างนั้นเล่า.  บัณฑิตพึงทราบคำตอบว่า  มารดาบิดาได้</p><p>ตั้งชื่อเขาตามความหมายว่า   เป็นผู้ทำชนที่ตนเห็นแล้ว   เห็นแล้วให้หลบซ่อน</p><p>เที่ยวเจาะแทงด้วยหอกคือปาก     เพราะว่าตนเป็นผู้ฉลาด    ในเวทางคศาสตร์</p><p>ในตักกศาสตร์ของคนและของผู้อื่น      ในนิฆัณฑุศาสตร์  เกฏุภศาสตร์ของตน</p><p>ในประเภทแห่งอักษรสมัยของตน   และในการพยากรณ์ทั้งหมดแล.    เขาเจริญ</p><p>วัยแล้วเล่าเรียนไตรเพทจนถึงความสำเร็จในศิลปของพราหมณ์  วันหนึ่งเข้าไป</p><p>เฝ้าพระศาสดาฟังธรรมแล้ว     ได้มีศรัทธาบวช    ตั้งแต่เวลาได้อุปสมบทแล้ว</p><p>ก็บำเพ็ญวิปัสสนากัมมัฎฐาน  ได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔  เป็น</p><p>ผู้เชี่ยวชาญในการประพฤติในปฏิสัมภิทา  ไม่กลัว   แม้เข้าไปหาพระมหาเถระก็ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 299</p><p>ถามปัญหา     เข้าไปเฝ้าพระทศพลแล้วก็ยังถามปัญหาในปฏิสัมภิทา ๔ นั่นแล.</p><p>พระเถระรูปนี้      กลายเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้บรรลุปฏิสัมภิทาได้  ก็เพราะ</p><p>ท่านได้สั่งสมบุญไว้ในปฏิสัมภิทานั้น     และเพราะท่านชำนาญในการประพฤติ</p><p>ปฏิสัมภิทานั้น.   ลำดับนั้น     พระศาสดาได้ทรงการทำมหาเวทัลลสูตรให้เป็น</p><p>อัตถุปัตติเหตุแล้ว  ทรงสถาปนาท่านไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้บรรลุ </p><p>ปฏิสัมภิทา  และตรัสว่า  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   มหาโกฏฐิกะนี้  เป็นผู้เลิศกว่า</p><p>พวกภิกษุสาวกของเราผู้บรรลุปฏิสัมภิทาแล.                               </p><p>        สมัยต่อมา       ท่านเมื่อได้เสวยความสุขอันเกิดแต่ก็วิมุตติ      เกิดความ</p><p>โสมนัสใจ       เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน</p><p>ของตน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้.   คำนั้นทั้งหมด</p><p>มีเนื้อความง่ายทั้งนั้น       เพราะมีนัยดังที่ข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วในหนหลังแล.</p><p>คำว่า  <strong>สุท</strong>  ในบทว่า  <strong>อิตฺถ สุทมายสฺมา  มหาโกฏฺฐิโก  นิ</strong>  เป็นนิบาตใช้ลงใน</p><p>การชี้แจงแสดงตัวอย่าง.   คำว่า  <strong>อายสฺมา</strong>  เป็นความเรียกโดยความเคารพอย่างยิ่ง</p><p>เหมือนดังคำว่า    <strong>อายสฺมา  มหาโมคฺคลฺลาโน</strong>      ท่านพระมหาโมคคัลลานะ</p><p>ดังนี้แล.    </p><p>                        จบอรรถกถามหาโกฏฐิกเถราปทาน</p><p>                 </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 300</p><p>          <strong>อุรุเวทกัสสปเถราปทานที่  ๘ (๕๓๘)</strong></p><p>                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                             .                                                                                                                                                   .                                                                                                                                 </p><p>       <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอุรุเวลกัสสปเถระ</strong></p><p>                             <strong> [๑๒๘]  ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระพิชิต </strong></p><p><strong>        มาร  พระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้รู้แจ้งโลกทั้งปวง</strong></p><p><strong>        เป็นนักปราชญ์มีจักษุ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระ-</strong></p><p><strong>        องค์เป็นผู้ตรัสสอน  ทรงแสดงให้สัตว์รู้ชัด  ได้ยัง</strong></p><p><strong>        สรรพสัตว์ให้ข้ามพ้นวัฏสงสาร    ฉลาดในเทศนา</strong></p><p><strong>        เป็นผู้เบิกบาน  ทรงช่วยประชุมชนให้ข้ามพ้นไป</strong></p><p><strong>        เสียเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                            พระองค์เป็นผู้อนุเคราะห์ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        พระกรุณา  แสวงหาประโยชน์ให้สรรพสัตว์   ยัง</strong></p><p><strong>        เดียรถีย์ที่มาเฝ้าให้ดำรงอยู่ในเบญจศีลได้ทุกคน</strong></p><p><strong>                            เมื่อเป็นเช่นนี้   พระศาสนาจึงไม่มีความ</strong></p><p><strong>        อากูล  ว่างสูญจากเดียรถีย์  วิจิตรด้วยพระอรหันต์</strong></p><p><strong>        ผู้คงที่มีความชำนิชำนาญ</strong></p><p><strong>                            พระมหามุนีพระองค์นั้น      สูงประมาณ</strong></p><p><strong>        ๕๘  ศอก   มีพระฉวีวรรณงามคล้ายทองคำอันล้ำค่า</strong></p><p><strong>        มีพระลักษณะอันประเสริฐ ๓๒ ประการ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น    อายุของสัตว์แสนปี   พระชิน-</strong></p><p><strong>        สีห์พระองค์นั้น        เมื่อดำรงพระชนม์อยู่โดยกาล </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 301</p><p>        <strong> ประมาณเท่านั้น   ได้ทรงยังประชุมชนเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>        ให้ข้ามพ้นวัฏสงสารไปได้</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้นเราเป็นพราหมณ์ชาวเมื่อหังสวดี </strong></p><p><strong>        อันชนสมมติว่าเป็นคนประเสริฐ      ได้เข้าไปเฝ้า</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้ส่องโลก  แล้วสดับพระธรรมเทศนา</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น        เราได้ฟังพระผู้มีพระภาคเจ้า </strong></p><p><strong>        ทรงตั้งสาวกของพระองค์ในตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>        ในที่ประชุมใหญ่  ก็ชอบใจจึงนิมนต์พระมหาชิน-</strong></p><p><strong>        เจ้ากับบริวารเป็นอันมาก   แล้วได้ถวายทานพร้อม</strong></p><p><strong>        กันกับพราหมณ์อีก ๑,๐๐๐  คน</strong></p><p><strong>                            ครั้นแล้วเราได้ถวายบังคมพระผู้มีพระ-</strong></p><p><strong>        ภาคเจ้า  ผู้นายก    ยืนอยู่  ณ  ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ร่าเริง  ได้กราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระมหาวีรเจ้าด้วยความเชื่อใน</strong></p><p><strong>        พระองค์และด้วยอธิการคุณ       ขอให้ข้าพระองค์ </strong></p><p><strong>        ผู้เกิดในภพนั้น  ๆ   มีบริษัทมากเถิด</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น    พระศาสดาผู้มีพระสุรเสียง</strong></p><p><strong>        เหมือนคชสารคำรณ     มีพระสำเนียงเหมือนนก</strong></p><p><strong>        การเวกได้ตรัสกะบริษัทว่า  จงดูพราหมณ์ผู้นี้  ผู้มี</strong></p><p><strong>        วรรณะเหมือนทองคำ  แขนใหญ่  ปากและตา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 302</p><p>        <strong> เหมือนดอกบัวมีกายและใจสูงเพราะปีติ      ร่าเริง</strong></p><p><strong>        มีความเชื่อในคุณของเรา</strong></p><p><strong>                              เขาปรารถนาตำแหน่งแห่งภิกษุผู้มีเสียง</strong></p><p><strong>        เหมือนราสีห์       ในอนาคตกาล       เขาจักได้</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งนี้สมดังมโนรถปรารถนา </strong></p><p><strong>                              ในกัปนับแต่นั้นไปหนึ่งแสน     พระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดามีพระนามชื่อว่า   โคดม  ซึ่งสมภพในวงศ์ </strong></p><p><strong>        พระเจ้าโอกกากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก </strong></p><p><strong>                              พราหมณ์นี้จักเป็นธรรมทายาทของพระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดาพระองค์นั้น        เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต</strong></p><p><strong>        จักเป็นสาวกของพระศาสดา  มีนามชื่อว่ากัสสปะ</strong></p><p><strong>                              พระอัครนายกของโลกพระนามว่าผุสสะ</strong></p><p><strong>        ผู้เป็นศาสดาอย่างยอดเยี่ยม  หาผู้เปรียบมิได้   ไม่</strong></p><p><strong>        มีใครจะเสมอเหมือน  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้วในกัป</strong></p><p><strong>        ที่ ๙๒ แต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                              พระศาสดาพระนามว่าผุสสะพระองค์นั้น </strong></p><p><strong>        แล   ทรงกำจัดความมืดทั้งปวง    สางรกชัฏใหญ่</strong></p><p><strong>        ทรงยังฝนคืออมตธรรมให้ตกลง     ให้มนุษย์และ</strong></p><p><strong>        ทวยเทพอิ่มหนำ</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น     เราสามคนพี่น้องเป็นราชมหา-</strong></p><p><strong>        อำมาตย์ในพระนครพาราณสี     ล้วนแต่เป็นที่ไว้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 303</p><p>        <strong> วางพระทัยของพระมหากษัตริย์รูปร่างองอาจแกล้ว</strong></p><p><strong>        กล้า    สมบูรณ์ด้วยกำลัง ไม่พ่ายแพ้ใครเลยใน</strong></p><p><strong>        สงครามครั้งนั้น  พระเจ้าแผ่นดินผู้มีเมืองชายแดน</strong></p><p><strong>        ก่อการกำเริบ    ได้ตรัสสั่งเราว่า   ท่านทั้งหลายจง</strong></p><p><strong>        ไปชนบทชายแดน </strong></p><p><strong>                             พวกท่านจงยังกำลังของแผ่นดินให้เรียบ-</strong></p><p><strong>        ร้อย   ทำแว่นแคว้นของเราให้เกษม   แล้วกลับมา</strong></p><p><strong>        เถิด</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น   เราได้กราบทูลว่า  ถ้าพระองค์ </strong></p><p><strong>        จะพึงพระราชทานพระนายกเจ้าเพื่อให้ข้าพระองค์</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายอุปัฏฐากไซร้    ข้าพระองค์ทั้งหลายก็จัก </strong></p><p><strong>        ทำกิจของพระองค์ให้สำเร็จ</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น   พวกเราผู้ได้รับพระราชทานพร</strong></p><p><strong>        อันสมเด็จพระภูมิบาลส่งไป    ทำชนบทชายแดน</strong></p><p><strong>        ให้วางอาวุธแล้ว   กลับมายังพระนครนั้น</strong></p><p><strong>                             เราทูลขอการอุปัฏฐากพระศาสดาแด่พระ</strong></p><p><strong>        ราชา    ได้พระศาสดาผู้เป็นนายกของโลกผู้ประ-</strong></p><p><strong>        เสริฐกว่ามุนีแล้ว      ได้บูชาพระองค์ตราบเท่าสิ้น</strong></p><p><strong>        ชีวิต </strong></p><p><strong>                             เราทั้งหลายเป็นผู้มีศีล      ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        กรุณา   มีใจประกอบด้วยภาวนาได้ด้วยผ้ามีค่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 304</p><p>        <strong> มาก   ภัตมีรสอันประณีต  เสนาสนะอันน่ารื่นรมย์</strong></p><p><strong>        และเภสัชที่เป็นประโยชน์    ที่ตนให้เกิดขึ้นโดย</strong></p><p><strong>        ชอบธรรมแก่พระมุนีพร้อมทั้งพระสงฆ์   อุปัฏฐาก</strong></p><p><strong>        พระองค์ด้วยจิตเมตตาตลอดกาล  ครั้นพระศาสดา</strong></p><p><strong>        ผู้เลิศพระองค์นั้นเสด็จนิพพานแล้ว เราได้ทำการ</strong></p><p><strong>        บูชาตามลำพัง </strong></p><p><strong>                            เราทุกคนจุติจากอัตภาพนั้นแล้ว  ไปสู่</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์เสวยมหันต์สุขในดาวดึงส์นั้น</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                            เมื่อเรากำลังท่องเที่ยวอยู่ในภพเป็นเหมือน</strong></p><p><strong>        นายช่างดอกไม้     ได้ดอกไม้แล้วแสดงชนิดแห่ง</strong></p><p><strong>        ดอกไม้แปลก  ๆ    มากมายฉะนั้น       ได้เกิดเป็น</strong></p><p><strong>        พระเจ้าวิเทหราช</strong></p><p><strong>                            เพราะถ้อยคำของคุณาเจลก  เราจึงมี</strong></p><p><strong>        อัธยาศัยอันมิจาฉาทิฏฐิกำจัดแล้วขึ้นสู่ทางนรก  ไม่</strong></p><p><strong>        เอื้อเฟื้อโอวาทของธิดาเราผู้ชื่อว่ารุจา</strong></p><p><strong>                            เมื่อถูกพรหมนารทะสั่งสอนเสียมากมาย</strong></p><p><strong>        จึงละความเห็นที่ชั่วช้าเสียได้</strong></p><p><strong>                            บำเพ็ญกุศลกรรมบถ  ๑๐  ให้บริบูรณ์โดย</strong></p><p><strong>        พิเศษ   ละทิ้งร่างกายแล้วได้ไปสวรรค์เหมือนไป</strong></p><p><strong>        ที่อยู่ของตัว   ฉะนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 305</p><p>                              <strong> เมื่อถึงภพสุดท้ายเราเป็นบุตรของพราหมณ์   </strong></p><p><strong>        เกิดในสกุลที่สมบูรณ์ในพระนครพาราณสี </strong></p><p><strong>                              เรากลัวต่อความตายความเจ็บไข้และ</strong></p><p><strong>        ความแก่ชราจึงเข้าป่าใหญ่  แสวงหาหนทาง</strong></p><p><strong>        นิพพาน  ได้บวชในสำนักของชฎิล</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น      น้องชายทั้งสองของเราก็ได้ </strong></p><p><strong>        บวชพร้อมกับเรา     เราได้สร้างอาศรมอาศัยอยู่ที่</strong></p><p><strong>        ตำบลอุรุเวลา</strong></p><p><strong>                              เรามีนามตามโคตรว่ากัสสปะ   แต่เพราะ</strong></p><p><strong>        อาศัยอยู่ที่ตำบลอุรุเวลาเราจึงมีนามบัญญัติว่า</strong></p><p><strong>        อุรุเวลกัสสปะ</strong></p><p><strong>                              เพราะน้องชายของเราอาศัยอยู่ที่ชายแม่น้ำ</strong></p><p><strong>        เขาจึงได้นามว่านทีกัสสปะ     เพราะน้องชายของ</strong></p><p><strong>        เรา   อีกคนหนึ่ง   อาศัยอยู่ที่ตำบลคยา   เขาจึงถูก </strong></p><p><strong>        ประกาศนามว่าคยากัสสปะ</strong></p><p><strong>                              น้องชายคนเล็กมีศิษย์  ๒๐๐  คน  น้องชาย</strong></p><p><strong>        คนกลางมี  ๓๐๐ คน  เรามี  ๕๐๐  คนถ้วน  ศิษย์ทุกคน  </strong></p><p><strong>        ล้วนแต่ประพฤติตามเรา</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้นพระพุทธเจ้าผู้เลิศในโลกเป็น</strong></p><p><strong>        สารถีฝึกนรชน      ได้เสด็จมาหาเรา       ทรงทำ</strong></p><p><strong>        ปาฏิหาริย์ต่าง ๆ  แก่เราแล้วทรงแนะนำ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 306</p><p>                                    เรากับบริวารพันหนึ่งได้อุปสมบทด้วย</p><p>                        เอหิภิกขุ    ได้บรรลุอรหัตพร้อมกับภิกษุเหล่านั้น </p><p>                        ทุกองค์ </p><p>                                    ภิกษุเหล่านั้นและภิกษุพวกอื่นเป็นอันมาก</p><p>                        แวดล้อมเราเป็นยศบริวาร   และเราก็สามารถที่จะ</p><p>                        สั่งสอนได้เพราะฉะนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้าสูงสุด</p><p>                        จึงทรงตั้งเราไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะความเป็นผู้มี </p><p>                        บริษัทมาก  โอ  สักการะที่ได้ทำไว้ในพระพุทธเจ้า</p><p>                        ได้ก่อให้เกิดสิ่งที่มีผลแก่เราแล้ว </p><p>                                    เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</p><p>                        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</p><p>            ทราบว่า    ท่านพระอุรุเวลกัสสปเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้    ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                              จบอุรุเวลกัสสปเถราปทาน</p><p>             <strong>๕๓๘.  อรรถกถาอุรุเวลกัสสปเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๘  ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระอุรุเวลกัสสปเถระ  อันมีคำเริ่มต้นว่า <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม ชิโน</strong> ดังนี้.</p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว  ในพระพุทธเจ้าพระองค์</p><p>ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น ๆ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 307</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ  ท่านบังเกิดในเรือนอันมี</p><p>สกุล   เจริญวัยแล้ว     ได้ฟังธรรมในสำนักของพระศาสดา    ได้มองเห็นภิกษุ</p><p>รูปหนึ่ง    ซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้มีบริ-</p><p>วารมาก  แม้ตนเองก็ปรารถนาตำแหน่งนั้น   ได้ถวายมหาทาน   กระทำปณิธาน</p><p>ไว้แล้ว.   และพระผู้มีพระภาคเจ้า   ทรงเห็นว่าเขาไม่มีอันตราย    จึงทรงพยา- </p><p>กรณ์ว่า  ในอนาคตกาล  ในพระศาสนาของพระโคดมพุทธเจ้า  เขาจักเป็นผู้เลิศ</p><p>กว่าพวกภิกษุผู้มีบริวารมาก.  เขากระทำบุญไว้ในภพนั้นเป็นอันมาก  จนตลอด</p><p>อายุ   จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว   ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ในที่สุด</p><p>๙๒  กัปแต่กัปนี้     ได้บังเกิดเป็นพระกนิฏฐภาดาต่างพระมารดาของพระผู้มี-</p><p>พระภาคเจ้าพระนามว่า  ผุสสะ  เขาได้มีกนิฏฐภาดา ๒ คนแม้เหล่าอื่น. คน ๓</p><p>คนเหล่านั้น     ได้นิมนต์ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข     บูชาด้วยเครื่อง</p><p>บูชาอย่างยอดเยี่ยมได้กระทำกุศลไว้จนตลอดชีวิตแล้ว  ท่องเที่ยวไปในเทวโลก</p><p>และมนุษยโลก   ได้บังเกิดเป็นพี่น้องกัน  ๓ คน  ในตระกูลพราหมณ์  ในกรุง</p><p>พาราณสี  ก่อนหน้าที่พระผู้มีพระภาคเจ้าของเราทั้งหลาย   ทรงอุบัติขึ้นทีเดียว</p><p>ทั้ง ๓  คนได้มีชื่ออย่างนี้ว่า  <strong>กัสสปะ</strong>  ด้วยอำนาจแห่งโคตร.   คนทั้ง ๓  คน</p><p>เหล่านั้นเจริญวัยแล้ว    ก็ได้เล่าเรียนจบไตรเพท.    บรรดาคนทั้ง ๓ เหล่านั้น </p><p>คนพี่ชายใหญ่มีบริวาร ๕๐๐ คน    คนกลางมีบริวาร ๓๐๐ คน   คนน้องเล็กมี</p><p>บริวาร ๒๐๐ คน  คนทั้ง ๓ นั้น     ตรวจดูสาระประโยชน์ในคัมภีร์ทั้งหมดของ</p><p>ตน  ได้เห็นแต่เพียงประโยชน์ปัจจุบันเท่านั้น   จึงพากันยินดีการบวช.  บรรดา</p><p>พี่น้อง ๓ คนนั้น    คนพี่ใหญ่ได้ไปยังตำบลอุรุเวลาพร้อมกับบริวารของตน</p><p>บวชเป็นฤาษี  ได้ปรากฏชื่อว่า <strong>อุรุเวลกัสสปะ</strong>  คนกลางบวชอยู่ที่ทางโค้งแม่น้ำ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 308</p><p>คงคา  ปรากฏชื่อว่านทีกัสสปะ    คนเล็กบวชอยู่ที่คยาสีสะ   ได้ปรากฏชื่อว่า</p><p>คยากัสสปะ.  เมื่อพี่น้อง ๓ คนนั้นได้บวชเป็นฤาษีอย่างนั้น  ต่างก็อยู่กันในที่</p><p>นั้น  ๆ  โดยล่วงไปได้หลายวัน      พระโพธิสัตว์ของพวกเรา      ได้เสด็จออก</p><p>มหาภิเนษกรมณ์  ทรงบรรลุพระสัพพัญญุตญาณแล้ว  ทรงประกาศธรรมจักร</p><p>ให้เป็นไปแล้วโดยลำดับ   ทรงให้พระเถระปัญจวัคคีย์    ดำรงอยู่แล้วในพระ-</p><p>อรหัต  ทรงแนะนำคน  ๕  คนซึ่งเป็นสหายกัน   อันมียศสกุลบุตรเป็นหัวหน้า</p><p>(ให้ดำรงอยู่ในพระอรหัต)   ทรงส่งพระอรหันต์ ๖๐  องค์ไปด้วยพระดำรัสว่า </p><p>ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  พวกเธอจงเที่ยวจาริกไปเถิด  ดังนี้แล้ว  ทรงแนะนำพวก</p><p>ภิกษุภัททวัคคีย์ ๓๐ รูป  แล้วได้เสด็จไปยังที่อยู่ของอุรุเวลกัสสปะ  เสด็จเข้าไป</p><p>ยังโรงไฟเพื่อพักอาศัย ณ ที่นั้น     ได้ทรงแนะนำอุรุเวลกัสสปะพร้อมทั้งบริวาร</p><p>ด้วยปาฏิหาริย์ ๓,๕๐๐ มีการทรมานนาคเป็นต้นเสร็จแล้ว  จึงให้เขาได้บรรพชา</p><p>วิธีการบรรพชาของอุรุเวลกัสสปะนั้น     และการกระทำอิทธิปาฏิหาริย์ทั้งหมด</p><p>จักมีแจ่มแจ้งในอรรถกถาอปทานของท่านนทีกัสสปะแล.   แม้ถึงพี่น้องที่เหลือ</p><p>อีก ๒ คนนอกนี้  พอได้ทราบข่าวว่าอุรุเวลกัสสปะผู้พี่ใหญ่นั้นบวชแล้ว   ต่าง</p><p>ก็พร้อมด้วยบริวาร  พากันมาบวชในสำนักของพระศาสดาแล้ว.  พี่น้อง ๓ คน</p><p>ทั้งหมดนั้นทรงบาตรและจีวรอันสำเร็จด้วย.    ได้เป็นเอหิภิกษุแล้ว.   พระ-</p><p>ศาสดา   ทรงพาสมณะ ๑,๐๐๐  องค์นั้น   เสด็จไปยังคยาสีสะ    ประทับนั่งบน</p><p>แผ่นหิน  ทรงให้สมณะทั้งหมดนั้นดำรงอยู่ในพระอรหัต   ด้วยอาทิตตปริยาย-</p><p>เทศนา.</p><p>           พระอุรุเวลกัสสปะนั้น   พอได้บรรลุพระอรหัตแล้วอย่างนั้น   เกิดความ</p><p>โสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 309</p><p>ของตน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุมุตฺตโร  นาม   ชิโน</strong>  ดังนี้.  ข้าพเจ้าจัก</p><p>พรรณนาเฉพาะบทที่ยากเท่านั้น.   บทว่า  <strong>โส   สพฺพ   ตม    หนฺตฺวา</strong>   ความ</p><p>ว่า  พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า ผุสสะ   พระองค์นั้น   ทรงกำจัดได้แล้ว  ซึ่ง</p><p>ความมืดคือกิเลสอันได้แก่   ราคะ  โทสะ   โมหะ   เป็นต้น .  บทว่า  <strong>วิชเฏตฺวา</strong></p><p><strong>มหาชฏ</strong>  ความว่า  สะสาง  ทำลายล้างผลาญชัฏเครื่องยุ่งกันใหญ่    ด้วยหมู่</p><p>แห่งกิเลส  ๑,๕๐๐   มีตัณหาและมานะเป็นต้น .    มีวาจาประกอบความว่า   ทำ</p><p>เทวโลกคือโลกสันนิวาสทั้งสิ้นให้ยืนดี  ให้อิ่มใจ   ให้ชุ่มใจอยู่   ยังฝนคืออมตะ </p><p>มหานิพพานให้ตกลงไหลเอิบอาบแล.  บทว่า  <strong>ตทา  หิ   พาราณสิย</strong>  มีอรรถ</p><p>วิเคราะห์ว่า  คำว่า  <strong>พารส</strong>   แปลว่า ๑๒  ดุจในประโยคเป็นต้นว่า มนุษย์   ๑๒</p><p>คน  เมืองที่มี  ๑๒  ราศี   ฤาษีจากหิมวันตประเทศ    และฤาษีคือพระปัจเจกมุนี</p><p>มาจากภูเขาคันธมาทน์โดยทางอากาศ  ย่อมพากันไป  คือ  หยั่งลง   ได้แก่ย่อม</p><p>เข้าไป   ในเมืองที่มี ๑๒ ราศีนั้น    เหตุนั้น     เมืองนั้นจึงชื่อว่า   พาราณสี  อีก</p><p>ความหมายหนึ่งว่า     สถานที่อันบุคคลคือพระสัมมาสัมพุทธเจ้า     หลายแสน</p><p>พระองค์ทรงหยั่งลงเพื่อประกาศพระธรรมจักรให้เป็นไปทั่ว    บัณฑิตเรียกกัน</p><p>ว่า  พาราณสี ด้วยอำนาจทางศัพท์เป็นอิตถีลิงค์  เพราะทำ  <strong>นคร</strong>  ศัพท์ให้เป็น</p><p>ลิงควิปลาส.  ในพระนครพาราณนั้น.   บทว่า  <strong>นิกฺขิตฺตสตฺถ  ปจฺจนฺต</strong>    ความ</p><p>ว่า  ทำปัจจันตชนบทให้ทิ้งศัสตรา   ให้วางอาวุธ  ให้สิ้นพยศ.  บทว่า    <strong>กตฺวา</strong></p><p><strong>ปุนรุปจฺจ  ต</strong> ความว่า  แล้วกลับเข้ามาถึงยังพระนครนั้นอีก.    คำที่เหลือมีเนื้อ</p><p>ความพอที่จะกำหนดรู้ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                          จบอรรถกถาอุรุเวลกัสสปเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 310</p><p>                <strong>ราธเถราปทานที่  ๙  (๕๓๙)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระราธเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๒๙]  ในกัปนับจากภัทรกัปนี้ไปแสน </strong></p><p><strong>        หนึ่ง  พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้ทรง</strong></p><p><strong>        รู้แจ้งเทวโลกทั้งปวงเป็นนักปราชญ์  มีจักษุ  ได้เสด็จ</strong></p><p><strong>        อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                            พระองค์เป็นผู้ตรัสสอน  ทรงแสดงให้</strong></p><p><strong>        สัตว์รู้ชัดได้  ยังสรรพสัตว์ให้ข้ามพ้นวัฏสงสาร</strong></p><p><strong>        ทรงฉลาดในเทศนา   เป็นผู้เบิกบาน  ทรงช่วย</strong></p><p><strong>        ประชุมชนให้ข้ามพ้นไปเสียเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                            พระองค์เป็นผู้อนุเคราะห์  ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        พระกรุณาแสวงหาประโยชน์ให้สรรพสัตว์ยัง</strong></p><p><strong>        เดียรถีย์ที่มาเฝ้าให้ดำรงอยู่ในเบญจศีลได้ทุกคน</strong></p><p><strong>                            เมื่อเป็นเช่นนี้พระศาสนาจึงไม่มีความ</strong></p><p><strong>        อากูล  ว่างสูญจากเดียรถีย์  วิจิตรด้วยพระอรหันต์</strong></p><p><strong>        ผู้คงที่  มีความชำนิชำนาญ</strong></p><p><strong>                            พระมหามุนีพระองค์นั้นสูงประมาณ  ๕๘</strong></p><p><strong>        ศอก  มีพระฉวีวรรณงามคล้ายทองคำอันล้ำค่า   มี</strong></p><p><strong>        พระลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 311</p><p>                            <strong> ครั้งนั้นอายุของสัตว์แสนปี    พระชินสีห์</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้นเมื่อดำรงพระชนม์อยู่โดยกาลประมาณ</strong></p><p><strong>        เท่านั้น     ได้ทรงยังประชุมชนเป็นอันมากให้ข้าม</strong></p><p><strong>        พ้นวัฏสงสารไปได้  </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราเป็นพราหมณ์ชาวพระนคร</strong></p><p><strong>        หังสวดี  ผู้เรียนจบไตรเพท  ได้เข้าไปเฝ้าพระผู้มี </strong></p><p><strong>        พระภาคเจ้าผู้ประเสริฐ  ว่านรชนทรงมีความเพียร</strong></p><p><strong>        ใหญ่  ทรงแกล้วกล้าในบริษัท   กำลังทรงแต่งตั้ง </strong></p><p><strong>        ภิกษุผู้มีปฏิภาณไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ   แล้วได้</strong></p><p><strong>        ฟังพระธรรมเทศนา</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น    เราทำสักการะในพระโลกนายก</strong></p><p><strong>        พร้อมทั้งพระสงฆ์  แล้วหมอบศีรษะลงแทบพระ-</strong></p><p><strong>        บาทปรารถนาฐานันดรนั้น                           </strong></p><p><strong>                            ลำดับนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีพระรัศมี </strong></p><p><strong>        ซ่านออกจากพระองค์ดุจลิ่มทองสิงคีได้ตรัสกะเรา</strong></p><p><strong>        ด้วยพระสุรเสียงอันเป็นที่ตั้งแห่งควานยินดีมีปรกติ</strong></p><p><strong>        นำไปส่งมลทินคือกิเลสว่า</strong></p><p><strong>                            ท่านจงเป็นผู้มีความสุขมีอายุยืนเถิด  ปณิ-</strong></p><p><strong>        ธานความปรารถนาของท่านจงสำเร็จเถิด  สักการะ</strong></p><p><strong>        ที่ท่านทำในเรากับพระสงฆ์    ก็จงมีผลไพบูลย์ยิ่ง</strong></p><p><strong>        เถิด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 312</p><p>                            <strong> ในกัปที่แสนแต่กัปนี้   พระศาสดามีพระ-</strong></p><p><strong>        นาทชื่อว่าโคดมซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกาก-</strong></p><p><strong>        ราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก  </strong></p><p><strong>                            พราหมณ์นี้จักได้เป็นธรรมทายาทของ </strong></p><p><strong>        พระศาสดาพระองค์นั้น   เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต</strong></p><p><strong>        เป็นสาวกของพระศาสดามีนามชื่อว่าราธะ   พระ-</strong></p><p><strong>        นายจักทรงแต่งตั้งท่านว่า     เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุ</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายผู้มีปฏิภาณ  เราได้สดับพุทธพยากรณ์นั้น </strong></p><p><strong>        แล้วก็เป็นผู้เบิกบานมีจิตประกอบด้วยเมตตาบำรุง</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารในกาลนั้นตลอดชีวิต </strong></p><p><strong>                            เพราะเราเป็นผู้ประกอบด้วยปัญญา  ด้วย</strong></p><p><strong>        กรรมที่เราได้ทำไว้ดีแล้วนั้น         และด้วยการตั้ง</strong></p><p><strong>        เจตน์จำนงไว้   เราละร่างมนุษย์แล้วได้ไปสวรรค์ </strong></p><p><strong>        ชั้นดาวดึงส์    ได้เสวยราชสมบัติในเทวโลก ๓๐๐</strong></p><p><strong>        ครั้ง</strong></p><p><strong>                            ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๕๐๐  ครั้ง  และ</strong></p><p><strong>        เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยคณนานับ</strong></p><p><strong>        มิได้</strong></p><p><strong>                            เพราะกรรมนั้นนำไปเราจึงเป็นผู้ถึงความ</strong></p><p><strong>        สุขในทุกภพ      เมื่อถึงภพสุดท้ายเราเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        ที่ยากจน     ขาดเครื่องนุ่งห่มและอาหารให้พระ- </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 313</p><p>        <strong> นครราชคฤห์อันอุดม  ได้ถวายภิกษาทัพพีหนึ่ง</strong></p><p><strong>        แก่ท่านพระสารีบุตรผู้คงที่</strong></p><p><strong>                            ในเวลาเราแก่เฒ่า  เราอาศัยวัดอยู่  ใคร ๆ</strong></p><p><strong>        ไม่ยอมบวชให้เรา  ผู้ชรา หมดกำลังเรี่ยวแรง</strong></p><p><strong>                            เพราะฉะนั้น  ครั้งนั้น เราเป็นผู้เป็นคนยาก </strong></p><p><strong>        เข็ญจึงเป็นผู้ปราศจากผิวพรรณ  เศร้าโศก  พระ-</strong></p><p><strong>        มหามุนีผู้ประกอบด้วยพระมหากรุณาทอดพระเนตร</strong></p><p><strong>        เห็นเข้า  จึงตรัสถามเราว่า</strong></p><p><strong>                            ลูกไฉนจึงเศร้าโศก  จงบอกถึงโรคที่เกิด</strong></p><p><strong>        ในจิตของเจ้า  เราได้กราบทูลว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้</strong></p><p><strong>        มีความเพียร  ข้าพระองค์ไม่ได้บวชในศาสนา</strong></p><p><strong>        ของพระองค์  ซึ่งพระองค์ตรัสดีแล้ว</strong></p><p><strong>                            เพราะเหตุนั้นข้าพระองค์จึงมีความเศร้า-</strong></p><p><strong>        โศก  ข้าแต่พระนายก  ขอพระองค์จงเป็นที่พึ่ง</strong></p><p><strong>        ของข้าพระองค์ด้วยเถิด  ครั้งนั้น พระมหามุนีผู้</strong></p><p><strong>        สูงสุดได้รับสั่งให้เรียกภิกษุมาประชุมพร้อมแล้ว</strong></p><p><strong>        ตรัสถามว่า        </strong></p><p><strong>                            ผู้ที่นึกถึงอธิการของพราหมณ์นี้ได้มีอยู่</strong></p><p><strong>        จงบอกมา  เวลานั้น  พระสารีบุตรได้กราบทูลว่า</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์นึกถึงอธิการของเขาได้อยู่</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 314</p><p>                              <strong> พราหมณ์ผู้นี้ได้ถวายภิกษาทัพพีหนึ่งแก่</strong></p><p><strong>                    ข้าพระองค์ผู้กำลังเที่ยวบิณฑบาต พระเจ้าข้า</strong></p><p><strong>                              พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า ดีละ ๆ สารี-</strong></p><p><strong>                    บุตร  เธอเป็นคนกตัญญู  เธอจงยังพราหมณ์นี้ให้</strong></p><p><strong>                    บวช    พราหมณ์นี้จักเป็นผู้ควรบูชา   ลำดับนั้น </strong></p><p><strong>                    เราได้การบรรพชาและอุปสมบทด้วยกรรมวาจา</strong></p><p><strong>                    โดยเวลาไม่นานเลย  เราก็ได้บรรลุธรรมเป็นที่สิ้น</strong></p><p><strong>                    ไปแห่งอาสวะ   เพราะเราเป็นผู้เพลิดเพลิน  สดับ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธดำรัสโดยเคารพ ฉะนั้น   พระพิชิตมารจึง</strong></p><p><strong>                    ทรงแต่งตั้งเราว่า   เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายผู้มี</strong></p><p><strong>                    ปฏิภาณ</strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระราธเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                       จบราธเถราปทาน</strong> </p><p>              <strong>๕๓๔.  อรรถกถาราธเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๙  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           อปทานของท่านพระราธเถระ   มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม  ชิโน</strong></p><p>ดังนี้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 315</p><p>        คำนั้นทั้งหมด    วิญญูชนทั้งหลาย    พึงกำหนดรู้ได้โดยง่ายด้วยการ</p><p>ติดตามเนื้อความไปตามลำดับของปาฐะนั่นแล      จะต่างกันก็แต่บุญกุศลอย่าง</p><p>เดียวเท่านั้นแล.</p><p>                                              จบอรรถกถาราธเถราปทาน </p><p>                 <strong>โมฆราชเถราปทานที่  ๑๐  (๕๔๐)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระโมฆราชเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๓๐]  ในกัปนับจากภัทรกัปนี้ไปแสน-</strong></p><p><strong>        หนึ่ง  พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้ทรง</strong></p><p><strong>        รู้แจ้งโลกทั้งปวง  เป็นนักปราชญ์  มีจักษุ  ได้</strong></p><p><strong>        เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระองค์เป็นผู้ตรัสสอน  ทรง</strong></p><p><strong>        แสดงให้สัตว์รู้ชัดยังสรรพสัตว์ให้ข้ามพ้นวัฏสงสาร</strong></p><p><strong>        ทรงฉลาดในเทศนา  เป็นผู้เบิกบาน  ทรงช่วย</strong></p><p><strong>        ประชุมชน  ให้ข้ามพ้นไปเสียเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                            พระองค์เป็นผู้อนุเคราะห์  ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        พระกรุณา  แสวงหาประโยชน์ให้สรรพสัตว์  ยัง</strong></p><p><strong>        เดียรถีย์ที่มาเฝ้า  ให้ดำรงอยู่ในเบญจศีลได้ทุกคน</strong></p><p><strong>                            เมื่อเป็นเช่นนี้พระศาสนาจึงไม่มีความ</strong></p><p><strong>        อากูล   ว่างสูญจากเดียรถีย์  วิจิตรด้วยพระอรหันต์</strong></p><p><strong>        ผู้คงที่  มีความชำนิชำนาญ  พระมหามุนีพระองค์</strong></p><p><strong>        นั้นสูงประมาณ  ๕๘  ศอก  มีพระฉวีวรรณงามคล้าย</strong></p><p><strong>        ทองคำอันล้ำค่า  มีพระลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒</strong></p><p><strong>        ประการ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 316</p><p>                              <strong> ครั้งนั้น    อายุของสัตว์แสนปี พระชินสีห์ </strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น  เมื่อดำรงพระชนม์อยู่โดยกาลประมาณ </strong></p><p><strong>        เท่านั้น    ได้ทรงยังประชุมชนเป็นอันมาก  ให้ข้าม </strong></p><p><strong>        พ้นวัฏสงสารไปได้</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น      เราเป็นผู้ประกอบในหนทาง </strong></p><p><strong>        แห่งการงานของบุคคลอื่น     ในสกุลหนึ่ง    ใน</strong></p><p><strong>        พระนครหังสวดี  ทรัพย์สินอะไร  ๆ   ของเราไม่มี </strong></p><p><strong>                              เราอาศัยอยู่ที่พื้นซึ่งเขาทำไว้ที่หอฉัน</strong></p><p><strong>        เราได้ก่อไฟที่พื้นหอฉันนั้น      พื้นศิลาจึงดำไป</strong></p><p><strong>        เพราะไฟลน</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  พระโลกนาถผู้ประกาศสัจจะ ๔</strong></p><p><strong>        ได้ตรัสสรรเสริญพระสาวกผู้ทรงจีวรเศร้าหมองใน</strong></p><p><strong>        ประชุมชน</strong></p><p><strong>                              เราชอบใจในคุณของท่าน   จึงได้ปฏิบัติ </strong></p><p><strong>        พระตถาคต  ปรารถนาฐานันดรอันสูงสุด คือความ</strong></p><p><strong>        เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>        ปทุมุตตระ      ได้ตรัสกะพระสาวกทั้งหลายว่า  จง</strong></p><p><strong>        ดูบุรุษนี้  ผู้มีผ้าห่มน่าเกลียด  ผอมเกร็ง  มีหน้า</strong></p><p><strong>        ผ่องใสเพราะปีติ   ประกอบด้วยทรัพย์คือศรัทธา มี</strong></p><p><strong>        กายและใจสูง   เพราะปีติ    ร่าเริง    ไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>        หนาแน่นไปด้วยธรรมที่เป็นสาระ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 317</p><p>                              <strong> บุรุษนี้ชอบใจในคุณของภิกษุผู้ทรงจีวร</strong></p><p><strong>        เศร้าหมอง  ปรารถนาฐานันดรนั้นอย่างจริงใจ</strong></p><p><strong>                              เราได้ฟังพุทธพยากรณ์นั้นแล้ว   ก็เบิก</strong></p><p><strong>        บาน  ถวายบังคมพระพิชิตมารด้วยเศียรเกล้า  ทำ</strong></p><p><strong>        แต่กรรมที่ดีงามในศาสนาของพระชินเจ้าตราบ</strong></p><p><strong>        เท่าสิ้นชีวิต </strong></p><p><strong>                              เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้น   และเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตนจำนงไว้     เราละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                              เพราะกรรมคือการเอาไฟลนพื้นที่หอฉัน</strong></p><p><strong>        เราจึงถูกเวทนาเบียดเบียน  ไหม้แล้วในนรกพันปี</strong></p><p><strong>                              ด้วยเศษกรรมที่เหลือนั้น  เราเป็นมนุษย์ </strong></p><p><strong>        เกิดในสกุล     จึงเป็นผู้มีรอยเครื่องหมายถึง  ๕๐๐   </strong></p><p><strong>        ชาติโดยลำดับ</strong></p><p><strong>                              เพราะอำนาจกรรมนั้น   เราจึงเป็นผู้เพียบ</strong></p><p><strong>        พร้อมด้วยโรคเรื้อน   เสวยมหันต์ทุกข์ถึง ๕๐๐ ชาติ</strong></p><p><strong>        เหมือนกัน</strong></p><p><strong>                              ในภัทรกัปนี้   เรามีจิตเลื่อมใส    เลี้ยงดู</strong></p><p><strong>        พระอุปริฏฐะผู้มียศ   ให้อิ่มหนำด้วยบิณฑบาต</strong></p><p><strong>                              เพราะเศษกรรมที่ยังเหลือนั้น         และ</strong></p><p><strong>        เพราะการตั้งเจตน์จำนงไว้   เราละร่างมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong>    </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 318</p><p>                             <strong> เมื่อถึงภพสุดท้าย       ได้บังเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        กษัตริย์    เมื่อพระชนกล่วงไปแล้วก็ได้เป็นพระ-</strong></p><p><strong>        มหาราชา</strong></p><p><strong>                             เราถูกโรคเรื้อนครอบงำ  กลางคืนไม่ได้</strong></p><p><strong>        รับความสุข     เพราะสุขที่เกิดจากความเป็นพระ-</strong></p><p><strong>        เจ้าแผ่นดินหาประโยชน์นั้นได้  ฉะนั้น    เราจึงชื่อว่า</strong></p><p><strong>        โมฆราช</strong></p><p><strong>                             เราเห็นโทษของร่างกาย   จงได้บวชเป็น </strong></p><p><strong>        บรรพชิต     มอบตัวเป็นศิษย์ของพราหมณ์พาวรี</strong></p><p><strong>        ผู้ประเสริฐ     เราเข้าไปเฝ้าพระผู้นำนรชนพร้อม</strong></p><p><strong>        ด้วยบริวารเป็นอันมาก      ได้ทูลถามปัญหาอัน</strong></p><p><strong>        ละเอียดลึกซึ้งว่า</strong></p><p><strong>                             โลกนี้     โลกหน้า    พรหมโลกกับทั้ง</strong></p><p><strong>        เทวโลก   ข้าพระองค์ไม่ทราบความเห็นของพระ</strong></p><p><strong>        องค์  ผู้ทรงพระนามว่าโคดม  ผู้มียศ</strong></p><p><strong>                             เมื่อเป็นเช่นนี้   จึงได้มีปัญหามาถึงพระ-</strong></p><p><strong>        องค์    ผู้ทรงเห็นล่วงสามัญชน ข้าพระองค์จะ</strong></p><p><strong>        พิจารณาเห็นโลกอย่างไร  มัจจุราชจึงจะไม่เห็น</strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้าผู้ทรงรักษาโรคทุกอย่างให้</strong></p><p><strong>        หายได้  ได้ตรัสกะเราว่า  ดูก่อนโมฆราช  ท่านจง</strong></p><p><strong>        เป็นผู้มีสติทุกเมื่อ      พิจารณาเห็นโลกโดยความ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 319</p><p>                   เป็นของว่างเปล่า       ถอนความเห็นว่าตัวตนเสีย</p><p>                   บุคคลพึงข้ามพ้นมัจจุราชไปได้ด้วยอุบายเช่นนี้</p><p>                              ท่านพิจารณาเห็นโลกอย่างนี้  มัจจุราชจึง</p><p>                   จะไม่เห็น  เราเป็นผู้ไม่ผมและหนวด   นุ่งผ้า</p><p>                   กาสาวพัสตร์   เป็นภิกษุพร้อมกับเวลาจบพระคาถา</p><p>                               เราเป็นผู้ถูกโรคเบียดเบียน       ถูกเขาว่า </p><p>                   กล่าวว่า   วิหารอย่าเสียหายเสียเลย     จึงไม่ได้อยู่</p><p>                   ในวิหารของสงฆ์       เรานำเอาผ้ามาจากกองหยาก</p><p>                    เยื่อ   ป่าช้าและหนทาง   แล้วทำผ้าสังฆาฏิด้วยผ้า</p><p>                    เหล่านี้  ทรงจีวรที่เศร้าหมอง</p><p>                               พระผู้นำชน  พิเศษเป็นนายแพทย์ใหญ่</p><p>                    ทรงพอพระทัยในคุณอันนั้นของเรา  จึงทรงตั้งเรา </p><p>                    ไว้ในตำแหน่งแห่งภิกษุผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย</p><p>                    ฝ่ายที่ทรงจีวรเศร้าหมอง</p><p>                                เราสิ้นบุญและบาป หายโรคทุกอย่าง  ไม่</p><p>                    มีอาสวะ ดับสนิทเหมือนเปลวไฟที่มอดเชื้อ</p><p>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</p><p>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>           ทราบว่า  ท่านพระโมฆราชเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                 จบโมฆราชเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 320</p><p>                              <strong>อรรถกถาโมฆราชเถราปทาน</strong></p><p>           อปทานของท่านพระโมฆราชเถระที่ ๑.   มีเนื้อความพอที่จะกำหนด</p><p>ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                              จบอรรถกถาโมฆราชเถราปทาน </p><p>                             จบอรรถกถากัจจายนวรรคที่ ๕๔</p><p>                <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>            <strong> ๑.  มหากัจจายนเถราปทาน   ๒. วักลลิเถราปทาน   ๓.  มหากัปปิน-</strong></p><p><strong>เถราปทาน    ๔.  ทัพพมัลลปุตตเถราปทาน   ๕.  กุมารกัสสปเถราปทาน</strong></p><p><strong>๖. พาหิยเถราปทาน    ๗.  มหาโกฏฐิตเถราปทาน   ๘.  อรุเวลกัสสปเถราปทาน  </strong></p><p><strong>๙.  ราธเถราปทาน  ๑๐.  โมฆราชเถราปทาน.</strong></p><p><strong>          ในวรรคนี้  บัณฑิตประมวลคาถาได้    ๓๖๒  คาถา</strong></p><p><strong>                                        จบกัจจายนวรรคที่  ๕๔ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 321</p><p>                               <strong>ภัททิยวรรคที่  ๕๕</strong></p><p>              <strong>ลกุณฏกภัททิยเถราปทานที่  ๑  (๕๔๑)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระลกุณฏกเถระ</strong></p><p>                              <strong> [๑๓๑]  ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้  พระ- </strong></p><p><strong>        พิชิตมาร  พระนามว่าปทุมุตตระ  ทรงรู้จบธรรม</strong></p><p><strong>        ทั้งปวง  เป็นพระผู้นำ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  เราเป็นบุตรเศรษฐี  มีทรัพย์มาก</strong></p><p><strong>        ในพระนครหังสวดี  เที่ยวเดินพักผ่อนอยู่  ได้ไป</strong></p><p><strong>        ถึงสังฆาราม</strong></p><p><strong>                              คราวนั้น  พระผู้นำ  ผู้ส่องโลกให้โชติช่วง</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น  ทรงแสดงธรรมเทศนา  ได้ตรัส</strong></p><p><strong>        สรรเสริญพระสาวกผู้ประเสริฐกว่าภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ที่มีเสียงไพเราะ</strong></p><p><strong>                              เราได้สดับพระธรรมเทศนานั้นแล้วก็</strong></p><p><strong>        ชอบใจ  จึงได้ทำสักการะแก่พระองค์ผู้แสวงหา</strong></p><p><strong>        คุณอันใหญ่  ถวายบังคมพระบาททั้งสองของ</strong></p><p><strong>        พระศาสดาแล้ว  ปรารถนาฐานันดรนั้น</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  พระพุทธเจ้าซึ่งเป็นผู้นำชั้น</strong></p><p><strong>        พิเศษ  ได้ตรัสพยากรณ์ในท่ามกลางพระสงฆ์ว่า</strong></p><p><strong>        ในอนาคตกาล  ท่านจักได้ฐานันดรนี้สมดังมโนรถ</strong></p><p><strong>        ความปรารถนา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 322</p><p>                            ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้  พระศาสดา  </p><p>        พระนามชื่อว่าโคดม      ซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้า</p><p>        โอกกากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก   เศรษฐีบุตร</p><p>                     ผู้นี้ จักได้เป็นธรรมทายาทของพระศาสดาพระ-  </p><p>        องค์นั้น      เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต     เป็นสาวก </p><p>        ของพระศาสดา  มีนามชื่อว่า ภัตทิยะ</p><p>                            เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้น     และเพราะการ</p><p>        ตั้งเจตน์จำนงไว้    เราละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</p><p>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </p><p>                            ในกัปที่  ๙๒  แต่ภัทรกัปนี้พระพิชิตมาร</p><p>        พระนามว่าผุสสะ       เป็นผู้นำยากที่จะหาผู้เสนอ</p><p>        ยากที่จะข่มขี่ได้  สูงสุดกว่าโลกทั้งปวงได้เสด็จ</p><p>        อุบัติขึ้นแล้ว</p><p>                            และพระพุทธองค์ทรงสมบูรณ์ด้วยจรณะ</p><p>        เป็นผู้ประเสริฐเที่ยงตรง      ทรงมีความเพียรเผา</p><p>        กิเลสทรงแสวงหาประโยชน์เกื้อกูลแก่สรรพสัตว์</p><p>        ทรงเปลื้องสัตว์เป็นอันมากจากกิเลสเครื่องจองจำ</p><p>                            เราเกิดเป็นนกดุเหว่าขาวในพระอาราม</p><p>        อันน่าเพลิดเพลินเจริญใจ     ของพระผุสสสัมมา- </p><p>        สัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น       เราอยู่ที่ต้นมะม่วงใกล้</p><p>        พระคันธกุฎี</p><p>                            ครั้งนั้น       เราเห็นพระพิชิตมารผู้สูงสุด </p><p>        เป็นพระทักขิไณยบุคคล   เสด็จพระราชดำเนินไป </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 323</p><p>        <strong> บิณฑบาต  จึงทำจิตให้เลื่อมใส  แล้วร้องด้วย</strong></p><p><strong>        เสียงอันไพเราะ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราบินไปสวนหลวง  คาบผล</strong></p><p><strong>        มะม่วงที่สุกดีมีเปลือกเหมือนทองคำมาแล้ว  น้อม</strong></p><p><strong>        เข้าไปถวายแด่พระสัมพุทธเจ้า </strong></p><p><strong>                            เวลานั้นพระพิชิตมารผู้ประกอบด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        กรุณา  ทรงทราบวาระจิตของเรา  จึงทรงรับบาตร</strong></p><p><strong>        จากมือของภิกษุอุปัฏฐาก</strong></p><p><strong>                            เรามีจิตร่าเริงถวายผลมะม่วงแด่พระมหา-</strong></p><p><strong>        มุนี  เราใส่บาตรแล้วก็ประนมปีก  ร้องด้วยเสียง</strong></p><p><strong>        อันไพเราะ  น่ายินดี  เสนาะน่าฟัง  เพื่อบูชา</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  แล้วไปนอนหลับ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  นกเหยี่ยวผู้มีใจชั่วช้าได้โฉบ</strong></p><p><strong>        เอาเรา   ผู้มีจิตเบิกบาน  มีอัธยาศัยไปสู่ความรัก</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  แล้วไปนอนหลับ</strong></p><p><strong>                            เราจุติจากอัตภาพนั้นไปเสวยมหันตสุข</strong></p><p><strong>        ในสวรรค์ชั้นดุสิต  แล้วมาสู่กำเนิดมนุษย์   เพราะ</strong></p><p><strong>        กรรมนั้นพาไป</strong></p><p><strong>                            ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้าผู้มีพระนาม</strong></p><p><strong>        ตามพระโคตรว่ากัสสปะ  เป็นเผ่าพันธุ์พรหม  มี</strong></p><p><strong>        พระยศใหญ่  ประเสริฐกว่านักปราชญ์  ได้เสด็จ</strong></p><p><strong>        อุบัติขึ้นแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 324</p><p>                            <strong> พระองค์ทรงยังพระศาสนาให้โชติช่วง</strong></p><p><strong>        ครอบงำเดียรถีย์ผู้หลอกลวง  ทรงแนะนำเวไนย-</strong></p><p><strong>        สัตว์  พระองค์พร้อมทั้งพระสาวกปรินิพพานแล้ว</strong></p><p><strong>                             เมื่อพระพุทธองค์ผู้เลิศในโลกปรินิพพาน</strong></p><p><strong>        แล้ว  ประชุมชนเป็นอันมากที่เลื่อมใส  จักทำ</strong></p><p><strong>        พระสถูปของพระศาสด  เพื่อต้องการจะบูชา</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า </strong></p><p><strong>                             เขาปรึกษากันอย่างนี้ว่า  จักช่วยกันทำ</strong></p><p><strong>        พระสถูปของพระศาสดา  ผู้แสวงหาพระคุณ</strong></p><p><strong>        อันใหญ่  ให้สูงเจ็ดโยชน์  ประดับด้วยแก้ว ๗</strong></p><p><strong>        ประการ</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  เราเป็นจอมทัพของพระเจ้า</strong></p><p><strong>        แผ่นดินแคว้นกาสี  พระนามว่ากิกี  ได้พูดลด</strong></p><p><strong>        ประมาณ  ที่พระเจดีย์ของพระพุทธเจ้า  ผู้ไม่มี</strong></p><p><strong>        ประมาณเสีย</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  ชนเหล่านั้นได้ช่วยกันทำเจดีย์</strong></p><p><strong>        ของพระศาสดา  ผู้มีพระปัญญากว่านรชน  สูง</strong></p><p><strong>        โยชน์เดียว  ประดับด้วยรัตนะนานาชนิด  ตาม</strong></p><p><strong>        ถ้อยคำของเรา</strong></p><p><strong>                             เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้น  และเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 325</p><p>                              <strong> ในภพสุดท้ายในบัดนี้   เราเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>                  เศรษฐีอันมั่งคั่งสมบูรณ์    มีทรัพย์มากมาย    ใน</strong></p><p><strong>                  พระนครสาววัตถีอันประเสริฐ</strong></p><p><strong>                               เราได้เห็นพระสุคต เจ้าในเวลาเสด็จเข้า</strong></p><p><strong>                  พระนครก็อัศจรรย์ใจ  จึงบรรพชา   ไม่นานก็ได้</strong></p><p><strong>                  บรรลุอรหัต  </strong></p><p><strong>                               เพราะกรรมคือการลดประมาณ   ของพระ-</strong></p><p><strong>                   เจดีย์เราได้ทำไว้   เราจึงมีร่างกายต่ำเตี้ย   ควรจะ</strong></p><p><strong>                   เป็นร่างกายกลม</strong></p><p><strong>                                เราบูชาพระพุทธเจ้าสูงสุดด้วยเสียงอัน</strong></p><p><strong>                   ไพเราะจึงได้ถึงความเป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                   ที่มีเสยงไพเราะ</strong></p><p><strong>                                เพราะการถวายผลไม้แด่พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                    และเพราะการอนุสรณ์ถึงพระพุทธคุณ       เราจึง</strong></p><p><strong>                    สมบูรณ์ด้วยสามัญผล   ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                                 เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว    ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระลกุณฏกภัททิยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล. </strong> </p><p>                            จบลกุณฏกภัททิยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 326</p><p>                                <strong>ภัททิยาวรรคที่  ๕๕</strong></p><p>       <strong>๕๔๑.  อรรถกถาลกุณฏกภัททิยเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๑  วรรคที่  ๕๕  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           อปทานของท่านพระลกุณฏกภัททิยเถระ   มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม   ชิโน</strong>  ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว   ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องก์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้นๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิด</p><p>ในตระกูลที่มีโภคะมากมาย     ในหังสวดีนคร    บรรลุนิติภาวะแล้ว   กำลังนั่ง</p><p>ฟังธรรมของพระศาสดา  ได้มองเห็นภิกษุรูปหนึ่ง  ซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนา</p><p>ท่านไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้มีเสียงไพเราะ     แม้ตนเองก็ปรารถนา</p><p>ตำแหน่งนั้นบ้างได้ถวายมหาทานอันเจือปนด้วยรสหวาน   เช่น  เนยใส   และ</p><p>น้ำตาลกรวดเป็นต้น    แต่ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขแล้ว    ตั้งปณิธาน</p><p>ไว้ว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ   ในอนาคตกาล   แม้ข้าพระองค์ก็พึงเป็นเหมือน</p><p>ภิกษุรูปนี้   คือพึงเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้มีเสียงไพเราะ    ในพระศาสนาของ</p><p>พระพุทธเจ้าพระองค์หนึ่ง.      พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเห็นว่าเขาไม่มีอันตราย</p><p>จึงทรงพยากรณ์แล้ว   เสด็จหลีกไป.</p><p>           เขาทำบุญไว้เป็นอันมากจนตลอดอายุแล้ว      ท่องเที่ยวไปในเทวโลก</p><p>และมนุษยโลก    ได้เสวยสมบัติในโลกทั้ง ๒ แล้ว     ในกาลแห่งพระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าพระนามว่า  ผุสสะ  เขาได้บังเกิดเป็นนกดุเหว่าสวยงาม    บินมาโฉบเอา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 327</p><p>ผลมะม่วงพันธุ์อร่อยไปจากพระราชอุทาน  มองเห็นพระศาสดาแล้วมีใจเลื่อมใส</p><p>เกิดความคิดขึ้นว่า  เราจักถวายแด่พระพุทธเจ้า.   พระศาสดา  ทรงทราบความ</p><p>เป็นไปทางจิตของเขา   จึงทรงรับบาตรแล้วประทับนั่ง.    นกดุเหว่านั้นได้วาง</p><p>ผลมะม่วงสุกลงในบาตรของพระทศพล.       เพื่อจะให้เขาเกิดความโสมนัสใจ</p><p>พระศาสดาได้เสวยผลมะม่วงสุกนั้น     ขณะที่เขากำลังเห็นอยู่นั้นแล.     ลำดับ</p><p>นั้นนกดุเหว่านั้น    มีใจเลื่อมใส    ระงับยับยังอยู่ด้วยความสุขอันเกิดแต่ปีตินั้น</p><p>นั่นแลตลอด ๗ วัน.  ด้วยบุญกรรมนั้นนั่นแหละทุก ๆ ภพที่เขาเกิดแล้ว   จึง</p><p>ได้มีเสียงไพเราะ     ในกาลแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า  กัสสปะ   เขา </p><p>ได้บังเกิดในตระกูลช่างไม้  ได้ปรากฏว่าเป็นหัวหน้าช่างไม้.  เมื่อพระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าปรินิพพานแล้ว       เขาพูดกะพวกประชาชนผู้เริ่มจะก่อสร้างสถูปประ-</p><p>มาณ ๗ โยชน์   เพื่อบรรจุพระบรมสารีริกธาตุของพระพุทธเจ้าพระองค์นั้นว่า</p><p>เราจักกระทำวงกลมรอบ ๑  โยชน์    และส่วนสูงอีก ๑ โยชน์.    คนเหล่านั้น</p><p>ทั้งหมดได้ตั้งอยู่ในถ้อยคำของเขาแล้ว.    เขาได้ช่วยกันสร้างเจดีย์อันมีประมาณ</p><p>ต่ำ   แด่พระพุทธเจ้า   ผู้หาประมาณมิได้   ด้วยประการฉะนี้.     ด้วยกรรมอัน</p><p>นั้นทุก ๆ ที่ที่เขาได้เกิดแล้ว   จึงได้มีรูปร่างประมาณต่ำกว่าคนอื่น ๆ.  ในกาล</p><p>แห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าของเราทั้งหลาย   เขาได้บังเกิดในเรือนอันมีสกุล    ได้</p><p>ปรากฏชื่อว่า   ลกุณฏกภัททิยะ   เพราะมีรูปร่างต่ำ    และเพราะมีสรีระสวยงาม</p><p>คล้ายรูปเปรียบทองคำ  ฉะนั้น.  ในกาลต่อมาเขาได้ฟังพระธรรมเทศนาของ</p><p>พระศาสดาแล้ว     ได้มีศรัทธา    บวชแล้วเป็นพหูสูต      เป็นพระธรรมกถึก</p><p>แสดงธรรมแก่คนเหล่าอื่นด้วยเสียงอันไพเราะ. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 328</p><p>                  ต่อมาในวันมีมหรสพวันหนึ่ง    หญิงคณิกาคนหนึ่ง      นั่งรถไปกับ</p><p>พราหมณ์คนหนึ่ง     เธอมองเห็นพระเถระเข้า      จึงหัวเราะจนมองเห็นฟัน.</p><p>พระเถระถือเอากระดูกฟันของหญิงคนนั้นมาเป็นนิมิต     ทำฌานให้บังเกิดขึ้น</p><p>แล้ว   ทำฌานนั้นให้เป็นพื้นฐานเจริญวิปัสสนา  ได้เป็นพระอนาคามี.    ท่าน</p><p>อยู่ด้วยสติเป็นไปในกายเนือง ๆ      วันหนึ่งท่านได้รับคำแนะนำพร่ำสอนจาก</p><p>ท่านพระธรรมเสนาบดี  จนถึงได้ดำรงอยู่ในพระอรหัต.   ภิกษุแสะสามเณรบาง</p><p>พวก  ไม่รู้ว่าท่านได้บรรลุพระอรหัตแล้ว   แกล้งดึงหูท่านเสียบ้าง   จับศีรษะ</p><p>จับแขน   หรือจับมือและเท้าเป็นต้นสั่นเล่น  เบียดเบียนบ้าง. </p><p>               ท่านเป็นพระอรหัตแล้ว     เกิดความโสมนัสใจ      เมื่อจะประกาศถึง</p><p>เรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อนของตน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>ปทุมุตฺตโร นาม ชิโน</strong>  ดังนี้ .  บทว่า  <strong>มญฺชุนาภินิกูชห</strong>  ความว่า    เราได้พูด</p><p>ได้เปล่งเสียงด้วยเสียงอัน ไพเราะน่ารัก   คำที่เหลือในเรื่องนี้     พอจะกำหนดรู้</p><p>ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                           จบอรรถกถาลกุณฏกภัททิยเถราปทาน</p><p>                   <strong>กังขาเรวตเถราปทานที่  ๒  (๒๔๕)</strong></p><p>           <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระกังขาเรวตเถระ</strong></p><p>                              <strong> [๑๓๒]  ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้  พระ-</strong></p><p><strong>                พิชิตมารมีพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้มีพระจักษุใน</strong></p><p><strong>                ธรรมทั้งปวง  เป็นพระผู้นำ  มีพระหนุเหมือนคาง</strong></p><p><strong>                ราชสีห์   พระดำรัสเหมือนเสียงพรหม     พระสุร- </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 329</p><p>        <strong> เสียงคล้ายเสียงหงส์และกลองใหญ่   เสด็จดำเนิน</strong></p><p><strong>        ดุจช้าง       มีพระรัศมีประหนึ่งรัศมีของจันทเทพบุตร</strong></p><p><strong>        เป็นต้น</strong></p><p><strong>                            มีพระปรีชาใหญ่  มีความเพียรมากมี</strong></p><p><strong>        ความเพ่งพินิจมาก  มีคติใหญ่  ประกอบด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        มหากรุณาเป็นที่พึ่งสัตว์  กำจัดความมืดใหญ่  ได้</strong></p><p><strong>        เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว </strong></p><p><strong>                            คราวหนึ่ง      พระสัมพุทธเจ้าผู้เลิศกว่า</strong></p><p><strong>        ไตรโลก   เป็นมุนี  ทรงรู้จักวาระจิตของสัตว์พระ-</strong></p><p><strong>        องค์นั้น    ทรงแนะนำเวไนยสัตว์เป็นอันมาก  ทรง</strong></p><p><strong>        แสดงพระธรรมเทศนาอยู่</strong></p><p><strong>                            พระพิชิตมารตรัสสรรเสริญภิกษุผู้มีปกติ</strong></p><p><strong>        เพ่งพินิจ   ยินดีในฌาน   มีความเพียรสงบระงับ </strong></p><p><strong>        ไม่ขุ่นมัวในท่ามกลางบริษัท  ทรงทำให้ประชาชน</strong></p><p><strong>        ยินดี </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราเป็นพราหมณ์เรียน. ไตรเพท</strong></p><p><strong>        อยู่ในพระนครหังสวดี   ได้สดับพระธรรมเทศนาก็</strong></p><p><strong>        ชอบใจ  จึงปรารถนาฐานันดรนั้น</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น    พระพิชิตมารผู้ทรงเป็นพระ</strong></p><p><strong>        ผู้นำชั้นพิเศษได้ตรัสพยากรณ์ในท่ามกลางสงฆ์ว่า</strong></p><p><strong>        จงดีใจเถิดพราหมณ์  ท่านจักได้ฐานันดรนี้  สมดัง</strong></p><p><strong>        มโนรถความปรารถนา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 330</p><p>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     พระศาสดามี </p><p>                พระนามชื่อว่าโคดม      ซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้า</p><p>                โอกกากราช   จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก    ท่านจัก</p><p>                 ได้เป็นธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น</p><p>                เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต      เป็นสาวกของพระ-</p><p>                ศาสดา  มีนามชื่อว่าเรวตะ</p><p>                             เพราะกรรมที่ทำไว้ดี   และเพราะการตั้ง  </p><p>                เจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้วได้ไปยังสวรรค์</p><p>                ชั้นดาวดึงส์ </p><p>                             ในภพสุดท้ายในบัดนี้     เราเกิดในสกุล</p><p>                กษัตริย์อันมั่งคั่งสมบูรณ์     มีทรัพย์มากมาย   ใน</p><p>                โลกิยนคร</p><p>                             ในคราวที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรม</p><p>                เทศนาในพระนครกบิลพัสดุ์  เราเลื่อมใสในพระ-</p><p>                สุคตเจ้า  จึงออกบวชเป็นบรรพชิต </p><p>                             ความสงสัยของเราในสิ่งที่เป็นกัปปิยะ</p><p>                และอกัปปิยะนั้น  ๆ มีมากมายพระพุทธเจ้าได้ทรง</p><p>                แสดงธรรมอันอุดม  แนะนำข้อสงสัยทั้งปวงนั้น </p><p>                              แต่ต่อนั้น     เราก็ข้ามพ้นสงสารได้   เป็น</p><p>                ผู้ยินดีด้วยความสุขในฌานอยู่      ในครั้งนั้น</p><p>                พระพุทธเจ้าทอดพระเนตรเห็นเรา     จึงได้ตรัส</p><p>                พระพุทธภาษิตว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 331</p><p>                         <strong> ความสงสัยในโลกนี้หรือโลกอื่น       ใน</strong></p><p><strong>                ความรู้ของตนหรือในความรู้ของผู้อื่นอย่างใด</strong></p><p><strong>                อย่างหนึ่งนั้น     อันบุคคลผู้มีปรกติเพ่งพินิจ    มี</strong></p><p><strong>                ความเพียรเผากิเลสประพฤติพรหมจรรย์    ย่อมละ</strong></p><p><strong>                ได้ทั้งสิ้น</strong></p><p><strong>                         กรรมที่ทำไว้ในกัปที่แสน    ได้แสดงผล </strong></p><p><strong>                 แก่เราแล้วในอัตภาพนี้    เราพ้นกิเลสแล้วเหมือน</strong></p><p><strong>                 ลูกศรพ้นจากแล่ง   ได้เผากิเลสของเราเสียแล้ว</strong></p><p><strong>                         ลำดับนั้น    พระมุนีผู้มีปรีชาใหญ่  เสด็จ</strong></p><p><strong>                  ถึงที่สุดของโลก  ทรงเห็นว่าเรายินดีในฌาน  จึง</strong></p><p><strong>                  ทรงแต่งตั้งว่าเป็นเลิศกว่าภิกษุทั้ง  หลายฝ่ายที่ได้</strong></p><p><strong>                  ฌาน</strong></p><p><strong>                         เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้. </strong></p><p><strong>           ทราบว่า  ท่านพระกังขาเรวตเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้   ด้วยประ-</strong></p><p><strong>การฉะนี้แล. </strong>                                                                                          </p><p>                                  จบกังขาเรวตเถราปทาน</p><p>              <strong>๕๔๒.  อรรถกถากังขาเรวตเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๒ ดังต่อไปนี้ :-</p><p>          อปทานของท่านพระกังขาเรวตเถระ      มีคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 332</p><p>            แม้พระเถระรูปนี้      ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้นี้พระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ   เขาได้บังเกิดใน</p><p>ตระกูลพราหมณ์. คำนั้นทั้งหมด  พอจะกำหนดได้โดยง่ายตามลำดับแห่งปาฐะ</p><p>นั้นนั่นแล.</p><p>                                   จบอรรถกถากังขาเรวตเถราปทาน </p><p>                   <strong>สีวลิเถราปทานที่  ๓  (๕๔๓)</strong></p><p>               <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระสีวลิเถระ</strong></p><p>                             [๑๓๓ ]  ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระพิชิต</p><p>                   มารพระนามว่าปทุมุตตระ ผู้มีจักษุในธรรมทั้งปวง</p><p>                   เป็นผู้นำ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว   ศีลของพระองค์ </p><p>                   ใคร ๆ  ก็คำนวณไม่ได้   สมาธิของพระองค์เปรียบ</p><p>                   ด้วยแก้ววิเชียร     ฌานอันประเสริฐของพระองค์</p><p>                   ใคร ๆ ก็นับไม่ได้    และวิมุตติของพระองค์ก็หา</p><p>                   อะไรเปรียบมิได้</p><p>                               พระนายกเจ้าทรงแสดงธรรมในสมาคม</p><p>                    มนุษย์  เทวดา  นาคและพรหม   ซึ่งเกลื่อนกล่น</p><p>                    ไปด้วยสมณะและพราหมณ์</p><p>                               พระพุทธองค์ก็แกล้วกล้าในบริษัท   ทรง</p><p>                     ตั้งสาวกของพระองค์   ผู้มีลาภมากมีบุญ   ทรงซึ่ง</p><p>                     ฤทธิ์อันรุ่งเรือง  ไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 333</p><p>                            <strong> ครั้งนั้น      เราเป็นกษัตริย์ในพระนครหังส-</strong></p><p><strong>        วดี  ได้ยินพระพิชิตมารตรัสถึงคุณเป็นอันมากของ</strong></p><p><strong>        พระสาวก ดังนั้น    จึงได้นิมนต์พระชินสีห์พร้อม </strong></p><p><strong>        ทั้งพระสาวก    ให้เสวยและฉันถึง  ๗  วัน   ครั้น</strong></p><p><strong>        ถวายมหาทานแล้วก็ได้ปรารถนาฐานันดรนั้น </strong></p><p><strong>                            พระธีรเจ้าผู้ประเสริฐกว่าบุรุษ  ทอดพระ- </strong></p><p><strong>        เนตรเห็นเราหมอบอยู่แทบพระบาทในคราวนั้น</strong></p><p><strong>        จึงได้ตรัสพระดำรัสด้วยพระสุรเสียงอันดัง</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น  มหาชน  ทวยเทพ   คนธรรพ์ </strong></p><p><strong>        พรหมผู้มีฤทธิ์มากและสมณพราหมณ์  ผู้ใคร่จะฟัง</strong></p><p><strong>        พระพุทธพจน์    ต่างประณตน้อมถวายนมัสการ</strong></p><p><strong>        ทูลว่า ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นบุรุษผู้เป็นอาชาไนย</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ทั้งหลายขอนอบน้อมแด่พระองค์    ข้า</strong></p><p><strong>        แต่พระองค์ผู้เป็นอุดมบุรุษ   ข้าพระองค์ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ขอนอบน้อมแด่พระองค์ </strong></p><p><strong>                             พระมหากษัตริย์ได้ถวายทานกว่า ๗ วัน</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ทั้งหลายประสงค์จะฟังผลของมหาทาน</strong></p><p><strong>        นั้น    ข้าแต่พระมหามุนีขอได้ทรงโปรดพยากรณ์ </strong></p><p><strong>        เถิด</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า</strong></p><p><strong>        ท่านทั้งหลายจงคอยสดับภาษิตของเรา   ทักษิณาที่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 334</p><p>        ตั้งไว้ในพระพุทธเจ้าผู้มีคุณหาประมาณมิได้พร้อม</p><p>        ทั้งพระสงฆ์   ใครเล่าจะเป็นผู้ถือเอามากล่าว</p><p>        เพราะทักษิณานั้น  มีผลหาประมาณมิได้    อีกประ-</p><p>        การหนึ่งกษัตริย์ผู้มีโภคะมานี้      ทรงปรารถนา</p><p>        ฐานันดรอันอุดมว่า   ถึงเราก็พึงเป็นผุ้ได้ลาภมาก </p><p>        เหมือนภิกษุชื่อสุทัสสนะฉะนั้นเถิด   มหาบพิตร</p><p>        จักได้ฐานันดรนี้ในอนาคต </p><p>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้ไปพระศาสดามี</p><p>        พระนามว่าโคดม    ซึ่งสมภพในวงศ์ของพระเจ้า</p><p>        โอกกากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</p><p>                            กษัตริย์องค์นี้จักได้เป็นธรรมทายาทของ</p><p>        พระศาสดาพระองค์นั้น      จักเป็นโอรสอันธรรม</p><p>        เนรมิต จักเป็นสาวกของพระศาสดา    นามชื่อว่า</p><p>        สีวลี </p><p>                            เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว       และเพราะ</p><p>        การตั้งเจตน์จำนงไว้     เราละร่างมนุษย์แล้ว   ได้</p><p>        ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </p><p>                            ในกัปที่  ๙๑  แต่ภัทรกัปนี้พระโลกนายก</p><p>        พระนามว่าวิปัสสี    ผู้มีพระเนตรงดงาม  ทรงเห็น</p><p>        แจ้งธรรมทั้งปวง   ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 335</p><p>                            <strong> ครั้งนั้น     เราเป็นคนโปรดปรานของสกุล </strong></p><p><strong>        หนึ่งในพระนครพันธุมวดี   และเป็นคนที่หมั่น</strong></p><p><strong>        ขยันขวนขวายในกิจการงาน   ครั้งนั้น  พระราชา</strong></p><p><strong>        พระองค์หนึ่งตรัสสั่งให้นายช่างสร้างพระอาราม</strong></p><p><strong>        ซึ่งปรากฏว่าใหญ่โต       ถวายสมเด็จพระวิปัสสี </strong></p><p><strong>        ผู้แสวงหาประโยชน์ใหญ่ </strong></p><p><strong>                            เมื่อการสร้างพระอารามสำเร็จแล้ว     ชน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายได้ถวายมหาทานซึ่งเข้าใจว่าของเคี้ยว</strong></p><p><strong>        ชนทั้งหลาย        ค้นคว้าหานมส้มใหม่และน้ำผึ้ง</strong></p><p><strong>        ไม่ได้   เวลานั้น     เราถือนมส้มใหญ่และน้ำผึ้งไป</strong></p><p><strong>        เรือนของนายงาน    ชนทั้งหลายที่แสวงหานมส้ม</strong></p><p><strong>        ใหญ่และน้ำผึ้งพบเราเข้า     ของสองสิ่งเขาได้ให้</strong></p><p><strong>        ราคาตั้งพันกหาปณะก็ยังไม่ได้ไป</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เราคิดว่าของสองสิ่งนี้เราไม่มี </strong></p><p><strong>        กะใจที่จะขายมัน  ชนเหล่านี้ทั้งหมดสักการะพระ-</strong></p><p><strong>        ตถาคต   ฉันใด  แม้เราก็จะทำสักการะในพระผู้นำ</strong></p><p><strong>        โลกกับพระสงฆ์    ฉันนั้นก็เหมือนกัน</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เราได้นำเอาไปแล้ว     ผสมนม</strong></p><p><strong>        ส้มกับน้ำผึ้งป่าด้วยกัน  แล้วถวายแด่พระโลกนาถ</strong></p><p><strong>        พร้อมทั้งพระสงฆ์  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 336</p><p>                             <strong> เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้วและเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้     เราละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                             ต่อมา   เราได้เป็นพระเจ้าแผ่นดินผู้มียศ</strong></p><p><strong>        ใหญ่ในพระนครพาราณสี  ในครั้งนั้น     เราเคือง</strong></p><p><strong>        ศัตรูจึงสั่งให้ทหารทำการล้อมประตูเมืองศัตรู</strong></p><p><strong>        ไว้ </strong></p><p><strong>                             ประตูที่ถูกล้อมของพระราชาผู้มีเดชรักษา</strong></p><p><strong>        ไว้ได้เพียงวันเดียว   เพราะผลของกรรมนั้น    เรา</strong></p><p><strong>        จงต้องตกนรกอันร้ายกาจที่สุด</strong></p><p><strong>                             และในภพสุดท้ายในบัดนี้      เราเกิดใน</strong></p><p><strong>        โกลิยบุรี   พระชนนีของเราพระนามว่าสุปปวาสา</strong></p><p><strong>        พระชนกของเรา   พระนามว่ามหาลิลิจฉวี    เรา</strong></p><p><strong>        เกิดในราชวงศ์เพราะบุญกรรม    เพราะการล้อม</strong></p><p><strong>        ประตูเมืองให้ผล     เราจึงต้องประสบทุกข์อยู่ใน</strong></p><p><strong>        พระครรภ์ของพระมารดาถึง ๗ ปี</strong></p><p><strong>                             เราต้องหลงทวารอยู่อีก  ๗   วัน       เพียบ</strong></p><p><strong>        พร้อมไปด้วยมหันตทุกข์     พระมารดาของเรา</strong></p><p><strong>        ต้องประสบทุกข์ด้วยเช่นนี้  ก็เพราะให้ฉันทะใน</strong></p><p><strong>        การล้อมประตูเมือง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 337</p><p>                              เราอันพระพุทธเจ้าทรงอนุเคราะห์   จึง</p><p>        ออกจากพระครรภ์พระมารดาโดยสวัสดีเราได้ออก </p><p>        บวชเป็นบรรพชิต ในวันที่เราคลอดออกมานั่นเอง</p><p>                              ท่านพระสารีบุตรเถระ   เป็นอุปัชฌาย์ของ</p><p>        เราพระโมคคัลลานเถระผู้ทรงมหิทธิฤทธิ์  มีปรีชา</p><p>        มาก    เมื่อปลงผมให้    ได้อนุศาสน์พร่ำสอนเรา</p><p>        เราได้บรรลุอรหัตเมื่อกำลังปลงผมอยู่  ทวยเทพ</p><p>        นาคและมนุษย์     ต่างก็น้อมนำปัจจัยเข้ามาถวาย </p><p>        เรา</p><p>                              เพราะเศษของกรรมที่เราเป็นผู้เบิกบาน</p><p>        บูชาพระผู้นำชน  พิเศษพระนามว่าปทุมุตตระและ</p><p>        พระนามว่าวิปัสสี     ด้วยปัจจัยทั้งหลายโดยพิเศษ</p><p>        เราจึงได้ลาภอันอุดมไพบูลย์ทุกแห่งหน  คือ  ใน</p><p>        ป่า ในบ้าน  ในน้ำ  บนบก</p><p>                              ในคราวที่พระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้นำโลก  </p><p>        ชั้นเลิศ     พร้อมด้วยภิกษุสามหมื่นรูป    เสด็จ</p><p>        ไปเยี่ยมท่านพระเรวตะ</p><p>                              พระพุทธเจ้าผู้มีพระปรีชาใหญ่    มีความ</p><p>        เพียรมาก    เป็นนายกของโลก    พร้อมด้วยพระ-</p><p>        สงฆ์    เป็นผู้อันเราบำรุงด้วยปัจจัยที่เทวดานำเข้า</p><p>        มาถวายเราได้เสด็จไปเยี่ยมท่านเรวตะแล้ว  ภาย</p><p>        หลังเสด็จกลับมายังพระเชตวันมหาวิหารแล้วจึง</p><p>        ทรงแต่งตั้งเราไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 338</p><p>                               <strong> พระศาสดาผู้ทรงประพฤติประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                   สัตว์ทั้งปวง      ได้ตรัสสรรเสริญเราในท่ามกลาง</strong></p><p><strong>                   บริษัทว่า   ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย    ในบรรดาสาวก</strong></p><p><strong>                   ของเรา     ภิกษุสีวลีเลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายที่มี</strong></p><p><strong>                    ลาภมา  </strong></p><p><strong>                               เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า    ท่านพระสีวลีเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้     ด้วยประการ</strong></p><p><strong>                                   จบสีวลิเถราปทาน</strong> </p><p>           <strong>๕๔๓.  อรรถกถาสีวลิเถรปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๓  ดังต่อไปนี้:- </p><p>           อปทานของท่านพระสีวลีเถระ       มีคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม</strong></p><p><strong>ชิโน</strong>   ดังนี้.</p><p>           แม้พระเถระรูปนี้      ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า   ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิด</p><p>ในเรือนอันมีสกุล      ได้ไปยังพระวิหารโดยนัยดังที่ได้กล่าวไว้แล้วในหนหลัง</p><p>ยืนอยู่ท้ายบริษัท   ก็กำลังฟังธรรม    ในเห็นพระภิกษุรูปหนึ่ง    ซึ่งพระศาสดา</p><p>ทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้มีลาภ   แล้วคิดว่า  ใน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 339</p><p>อนาคตกาลแม้เราก็ควรเป็นเช่นภิกษุรูปนี้บ้าง  จึงได้นิมนต์พระทศพล   ถวาย</p><p>มหาทานแด่ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขตลอด ๗ วัน แล้ว   ได้ตั้งความ</p><p>ปรารถนาไว้ว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  ด้วยกรรมดีที่สั่งสมไว้นี้    ข้าพระองค์</p><p>มิได้ปรารถนาสมบัติอื่นเลย  หากแต่ในอนาคตกาล      ในพระศาสนาของพระ-</p><p>พุทธเจ้าพระองค์หนึ่ง       แม้ข้าพระองค์พึงก็เป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้มีลาภ</p><p>เหมือนเช่นภิกษุที่พระองค์ทรงสถาปนาไว้ในตำแหน่งที่เลิศนั้นเถิด. </p><p>           พระศาสดา    ทรงเห็นว่าเขาไม่มีอันตราย    จึงทรงพยากรณ์ว่าความ</p><p>ปรารถนาของเธอนี้     จักสำเร็จในสำนักของพระโคดมพุทธเจ้าในอนาคตกาล</p><p>แล้วเสด็จหลีกไป.    กุลบุตรนั้น ได้กระทำกุศลไว้จนตลอดชีวิตแล้ว     ได้เสวย</p><p>สมบัติทั้ง ๒ ในเทวโลกและมนุษยโลก    ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระ-</p><p>นามว่าวิปัสสี  เขาได้เกิดในหมู่บ้านแห่งหนึ่ง   ซึ่งไม่ไกลจากพันธุมดีนคร  ใน</p><p>สมัยนั้น   ชนชาวพันธุมดีนคร  ได้สนทนากันกับพระราชาแล้ว   ได้ถวายทาน</p><p>แด่พระทศพลเจ้า.</p><p>             วันหนึ่ง     คนทั้งหมดได้รวมเป็นพวกเดียวกัน    เมื่อจะถวายทานก็</p><p>ตรวจดูว่า    ความเลิศแห่งทานของพวกเรามีหรือไม่หนอ      ไม่ได้เห็นน้ำผึ้ง</p><p>และนมส้ม.    คนเหล่านั้นจึงคิดว่าพวกเราจักนำมาจากที่ไหนหนอ     จึงมอบ</p><p>หน้าที่ให้พวกบุรุษยืนอยู่ที่หนทางจากชนบทเข้าพระนคร.   ครั้งนั้น  กุลบุตร</p><p>คนนั้นถือเอาหม้อนมส้มมาจากบ้านของตน    เดินทางไปยังเมือง    ด้วยคิดว่า</p><p>เราจักแลกนำอะไรบางอย่างมา     ดังนี้   มองไปเห็นสถานที่อันมีความผาสุก</p><p>คิดว่า    เราจักล้างหน้า     ชำระล้างมือและเท้าให้สะอาดก่อนแล้วจึงจักเข้าไป</p><p>ดังนี้แล้วได้มองเห็นรังผึ้งอันไม่มีตัวผึ้งประมาณเท่าหัวไถ     คิดว่า    สิ่งนี้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 340</p><p>เกิดขึ้นแล้วแก่เราด้วยบุญ    จึงถือเอาแล้ว     เข้าไปยังพระนคร.    บุรุษที่ชาว</p><p>พระนครมอบหมายหน้าที่ให้  เห็นเขาแล้วจึงถามว่า  แน่ะเพื่อน  ท่านนำน้ำผึ้ง</p><p>เป็นต้นนี้มาเพื่อใคร.  เขาตอบว่า  นาย   เรามิได้นำมาเพื่อใคร   สิ่งนี้เราขาย.</p><p>บุรุษนั้นจึงพูดว่า    ถ้าเช่นนั้น      ท่านจงถือเอากหาปณะนี้แล้ว     จงให้น้ำผึ้ง</p><p>และนมส้มนั้นเถิด.  </p><p>           เขาคิดว่า น้ำผึ้งเป็นต้นนี้มิได้มีค่ามากสำหรับเราเลย  แต่บุรุษนี้ย่อม</p><p>ให้ราคามากโดยการให้ราคาครั้งเดียวเราจักพิจารณาดูต่อแต่นั้นเขาจึงกล่าวกะ</p><p>ชาวเมืองนั้นว่า  เราจะไม่ยอมให้ด้วยราคาเพียงกหาปณะเดียว.   บุรุษชาวเมือง</p><p>จึงกล่าวว่า   ถ้าอย่างนั้นท่านรับกหาปณะ  ๒  อันไป   แล้วจงให้น้ำผึ้งเป็นต้น</p><p>เถิด  เขากล่าวว่า  ถึงจะให้กหาปณะ ๒ อัน  เราก็ไม่ยอมให้.   บุรุษชาวเมือง</p><p>เพิ่มกหาปณะขึ้นด้วยอุบายนั้น    จนถึงพันกหาปณะ.    เขาคิดว่า   เราไม่ควร</p><p>เพิ่มราคาขึ้น หยุดไว้ก่อน  เราจักถามถึงการงานที่ผู้นี้จะพึงทำ.  ลำดับนั้นเขา</p><p>จึงกล่าวกะบุรุษชาวเมืองนั้นว่า  น้ำผึ้งเป็นต้นนี้   มิได้มีค่ามีราคามากเลย  แต่</p><p>ท่านให้ราคาเสียมากมาย  ท่านจะรับน้ำผึ้งเป็นต้นนี้ไปเพราะจะทำอะไร.   บุรุษ</p><p>ชาวเมืองชี้แจงว่า    ท่านผู้เจริญ   ชาวพระนครในที่นี้  ได้ขัดแย้งกับพระราชา</p><p>กำลังถวายทานแด่พระวิปัสสีสัมมาสัมพุทธเจ้า      มองไม่เห็นน้ำผึ้งเป็นต้น</p><p>ทั้งสองนี้ ในทานอันเลิศ  จึงใช้ให้เรามาแสวงหา  ถ้าว่าจักไม่ได้น้ำผึ้งเป็นต้น</p><p>ทั้งสองนี้ไซร้    พวกชาวเมือง    ก็จักมีความพ่ายแพ้แน่    เพราะฉะนั้นเราให้    </p><p>ทรัพย์พันกหาปณะแล้ว   จะขอรับน้ำผึ้งเป็นต้นนี้ไป.    เขากล่าวว่า    ก็น้ำผึ้ง</p><p>เป็นต้นนี้    สมควรแก่พวกชาวเมืองเท่านั้นหรือ   หรือว่า    สมควรเพื่อให้แก่</p><p>ชนเหล่าอื่นก็ได้.  บุรุษชาวเมืองตอบว่า   น้ำผึ้งเป็นต้นนี้    เรามิได้ห้ามเพื่อจะ</p><p>ให้แก่ใคร.    เขากล่าวว่ามีใครบ้างไหม   ที่ให้ทรัพย์พันหนึ่งตลอดวันหนึ่งใน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 341</p><p>ทานของพวกชาวพระนคร.  บุรุษชาวเมืองตอบว่า ไม่มีดอกเพื่อน. เขากล่าวว่า</p><p>น้ำผึ้งเป็นต้นนี้  ที่เราให้แก่พวกชาวเมืองเหล่านั้น    ท่านจงรู้ว่ามีค่าราคาตั้งพัน</p><p>เชียวนะ.    บุรุษชาวเมืองตอบว่า   ใช่   เรารู้.   เขากล่าวว่า   ถ้าเช่นนั้นจงไป</p><p>ท่านจงบอกให้พวกชาวเมืองรู้ว่า  บุรุษคนหนึ่ง    ไม่ยอมให้สิ่งของเหล่านี้ด้วย</p><p>มูลค่าสองพัน  เขาประสงค์จะร่วมกับพวกท่านให้ด้วยมือของตนเอง   พวกท่าน</p><p>จึงหมดความกังวล   เพราะเหตุแห่งสิ่งของทั้งสองอย่างนี้เถิด.   บุรุษชาวเมือง</p><p>กล่าวว่า   ท่านจงเป็นพยานของผู้มีส่วนเป็นหัวหน้าในทานนี้ด้วยเถิด    แล้วก็</p><p>ไป   ส่วนกุลบุตรนั้น     ได้เอากหาปณะที่ตนเก็บไว้เพื่อเสบียงเดินทางจากบ้าน  </p><p>ไปซื้อเครื่องเทศ  ๕  อย่างแล้ว   ทำให้ป่น  นำเอาน้ำส้มมาจากนมส้มแล้ว   คั้น</p><p>รังผึ้งลงในนั้น   ปรุงด้วยจุณเครื่องเทศ ๕  อย่างแล้ว  ใส่ลงในใบบัวตระเตรียม</p><p>สิ่งนั้นเรียบร้อยแล้ว  ถือไปนั่งในที่ไม่ไกลพระทศพล.  เมื่อมหาชนเป็นอันมาก</p><p>นำเอาสักการะไป      เขามองดูวาระที่จะถึงแก่ตนในลำดับ     รู้ช่องทางแล้ว</p><p>จึงเข้าเฝ้าพระศาสดา   กราบทูลว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  สักการะอันยากไร้นี้</p><p>เป็นของข้าพระองค์   ขอพระองค์โปรดอาศัยความอนุเคราะห์ข้าพระองค์    รับ</p><p>สักการะนี้เถิด.  พระศาสดาทรงอนุเคราะห์เขา    ทรงรับสักการะนั้น  ด้วยบาตร</p><p>ศิลา  อันท้าวมหาราชทั้ง  ๔   ถวายแล้ว      ได้ทรงอธิษฐานโดยประการที่เมื่อ</p><p>ถวายแก่ภิกษุ  ๖  ล้าน  ๘  แสนรูป  สักการะก็ไม่หมดไป. </p><p>           กุลบุตรนั้น    ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า   ผู้เสร็จภัตรกิจเรียบร้อย</p><p>แล้ว    นั่ง  ณ  ที่สมควรข้างหนึ่งแล้ว     กราบทูลว่า      ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ</p><p>ข้าพระองค์ได้เห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว     วันนี้พวกชาวพันธุมดีนครนำ </p><p>สักการะมาถวายพระองค์    ด้วยผลแห่งกายถวายสักการะนี้     แม้ข้าพระองค์พึง</p><p>เป็นผู้เลิศด้วยลาภและเลิศด้วยยศ  ในภพที่เกิดแล้วเกิดแล้วเถิด    พระศาสดา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 342</p><p>ตรัสว่า   จงเป็นอย่างปรารถนาเถิดกุลบุตร    แล้วทรงกระทำภัตตานุโมทนาแก่</p><p>เขา  และชาวพระนคร  แล้วก็เสด็จหลีกไป.  กุลบุตรคนนั้น    ทำกุศลจนตลอด</p><p>ชีวิตแล้ว    ท่องเที่ยวไปในเทวโลก และมนุษยโลก   ในพุทธุปบาทกาลนี้  ได้</p><p>ถือปฏิสนธิในครรภ์ของพระราชธิดาสุปปวาสา.  จำเดิมแค่เวลาที่เขาถือปฏิสนธิ</p><p>มา   คนทั้งหลายย่อมนำเอาบรรณาการ ๕๐๐ สิ่งมาถวายแด่พระนางสุปปวาสา</p><p>ทั้งเวลาเย็นและเวลาเช้า.  ลำดับนั้นพระนางทรงยืนใช้ให้คนเอามือแตะกระเช้า</p><p>พืช   เพื่อจะทดลองบุญบารมีของเขา.   ร้อยสลากจากพืชแต่ละเมล็ด   ย่อมรวม </p><p>ลงในพันสลาก.   จากนาแต่ละกรีสก็เกิดข้าวมีประมาณ  ๕๐  เกวียน  ๖๐  เกวียน</p><p>เมื่อพระราชธิดาเอาพระหัตถ์ไปแตะที่ประตูฉาง    แม้ในเวลาที่ฉางยังเต็มเปี่ยม</p><p>เมื่อคนทั้งหลายมารับเอาไป  ก็เต็มขึ้นอีกด้วยบุญ.   แม้จากหม้อที่เต็มเปี่ยมด้วย</p><p>ภัตร  ชนทั้งหลายกล่าวว่า  เป็นบุญของพระราชธิดา ดังนี้แล้ว    เมื่อให้แก่ใคร</p><p>คนใคคนหนึ่ง     ตลอดเวลาที่ยังไม่ดึงมือออก  ภัทรก็ยังไม่พร่องไป.    ขณะที่</p><p>ทารกยังอยู่ในท้องนั่นแล  ได้ล่วงไปแล้ว  ๗ ปี.</p><p>             ก็เมื่อพระครรภ์แก่เต็มที่แล้ว    พระนางได้เสวยทุกขเวทนามากตลอด</p><p>๗  วัน   พระนางทูลเชิญพระราชสวามีมาแล้วตรัสว่า  ก่อนตาย  หม่อมฉันจักขอ</p><p>ถวายทานขณะยังมีชีวิตอยู่.  ดังนี้แล้วทรงส่งพระราชสวามีไปยังสำนักของพระ</p><p>ศาสดาว่า  ข้าแต่พระสวามี  ขอพระองค์จงไป  กราบทูลให้พระศาสดาทรงทราบ</p><p>ความเป็นไปนี้แล้ว  จงนิมนต์พระศาสดามา   และพระศาสดา     ตรัสพระดำรัส</p><p>อันใด    พระองค์จงกำหนดพระดำรัสนั้นให้ดี   แล้วกลับมาบอกแก่หม่อมฉัน.</p><p>พระสวามีนั้นเสด็จไปถึงแล้ว  กราบทูลข่าวสาสน์ของพระนางให้พระศาสดาทรง</p><p>ทราบแล้วว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ     พระนางโกลิยธิดาฝากถวายบังคมมาที่</p><p>พระบาทของพระศาสดา.  พระศาสดาทรงอาศัยความอนุเคราะห์พระนาง  ตรัสว่า</p><p>ขอพระนางสุปปวาสาโกลิยธิดา  จงเป็นผู้มีความสุข    ปราศจากโรคภัยเถิด  จง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 343</p><p>คลอดบุตรที่หาโรคมิได้เถิด.  พระสวามีนั้น   ทรงฟังพระดำรัสนั้นแล้ว  ก็ถวาย</p><p>บังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว   มุ่งตรงไปยังบ้านของตน.   สัตว์ผู้มาบังเกิดใน</p><p>ครรภ์ได้คลอดออกจากท้องของพระนางสุปปวาสา      ง่ายดายดุจเทน้ำออกจาก</p><p>ธรมกรกฉะนั้น    เรียบร้อยก่อนที่พระสวามีจะมาถึง  ประชาชนที่มีมานั่งแวดล้อม</p><p>มีน้ำตาคลอ      เริ่มจะร้องไห้       ก็กลับเป็นหัวเราะร่าดีใจเมื่อพระสวามีของ   </p><p>พระนางกลับมาแจ้งข่าวสาสน์อันน่ายินดีให้ได้ทราบ.  พระสวามีนั้น   ทรงเห็น</p><p>กิริยาท่าทางของคนเหล่านั้นแล้ว  ทรงคิดว่า  ชรอยว่าพระดำรัสที่พระทศพลตรัส</p><p>แล้ว   คงจักสำเร็จผลไปในทางที่ดีเป็นแน่.  พระสวามีนั้น  พอเสด็จมาถึงแล้ว</p><p>ก็ตรัสถึงพระดำรัสของพระศาสดาแก่พระราชธิดา.  พระราชธิดาตรัสว่า ความ </p><p>ภักดีในชีวิตที่พระองค์นิมนต์พระศาสดาแล้วนั้นแหละ  จักเป็นมงคล   ขอพระองค์</p><p>จงไปนิมนต์พระทศพลตลอด ๗ วัน .  พระราชสวามีทรงกระทำตามพระดำรัส</p><p>ของพระนางแล้ว.  ชนทั้งหลายได้ยังมหาทานให้เป็นไปแด่ภิกษุสงฆ์    มีพระ-</p><p>พุทธเจ้าเป็นประมุขตลอด ๗ วันแล้ว.  ทารกนั้น    เป็นผู้ทำจิตใจของหมู่ญาติที่</p><p>กำลังเร่าร้อนให้ดับสนิทคือทำให้กลายเป็นความเย็น   เพราะเหตุนั้น   หมู่ญาติ</p><p>จึงตั้งชื่อเขาว่า สีวลี.   ตั้งแต่เวลาที่ได้เกิดมาแล้ว     ทารกนั้นได้เป็นผู้แข็งแรง</p><p>อดทนได้ในการงานทั้งปวง  (มีกำลังดี)   เพราะค่าที่เขาอยู่ในครรภ์มานานถึง</p><p>๗   ปี.  พระธรรมเสนาบดีสารีบุตรเถระ    ได้ทำการสนทนาปราศรัยกับเขาใน</p><p>วันที่ ๗.  แม้พระศาสดา  ก็ได้ตรัสพระคาถานี้ไว้ว่า. </p><p>                            <strong>บุคคลใดล่วงพ้นหนทางลื่น  หล่ม  สงสาร</strong></p><p><strong>                   โมหะได้  ข้ามฝั่งแล้ว  มีความเพียรเพ่งพินิจไม่มี</strong></p><p><strong>                   ความหวั่นไหว  หมดความสงสัย  ดับแล้วเพราะ</strong></p><p><strong>                   ไม่ยึดมั่นถือมั่น  เราเรียกบุคคลนั้นว่าเป็น</strong></p><p><strong>                   พราหมณ์. </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 344</p><p>          ลำดับนั้น      พระเถระได้กล่าวกะเด็กนั้นอย่างนี้วา เธอได้รับความ</p><p>ทุกข์เห็นปานนี้    การบวชจะไม่ควรหรือ.   เด็กคนนั้นตอบว่าเมื่อได้รับ</p><p>อนุญาตก็จะพึงบวช  ขอรับ.  พระนางสุปปวาสา  เห็นเด็กนั้นกำลังพูดกับ</p><p>พระเถระ      จึงคิดว่า    ลูกของเรา    กำลังพูดเรื่องอะไรกับพระธรรมเสนาบดี</p><p>หนอแล จึงเข้าไปหาพระเถระถามว่า    ข้าแต่พระคุณเจ้าผู้เจริญ   ลูกชายของ </p><p>ดิฉัน   พูดเรื่องอะไรกับพระคุณเจ้า  พระเถระพูดว่า  เด็กนั่น  พูดถึงความทุกข์</p><p>ในการอยู่ในครรภ์ที่ตนเองได้เสวยมาแล้ว   แล้วพูดว่า    กระผมได้รับอนุญาต </p><p>แล้ว    จักบวช.  พระนางตรัสว่า  ข้าแต่พระคุณเจ้าผู้เจริญ     ดีละ.  ขอให้พระ-</p><p>คุณเจ้าให้เขาบวชเถิด.    พระเถระจึงนำเขาไปยังวิหารแล้ว    ได้ให้ตจปัญจก-</p><p>กัมมัฏฐานแล้ว  ก็ให้เขาบวช   พร่ำสอนว่า  สีวลีเอ๋ย !   หน้าที่เกี่ยวกับโอวาท</p><p>อย่างอื่นของเธอไม่มี      เธอจงพิจารณา      ถึงความทุกข์ที่เธอได้เสวยมาแล้ว</p><p>ตลอด  ๗  ปีเถิด.  ท่านตอบว่า   ข้าแต่ท่านผู้เจริญ   กระผมจักได้รู้ถึงภาระของ</p><p>ท่านเกี่ยวกับการบวชบ้าง  เพื่อผมจักได้ทำตาม.  ก็พระสีวลีนั้น  ได้ดำรงอยู่ใน</p><p>โสดาปัตติผล  ในขณะที่เขาปลงมวยผมชั้นที่  ๑ ลง  ได้ดำรงอยู่ในสกทาคามิผล</p><p>ในขณะที่ปลงมวยผมชั้นที่ ๒ ลง  ได้ดำรงอยู่ในอนาคามิผล  ในขณะที่เขา</p><p>ปลงมวยผมชั้นที่  ๓  ลง  การปลงผมทั้งหมดได้อย่างเรียบร้อย  และการกระทำ</p><p>ให้แจ้งซึ่งพระอรหัตผลได้มีแล้วในเวลาไม่ก่อนไม่หลังแล.</p><p>            ต่อมา  ได้มีถ้อยคำเกิดขึ้นในหมู่ภิกษุว่า  โอ  พระเถระถึงจะมีบุญ</p><p>อย่างนี้     ก็ยังอยู่ในครรภ์ของมารดาถึง ๗ ปี  ๗  เดือน   แล้วยังอยู่ในครรภ์</p><p>หลงอีก  ๗  วัน.   พระศาสดาเสด็จมาแล้วตรัสถามว่า  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  พวก</p><p>เธอกำลังนั่งสนทนากันด้วยเรื่องอะไรหนอ เมื่อพวกภิกษุกราบทูลให้ทรงทราบ</p><p>แล้ว   จึงตรัสว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   กุลบุตรผู้นี้  มิใช่กระทำกรรมไว้ในชาติ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 345</p><p>นี้เท่านั้นแล้ว   ทรงนำอดีตนิทานมาตรัสว่า  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  ในอดีตกาล</p><p>ก่อนแต่พุทธุปบาทกาลนั่นแล  กุลบุตรผู้นี้    ได้บังเกิดในราชตระกูลในกรุง</p><p>พาราณสี    พอพระราชบิดาสวรรคตแล้ว    ก็ได้ดำรงอยู่ในราชสมบัติ    ได้</p><p>ปรากฏว่าสมบูรณ์ด้วยสมบัติ    ในคราวนั้นพระราชาในปัจจันตชนบทพระองค์</p><p>หนึ่ง  ทรงดำริว่า  เราจักยึดเอาราชสมบัติให้ได้    แล้วจึงเสด็จมาล้อมพระนคร </p><p>เอาไว้    ได้ตั้งค่ายพักแรมแล้ว.      ลำดับนั้น    พระราชาได้มีสมานฉันท์เป็น</p><p>อันเดียวกันกับพระราชมารดา  สั่งให้ปิดประตูทั้ง ๔  ทิศ  ตั้งค่ายป้องกันตลอด</p><p>๗ วัน   ความหลงประตูได้มีแก่พวกคนที่จะเข้าไป  และคนที่จะออกมาครั้งนั้น</p><p>พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลาย  ประกาศธรรมในมิคทายวิหาร.  พระราชาได้ทรง</p><p>สดับแล้ว  จึงทรงมีรับสั่งให้เปิดประตูเมืองแล. แม้พระเจ้าปัจจันตราชา ก็ทรง</p><p>หนีไปแล้ว.    ด้วยวิบากแห่งกรรมอันนั้น    เขาจึงได้เสวยความทุกข์ในอบายมี</p><p>นรกเป็นต้น   ในพุทธุปบาทกาลนี้   แม้จะได้บังเกิดในราชตระกูลก็ตาม   ยังได้</p><p>เสวยความทุกข์เห็นปานนี้ร่วมกับพระราชมารดา.    ก็ตั้งแต่เวลาที่ท่านได้บวช</p><p>แล้ว   ปัจจัย  ๔   ย่อมบังเกิดขึ้นแก่ภิกษุสงฆ์ตามปรารถนา.   เรื่องในอดีตต้น</p><p>ได้บังเกิดขึ้นแล้วอย่างนี้.</p><p>           ในกาลต่อมา    พระศาสดาได้เสด็จไปยังพระนครสาวัตถี.   พระเถระ</p><p>ได้ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า     กราบทูลว่า      ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ</p><p>ข้าพระองค์จักทดลองกำลังบุญของข้าพระองค์  ขอพระองค์จงประทานภิกษุให้</p><p>๕๐๐ องค์เถิด.    พระศาสดาตรัสว่าเธอจงพาไปเถิดสีวลี.    พระสีวลีนั้นได้พา</p><p>ภิกษุ ๕๐๐ องค์ไปแล้ว     มุ่งหน้าไปยังหิมวันตประเทศ     ถึงหนทางปากดง.</p><p>เทวดาที่สิง อยู่ ณ  ต้นนิโครธอันพระเถระนั้นเห็นแล้วเป็นครั้งแรก   ได้ถวาย</p><p>ทานแล้วตลอด  ๗  วัน.  เพราะเหตุนั้น   พระเถระนั้นจึงกล่าวว่า :- </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 346</p><p>                            ท่านจงดูต้นนิโครธเป็นครั้งที่  ๑ ภูเขา</p><p>                  บัณฑวะเป็นครั้งที่  ๒  แม่น้ำอจิรวดีเป็นครั้งที่  ๓</p><p>                  แม่น้ำสาครอันประเสริฐ  เป็นครั้งที่  ๔  ภูเขาหิม-</p><p>                  วันต์เป็นครั้งที่ ๕  ท่านเข้าถึงสระฉัททันต์  เป็น</p><p>                  ครั้งที่  ๖  ภูเขาคันธมาทน์เป็นครั้งที่  ๗ และที่อยู่</p><p>                  ของพระเรวตะ  เป็นครั้งที่  ๘ </p><p>           ประชาชนทั้งหลาย     ได้ถวายทานในที่ทุกแห่งตลอด  ๗  วัน เท่านั้น.</p><p>ก็ในบรรดา  ๗  วัน  นาคทัตตเทวราช  ที่ภูเขาคันธมาทน์  ได้ถวายบิณฑบาต </p><p>ชนิดน้ำนมวันหนึ่ง  ได้ถวายบิณฑบาตชนิดเนยใสวันหนึ่ง  ลำดับนั้นภิกษุสงฆ์</p><p>จึงกล่าวกะท่านว่า  ผู้มีอายุ  แม่โคนมที่เขารีดนมถวายแด่เทวราชนี้  มิได้ปรากฏ</p><p>การบีบน้ำนมส้ม   ก็มิได้ปรากฏ  แน่ะเทวราช  ผลนี้เกิดขึ้นแก่ท่านแต่กาลไร.</p><p>เทวราชา  ตรัสว่า  ข้าแต่ท่านผู้เจริญ ผลนี้ เป็นผลแห่งการถวายสลากภัตรน้ำนม</p><p>ในกาลแห่งพระกัสสปทศพล.</p><p>           ในกาลต่อมา  พระศาสดา    ได้ทรงกระทำการต้อนรับพระขทิรวนิย-</p><p>เรวตเถระ.  อย่างไร  คือ  ครั้งนั้น    ท่านพระสารีบุตร    กราบทูลพระศาสดา</p><p>ว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ   นัยว่า    พระเรวตะผู้เป็นน้องชายของข้าพระองค์</p><p>บวชแล้ว   เธอจะพึงยินดียิ่ง  (ในพระศาสนา)   หรือไม่พึงยินดี    ข้าพระองค์</p><p>จักไปเยี่ยมเธอ.  พระผู้มีพระภาคเจ้า  ทรงทราบว่าพระเรวตะเริ่มทำความเพียร</p><p>เจริญวิปัสสนา  จึงทรงห้าม  (พระสารีบุตร)   ถึง ๒ ครั้ง   ในครั้งที่ ๓  เมื่อ</p><p>พระสารีบุตรทูลอ้อนวอนอีก   ทรงทราบว่า   พระเรวตะบรรลุพระอรหัตแล้ว</p><p>จึงตรัสว่า  สารีบุตร  แม้เราเองก็จักไป  เธอจงบอกให้พวกภิกษุได้ทราบด้วย.</p><p>          พระเถระสั่งให้ภิกษุทั้งหลายมาประชุมกันแล้ว  แจ้งให้ภิกษุทั้งหมดได้</p><p>ทราบด้วยคำว่า  ผู้มีอายุทั้งหลาย  พระศาสดา   ทรงมีพระประสงค์จะเสด็จไป</p><p>สู่ที่จาริก  พวกท่านผู้มีความประสงค์จะตามเสด็จด้วย  ก็จงมาเถิด.  ในกาลที่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 347</p><p>พระทศพลจะเสด็จไปเพื่อสู่ที่จาริก  ชื่อว่าพวกภิกษุผู้ที่มักชักช้าอยู่    มีจำนวน</p><p>น้อย  โดยมากมีความประสงค์จะคามเสด็จมีจำนวนมากกว่า  เพราะตั้งใจกันว่า</p><p>พวกเราจักได้เห็นพระสรีระอันมีวรรณะดุจทองคำของพระศาสดา    หรือว่า</p><p>พวกเราจักได้ฟังพระธรรมกถาอันไพเราะ   เพราะเหตุนั้น     พระศาสดามีภิกษุ</p><p>สงฆ์หมู่ใหญ่เป็นบริวาร   เสด็จออกไปด้วยพระประสงค์ว่า  จักเยี่ยมพระเรวตะ.</p><p>           ณ ที่ประเทศแห่งหนึ่ง    พระอานนทเถระถึงหนทาง  ๒  แพร่ง  แล้ว </p><p>กราบทูลถามพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญตรงนี้มีหนทาง ๒</p><p>แพร่ง  ภิกษุสงฆ์จะไปทางไหน พระเจ้าข้า  พระศาสดาตรัสถามว่า  อานนท์</p><p>หนทางไหน  เป็นหนทางตรง. พระอานนท์กราบทูลว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ</p><p>หนทางตรงมีระยะประมาณ  ๓๐๐ โยชน์  เป็นหนทางที่มีอมนุษย์   ส่วนหนที่ </p><p>อ้อมมีระยะทาง  ๖๐ โยชน์     เป็นหนทางสะดวกปลอดภัย     มีภิกษาดีหาง่าย.</p><p>พระศาสดาตรัสว่า อานนท์ สีวลีได้มาพร้อมกับพวกเรามิใช่หรือ. พระอานนท์</p><p>กราบทูลว่า ใช่  พระสีวลีมาแล้วพระเจ้าข้า.    พระศาสดาตรัสว่า   ถ้าอย่างนั้น</p><p>พระสงฆ์จงไปตามเส้นทางตรงนั้นแหละ      เราจักได้ทดลองบุญของพระสีวลี.</p><p>พระศาสดามีพระภิกษุสงฆ์เป็นบริวาร  เสด็จขึ้นสู่เส้นทาง  ๓๐ โยชน์   เพื่อจะ</p><p>ทรงทดลองบุญของพระสีวลีเถระ.</p><p>           จำเดิมแต่ที่ได้เสด็จไปตามหนทาง      หมู่เทวดาได้เนรมิตพระนคร</p><p>ในที่ทุก ๆ โยชน์       ช่วยกันจัดแจงพระวิหารเพื่อเป็นที่ประทับ และที่อยู่แด่</p><p>ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข.   พวกเทวบุตรซึ่งเป็นดุจกรรมกรที่พระ-</p><p>ราชาทรงส่งไป   ได้ถือเอาข้าวยาคูและของเคี้ยวเป็นต้นไป   ถามอยู่ว่า   พระ-</p><p>ผู้เป็นเจ้าสีวลีไปไหน   ดังนี้แล้ว    จึงไป.   พระเถระให้ช่วยกันถือเอาสักการะ</p><p>และสัมมานะแล้วไปเฝ้าพระศาสดา. พระศาสดา  ได้ทรงเสวยร่วมกับภิกษุสงฆ์. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 348</p><p>โดยทำนองนี้แหละ  พระศาสดาเมื่อจะทรงเสวยสักการะ   เสด็จไปวันละโยชน์</p><p>เป็นอย่างสูงจนล่วงพ้นหนทางกันดาร ๓๐  โยชน์เสด็จถึงที่อยู่ของพระทิรวนิย-</p><p>เรวตเถระแล้ว.  พระเถระทรงว่าพระศาสดาเสด็จมา   จึงเนรมิตวิหารจำนวน</p><p>เพียงพอแก่ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขและเนรมิตพระคันธกุฏีที่ประทับ</p><p>กลางคืนและประทับกลางวันแด่พระทศพล ด้วยฤทธิ์  ณ  ที่อยู่ของตนนั่นแหละ</p><p>แล้วออกไปทำการต้อนรับพระตถาคตเจ้า. พระศาสดาเสด็จเข้าไปยังพระวิหาร</p><p>ตามหนทางที่ประดับตกแต่งแล้ว.   ครั้นเมื่อพระตถาคต     เสด็จเข้าไปยังพระ- </p><p>คันธกุฎีแล้ว      พวกภิกษุจึงค่อยเข้าไปยังเสนาสนะที่ถึงแล้วตามลำดับพรรษา.</p><p>พวกเทวดาคิดว่า  เวลานี้มิใช่เวลาอาหาร   จึงได้นำเอาน้ำปานะ  ๘  อย่างถวาย.</p><p>พระศาสดา   ทรงดื่มน้ำปานะร่วมกับพระภิกษุสงฆ์.    เมื่อพระตถาคต       เสวย</p><p>สักการะและสัมมานะโดยทำนองนี้นั่นแหละ    เวลาผ่านไปแล้วครึ่งเดือน</p><p>          ลำดับนั้น   ภิกษุผู้ไม่พอใจบางพวก   นั่งแล้วในที่แห่งหนึ่งพากันยก</p><p>เรื่องขึ้นสนทนากันว่า  พระทศพล  ตรัสว่า    พระน้องชายแห่งอัครสาวกของ</p><p>เราดังนี้  แล้วเสด็จมาเพื่อทอดพระเนตรภิกษุผู้เป็นช่างก่อสร้างเห็นปานนี้ พระ-</p><p>เชตวันมหาวิหาร  หรือว่า  พระวิหารเช่นเวฬุวันวิหารเป็นต้น      จักทำอะไร</p><p>ในสำนักแห่งวิหารนี้ได้  ถึงภิกษุรูปนี้    ก็เป็นผู้ทำการก่อสร้างงานเห็นอย่างนี้</p><p>จักบำเพ็ญสมณธรรมอะไรได้.  ลำดับนั้น  พระศาสดาทรงดำริว่า   เมื่อเราอยู่</p><p>ในที่นี้นานไป  สถานที่นี้จักกลายเป็นที่เกลื่อนกล่น  ธรรมดาพวกภิกษุผู้อยู่ใน</p><p>ป่า   ต้องการความสงบเงียบมีอยู่     การอยู่ด้วยความผาสุก     จักไม่มีแก่พระ-</p><p>เรวตะแน่.   แต่นั้นก็เสด็จไปสู่ที่พักกลางวันของพระเถระ.    แม้พระเถระก็อยู่</p><p>เพียงผู้เดียวอาศัยแผ่นกระดานพาดยึดที่ท้ายจงกรม     นั่งบนหลังแผ่นหินแล้ว</p><p>ได้มองเห็นพระศาสดา  เสด็จมาแต่ไกลเทียว   จึงลุกขึ้นต้อนรับแล้ว.  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 349</p><p>        ลำดับนั้น  พระศาสดาตรัสถามเธอว่า  เรวตะ  สถานที่นี้มีเนื้อร้าย</p><p>เธอได้ฟังเสียงช้างม้าเป็นต้นที่ดุร้ายแล้ว  จะทำอย่างไร ?  พระเถระกราบทูลว่า</p><p>ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  ธรรมดาว่าความยินดีในการอยู่ป่า  บังเกิดขึ้นแล้วแก่</p><p>ข้าพระองค์  ก็เพราะได้ฟังเสียงของสัตว์เหล่านั้นแล.  ณ สถานที่นั้นพระศาสดา</p><p>ได้ตรัสถึงชื่อว่า  อานิสงส์ในการอยู่ป่า  ด้วยพระคาถา  ๕๐๐  พระคาถาแต่</p><p>พระเรวตเถระ  วันรุ่งขึ้นเสด็จไปบิณฑบาตในสถานที่ไม่ไกล ตรัสเรียก </p><p>พระเรวตเถระมาแล้ว  ได้ทรงกระทำพวกภิกษุผู้ที่กล่าวโทษพระเถระให้หลง</p><p>ลืมไม้เท้า  รองเท้า  ทะนานน้ำมันและร่มแล้ว.  พวกภิกษุเหล่านั้น  พากัน</p><p>กลับมาเพื่อนำบริขารของตนไป  แม้จะย้อนไปตาเส้นทางที่มาแล้วก็ตาม  แต่</p><p>เดินไปตามเส้นทางที่ประดับตกแต่งแล้ว  แต่วันนั้น  เดินไปตามทางขรุขระ</p><p>ในที่นั้นต้งอนั่งยอง ๆ ต้องเดินเข้า.   ภิกษุเหล่านั้นพากันเดินเหยียบย่ำกอไม้</p><p>พุ่มไม้  และหนาม  ไปถึงสถานที่ที่ตนเคยอยู่  จำได้ว่าร่มของตนคล้องไว้ที่</p><p>ตอตะเคียนตรงนั้น  ตรงนั้น  จำได้ว่ารองเท้าไม้เท้าและทะนานน้ำมันอยู่</p><p>ตรงนั้น.  ในตอนนั้น  ภิกษุเหล่านั้น  จึงทราบว่า  ภิกษุรูปนี้มีฤทธิ์  จึงถือเอา</p><p>บริขารของตน  แล้วพากันพูดว่า  สักการะเห็นปานนี้  ย่อมเป็นสักการะที่</p><p>พระเถระจัดแจงไว้เพื่อพระทศพล  ดังนี้แล้ว  จึงได้พากันไป.</p><p>        ในเวลาที่พวกภิกษุพากันนั่งแล้วในเรือนของตน  นางวิสาขาอุบาสิกา</p><p>จึงเรียนถามพวกภิกษุที่ล่วงหน้ามาก่อนว่า  ข้าแต่ท่านผู้เจริญ  สถานที่อยู่ของ</p><p>พระเรวตะเป็นที่น่าจับใจไหมหนอ ?  พวกภิกษุกล่าวว่า ดูก่อนอุบาสิกา  น่า</p><p>จับใจ  เสนาสนะนั้นมีส่วนเปรียบด้วยนันทวันและจิตตลดาวันแล.  ต่อมานาง</p><p>วิสาขาก็ถามพวกภิกษุผู้พากันมาภายหลังกว่าภิกษุเหล่านั้นบ้างว่า  พระคุณเจ้า</p><p>สถานที่อยู่ของพระเรวตะเป็นที่น่าพอใจไหม ?  ภิกษุเหล่านั้น   ตอบว่า  อย่า   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 350</p><p>ถามเลย อุบาสิกา  สถานที่นั้นเป็นที่ไม่สมควรจะกล่าว  ภิกษุรูปนั้น   ย่อมอยู่</p><p>ในสถานที่ซึ่งมีแต่ที่แห้งแล้ง  ก้อนกรวด  ก้อนหิน   ขรุขระและตอไม้เท่านั้น</p><p>แล.</p><p>         นางวิสาขา  ได้ฟังถ้อยคำของพวกภิกษุผู้มาก่อนและมาหลังแล้ว    คิด</p><p>ว่า  ถ้อยคำของภิกษุพวกไหนหนอเป็นความจริง   จึงถือเอาของหอมและ </p><p>ระเบียบดอกไม้ภายหลังภัตรไปสู่ที่บำรุงของพระทศพลเจ้า      ถวายบังคมแล้ว</p><p>นั่ง ณ  ที่สมควรข้างหนึ่ง  กราบทูลถามพระศาสดาว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ</p><p>ภิกษุบางพวกพากันนินทาที่อยู่ของพระเรวตเถระ    สถานที่อยู่นั้นเป็นอย่างไร</p><p>พระเจ้าข้า.  พระศาสดาตรัสว่า  ดูก่อนวิสาขา    ที่อยู่จะเป็นสถานที่อยู่รื่นรมย์</p><p>หรือไม่นั้น  ขึ้นอยู่ว่า  จิตของพระอริยะทั้งหลายย่อมยินดีในสถานที่ใด  สถานที่</p><p>นั้นนั่นแหละชื่อว่าสถานที่รื่นรมย์ใจ  ดังนี้แล้วจึงตรัสพระคาถานี้ว่า:-</p><p>                       พระอรหันต์อยู่ในที่ใด  จะเป็นบ้านก็ตาม</p><p>               ป่าก็ตาม  ที่ลุ่มก็ตาม  ที่ดอนก็ตาม  ที่นั้นย่อม</p><p>              เป็นภูมิภาคอันน่ารื่นรมย์ใจ.</p><p>         ในกาลต่อมา  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ประทับนั่งในท่ามกลางหมู่พระ-</p><p>อริยเจ้าแล้ว    ทรงสถาปนาพระเถระนั้นไว้ในตำแหน่งอันเลิศว่า     ดูก่อนภิกษุ</p><p>ทั้งหลาย   พระสีวลีเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุสาวกของเราผู้มีลาภ.</p><p>          ลำดับนั้น   ท่านพระสีวลีเถระ  ได้บรรลุพระอรหัต   ได้รับเอตทัคคะ</p><p>แล้ว    ระลึกถึงบุรพกรรมของตนแล้ว    เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศ</p><p>ถึงเรื่องราวที่ตนได้เคยประพฤติมาแล้วในกาลก่อน      จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>ปทุมุตฺตโร  นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้.    ข้าพเจ้า     จักกระทำการพรรณนาเนื้อความ</p><p>เฉพาะบทที่ยากเท่านั้น. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 351</p><p>           บทว่า <strong>สีล  ตสฺส    อสงฺเขยฺย</strong>   ความว่า   ศีลของพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>พระนามว่า   ปทุมุตตระพระองค์นั้น     กำหนดนับไม่ได้  สิกขาบททั้งหลายที่</p><p>ตรัสไว้แล้ว   อย่างนี้ว่า:-  </p><p>                           สังวรวินัยเหล่านี้คือ  จำนวน  ๙  พันโกฏิ,</p><p>                  ๑๘๐  โกฏิ,  ๕ ล้าน  และอื่นอีก  ๓๖  พระสัม-</p><p>                  พุทธเจ้าทรงประกาศไว้แล้ว  คือ  ทรงแสดงไว้แล้ว</p><p>                  โดยมุขเปยยาล  ในสิกขาวินัยสังวรแล.       </p><p>        อธิบายว่า  ก็ศีลของพระผู้มีพระภาคเจ้า  อันใคร ๆ ไม่อาจจะกำหนด</p><p>นับได้โดยสิ้นเชิง.  บทว่า  <strong>สมาธิวชิรูปโม</strong>   ความว่า   เพชรที่อยู่     ย่อมทำ</p><p>การตัดรัตนะเช่น     แก้วอินทนิล แก้วไพฑูรย์ แก้วมณี  แก้วผลึก  และเพชรตาแมว</p><p>เป็นต้น  ให้เป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อยได้  ฉันใด  สมาธิในโลกุตตรมรรคของพระผู้มี-</p><p>พระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ  ก็ฉันนั้นเหมือนกัน  คือย่อมแทง  ย่อมทำลาย</p><p>ย่อมตัดได้เด็ดขาดซึ่งธรรมทั้งหลายอันเป็นฝ่ายตรงกันข้ามและเป็นข้าศึก.</p><p>           บทว่า <strong>อสงฺเขยฺย  าณวร</strong>  ความว่า  หมู่แห่งพระญาน  เช่น  พระสยัม-</p><p>ภูญาณและพระสัพพัญญุตญาณเป็นต้นของพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น ซึ่งสามารถ</p><p>เพื่อจะรู้และแทงตลอดอริยสัจ ๔  โพธิปักขิยธรรม   ๓๗   และสังขตธรรมและ</p><p>อสังขตธรรมทั้งหลายได้     อันบุคคลกำหนดนับไม่ได้  คือ  ปราศจากการนับ</p><p>โดยประเภทเป็นอดีต   อนาคต  และปัจจุบันเป็นต้น.  บทว่า <strong>วิมุตฺติ จ  อโนปมา</strong></p><p>ความว่าวิมุตฺติ  ๔  มีโสดาปัตติผลเป็นต้น     ไม่มีข้ออุปมา    ปราศจากข้ออุปมา</p><p>เพราะพ้นจากสังกิเลสทั้งหลาย      อันใคร  ๆ  ไม่สามารถเพื่อจะอุปมาว่า  เป็น</p><p>เช่นกับสิ่งเหล่านี้.   คำที่เหลือมีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                              จบอรรถกถาสีวลิเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 352</p><p>                <strong>วังคีสเถราปทานที่  ๔  (๕๔๔)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระวังคีสเถระ</strong></p><p>                            [๑๓๔]    ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้  พระ- </p><p>        พิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้มีจักษุในธรรม</p><p>        ทั้งปวง  ทรงเป็นผู้นำ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระ-</p><p>        ศาสนาของพระองค์  วิจิตรไปด้วยพระอรหันต์</p><p>        ทั้งหลายเหมือนคลื่นในสาคร  และเหมือนดาวใน</p><p>        ท้องฟ้า  พระพิชิตมารผู้สูงสุด  อันมนุษย์พร้อม</p><p>        ทั้งทวยเทพ  อสูรและนาคห้อมล้อม ในท่ามกลาง</p><p>        หมู่ชนซึ่งเกลื่อนกล่นไปด้วยสมณะและพราหมณ์</p><p>                            พระพิชิตมารผู้ถึงที่สุดโลก  ทรงทำโลก</p><p>        ทั้งหลายให้ยินดีด้วยพระรัศมี  พระองค์ยังดอก</p><p>        ปทุม  คือเวไนยสัตว์ให้ชื่นบานด้วยพระดำรัส  ทรง</p><p>        สมบูรณ์ด้วยเวสารัชชธรรม ๔ เป็นอุดมบุรุษ   และ</p><p>        ความกลัวแลความยินดีให้เด็ดขาด  ทรงถึงธรรม</p><p>        อันเกษม  องอาจกล้าหาญ</p><p>                            พระผู้เลิศในโลกทรงปฏิภาณซึ่งฐานะของ</p><p>        ผู้เป็นโจกอันประเสริฐและพุทธภูมิทั้งสิ้น  ไม่มี</p><p>        ใครจะทักท้วงได้ในฐานะไหน ๆ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 353</p><p>                            <strong> เมื่อพระพุทธเจ้าผู้คงที่พระองค์นั้นบันลือ</strong></p><p><strong>        สีหนาทอันน่าสะพรึงกลัว  ย่อมไม่มีเทวดามนุษย์</strong></p><p><strong>        หรือพรหมบันลือตอบได้</strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้าผู้แกล้วกล้าในบริษัท  ทรง </strong></p><p><strong>        แสดงธรรมอันประเสริฐ  ช่วยมนุษย์พร้อมทั้ง</strong></p><p><strong>        เทวดาให้ข้ามวัฏสงสาร  ทรงประกาศธรรมจักร</strong></p><p><strong>                            พระผู้มีพระภาคเจ้า  ตรัสสรรเสริญคุณ</strong></p><p><strong>        เป็นอันมากของพระสาวก  ผู้ได้รับสมมติว่า  เลิศ</strong></p><p><strong>        กว่าภิกษุผู้ที่มีปฏิภาณทั้งหลาย  แล้วทรงตั้งท่าน</strong></p><p><strong>        ไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราเป็นพราหมณ์ชาวเมืองหังสวดี</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ได้รับสมมติว่าเป็นคนดี  รู้แจ้งพระเวททุก</strong></p><p><strong>        คัมภีร์  มีนามว่า  วังคีสะ  เป็นที่ไหลออกแห่งนัก</strong></p><p><strong>        ปราชญ์</strong></p><p><strong>                            เราเข้าไปเฝ้าพระมหาวีรเจ้าพระองค์นั้น</strong></p><p><strong>        สดับพระธรรมเทศนานั้นแล้วได้ปีติอันประเสริฐ</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ยินดีในคุณของพระสาวก  จึงได้นิมนต์</strong></p><p><strong>        พระสุคต  ผู้ทำให้โลกให้เพลิดเพลิน  พร้อมด้วย</strong></p><p><strong>        พระสงฆ์ให้เสวยและฉัน  ๗  วันแล้ว  นิมนต์ให้</strong></p><p><strong>        ครองผ้า.</strong></p><p><strong>                            ในครั้งนั้น  เราได้หมอบลงแทบพระบาท</strong></p><p><strong>        ทั้งสองด้วยเศียรเกล้า  ได้โอกาสจึงยืนประนม</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 354</p><p>        <strong> อัญชลีอยู่  ณ  ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง  เป็นผู้ร่าเริงกล่าว</strong></p><p><strong>        สดุดีพระชินสีห์ผู้สูงสุดว่า</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นที่ไหลออกแห่งนัก- </strong></p><p><strong>        ปราชญ์  ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นฤาษีสูงสุด  ข้าพระองค์ขอ</strong></p><p><strong>        นอบน้อมแด่พระองค์  ข้าแต่พระองค์ผู้เลิศกว่า</strong></p><p><strong>        โลกทั้งปวง  ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงทำความไม่มีภัย</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์  ข้าแต่พระองค์</strong></p><p><strong>        ผู้ทรงย่ำยีมารข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงทำทิฏฐิให้ไหลออก  ข้า-</strong></p><p><strong>        พระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์  ข้าแต่พระองค์</strong></p><p><strong>        ผู้ทรงประทานสันติสุข  ข้าพระองค์ขอนอบน้อม</strong></p><p><strong>        แด่พระองค์.</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงทำให้เป็นที่นับถือ</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ขอนอบน้อมแด่พระองค์  พระ-</strong></p><p><strong>        องค์เป็นที่พึ่งของชนทั้งหลายผู้ไม่มีที่พึ่ง  ทรง</strong></p><p><strong>        ประทานความไม่มีภัยแก่คนทั้งหลายที่กลัว  เป็น</strong></p><p><strong>        ที่คุ้นเคยของคนทั้งหลาย  ที่มีภูมิธรรมสงบระงับ</strong></p><p><strong>        เป็นที่พึ่งที่ระลึกของคนทั้งหลายผู้แสวงหาที่พึ่ง ที่</strong></p><p><strong>        ระลึก </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 355</p><p>                            <strong> เราได้ชมเชยพระสัมพุทธเจ้าด้วยคำกล่าว</strong></p><p><strong>        สดุดีมีอาทิอย่างนี้  แล้วได้กล่าวสรรเสริญพระคุณ</strong></p><p><strong>        อันใหญ่  จึงได้บรรลุคติของภิกษุผู้กล้าว่านักพูด</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีปฏิญาณ </strong></p><p><strong>        ไม่มีที่สิ้นสุดได้ตรัสว่า  ผู้ใดเป็นผู้เลื่อมใสนิมนต์</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าพร้อมด้วยสาวก  ให้ฉันสิ้น  ๗  วัน</strong></p><p><strong>        ด้วยมือทั้งสองของตน  และได้กล่าวสดุดีคุณของ</strong></p><p><strong>        เรา  ปรารถนาตำแหน่งแห่งภิกษุผู้กล้ากว่านักพูด</strong></p><p><strong>                             ในอนาคตกาล  ผู้นั้นจักได้ตำแหน่งนี้</strong></p><p><strong>        สมดังมโนรถปรารถนา  เขาจักได้เสวยทิพยสมบัติ</strong></p><p><strong>        และมนุษย์สมบัติมีประมาณไม่น้อย</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระศาสดามี</strong></p><p><strong>        พระนามว่าโคดมซึ่งสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกาก-</strong></p><p><strong>        ราช  จักเสด็จอุบัติขึ้น  พราหมณ์นี้จักได้เป็นธรรม</strong></p><p><strong>        ทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น  จักเป็นโอรส</strong></p><p><strong>        อันธรรมเนรมิต  จักเป็นสาวกของพระศาสดามี</strong></p><p><strong>        นามชื่อว่า  วังคีสะ</strong></p><p><strong>                             เราได้สดับพระพุทธพยากรณ์นั้นแล้วเป็น</strong></p><p><strong>        ผู้มีความเบิกบาน  มีจิตประกอบด้วยเมตตา  บำรุง</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารด้วยปัจจัยทั้งหลายในกาลครั้งนั้น  จน</strong></p><p><strong>        ตราบเท่าสิ้นชีวิต </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 356</p><p>                            <strong> เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น  และเพราะ</strong></p><p><strong>        การตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้วได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                            ในภพสุดท้ายในบัดนี้  เราเกิดในสกุล </strong></p><p><strong>        ปริพาชก  เมื่อเราเกิดในครั้งหลัง  มีอายุได้ ๗  ปี</strong></p><p><strong>        แต่กำเนิด  เราเป็นผู้รู้เวททุกคัมภีร์แกล้วกล้าใน</strong></p><p><strong>        วาทศาสตร์มีเสียงไพเราะ  มีถ้อยคำวิจิตร ย่ำยี</strong></p><p><strong>        วาทะของผู้อื่น</strong></p><p><strong>                            เพราะเราเกิดที่วังคชนบท  และเราเป็น</strong></p><p><strong>        ใหญ่ในถ้อยคำ  เราจึงชื่อว่า  วังคีสะ  เพราะ</strong></p><p><strong>        ฉะนั้นถึงแม้ชื่อของเราจะเป็นเลิศ  ก็เป็นชื่อสมมติ</strong></p><p><strong>        ตามโลก</strong></p><p><strong>                            ในเวลาที่เรารู้เดียงสาตั้งอยู่ในปฐมวัย  เรา</strong></p><p><strong>        ได้พบท่านพระสารีบุตรเถระในพระนครราชคฤห์</strong></p><p><strong>        อันรื่นรมย์</strong></p><p>       จบภาณวารที่  ๒๕</p><p>                            <strong> ท่านถือบาตร  สำรวมดี  ตาไม่ลอกแลก</strong></p><p><strong>        พูดแต่พอประมาณ  แลดูเพียงชั่วแอก  เที่ยว</strong></p><p><strong>        บิณฑบาตอยู่</strong></p><p><strong>                             ครั้นเราเห็นท่านแล้วก็เป็นผู้อัศจรรย์ใจ</strong></p><p><strong>        ได้กล่าวบทคาถาอันวิจิตร  เป็นหมวดหมู่เหมือน</strong></p><p><strong>        ดอกกรรณิการ์  ที่ร้อยไว้แล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 357</p><p>                            <strong> ท่านบอกแก่เราว่าพระสัมพุทธเจ้าผู้นำ</strong></p><p><strong>        โลก  เป็นศาสดาของท่าน  ครั้งนั้นท่านพระสารี-</strong></p><p><strong>        บุตรเถระผู้ฉลาด  เป็นนักปราชญ์นั้น  ได้พูดแก่</strong></p><p><strong>        เราเป็นอย่างดียิ่ง </strong></p><p><strong>                             เราอันพระเถระผู้คงที่ให้ยินดีด้วยปฏิภาณ</strong></p><p><strong>        อันวิจิตร  เพราะทำถ้อยคำที่ปฏิสังยุตด้วยวิราค-</strong></p><p><strong>        ธรรมเห็นได้ยาก  สูงสุด  จึงซบศีรษะลงแทบเท้า</strong></p><p><strong>        ของท่านแล้วก็กล่าวว่า  ขอได้โปรดให้กระผม</strong></p><p><strong>        บรรพชาเถิด  ลำดับนั้น  ท่านพระสารีบุตรบุตรผู้มี</strong></p><p><strong>        ปัญญามาก  ได้นำเราไปเฝ้าพระพุทธเจ้าผู้ประ-</strong></p><p><strong>        เสริฐสุด</strong></p><p><strong>                             เราซบเศียรลงแทบพระบาทแล้ว  นั่งลง</strong></p><p><strong>        ในที่ใกล้พระศาสดา  พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐกว่า</strong></p><p><strong>        นักปราชญ์ทั้งหลาย  ได้ตรัสถามเราว่า  ดูก่อน</strong></p><p><strong>        วังคีสะ  ท่านรู้ศีรษะของคนที่ตายไปแล้วว่า  จะ</strong></p><p><strong>        ไปสู่สุคติหรือทุคติด้วยวิชาพิเศษของท่านจริง</strong></p><p><strong>        หรือ</strong></p><p><strong>                             ถ้าท่านสามารถก็ขอให้ท่านบอกมาเถิด</strong></p><p><strong>        เมื่อเรากราบทูลว่า  เป็นศีรษะของคนที่เกิดใน</strong></p><p><strong>        นรกและเทวดา</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้นำของ</strong></p><p><strong>        โลกได้แสดงศีรษะของพระขีณาสพ  ลำดับนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 358</p><p>        <strong> เราเหมดมานะ  จึงได้ทูลอ้อนวอนขอบรรพชา</strong></p><p><strong>        ครั้นบรรพชาแล้ว  ได้กล่าวสดุดีพระสุคตเจ้าโดย</strong></p><p><strong>        ไม่เลือกสถานที่  ครั้งนั้นแล  ภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        พากันโพนทนาว่า  เราเป็นจิตตกวี</strong></p><p><strong>                            ลำดับนั้น  พระพุทธเจ้าผู้ชั้นวิเศษได้ </strong></p><p><strong>        ตรัสถามเราเพื่อทดลองว่า   คาถาเหล่านี้ย่อมแจ่ม-</strong></p><p><strong>        แจ้งโดยควรแก่คนทั้งหลายผู้ตรึกตรอง</strong></p><p><strong>        แล้วมิใช่หรือ</strong></p><p><strong>                            เราทูลว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้มีความเพียร</strong></p><p><strong>        ข้าพระองค์ไม่ใช่นักกาพย์กลอน     แต่ว่าคาถาทั้ง</strong></p><p><strong>        หลายแจ่มแจ้งโดยควรแก่เหตุแก่ข้าพระองค์</strong></p><p><strong>                            พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า  ดูก่อนวังคีสะ</strong></p><p><strong>        ถ้ากระนั้นท่านาจงกล่าวคาถาสดุดีพระธีรเจ้าผู้เป็น</strong></p><p><strong>        พระฤาษีสูงสุดแล้ว   พระพิชิตมารทรงพอพระทัย</strong></p><p><strong>        ในคราวนั้น  จึงทรงตั้งเราไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>                             เราดูหมิ่นภิกษุอื่น ๆ ก็เพราะปฏิภาณอัน</strong></p><p><strong>        วิจิตร  เราเป็นผู้มีศีลเป็นที่รัก  จึงเกิดความสลดใจ</strong></p><p><strong>        เพราะเหตุนั้นได้บรรลุพระอรหัต</strong></p><p><strong>                             พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า  ไม่มีใคร</strong></p><p><strong>        อื่นที่จะเลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย  ที่มีปฏิภาณเหมือน</strong></p><p><strong>        ดัง  วังคีสะภิกษุนี้  ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  ท่าน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายจงทรงจำไว้อย่างนี้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 359</p><p>                            <strong> กรรมที่เราได้ทำไว้ในกัปที่แสน  ได้</strong></p><p><strong>                       แสดงแก่ผลแก่เราแล้วในอัตภาพนี้  เราหลุดพ้น</strong></p><p><strong>                       จากกิเลส  เหมือนลูกศรพ้นจากแล่งฉะนั้น  กิเลส</strong></p><p><strong>                       ทั้งหลายเราเผาเสียแล้ว </strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                       ทั้งหลายพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>         ทราบว่า   ท่านพระวังคีสเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                               จบวังคีสเถราปทาน</strong> </p><p>        <strong>๕๔๔.  อรรถกถาวังคีสเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๔ ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระวังคีสเถระ    มีคำเริ่มต้นว่า   <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม</strong></p><p><strong>ชิโน</strong>  ดังนี้.</p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว  ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิด</p><p>ในตระกูลที่มีโภคะมากมาย    ในหังสวดีนคร   เจริญวัยแล้วได้ไปยังพระวิหาร</p><p>พร้อมกับชาวพระนคร  ผู้กำลังเดินไปเพื่อฟังธรรม    ขณะ กำลังฟังธรรม   ได้</p><p>เห็นภิกษุรูปหนึ่ง   ซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนาเธอไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวก</p><p>ภิกษุผู้มีปฏิภาณแล้ว     ได้บำเพ็ญกรรมที่ดียิ่งแด่พระศาสดาแล้ว        ตั้งความ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 360</p><p>ปรารถนาไว้ว่า  ในอนาคตกาล  แม้เราก็พึงเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุผู้มีปฏิภาณ</p><p>บ้าง  ดังนี้  ได้รับการพยากรณ์จากพระศาสดาแล้ว  ก็บำเพ็ญแต่กุศลกรรมจน</p><p>ตลอดชีวิต  แล้ว   ได้เสวยสมบัติทั้งสองในเทวโลกและมนุษยโลก    ในพุทธุป-</p><p>บาทกาลนี้      เขาได้บังเกิดในตระกูลพราหมณ์     ในกรุงสาวัตถี     เพราะมี</p><p>ปริพาชิกาเป็นมารดา    ในกาลย่อมา    จึงได้ปรากฏว่า  ปริพพาชก  และ</p><p>มีชื่อว่า   วังคีสะ    เล่าเรียนไตรเพทแล้ว     เพราะไตรเพทนั้นจึงทำอาจารย์ให้</p><p>ยินดี     ได้ศึกษามนต์ชนิดที่สามารถจะรู้ได้ด้วยหัวกระโหลก    เอาเล็บดีดหัว</p><p>กระโหลกแล้ว   ย่อมรู้ว่า  สัตว์ผู้นี้ได้บังเกิดในกำเนิดโน้น. </p><p>          พวกพราหมณ์  พากันคิดว่า  อาชีพนี้    เป็นทางเครื่องเลี้ยงชีวิตของ</p><p>พวกเรา  จึงพาวังคีสะนั้นท่องเที่ยวไปในหมู่บ้าน  ตำบลและตัวเมือง.  วังคีสะ</p><p>ประกาศให้ผู้คนนำเอาศีรษะ  เฉพาะของพวกคนผู้ตายไปแล้ว  ภายในขอบเขต </p><p>๓ ปีมาแล้ว     เอาเล็บคิดแล้วกล่าวว่า     สัตว์ผู้นี้    บังเกิดแล้วในกำเนิดโน้น</p><p>ดังนี้แล้ว   ให้ชนเหล่านั้นนำเอามาเพื่อกำจัดตัดความสงสัยของมหาชนเสียแล้ว</p><p>ก็ให้หัวกระโหลกบอกถึงคติของตนของตน.  ด้วยเหตุนั้น    มหาชนจึงเลื่อมใส</p><p>อย่างยิ่งในตัวเขา.    เขาอาศัยมนต์อันนั้น       ย่อมได้เงิน  ๑๐๐   กหาปณะบ้าง</p><p>๑,๐๐๐  กหาปณะบ้าง  จากมือของมหาชน    พวกพราหมณ์    อาศัยวังคีสะพา        </p><p>กันเที่ยวไปแล้วตามความสบายใจ.  วังคีสะได้สดับพระคุณทั้งหลายของพระ-</p><p>ศาสดาแล้ว   ได้มีความประสงค์จะเข้าไปเฝ้าพระศาสดา.    พวกพราหมณ์   พา</p><p>กันห้ามว่า  พระสมณโคดมจักเอามายาเข้ากลับใจท่านเสีย.                        </p><p>          วังคีสะ  ไม่เชื่อคำของพราหมณ์เหล่านั้น     เข้าไปเฝ้าพระศาสดา</p><p>กระทำการปฏิสันถารแล้ว  นั่ง ณ ที่สมควรข้างหนึ่ง.  พระศาสดาตรัสถามเขาว่า</p><p>วังคีสะ  เธอรู้ศิลปะอะไรบ้าง.    วังคีสะกราบทูลว่า     ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 361</p><p>ใช่แล้ว  ข้าพระองค์  รู้มนต์อย่างอนึ่งชื่อว่า  มนต์สำหรับดีดหัวกระโหลก โดย</p><p>การที่ข้าพระองค์   เอาเล็บดีดศีรษะแม้ของคนที่ตายแล้ว   ภายในระยะเวลา  ๓  ปี</p><p>ก็จะรู้ถึงที่ที่เขาไปบังเกิดแล้วได้.  ลำดับนั้น     พระศาสดารับสั่งให้ภิกษุนำเอา</p><p>ศีรษะของผู้ที่บังเกิดในนรก  ๑  ศีรษะ    ศีรษะของคนที่บังเกิดในหมู่มนุษย์</p><p>๑ ศีรษะ   ศีรษะของผู้บังเกิดในหมู่เทวดา  ๑ ศีรษะ   ศีรษะของผู้ปรินิพพาน </p><p>แล้ว  ๑ ศีรษะ   ให้แสดงแก่วังคีสะนั้น.    เขาดีดศีรษะที่  ๑  แล้วกราบทูลว่า</p><p>ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ   สัตว์ผู้นี้ไปบังเกิดในนรก.   พระศาสดาตรัสว่า   ดีละ</p><p>วังคีสะ  เธอเห็นแล้วด้วยดี   แล้วตรัสถามอีกว่า  สัตว์ผู้นี้    ไปบังเกิดทีไหน  ?</p><p>วังคีสะ    กราบทูลว่า    ในมนุษยโลกพระเจ้าข้า.    พระศาสดาตรัสถามอีกว่า</p><p>สัตว์ผู้นี้   ไปบังเกิดที่ไหน    วังคีสะกราบทูลว่า  ในเทวโลกพระเจ้าข้า.  วังคีสะ</p><p>ได้กราบทูลที่บังเกิดของสัตว์ทั้ง  ๓  ได้อย่างถูกต้อง.    แต่เมื่อเอาเล็บดีดศีรษะ</p><p>ของผู้ปรินิพพานแล้ว  ก็ไม่เห็นเบื้องต้นและเบื้องปลาย.  ลำดับนั้น    พระศาสดา</p><p>จึงตรัสถามเขาว่า    วังคีสะไม่สามารถหรือ      วังคีสะกราบทูลว่า    ข้าแต่พระ-</p><p>โคดมผู้เจริญ   พระองค์คอยดูนะ  ขอให้ข้าพระองค์พิจารณาดูก่อน   ดังนี้แล้ว</p><p>แม้จะพยายามร่ายมนต์กับไปกลับมา   ก็ไม่สามารถจะรู้ศีรษะของพระขีณาสพ</p><p>ด้วยมนต์ภายนอก.   ลำดับนั้น   เหงื่อได้ไหลออกจากศีรษะของเขาแล้ว.   เขา</p><p>ละอายใจได้แต่นิ่งเงียบไป.  ลำดับนั้น   พระศาสดา  จึงได้ตรัสกะเขาว่า  ลำบาก</p><p>ใจนักหรือ  วังคีสะ.  วังคีสะ   กราบทูลว่า   ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ  ใช่แล้ว</p><p>ข้าพระองค์ไม่สามารถที่จะรู้ถึงที่บังเกิดของศีรษะนี้ได้   ถ้าพระองค์ทรงทราบ</p><p>ขอจงตรัสบอก. พระศาสดาตรัสว่า   วังคีสะ   เรารู้ถึงศีรษะนี้ได้อย่างดี   เรารู้</p><p>ยิ่งกว่านี้  ดังนี้แล้ว   ได้ตรัสพระคาถา  ๒  คาถานี้ว่า.</p><p>                    ผู้ใดรู้การจุติและการอุบัติของสัตว์ทั้งปวงสัตว์</p><p>           ได้ทั้งหมด  เรากล่าวผู้นั้น  ซึ่งไม่ขัดข้อง  ไปดี </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 362</p><p>                   <strong>แล้ว  รู้แล้วว่า  เป็นพราหมณ์.  เทวดา   คนธรรพ์</strong></p><p><strong>                   และหมู่มนุษย์      ไม่รู้ทางไปของผู้ใด     เรากล่าว</strong></p><p><strong>                   ผู้นั้น  ผู้สิ้นอาสวะ   เป็นพระอรหันต์   ว่าเป็น</strong></p><p><strong>                   พราหมณ์   ดังนี้.</strong> </p><p>           วังคีสะนั้น  กราบทูลว่า   ข้าแต่พระโคดมผู้เจริญ   ถ้าเช่นนั้นขอพระ-</p><p>องค์ จงประทานวิชานั้นให้แก่ข้าพระองค์เถิด   แล้ว    แสดงความเคารพนั่งเฝ้า</p><p>พระศาสดาแล้ว.      พระศาสดาตรัสว่า      เราจะให้แก่คนที่มีเพศเสมอกับเรา.</p><p>วังคีสะคิดว่า      เราควรทำอะไรอย่างใดอย่างหนึ่งแล้วเรียนมนต์นี้ให้ได้    จึง</p><p>เข้าไปหาพวกพราหมณ์พูดว่า     เมื่อเราออกบวชพวกท่านก็อย่าคิดอะไรเลย</p><p>เราเรียนมนต์แล้ว      จักได้เป็นผู้ยิ่งใหญ่ในชมพูทวีปทั้งสิ้น     แม้พวกท่านก็</p><p>จักมีชื่อเสียงไปกับเรานั้นด้วย.  วังคีสะนั้น    เข้าไปเฝ้าพระศาสดาแล้ว    ทูลขอ</p><p>บวชเพื่อต้องการมนต์.    ก็ในเวลานั้นพระนิโครธกัปปเถระ  อยู่ในสำนักของ</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้า     พระผู้มีพระภาคเจ้า     ทรงสั่งเธอว่า    นิโครธกัปปะ</p><p>เธอจงบวชวังคีสะผู้นี้ด้วยเถิด   ดังนี้แล้ว    ทรงบอก  (สมถะ)  กัมมัฏฐานคือ</p><p>อาการ  ๓๒  และวิปัสสนากัมมัฏฐานให้แล้ว.  พระวังคีสะนั้น   เมื่อกำลังสาธยาย </p><p>กัมมัฏฐานคืออาการ ๓๒ อยู่     ก็เริ่มบำเพ็ญวิปัสสนากัมมัฏฐานแล้ว.    พวก</p><p>พราหมณ์เข้าไปหาวังคีสะนั้นแล้ว  ถามว่า  วังคีสะผู้เจริญ  ท่านเล่าเรียนศิลปะ</p><p>ในสำนักของพระสมณโคดมจบแล้วหรือ.    พระวังคีสะตอบว่า   ใช่   เราเล่า</p><p>เรียนจบแล้ว.    พวกพราหมณ์กล่าวว่า    ถ้าเช่นนั้น  ท่านจงมา   พวกเราจักไป</p><p>กัน  ประโยชน์อะไรด้วยการศึกษาศิลปะ.  พระวังคีสะ  ตอบว่า   พวกท่านจง</p><p>ไปกันเถิด    เราไม่มีกิจที่จะพึงทำร่วมกับพวกท่าน.   พวกพราหมณ์  กล่าวว่า</p><p>บัดนี้    ท่านตกอยู่ภายใต้อำนาจของพระสมณโคดม    พระสมณโคดมใช้มายา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 363</p><p>กลับใจท่านเสียแล้ว    พวกเราจักทำอะไรในสำนักของท่านได้   ดังนี้แล้ว   จึง</p><p>หลีกไปตามหนทางที่มาแล้วนั่นเอง.   พระวังคีสะเจริญวิปัสสนาแล้วกระทำให้</p><p>แจ้งพระอรหัต. </p><p>          พระเถระบรรลุพระอรหัตแล้วอย่างนั้น    ก็ระลึกถึงบุรพกรรมของตน</p><p>เกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศถึงเรื่องที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วใน</p><p>กาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้.    ข้าพเจ้าจัก</p><p>พรรณาเฉพาะบทที่มีเนื้อความยากเท่านั้น.    บทว่า  <strong>ปภาหิ   อนุรญฺชนฺโต</strong></p><p>ความว่า พระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระพระองค์นั้น   ทรงเปล่งปลั่ง</p><p>รุ่งเรือง  สวยงาม   โชติช่วงด้วยพระรัศมี   มีแสงสว่างด้วยฉัพพรรณรังสี  มี</p><p>สีเขียวและสีเหลืองเป็นต้น.  บทว่า <strong>เวเนยฺยปทุมานิ   โส</strong>   ความว่า พระอาทิตย์</p><p>คือพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุตตระ.   ทรงยังดอกปทุมคือเวไนยชนให้ตื่น  ให้</p><p>เบิกบานโดยพิเศษ  ด้วยรัศมีแห่งพระอาทิตย์  กล่าวคือพระดำรัสของพระองค์</p><p>ได้แก่    ทรงกระทำให้ผลิผลได้     ด้วยการบรรลุอรหัตมรรคแล.     บทว่า</p><p><strong>เวสารชฺเชหิ  สมฺปนฺโน</strong>  ความว่า  สมบูรณ์  พรั่งพร้อมคือประกอบพร้อมแล้ว</p><p>ด้วยจตุเวสารัชชญาณ  สมตามที่ท่านกล่าวไว้อย่างนี้ว่า:-</p><p>                              <strong>พระพุทธเจ้า  ทรงแกล้วกล้าเป็นอย่างดี</strong></p><p><strong>                 ในฐาน  ๔  เหล่านี้คือ  ในเมื่อมีอันตราย  ในธรรม</strong></p><p><strong>                 เครื่องนำออกจาวัฏฏะ  ในความเป็นพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                 และในการทำอาสวะให้สิ้นไป</strong>ห  ดังนี้.</p><p>           บทว่า <strong>วาคีโส  วาทิสูทโน</strong>  ความว่า  เป็นใหญ่คือเป็นประธานของพวก</p><p>นักปราชญ์  คือ  พวกบัณฑิต.   พึงทราบว่า  ควรจะกล่าวว่า <strong> วาทีโส</strong>   แต่กล่าวไว้</p><p>อย่างนั้น   เพราะทำ  ท   อักษรให้เป็น  ค  อักษร. ชื่อว่า  <strong>วาทิสูทนะ</strong>  เพราะทำ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 364</p><p>อรรถะของตนให้เป็นอรรถะอื่น  คือ  ให้ไหลออก  ได้แก่  ทำให้ชัดเจน</p><p>บทว่า  <strong>มารมสนา</strong>  มีวิเคราะห์ว่า  ชื่อว่า  <strong>มารมสนะ</strong>  เพราะถูกต้อง  ลูบคลำ</p><p>ทำลายมาร  ๕  มีขันธมารเป็นต้นได้.  บทว่า  <strong>ทิฏฺสูทนา</strong>  มีวิเคราะห์ว่า</p><p>ชื่อว่า  ทิฏฐิสูทนะ  เพราะความเห็นตามทิฏฐิคือจริงตามที่โลกกล่าว  ย่อม</p><p>หลั่งไหลออก  คือแสดงถึงความไหลออก.  บทว่า  <strong> วิสฺสามภูมิ  สนฺตาน </strong> </p><p>ความว่า  ภูมิเป็นที่พัก  ที่เป็นที่หยุดอยู่  ได้แก่เป็นที่เข้าไปสงบของสัตว์ผู้</p><p>ต้องสืบต่อ  ผู้ลำบากอยู่ในสงสารสาครทั้งสิ้น  ด้วยการบรรลุมรรคมีโสดาปัตติ-</p><p>มรรคเป็นต้น.  บทว่า  <strong>ตโตห  วิหตารมฺโก</strong>  ความว่า  เพราะได้เห็นพระสรีระ</p><p>ของพระปัจเจกพุทธเจ้าพระองค์นั้น  เราฆ่าความหัวดื้อ  ทำความแข่งดีให้</p><p>พินาศไป  กำจัดมานะเสียไม่มัวเมาแล้ว  จึงอ้อนวอนขอการบวชแล้ว.  คำที่</p><p>เหลือมีเนื้อความพอจะรู้ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                        จบอรรถกถาวังคีสเถราทาน</p><p>             <strong>นันทกเถราปทานที่  ๕  (๕๔๕)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระนันทกเถระ</strong></p><p>                            [๑๓๕]  ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้  พระ-</p><p>        พิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้มีจักษุในธรรม</p><p>        ทั้งปวง  เป็นพระผู้นำ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระ-</p><p>        องค์ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลาย  เป็นบุรุษ</p><p>        อาชาไนย  ทรงปฏิบัติเพื่อเกื้อกูล  เพื่อประโยชน์</p><p>        เพื่อสุขแก่สรรพสัตว์  ในโลกพร้อมด้วยเทวโลก. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 365</p><p>                            <strong> ถึงความเป็นผู้เลิศด้วยยศ  มีสิริ  มี</strong></p><p><strong>        เกียรติคุณเป็นเครื่องอลังการ  ทรงชำนะมาร  ได้</strong></p><p><strong>        รับการบูชาทั่วโลก  ปรากฏทั่วไปทุกทิศ</strong></p><p><strong>                            พระองค์ทรงข้ามพ้นวิจิกิจฉา  ล่วงพ้น</strong></p><p><strong>        ความสงสัย  มีความดำริชอบเต็มเปี่ยม  ทรงบรรลุ</strong></p><p><strong>        สัมโพธิญาณอันอุดม</strong></p><p><strong>                            ทรงยังหนทางที่ยังไม่เกิดให้เกิด  เป็น </strong></p><p><strong>        ผู้สูงสุดกว่านรชน  ตรัสบอกสิ่งที่คนอื่นยังไม่ได้</strong></p><p><strong>        บอก  และทรงยังสิ่งที่ยังไม่เกิดให้เกิดมีพร้อม</strong></p><p><strong>                            ทรงรู้จักหนทาง  ทรงเข้าใจหนทางแจ้ง</strong></p><p><strong>        ชัด  ตรัสบอกหนทางให้  ประเสริฐกว่านรชน</strong></p><p><strong>        ทรงฉลาดในหนทาง  เป็นครู  เป็นพระผู้สูงสุดกว่า</strong></p><p><strong>        นายสารถีทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  พระโลกนายกผู้ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        พระมหากรุณา ได้ตรัสพระธรรมเทศนา ทรงฉุด</strong></p><p><strong>        ขึ้นซึ่งสัตว์ทั้งหลาย  ผู้จมลงแล้วในหล่มคือโมหะ</strong></p><p><strong>                            พระมหามุนีทรงสรรเสริญพระสาวกผู้มี</strong></p><p><strong>        สมมติว่าเลิศในการให้โอวาทแก่นางภิกษุณีทั้ง</strong></p><p><strong>        หลาย  ได้ทรงแต่งตั้งไว้ตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>                             เราได้ฟังพระพุทธดำรัสนั้นแล้ว  ก็ชอบใจ</strong></p><p><strong>        จึงนิมนต์พระตถาคตพร้อมด้วยพระสงฆ์ให้เสวย</strong></p><p><strong>        และฉันภัตตาหาร  แล้วปรารถนาฐานันดรนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 366</p><p>                            <strong> ครั้งนั้น พระโลกนาถผู้แสวงหาคุณอัน</strong></p><p><strong>        ยิ่งใหญ่  ทรงเบิกบานพระทัยได้ตรัสกะเราว่า</strong></p><p><strong>        ท่านจงมีความสุข  อายุยืนเถิด  ท่านจักได้ฐานัน-</strong></p><p><strong>        ดรนี้  สมมโนรถปรารถนา</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระศาสดามีพระ- </strong></p><p><strong>        นามว่าโคดม  ผู้ทรงสมภพในวงศ์พระเจ้าโอก-</strong></p><p><strong>        กากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก  ท่านจักเป็น</strong></p><p><strong>        ธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น จักเป็น</strong></p><p><strong>        โอรสอันธรรมเนรมิต  จักได้เป็นสาวกของพระ</strong></p><p><strong>        ศาสดา  มีนามว่านันทกะ</strong></p><p><strong>                             เพราะกรรมที่ได้ทำไว้ดีนั้น  และเพราะ</strong></p><p><strong>        การตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                             ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้  เราเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        เศรษฐี  อันมั่งคั่งสมบูรณ์  มีทรัพย์มากมาย  ใน</strong></p><p><strong>        พระนครสาวัตถี</strong></p><p><strong>                             เราได้พบพระสุคตเจ้า  ในวันที่พระองค์</strong></p><p><strong>        เสด็จเข้าพระนคร  เป็นผู้มีใจอัศจรรย์ได้ออกบวช</strong></p><p><strong>        เป็นบรรพชิต  ในวันที่พระพุทธองค์ทรงรับพระ-</strong></p><p><strong>        เชตวนาราม.</strong></p><p><strong>                             ได้บรรลุอรหัตผลโดยกาลไม่นานเลย</strong></p><p><strong>        ครั้งนั้นเราอันพระศาสดาผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>        ทรงพร่ำสอน  จึงข้ามพ้นสังสารวัฏไปได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 367</p><p>                           <strong> เราสอนธรรมแก่พระภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        พระภิกษุณีที่เราสอนนั้นรวม ๕๐๐  รูปด้วยกัน</strong></p><p><strong>        ล้วนเป็นผู้ไม่มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                           ครั้งนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีประโยชน์ </strong></p><p><strong>        เกื้อกูลใหญ่  ทรงพอพระทัย  จึงทรงตั้งเราไว้ใน</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งแห่งภิกษุผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายให้</strong></p><p><strong>        โอวาทพระภิกษุณี</strong></p><p><strong>                           กรรมที่เราทำไว้ในกัปที่แสน  แสดงผล</strong></p><p><strong>        แก่เราในอัตภาพนี้แล้ว   เราเป็นผู้พ้นจากกิเลส</strong></p><p><strong>        ด้วยดี  เหมือนลูกศรที่พ้นไปจากแล่ง  ฉะนั้น เรา</strong></p><p><strong>        เผากิเลสเสียแลแล้ว</strong></p><p><strong>                           เราเผากิเลสทั้งหลาย. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>       ทราบว่า  ท่านพระนันทกเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong> </p><p>                              จบนันทกเถราปทาน</p><p>        <strong>๕๔๕.  อรรถกถานันทกเถราปทาน</strong></p><p>        พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๕  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>        อปทานของท่านพระนันทกเถระ  มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม</strong></p><p><strong>ชิโน</strong>  ดังนี้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 368</p><p>           คำตั้งแต่เริ่มต้นเรื่องว่า    แม้พระเถระรูปนี้     ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมา</p><p>แล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์ก่อน ๆ  ดังนี้ทั้งหมดมีเนื้อความพอจะรู้ได้โดยง่าย</p><p>ตามแนวพระบาลีนั้นนั่นแล.</p><p>                           จบอรรถกถานันทกเถราปทาน </p><p>            <strong>กาฬุทายีเถราปทานที่  ๖  (๕๔๖)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระกาฬุทายีเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๓๖]  ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้ไป</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารพระนามว่าปทุมุตตระ  ผู้มีจักษุใน</strong></p><p><strong>        ธรรมทั้งปวง  เป็นผู้นำ  ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        พระองค์เป็นครูผู้ประเสริฐกว่าพวกผู้นำ  เป็น</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารผู้เข้าใจสิ่งดีและสิ่งที่ชั่วแจ้งชัด และ</strong></p><p><strong>        เป็นคนกตัญญูกตเวทีย่อมประกอบสัตว์ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        เข้าในอุบาย  อันเป็นเหตุให้ถึงนิพพาน</strong></p><p><strong>                            พระองค์ทรงรู้ธรรมทั้งปวง  เป็นที่อาศัย</strong></p><p><strong>        อยู่แห่งความเอ็นดู  เป็นที่สั่งสมแห่งอนันตคุณ</strong></p><p><strong>        ทรงพิจารณาด้วยพระญาณนั้นแล้ว  ทรงแสดง</strong></p><p><strong>        ธรรมอันประเสริฐ</strong></p><p><strong>                            พระองค์เป็นผู้มีความเพียรใหญ่  ผู้มีพระ</strong></p><p><strong>        ปัญญาไม่มีที่สุด  บางครั้ง  ทรงแสดงธรรมไพเราะ</strong></p><p><strong>        ปฏิสังยุตด้วยสัจจะ  ๔  แก่หมู่ชนไม่มีที่สุด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 369</p><p>                            <strong> สัตว์จำนวนแสนได้บรรลุธรรม  เพราะ</strong></p><p><strong>        ได้ฟังธรรมอันประเสริฐ อันงามในเบื้องต้น  งาม</strong></p><p><strong>        ในท่ามกลางและงามในที่สุดนั้น</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  แผ่นดินสั่นสะเทือน  เมฆ</strong></p><p><strong>        กระหึ่ม  ทวยเทพ  พรหม  มนุษย์และอสูร  ต่างก็</strong></p><p><strong>        แซ่ซ้องสาธุการว่า </strong></p><p><strong>                            โอ  พระศาสดา  ประกอบด้วยพระกรุณา</strong></p><p><strong>        โอ  พระสัทธรรมเทศนา  โอ  พระพิชิตมารทรง</strong></p><p><strong>        ฉุดหมู่สัตว์ที่จมลงในสมุทรคือภพขึ้นมาแล้ว</strong></p><p><strong>                            เมื่อสัตว์พร้อมทั้งมนุษย์   เทวดาและ</strong></p><p><strong>        พรหม  เกิดความสังเวชเช่นนี้แล้ว  พระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>        ได้ทรงสรรเสริญสาวก  ผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ฝ่ายทำสกุลให้เลื่อมใส</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น เราเกิดในสกุลอำมาตย์ในพระ-</strong></p><p><strong>        นครหังสวดี  เป็นผู้นำมาซึ่งความเลื่อมใส  น่าดู</strong></p><p><strong>        มีทรัพย์และธัญญาหารเหลือล้น</strong></p><p><strong>                            เราเข้าไปยังพระวิหารหังสาราม  ถวาย</strong></p><p><strong>        บังคมพระตถาคตพระองค์นั้น  ได้สดับธรรมอัน</strong></p><p><strong>        ไพเราะ  และทำสักการะแด่พระผู้คงที่  หมอบลง</strong></p><p><strong>        แทบบาทมูลแล้ว  ได้กราบทูลว่า  ข้าแต่พระมุนี</strong></p><p><strong>        ผู้มีความเพียรใหญ่  ภิกษุใดในศาสนาของพระ-</strong></p><p><strong>        องค์ เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายผู้ทำสกุลให้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 370</p><p>        <strong> เลื่อมใส  ขอให้ข้าพระองค์ได้เป็นเหมือนภิกษุนั้น</strong></p><p><strong>        ในศาสนาของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุดเถิด</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  พระศาสดาผู้ประกอบด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        มหากรุณา  เมื่อจะเอาน้ำอมฤตรดเรา  ได้ตรัสกะ</strong></p><p><strong>        เราว่า  ลุกขึ้นเถิดลูก  ท่านจะได้ฐานันดรนี้</strong></p><p><strong>        สมมโนรถปรารถนา  บุคคลทำสักการะในพระ-</strong></p><p><strong>        พิชิตมารแล้ว  จะพึงเป็นผู้ปราศจากผล  อย่างไร</strong></p><p><strong>        ได้เล่า </strong></p><p><strong>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  พระศาสดามี</strong></p><p><strong>        พระนามว่าโคดม  ผู้สมภพในวงศ์พระเจ้า-</strong></p><p><strong>        โอกกากราช  เสด็จอุบัติขึ้นในโลก  ท่านจัก</strong></p><p><strong>        ได้ธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น</strong></p><p><strong>        เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต    จักเป็นสาวกของพระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดา  มีนามว่ากาฬุทายี</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราได้สดับพระพุทธพยากรณ์</strong></p><p><strong>        แล้ว  เป็นผู้เบิกบาน  มีจิตประกอบด้วยเมตตา</strong></p><p><strong>        บำรุงพระพิชิตมารซึ่งเป็นผู้นำชั้นพิเศษด้วยปัจจัย</strong></p><p><strong>        ทั้งหลาย  ตราบเท่าสิ้นชีวิต</strong></p><p><strong>                            เพราะวิบากของกรรมนั้น  และเพราะ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 371</p><p>                            <strong> ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้   เราเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        มหาอำมาตย์    ของพระเจ้าแผ่นดิน  พระนามว่า</strong></p><p><strong>        สุทโธทนะ  ในพระนครกบิลพัสดุ์อันรื่นรมย์</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     พระสิทธัตถราชกุมาร  ผู้ประ- </strong></p><p><strong>        เสริฐกว่านรชน   ได้ประสูติแล้วที่สวนลุมพินีอัน</strong></p><p><strong>        รื่นรมย์       เพื่อประโยชน์และความสุขแก่โลกทั้ง </strong></p><p><strong>        มวล    เราก็เกิดในวันเดียวกัน     เติบโตมาพร้อม</strong></p><p><strong>        กันกับพระสิทธัตถราชกุมารนั้นแหละ  เป็นสหาย</strong></p><p><strong>        รักใคร่ชอบใจของกัน   คุ้นเคยกัน    ฉลาดในทาง</strong></p><p><strong>        นิติบัญญัติ</strong></p><p><strong>                            พระสิทธัตถราชกุมารนั้น   มีพระชนมายุ</strong></p><p><strong>        ๒๙  พรรษา  ได้เสด็จออกมหาภิเนษกรมณ์  ยับยั้ง </strong></p><p><strong>        อยู่  ๖  พรรษา  ก็ได้เป็นพระพุทธเจ้าผู้นำชั้นเลิศ</strong></p><p><strong>        พระพุทธองค์ทรงชำนะมารพร้อมทั้งเสนามาร  ยัง</strong></p><p><strong>        อาสวะให้สิ้นไป     ข้ามห้วงอรรณพคือภพแล้ว</strong></p><p><strong>        เป็นพระพุทธเจ้าในโลกนี้พร้อมทั้งเทวโลก  </strong></p><p><strong>                            เสด็จไปยังป่าอิสิปตนะ ทรงแนะนำภิกษุ</strong></p><p><strong>        ปัญจวัคคีย์  ต่อจากนั้นพระผู้มีพระภาคเจ้าก็เสด็จ</strong></p><p><strong>        ไป     ในที่นั้น   ๆ    แล้วทรงแนะนำเวไนยสัตว์</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารพระองค์นั้น    ทรงแนะนำเวไนยสัตว์ </strong></p><p><strong>        ทรงสงเคราะห์มนุษย์พร้อมทั้งทวยเทพ   ได้เสด็จ</strong></p><p><strong>        ไปถึงภูเขาในแคว้นมคธ    แล้วประทับอยู่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 372</p><p>                            <strong> ในคราวครั้งนั้น  เราอันพระเจ้าแผ่นดิน</strong></p><p><strong>        พระนามว่า  สุทโธทนะ  ทรงส่งไป  ได้ไปเฝ้าพระ-</strong></p><p><strong>        ทศพล  บวชแล้ว  ได้เป็นพระอรหันต์</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราทูลอ้อนวอนพระศาสดา</strong></p><p><strong>        ผู้ทรงแสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่  ให้เสด็จไปนคร</strong></p><p><strong>        กบิลพัสดุ์  ต่อจากนั้น  เราได้ล่วงหน้าไปก่อน</strong></p><p><strong>        กุลใหญ่ ๆ ให้เลื่อมใส </strong></p><p><strong>                            พิชิตมารผู้ประเสริฐกว่าบุรุษ  ทรง</strong></p><p><strong>        พอพระทัยในคุณข้อนั้นของเรา  จึงได้ทรงแต่งตั้ง</strong></p><p><strong>        เราไว้ว่า  เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลายฝ่ายที่ทำสกุล</strong></p><p><strong>        ให้เลื่อมใส</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอนของ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>      ทราบว่า   ท่านพระกาฬุทายีเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong> </p><p>                         จบกาฬุทายีเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 373</p><p>     <strong>๕๔๖.  อรรถกถากาฬุทายีเถราปทาน</strong>  </p><p>            พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๖  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>            อปทานของท่านพระกาฬุทายีเถระ    มีคำเริ่มต้นว่า   <strong>ปทุมุตฺตโร นาม </strong></p><p><strong>ชิโน</strong>  ดังนี้.                                                        </p><p>             แม้พระเถระรูปนี้      ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ  ท่านได้บังเกิด</p><p>ในเรือนอันมีสกุลในหังสวดีนคร   ได้บรรลุนิติภาวะแล้ว     ขณะฟังพระธรรม</p><p>เทศนาของพระศาสดา  มองเห็นภิกษุรูปหนึ่ง   ซึ่งพระศาสดาทรงสถาปนาเธอ</p><p>ไว้ในตำแหน่งที่เลิศกว่าพวกภิกษุผู้ทำสกุลให้เลื่อมใสแล้ว  เร่งกระทำบุญกรรม</p><p>สู่สมไว้เพื่อได้ตำแหน่งนั้น    ได้ปรารถนาตำแหน่งนั้นแล้ว.   ถึงแม้พระศาสดา</p><p>ก็ได้ทรงพยากรณ์แล้ว.    เขาได้บำเพ็ญกุศลกรรมไว้จนตลอดชีวิตแล้ว    ท่อง</p><p>เที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก ในวันที่พระโพธิสัตว์ของพวกเราถือปฏิสนธิ</p><p>ในพระครรภ์มารดา (เขาก็) จุติจากเทวโลกแล้ว  ได้ถือปฏิสนธิในตระกูลอำมาตย์</p><p>ในกรุงกบิลพัสดุ์นั่นเอง.  เขาได้เกิดในวันเดียวกันกับพระโพธิสัตว์ทีเดียว  ใน</p><p>วันนั้นนั่นเอง  มารดาบิดาให้เขานอนบนที่นอนที่ทำด้วยผ้าเนื้อดีชนิดหนึ่งแล้ว</p><p>พาไปสู่ที่บำรุงของพระโพธิสัตว์    จริงอยู่    ต้นโพธิ์พฤกษ์   มารดาของพระ-</p><p>ราหุล ขุมทรัพย์  ๔  แห่ง   ช้างทรง  ม้ากัณฐกะ   นายฉันนะ   และกาฬุทายี</p><p>อำมาตย์  รวม ๗  อย่างเหล่านี้      ได้เป็นสหชาติกับพระโพธิสัตว์  เพราะเกิด</p><p>ในวันเดียวกัน.     ครั้นถึงวันตั้งชื่อ  มารดาบิดาได้ตั้งชื่อเขาว่า  อุทายี  เพราะ</p><p>เหตุที่เขาเกิดในวันที่ชาวพระนครทั้งสิ้นมีจิตเบิกบาน.     แต่กลับปรากฏชื่อว่า</p><p>กาฬุทายี      เพราะเขามีธาตุดำไปหน่อย.      เขาเมื่อจะเล่นตามประสาเด็ก ๆ</p><p>ก็เล่นกับพระโพธิสัตว์ได้ถึงความเจริญวัยแล้ว. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 374</p><p>           ในกาลต่อมา  เมื่อพระโลกนาถเจ้า   เสด็จออกสู่พระมหาภิเนษกรมณ์</p><p>ได้บรรลุพระสัพพัญญุตญาณตามลำดับแล้ว     ทรงอาศัยพระนครราชคฤห์</p><p>ประกาศพระธรรมจักรอันประเสริฐให้เป็นไปแล้ว   ประทับอยู่  ณ พระเวฬุวัน</p><p>วิหาร   พระเจ้าสุทโธทนมหาราช    ได้ทรงทราบความเป็นไปนั้นแล้ว     ทรง</p><p>ส่งอำมาตย์คนหนึ่งซึ่งมีบริวาร  ๑,๐๐๐  คนไปด้วยพระดำรัสว่า  เธอจงไปนำลูก</p><p>ของเรามาในพระราชวังนี้เถิด.        ในเวลาที่พระศาสดาทรงแสดงพระธรรม</p><p>เทศนา  เขาก็ได้เข้าไปเฝ้าพระศาสดา  ยืนอยู่ที่ท้ายบริษัท  ฟังพระธรรมเทศนา</p><p>แล้ว  พร้อมด้วยบริวาร   ก็ได้บรรลุพระอรหัตแล้ว.   ลำดับนั้นพระศาสดาทรง </p><p>เหยียดพระหัตถ์ตรัสกะคนเหล่านั้นว่า   พวกเธอจงเป็นภิกษุมาเถิด.   ในบัดดล</p><p>นั้นเอง     ชนทั้งหมดได้ทรงบาตรและจีวรอันสำเร็จด้วยฤทธิ์  ได้เป็นเช่นกับ</p><p>พระเถระมีพรรษาตั้ง  ๖๐ พรรษา.     ตั้งแต่ได้บรรลุพระอรหัตแล้ว   ธรรมดาว่า</p><p>พระอริยะทั้งหลายย่อมเป็นผู้วางตนเป็นกลาง     เพราะฉะนั้น    ข่าวสารที่</p><p>พระราชาทรงส่งไปจึงมิได้กราบทูลให้พระทศพลได้ทรงทราบ.   พระราชาตรัส</p><p>ว่า  เขาไปแล้ว   ไม่ยอมกลับมา   ไม่ได้รับข่าวสารกันเลย   จึงทรงส่งอำมาตย์</p><p>อีกคนหนึ่งพร้อมด้วยบริวาร ๑,๐๐๐ คนไปอีก.    ถึงจะทรงส่งไปอีกคนหนึ่ง</p><p>ก็คงปฏิบัติดำเนินตามอำมาตย์นั้นดังนั้น  ทรงส่งไปโดยนัยนี้   จึงรวมอำมาตย์ได้</p><p>ถึง ๙  คน  บริวารของอำมาตย์รวมได้  ๙,๐๐๐ คน.  ชนทั้งหมดไปแล้วพอบรรลุ</p><p>พระอรหัตแล้ว   ก็ได้เป็นผู้นิ่งเฉยเสีย.</p><p>             ลำดับนั้น     พระราชาทรงพระดำริว่า    ชนทั้งหลายมีประมาณเท่านี้</p><p>มิได้กราบทูลคำอะไร  ๆ  เพื่อการเสด็จมาในพระราชวังนี้แด่พระทศพล  เพราะ</p><p>ไม่ได้มีความเยื่อใยในเราเลย     แต่อุทายีคนนี้แล   มีวัยเสมอกันกับพระทศพล</p><p>เคยเล่นฝุ่นด้วยกัน   และมีความเยื่อใยในเราแท้   เราจักส่งอุทายีนี้ไป.  ลำดับ</p><p>นั้น  พระราชาทรงมีรับสั่งให้เรียกอุทายีนั้นมาแล้ว    ตรัสว่า   พ่อคุณเอ๋ย   พ่อ  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 375</p><p>จงพาบริวาร  ๑,๐๐๐  คนไป   นิมนต์พระทศพลมาในพระราชวังนี้เถิด   ดังนี้</p><p>แล้ว จึงทรงส่งไปแล้ว.  ก็อุทายีนั้น    เมื่อจะไปจึงกราบทูลพระราชาว่า    ข้าแต่</p><p>สมมุติเทพ      ถ้าหากว่าข้าพระองค์จักได้บวชไซร้      ข้าพระองค์ก็จักนิมนต์</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้ามาในพระราชวังนี้ให้จงได้  ดังนี้แล้ว   พระราชาตรัสว่า</p><p>แม้เจ้าบวชแล้ว     จงชี้แจงกะบุตรของเราด้วย     ดังนี้แล้ว      เขาจึงไปยังพระนคร</p><p>ราชคฤห์   ในเวลาที่พระศาสดาทรงแสดงพระธรรมเทศนา จึงยืนอยู่ที่ท้ายบริษัท</p><p>ฟังธรรมแล้ว     พร้อมกับบริวารได้บรรลุพระอรหัต      ดำรงอยู่ในความเป็น</p><p>เอหิภิกษุแล้ว.  ท่านบรรลุพระอรหัตแล้ว  คิดว่า รอก่อน    เวลานี้ยังมิใช่เวลาที่</p><p>พระทศพลจะเสด็จไปยังพระนครตระกูลเดิม    แต่เมื่อใกล้จะเข้าพรรษาจักเป็น </p><p>กาลที่ควรเสด็จไปได้   ตามภูมิภาคที่ดารดาษไปด้วยติณชาติอันเขียวชอุ่มตามที่</p><p>ภูเขาลำเนาไพร   ดังนี้    เมื่อรอกาลเวลาอันควรเสด็จไป     ถึงใกล้เข้าพรรษา</p><p>เข้ามา  จึงพรรณนาถึงหนทางที่พระศาสดาจะเสด็จไปยังพระนครแห่งราชตระ- </p><p>กูล.  สมจริงดังคำที่ท่านกล่าวไว้ในเถรคาถาว่า. </p><p>                              <strong>  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    บัดนี้   หมู่ไม้</strong></p><p><strong>                    ทั้งหลายมีดอกและใบมีสีแดงดังถ่านเพลิง    ผลิต</strong></p><p><strong>                    ผลผลัดใบเก่าร่วงหล่นไป  หมู่ไม้เหล่านั้น  งดงาม</strong></p><p><strong>                    รุ่งเรืองดั่งเปลวเพลิง       ข้าแต่พระองค์ผู้มีความ</strong></p><p><strong>                    เพียรใหญ่     กาลนี้เป็นเวลาสมควรอนุเคราะห์หมู่</strong></p><p><strong>                    พระญาติ</strong></p><p><strong>                               ข้าแต่พระองค์ผู้แกล้วกล้า หมู่ไม้ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                    มีดอกบานงามดี     น่ารื่นรมย์ใจ    ส่งกลิ่นหอม</strong></p><p><strong>                    ฟุ้งตระหลบไปทั่วทิศโดยรอบด้าน       ผลัดใบเก่า</strong></p><p><strong>                    ผลดอกออกผล     เวลานี้เป็นเวลาสมควรจะหลีก</strong>    </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 376</p><p>        <strong> ออกไปจากที่นี้  ขอเชิญพระพิชิตมารเสด็จไปสู่</strong></p><p><strong>        กรุงกบิลพัสดุ์เถิด</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  ฤดูนี้ก็เป็นฤดูที่</strong></p><p><strong>        ไม่หนาวนัก  ไม่ร้อนนัก  เป็นฤดูพอสบาย  ทั้ง</strong></p><p><strong>        มรรคาก็สะดวก  ขอพวกศากยะและโกลิยะ</strong></p><p><strong>        ทั้งหลาย  จงได้เข้าเฝ้าพระองค์ที่แม่น้ำโรหินี</strong></p><p><strong>        อันมีหน้าในภายหลังเถิด </strong></p><p><strong>                             ชาวนาไถนาด้วยความหวังผล  หว่านพืช</strong></p><p><strong>        ด้วยความหวังผล  พ่อค้าผู้เที่ยวไปหาทรัพย์  ย่อม</strong></p><p><strong>        ไปสู่สมุทรด้วยความหวังทรัพย์  ข้าพระองค์อยู่ใน</strong></p><p><strong>        ที่นี้ด้วยความหวังทรัพย์  ของความหวังผลอันนั้น</strong></p><p><strong>        จงสำเร็จแก่ข้าพระองค์เถิด        </strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระมหามุนี  ภาคพื้นมีหญ้าสีเขียว</strong></p><p><strong>        สด  ไม่หนาวเกินไป  ไม่ร้อนเกินไป  ภิกษาหา</strong></p><p><strong>        ได้ง่าย  ไม่แร้นแค้น กาลนี้แลเป็นกาลสมควรจะ</strong></p><p><strong>        เสด็จไปได้</strong></p><p><strong>                             ชาวนาหว่านพืชบ่อย ๆ ฝนตกบ่อย ๆ </strong></p><p><strong>        ชาวนาไถนาบ่อย ๆ แว่นแคว้นสมบูรณ์ด้วยธัญญา-</strong></p><p><strong>        หารบ่อย ๆ </strong></p><p><strong>                             พวกยาจกเที่ยวของทานบ่อย ๆ ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        ทานาธิบดี  ก็ให้ทานบ่อย ๆ ครั้นให้ทานบ่อย ๆ</strong></p><p><strong>        แล้ว  ย่อมเข้าถึงสวรรค์บ่อย ๆ</strong></p><p><strong>                             บุรุษผู้มีความเพียร  มีปัญญากว้างขวาง</strong></p><p><strong>        เกิดในสกุลใด  ย่อมยังสกุลนั้นให้บริสุทธิ์สะอาด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 377</p><p>        <strong> คน  ข้าพระองค์ย่อมเข้าใจว่า พระองค์เป็นเทพเจ้า</strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่าเทพเจ้าทั้งหลาย  ย่อมทรงสามารถ</strong></p><p><strong>        ทำให้สกุลบริสุทธิ์  เพราะพระองค์เกิดแล้วโดย</strong></p><p><strong>        อริยชาติ  ได้สัจนามว่าเป็นนักปราชญ์</strong></p><p><strong>                             สมเด็จพระบิดาของพระองค์ผู้แสวงหา </strong></p><p><strong>        คุณอันยิ่งใหญ่ ทรงพระนามว่าสุทโธทนะ  สมเด็จ</strong></p><p><strong>        พระนางเจ้ามายาพระมเหสีของพระเจ้าสุทโธทนะ</strong></p><p><strong>        เป็นพระพุทธมารดา  ทรงบริหารพระองค์ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        พระโพธิสัตว์มาด้วยพระครรภ์เสด็จสวรรคตไป</strong></p><p><strong>        บันเทิงอยู่ในไตรทิพย์</strong></p><p><strong>                             สมเด็จพระนางเจ้ามายาเทวีนั้น  ครั้น</strong></p><p><strong>        สวรรคต  จุติจากโลกนี้แล้ว  ทรงพรั่งพร้อมด้วย</strong></p><p><strong>        กามคุณอันเป็นทิพย์  มีหมู่นางฟ้าห้อมล้อม  บันเทิง</strong></p><p><strong>        อยู่ด้วยเบญจกามคุณ                </strong></p><p><strong>                             อาตมภาพเป็นบุตรของพระพุทธเจ้าผู้ไม่มี</strong></p><p><strong>        สิ่งใดจะย่ำยีได้  มีพระรัศมีแผ่ซ่านออกจากพระ-</strong></p><p><strong>        วรกาย  ไม่มีผู้จะเปรียบปาน  ผู้คงที่  ดูก่อน</strong></p><p><strong>        มหาบพิตร  พระองค์เป็นโยมบิดาขอโยมบิดา</strong></p><p><strong>        แห่งอาตมภาพ  ดูก่อนมหาบพิตร  พระองค์เป็น</strong></p><p><strong>        พระอัยกาของอาตมภาพโดยธรรม.</strong></p><p><strong>                             มะม่วง  ขนุน  และมะขวิด  ถูกประดับ</strong></p><p><strong>        ประดาไปด้วยดอกและใบ  มีผลอยู่เนืองนิตย์  ยัง</strong></p><p><strong>        มีผลเล็กรสอร่อย  มีอยู่สองข้างทาง  ข้าแต่พระ-</strong></p><p><strong>        ผู้ทรงยศใหญ่  บัดนี้  เป็นเวลาสมควรจะเสด็จไปได้. </strong> </p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 378</p><p>                               <strong> ผลหว้ามีรสอร่อยหวานเย็น  ผลไม้สวรรค์ </strong></p><p><strong>        คือรวงผึ้งเหล่านั้น      รุ่งเรืองงามทั้งสองข้างทาง</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่      บัดนี้เป็นเวลาสมควร</strong></p><p><strong>        จะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                               หมู่ต้นหญ้า  ไม้มะหาด   มีสีดุจทองคำ </strong></p><p><strong>        เป็นที่น่ารื่นรมย์ใจ    ผลไม้อันประกอบด้วยน้ำก็มี  </strong></p><p><strong>        อยู่เป็นนิตย์  ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่   บัดนี้เป็น</strong></p><p><strong>        เวลาสมควรจะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                               ต้นกล้วยและกล้วยเล็บมือนาง    ต่างก็มี </strong></p><p><strong>        ผลสุกงอมห้อยย้อยอยู่สองข้างทาง     ข้าแต่พระผู้</strong></p><p><strong>        ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็นเวลาสมควรจะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                               ต้นไม้มีผลหวานอร่อยเป็นนิตย์  ต้น</strong></p><p><strong>        หางนกยูงดูเป็นที่น่ารื่นรมย์ใจ   ต้นไม้ที่มีผลเล็ก</strong></p><p><strong>        ก็มีอยู่เป็นนิตย์   ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่   บัดนี้</strong></p><p><strong>        เป็นเวลาสมควรจะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                                ต้นเต่าร้างมีผลสุก      มีลำต้นคล้ายสีเงิน</strong></p><p><strong>        โชติช่วง  ต้นไม้เล็กซึ่งดารดาษไปด้วยผลสุก    มี </strong></p><p><strong>        รสอร่อย  จะได้เสวยผลไม้เหล่านั้น    ข้าแต่พระผู้</strong></p><p><strong>        ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็นเวลาสมควรจะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                                 ต้นมะเดื่อมีสีคล้ายสีอรุณ      มีผลอร่อยดี </strong></p><p><strong>        ทุกเมื่อ    มีผลห้อยย้อยอยู่สองข้างทาง      ข้าแต่</strong></p><p><strong>        พระทรงยศใหญ่   บัดนี้เป็นเวลาสมควรจะเสด็จ</strong></p><p><strong>        ไปได้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 379</p><p>                           <strong>  ต้นไม้ที่มีผลนานาชนิดมากมายเหล่านั้น </strong></p><p><strong>        เป็นเช่นนี้       ห้อยย้อยอยู่ในที่ทั้งสองข้างทาง</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็นเวลาสมควรจะ</strong></p><p><strong>        เสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                            ดอกจำปา    ดอกช้างน้าว    มีกลิ่นหอม </strong></p><p><strong>        ยามเมื่อลมรำเพยพัด     ที่ยอดที่ดอกสะพรั่ง   งาม</strong></p><p><strong>        รุ่งเรือง ได้บูชาแล้วด้วยกลิ่นอันหอมชื่น  มีความ</strong></p><p><strong>        เอื้อเฟื้อ  นอบน้อมแล้ว  ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่</strong></p><p><strong>        บัดนี้เป็นเวลาสมควรจะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                             ดอกบุนนาค    ดอกบุนนาคบนเขา   ก็เบ่ง</strong></p><p><strong>        บาน   ลำต้นอันมั่นคง  มีดอกงามสะพรั่งรุ่งเรือง</strong></p><p><strong>        ได้บูชาแล้วด้วยกลิ่นอันหอมหวล    เอื้อเฟื้อ    มี</strong></p><p><strong>        ปลายยอดน้อมลง  ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่ บัดนี้</strong></p><p><strong>        เป็นเวลาสมควรจะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                             ดอกอโศก    และดอกปาริชาต   อันประ-</strong></p><p><strong>        เสริฐสร้างเสริมความโสมนัสใจ   กรรณิการ์กิ่งก้าน</strong></p><p><strong>        เกี่ยวพันมีดอกหอม        ประดับพื้นที่ด้วยสีเงิน</strong></p><p><strong>        เอื้อเฟื้อ  มีปลายยอดน้อมลง  ข้าแต่พระผู้ทรง</strong></p><p><strong>        ยศใหญ่  บัดนี้ เป็นเวลาสมควรของพระองค์จะ</strong></p><p><strong>        เสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                             ต้นกรรณิการ์  ผลิดอกบานเป็นนิตย์</strong></p><p><strong>        รุ่งโรจน์ด้วยแสงทอง      มีดอกหอมคล้ายดอกไม้</strong></p><p><strong>        ทิพย์ฟุ้งขจรไป   ดูงดงามไปทั่วทุกทิศ   มีความ  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 380</p><p>        เอื้อเฟื้อ    น้อมกิ่งลง    ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่ </p><p>        บัดนี้เป็นเวลาสมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้.</p><p>                              ดอกการะเกด  ดอกลำเจียก  มีใบงาม</p><p>        สมบูรณ์ด้วยกลิ่น  มีกลิ่นหอมฟุ้งขจรไป  หอมไป</p><p>        ทั่วทุกทิศ  มีความเอื้อเฟื้อ  น้อมกิ่งลงบูชา  ข้าแต่</p><p>        พระผู้ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็นเวลาสมควรของ</p><p>        พระองค์จะเสด็จไปได้.</p><p>                              ดอกมัลลิกา  ดอกมะลิวัลย์  มีกลิ่นหอม</p><p>        มีดอกเล็ก  ส่งกลิ่นหอมไปทั่วทุกทิศ  งดงามใน </p><p>        ระหว่างสองข้างทาง  มีความเอื้อเฟื้อ  น้อมกิ่งลง</p><p>        เพื่อพระองค์  ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็น</p><p>        เวลาสมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้.        </p><p>                              ดอกไม้ใกล้ฝั่งแม่น้ำสินธุ  มีกลิ่นหอม</p><p>        ฟุ้ง    น้อมลงบูชาทั่วทุกทิศ      งดงามในระหว่าง</p><p>        สองฟากทาง  มีความเอื้อเฟื้อน้อมกิ่งลง  มีปลาย</p><p>        อ่อนน้อมลง   ข้าแต่พระผู้ทรงยศใหญ่   บัดนี้เป็น</p><p>        เวลาสมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้.</p><p>                              สิงห์และราชสีห์  สัตว์   ๔   เท้าอาศัยตั้งมั่น</p><p>        มิคราชผู้ไม่สะดุ้งกลัวถึงความเป็นสัตว์แกล้วกล้า</p><p>        ย่อมพากันบูชาด้วยการบันลือสีหนาท      มีความ</p><p>        เอื้อเฟื้อแด่พระองค์     ครอบงำหมู่เนื้อ    ไล่ออก</p><p>        ไปจากสองข้างทาง  ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงยศใหญ่</p><p>        บัดนี้เป็นเวลาสมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 381</p><p>                           <strong>  เสือโคร่ง   น่าสินธพ     พังพอน   ซึ่งมี</strong></p><p><strong>        รูปร่างงดงามมีความสะดุ้งกลัว   เหมือนโลดแล่น</strong></p><p><strong>        ไปในอากาศ    ไม่มีความกลัวอะไร  ๆ   ด้วยเหตุ</strong></p><p><strong>        บางอย่าง   สัตว์เหล่านั้นมีความเอื้อเฟื้ออ่อนน้อม</strong></p><p><strong>        ต่อพระองค์   ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงยศใหญ่    ดังนี้</strong></p><p><strong>        เป็นเวลาสมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                            ช้างตระกูลฉัททันต์  ตกมันแล้ว  ๓  ครั้ง  </strong></p><p><strong>        มีรูปร่างดี    มีเสียงไพเราะ   งดงาม    มีองค์อัน</strong></p><p><strong>        ตั้งมั่นน้อมลงเพื่อพระองค์      ส่งเสียงร้องบันลือ</strong></p><p><strong>        ในสองข้างทาง  มีความเอื้อเฟื้อ  ร่าเริงอยู่  ข้าแต่</strong></p><p><strong>        พระองค์ผู้ทรงยศใหญ่   บัดนี้เป็นเวลาสมควรของ</strong></p><p><strong>        พระองค์จะเสด็จได้.</strong></p><p><strong>                            มิคะ หมู   อีเก้ง  มีอวัยวะงดงาม  งดงาม</strong></p><p><strong>        ด้วยเส้นคาดเป็นทางลงมีรูปดีสำรวมตัว  ขับกล่อม</strong></p><p><strong>        ในระหว่างสองข้างทาง      ข้าแต่พระองค์ผู้ทรง</strong></p><p><strong>        ยศใหญ่       บัดนี้เป็นเวลาสมควรของพระองค์จะ</strong></p><p><strong>        เสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                            กวางโคกัณณา     กวางสรภาและกวางรุร</strong></p><p><strong>        ซึ่งมีเขาตรงและโค้ง   มีรูปดี    มีร่างกายสมบูรณ์ </strong></p><p><strong>        ซึ่งกำลังพากันหยุดพักอยู่ในคราวนั้น   ผู้ต้องการจะ</strong></p><p><strong>        คบหากับพระองค์     ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงยศใหญ่</strong></p><p><strong>        บัดนี้เป็นเวลาสมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                            เสือเหลือง  หมี   และเสือดาว   ซึ่งตะปบ </strong></p><p><strong>        กินสัตว์ทุกเมื่อ    บัดนี้สัตว์เหล่านั้นทั้งหมด   ได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 382</p><p>        <strong> ศึกษาดีแล้ว  มีความมั่นคงต่อพระองค์ด้วยเมตตา</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ต้องการจะคบหาเฉพาะพระองค์มาเป็นเวลา</strong></p><p><strong>        นาน  ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็นเวลา</strong></p><p><strong>        สมควรของพระองค์จะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                            กระต่าย  สุนัขจิ้งจอก  พังพอน  และ </strong></p><p><strong>        กระรอก  กระแตเป็นจำนวนมาก  ไม่มีความสะดุ้ง</strong></p><p><strong>        กล้าหาญ  พากันขับร้องเพื่อพระองค์อย่างเดียว</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงยศใหญ่  บัดนี้เป็นเวลาสมควร</strong></p><p><strong>        ของพระองค์จะเสด็จไปได้.</strong></p><p><strong>                            หมู่นกยูงเหล่านั้น  มีคอสีเขียว  มีหงอน</strong></p><p><strong>        งาม  มีปีกสวย มีกำหางงาม  ร้องไพเราะ</strong></p><p><strong>        งดงามคล้ายกับแก้วไพฑูรย์และแก้วมณี  ย่อมพา</strong></p><p><strong>        กันเปล่งเสียงร้องบูชาพระองค์อยู่  บัดนี้เป็นเวลา</strong></p><p><strong>        ที่พระองค์จะได้เห็นชนกแล้ว.</strong></p><p><strong>                            หมู่หงส์ทองอันงดงาม  เป็นหงส์ที่บินไว</strong></p><p><strong>        ไปในอากาศ  หงส์เหล่านั้นทั้งหมด  ทั้งถิ่นแล้ว</strong></p><p><strong>        อาศัยอยู่  พากันขวนขวายในการที่จะได้เห็นพระ-</strong></p><p><strong>        ชินเจ้า  ย่อมส่งเสียงร้องด้วยเสียงอันไพเราะ  บัดนี้</strong></p><p><strong>        เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็นพระชนกแล้ว.</strong></p><p><strong>                           หมู่หงส์  หมู่นกกระเรียน  พากันร้องเสียง</strong></p><p><strong>        ไพเราะ  หมู่นกจากพราก  ก็เที่ยวไปในน้ำ  หมู่</strong></p><p><strong>        นกกระยาง  หมู่นกตะกรุมอันงดงามน่าพอใจ  หมู่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 383</p><p>        <strong> กาน้ำ  หมู่ไก่ฟ้าเหล่นั้นพากันมีความเอื้อเฟื้อ</strong></p><p><strong>        ร้องเสียงอันไพเราะ  บัดนี้เป็นเวลาที่พระองค์จะ</strong></p><p><strong>        ได้เห็นพระชนกแล้ว.</strong></p><p><strong>                           หมู่นกสาลิกา  หมู่นกแก้ว  มีรูปงามวิจิตร</strong></p><p><strong>        มีเสียงไพเราะ  พากันส่งเสียงร้องบนยอดไม้</strong></p><p><strong>        ส่งเสียงร้องทั้งสองข้างทาง  บัดนี้เป็นเวลาที่พระ-</strong></p><p><strong>        องค์จะได้เห็นพระชนกแล้ว.  </strong></p><p><strong>                           นกดุเหว่า  ซึ่งล้วนแต่สวยวิจิตร  มี</strong></p><p><strong>        สำเนียงเสียงไพเราะ  ประเสริฐ  เป็นที่อัศจรรย์ใจ</strong></p><p><strong>        แก่ปวงชน  มีความกล้าหาญ  ในการเป็นมิตร</strong></p><p><strong>        ร่วมกันเป็นต้น  กำลังพากันบูชาอยู่ด้วยเสียง  บัดนี้</strong></p><p><strong>        เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็นพระชนกแล้ว.</strong></p><p><strong>                           พวกลูกช้าง  นกเขา  นกกระเด็น  มีอยู่</strong></p><p><strong>        บริบูรณ์ในป่าทุกเมื่อ  พากันขับกล่อม  มีความ</strong></p><p><strong>                สามัคคีซึ่งกันและกัน  ขับร้องด้วยเสียงอันไพเราะ</strong></p><p><strong>        บัดนี้เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็นพระชนกแล้ว.</strong></p><p><strong>                           หมู่นกกระทา  นกกระเต็น  มีเสียงอัน</strong></p><p><strong>        ไพเราะ  ไก่ป่าก็มีเสียงเพราะ  น่ารื่นรมย์ใจ  บัดนี้</strong></p><p><strong>        เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็นพระชนกแล้ว.</strong></p><p><strong>                           มีสถานที่อันมั่นคง  งดงามน่ารื่นรมย์</strong></p><p><strong>        ดารดาษไปด้วยทรายสีขาว  มีสระน้ำอันบริบูรณ์</strong></p><p><strong>        ด้วยน้ำสะอาด  สวยงามทุกเมื่อ  ทุกชีวิตพากัน</strong>   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 384</p><p>        <strong> อาบและดื่มกินในสระน้ำนั้น  บัดนี้เป็นเวลาที่</strong></p><p><strong>        พระองค์จะได้เห็นหมู่พระญาติแล้ว.</strong></p><p><strong>                            จรเข้แหวกว่ายไปมาเกลื่อนกล่น  ปลาสร้อย</strong></p><p><strong>        ปลาเค้า  ปลาตะเพียนแดง  ปลา  และเต่า  แหวก-</strong></p><p><strong>        ว่ายไปมาในสระที่มีน้ำเย็นสะอาด  ซึ่งเป็นที่อาบ</strong></p><p><strong>        และดื่มกินของทุกชีวิต  บัดนี้เป็นเวลาที่พระองค์</strong></p><p><strong>        จะได้เห็นพระญาติแล้ว. </strong></p><p><strong>                            มีสระน้ำงดงาม  ดารดาษไปด้วยดอก </strong></p><p><strong>        อุบลสีเขียว  และดอกอุบลสีแดง  ดารดาษไปด้วย</strong></p><p><strong>        ดอกโกมุท  มากมายหลายชนิดในสระน้ำนั้น  มี</strong></p><p><strong>        น้ำเย็นสะอาด  บัดนี้เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็น</strong></p><p><strong>        พระญาติแล้ว.</strong></p><p><strong>                             สระน้ำนั้นดารดาษด้วยดอกบุณฑริก  มาก</strong></p><p><strong>        ด้วยดอกปทุม สวยงามทั้งสองข้างทาง  ในที่</strong></p><p><strong>        นั้น  ๆ  ได้มีสระโบกขรณีอื่น ๆ  อีก  ซึ่งเป็นที่ชน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายสรงสนานในสระนั้น  บัดนี้เป็นเวลาที่</strong></p><p><strong>        พระองค์จะได้เห็นพระญาติแล้ว.</strong></p><p><strong>                             มีสถานที่อันตั้งมั่น  น่ารื่นรมย์ใจ  เกลื่อน</strong></p><p><strong>        กล่นไปด้วยเม็ดทรายสีขาว  มีแม่น้ำอันสวยงดงาม</strong></p><p><strong>        สมบูรณ์เปี่ยมด้วยน้ำเย็นและมีห้วงน้ำกว้างใหญ่</strong></p><p><strong>        มีน้ำไหลทั้งสองข้างทาง  บัดนี้เป็นเวลาที่พระ-</strong></p><p><strong>        องค์จะได้เห็นพระญาติแล้ว.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 385</p><p>                             <strong> ในสองข้างทาง  มีบ้านและนิคมตั้งเรียง</strong></p><p><strong>        ราย  ประชาชนทั้งหลายมีศรัทธาเลื่อมใส  นับถือ</strong></p><p><strong>        พระรัตนตรัย  พวกเขามีความดำริอันเต็มเปี่ยม</strong></p><p><strong>        บัดนี้เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็นพระญาติแล้ว.</strong></p><p><strong>                            พวกเทวดาและพวกมนุษย์ทั้งสอง  ในถิ่น </strong></p><p><strong>        ที่นั้น ๆ ต่างก็พากันบูชาพระองค์ด้วยระเบียบของ</strong></p><p><strong>        หอม  บัดนี้เป็นเวลาที่พระองค์จะได้เห็นพระ-</strong></p><p><strong>        ญาติแล้ว. </strong> </p><p>           พระเถระได้พรรณนาถึงความงดงามแห่งหนทางเสด็จไปแด่พระศาสดา</p><p>ด้วยคาถาประมาน ๖๐ คาถาอย่างนี้แล้ว. </p><p>           ลำดับนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงพระดำริว่า  กาฬุทายีปรารถนา</p><p>จะให้เราไป   เราจักทำความดำริของเธอให้บริบูรณ์    ดังนี้แล้วทรงเห็นว่าใน</p><p>การไปในที่นั้น      ประชาชนเป็นจำนวนมากจะได้บรรลุคุณวิเศษ  ทรงมีพระ-</p><p>ขีณาสพ  ๒  หมื่นในรูปแวดล้อม   เสด็จออกจากกรุงราชคฤห์   ทรงเสวยผลาผลมี</p><p>ประการดังได้กล่าวแล้ว  ด้วยอำนาจการเสด็จไปโดยไม่รีบด่วน    หมู่แห่งสัตว์</p><p>๒ เท้าและ ๔ เท้าเป็นต้นพากันบูชาด้วยเครื่องบูชา   ได้ทรงรับกลิ่นหอมแห่ง</p><p>ดอกไม้มีประการดังได้กล่าวแล้ว    ทรงกระทำการสงเคราะห์แก่ชาวบ้านและ</p><p>ชาวนิคมเสด็จถึงหนทางไปกรุงกบิลพัสดุ์แล้ว.     พระเถระไปยังกรุงกบิลพัสดุ์</p><p>ด้วยฤทธิ์ยืนกลางอากาศข้างหน้าพระราชา พระราชาได้เห็นเพศที่ยังไม่เคยเห็น</p><p>จึงตรัสถามว่า    ท่านเป็นใครกัน ?   พระเถระเมื่อจะกล่าวว่า   ถ้าพระองค์ไม่</p><p>ทรงรู้จักลูกอำมาตย์  ผู้ถูกพระองค์ส่งไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้วไซร้   ก็จง</p><p>รู้จักอย่างนั้นเถิด  ดังนี้จึงกล่าวคาถาว่า:- </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 386</p><p>                        <strong> อาตมภาพเป็นบุตรของพระพุทธเจ้า  ผู้ไม่</strong></p><p><strong>                มีสิ่งใดจะย่ำยีได้  มีพระรัศมีแผ่ซ่านออกจาก</strong></p><p><strong>                พระวรกาย  ไม่มีผู้ที่จะเปรียบปานได้  ผู้คงที่</strong></p><p><strong>                ดูก่อนมหาบพิตร  พระองค์เป็นพระบิดาของ</strong></p><p><strong>                บิดาแห่งอาตมภาพ  ดูก่อนมหาบพิตร  พระองค์</strong></p><p><strong>                เป็นพระไอยกาของอาตมภาพโดยทางธรรม  ดังนี้. </strong> </p><p>          บรรดาบทเหล่านั้น   บทว่า <strong>พุทฺสฺส   ปุตฺโตมหิ</strong>   ความว่า   อาตมภาพ</p><p>เป็นพระโอรส     เพราะเกิดจากความพยายามให้เกิดในพระอุระ        และจาก</p><p>พระธรรมเทศนาของพระสัมพัญญูพุทธเจ้า.  บทว่า  <strong>อสยฺหสาหิโน</strong>   ความว่า</p><p>ตั้งแต่ในกาลที่ได้บรรลุพระสัมโพธิญาณแล้วไป       เป็นผู้ที่มีพระโพธิสมภาร</p><p>ทั้งสิ้น   ใคร ๆ  จะย่ำยีไม่ได้     เพราะคนเหล่าอื่นไม่สามารถจะข่มขี่พระมหา-</p><p>โพธิสัตว์ได้  และเป็นผู้มากไปด้วยพระมหากรุณา   มีความอดทน   เพราะคน</p><p>เหล่าอื่นแม้ที่อื่นยิ่งไปกว่านั้นก็ยังไม่สามารถเพื่อที่จะข่มขี่ครอบงำได้ ทรงข่มขี่ </p><p>ครอบงำมารทั้ง ๕ ที่คนอื่นย่ำยีไม่ได้    ทรงอดทนต่อพุทธกิจที่คนพวกอื่น</p><p>จะอดทนย่ำยีไม่ได้   กล่าวคือทรงพร่ำสอนทิฏฐธัมมิกัตถประโยชน์   สัมปรายิ-</p><p>กัตถประโยชน์    และปรมัตถประโยชน์    แก่ปวงเวไนยสัตว์ผู้สมควร    ซึ่งมี</p><p>อาสัย  อนุสัย  จริต    และอธิมุตติที่จะหยั่งรู้เบื้องต้นและคุณส่วนพิเศษได้หรือ</p><p>เป็นผู้ไมมีสิ่งใดจะย่ำยีได้  เพราะทรงมีปกติกระทำคุณงามความดีไว้ในที่นั้น ๆ.</p><p>บทว่า   <strong>องฺคีรสสฺส</strong>     ได้แก่ ผู้มีสมบัติเช่นศีลที่ทรงทำเป็นส่วน ๆ.  อาจารย์พวก</p><p>อื่นกล่าวว่า    พระองค์ผู้มีพระโอภาสแผ่ไปจากส่วนต่าง ๆ.    ส่วนอาจารย์บาง</p><p>พวกกล่าวว่า  พระนามทั้งสองเหล่านั้นคือ  อังคีรส  และสิทธัตถะ    ที่พระบิดา</p><p>เท่านั้นทรงถือเอาแล้ว. บทว่า  <strong>อปฺปฏิมสฺส</strong>    ความว่า  ไม่มีผู้จะเปรียบปานได้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 387</p><p>เป็นผู้คงที่  เพราะสมบูรณ์ด้วยพระลักษณะแห่งความเป็นผู้คงที่   ในอารมณ์ที่</p><p>น่าปรารถนาเป็นต้น.  บทว่า <strong>ปีตุปิตา   มยฺห  ตุวสิ</strong>  ความว่า  พระองค์เป็น</p><p>พระบิดาโดยโลกโวหารของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งเป็นพระบิดาของอาตมภาพ</p><p>โดยอริยชาติ.  พระเถระเรียกพระราชาโดยพระวงศ์ว่าสักกะ. บทว่า  <strong>ธมฺเมน</strong></p><p>ได้แก่    สภาวสโมธานที่มีเองโดยทั้ง ๒  ชาติ    คืออริยชาติและโลกิยชาติโดย</p><p>สภาพ.  พระเถระเรียกพระราชาโดยพระโคตรว่า  โคตมะ  บทว่า  <strong>อยฺยโกสิ</strong></p><p>ได้แก่  ได้เป็นพระปิตามหะ  (ปู่)  และพระเถระเมื่อกล่าวคำเป็นต้นว่า  <strong>พุทฺธสฺส</strong></p><p><strong>ปุตฺโตมฺหิ</strong>  ดังนี้  ในคาถานั้น    ก็ได้พยากรณ์พระอรหัตผลไว้แล้ว.  </p><p>           ก็พระเถระได้ให้พระราชารู้จักคนอย่างนั้นแล้ว    พระราชาทรงร่าเริง</p><p>ยินดี  นิมนต์ให้นั่งบนบัลลังก์ที่สมควรแล้ว  ทรงบรรจุบาตรให้เต็มด้วยโภชนะ</p><p>อันมีรสเลิศนานาชนิด   ที่ราชบุรุษตระเตรียมไว้เพื่อพระองค์    เมื่อพระราชา</p><p>ทรงถวายบาตรแล้ว     พระเถระก็แสดงอาการที่จะไป      เมื่อพระราชาตรัสว่า</p><p>เพราะเหตุไรท่านจึงประสงค์จะไปเสียเล่า  นิมนต์ฉันภัตรก่อน. พระเถระทูลว่า</p><p>ไปเฝ้าพระศาสดา    แล้วจึงจักฉันภัตร.  พระราชาตรัสถามว่าพระศาสดาอยู่</p><p>ที่ไหนเล่า.  พระเถระทูลว่า  พระศาสดาทรงมีภิกษุสองหมื่นเป็นบริวาร  กำลัง</p><p>ดำเนินมาตามทางเพื่อต้องการพบพระองค์แล้ว.    พระราชาตรัสว่า    ท่านจง</p><p>ฉันบิณฑบาตนี้เถิด   จงนำบิณฑบาตอื่นไปถวายพระผู้มีพระภาคเจ้า.   เวลาที่</p><p>บุตรของเราถึงพระนครนี้       ท่านจึงค่อยนำบิณฑบาตจากที่นี้เท่านั้นไปถวาย.</p><p>พระเถระทำภัตรกิจเสร็จแล้ว     แสดงธรรมโปรดพระราชาและบริษัท    เพราะ</p><p>มาถึงยังพระราชนิเวศน์ก่อนกว่าพระศาสดา จึงกระทำให้หมู่ชนเลื่อมใสยิ่ง  ใน</p><p>คุณของพระรัตนตรัย  เมื่อคนทั้งหมดกำลังแลดูอยู่นั้นแหละ  ได้ปล่อยบาตรที่ </p><p>เต็มด้วยภัตรที่ต้องนำไปเพื่อพระศาสดาไปในกลางอากาศ แม้ตนเองก็เหาะขึ้นสู่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 388</p><p>เวหาส   น้อมเอาบิณฑบาตไปวางไว้ในพระหัตถ์พระศาสดา.    แม้พระศาสดา</p><p>ก็ได้เสวยบิณฑบาตนั้นแล้ว.        เมื่อเดินทางไปวันละโยชน์ตลอดหนทาง  ๖๐</p><p>โยชน์อย่างนี้ พระเถระได้นำเอาภัตรจากพระราชวังไปถวายพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>แล้ว.  พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จไปถึงพระนครกบิลพัสดุ์แล้ว     วันรุ่งขึ้นเสด็จ</p><p>เที่ยวไปบิณฑบาตในถนนหลวง.   พระเจ้าสุทโธทนมหาราชได้สดับถึงข่าวนั้น</p><p>แล้ว   เสด็จไปในที่นั้นตรัสว่า    อย่าสำคัญถึงสิ่งที่พึงกระทำอย่างนี้เลย    สิ่งนี้</p><p>มิใช่ประเพณีแห่งพระราชวงศ์เลย.  พระศาสดาตรัสว่า   มหาราชเจ้า    นี้เป็น</p><p>วงศ์ของพระองค์    แต่การกระทำเช่นนี้เป็นพุทธวงศ์ของพวกเรา    แล้วแสดง</p><p>ธรรมว่า:- </p><p>                          <strong> บรรพชิตไม่พึงประมาทในก้อนข้าว  อัน</strong></p><p><strong>                 ตนพึงลุกขึ้นยืนรับ     บุคคลพึงประพฤติธรรมให้</strong></p><p><strong>                 สุจริต  ผู้มีปกติประพฤติธรรม  ย่อมอยู่เป็นสุขใน</strong></p><p><strong>                 โลกนี้และโลกหน้า    บุคคลพึงประพฤติธรรมให้</strong></p><p><strong>                 สุจริต  ไม่พึงประพฤติธรรมนั้นให้ทุจริต  ผู้มีปกติ</strong></p><p><strong>                 ประพฤติธรรม    ย่อมอยู่เป็นสุขในโลกนี้และโลก</strong></p><p><strong>                 หน้า  ดังนี้. </strong> </p><p>           พระราชาทรงดำรงอยู่ในโสดาปัตติผล.  แต่นั้นพระราชา ก็ทรงนิมนต์ </p><p>ภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุข   ให้เสวยและบริโภคในภาชนะที่พระองค์</p><p>ตบแต่งไว้แล้วในพระราชมนเทียรของพระองค์          ในที่สุดแห่งการบริโภค</p><p>ทรงสดับธัมมปาลชาดกแล้ว   พร้อมด้วยบริษัทได้ทรงดำรงอยู่ในอนาคามิผล.</p><p>กาลต่อมาบรรทมอยู่ ณ ภายใต้มหาเศวตฉัตรนั่นแหละทรงบรรลุพระอรหัต</p><p>ปรินิพพานแล้ว. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 389</p><p>           ครั้งนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้าได้เสด็จไปยังปราสาทของพระนางพิมพา-</p><p>เทวี  พระมารดาของพระราหุลกุมาร  ทรงแสดงธรรมแก่พระนาง  ทรงบรรเทา</p><p>ความเศร้าโศกแล้ว       ทรงทำให้พระนางได้เกิดความเลื่อมใสด้วยเทศนา</p><p>คือจันทกินนรีชาดกแล้ว       ได้เสด็จไปยังนิโครธาราม.      ครั้งนั้นพระนาง</p><p>พิมพาเทวี  ได้ตรัสกะพระราหุลกุมารผู้พระราชโอรสว่า   พ่อจงไปขอทรัพย์ที่</p><p>มีอยู่ของพระบิดาของพ่อเถิด.  พระกุมารทูลว่า   ข้าแต่พระสมณะขอพระองค์</p><p>จงพระราชทานสมบัติแก่หม่อมฉันเถิด    แล้วติดตามพระผู้มีพระภาคเจ้าไป</p><p>พลางกราบทูลว่า  ข้าแต่พระสมณะพระองค์เป็นร่มเงาที่สุขสบายของหม่อมฉัน   </p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงนำพระราหุลกุมารนั้น  ไปยังนิโครธารามแล้วตรัสว่า</p><p>เธอจงรับเอาทรัพย์สมบัติคือโลกุตธรรมเถิด   แล้วทรงให้บรรพชา.  ลำดับ</p><p>นั้นพระผู้มีพระภาคเจ้า  ทรงประทับนั่ง  ณ  ท่ามกลางหมู่พระอริยสงฆ์    ทรง</p><p>สถาปนาพระเถระไว้ในตำแหน่งที่เลิศว่า     ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย   บรรดาพวก</p><p>ภิกษุผู้สาวกที่ทำตระกูลให้เลื่อมใสของเราแล้ว  กาฬุทายีนับว่าเป็นเลิศกว่าเขา</p><p>ทั้งหมด.</p><p>            พระเถระได้รับตำแหน่งเอตทัคคะนั้นแล้ว  ระลึกถึงบุรพกรรมของตน</p><p>ได้    เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนได้เคยประพฤติมา</p><p>แล้วในกาลก่อน  จึงได้กล่าวคาถาเริ่มต้นว่า   <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้.  </p><p>ในคาถานั้น    ข้าพเจ้าจักพรรณนาแต่เฉพาะบทที่ยากเท่านั้น.</p><p>            บทว่า   <strong>คุณาคุณวิทู</strong>    มีความหมายว่า    คุณและสิ่งมิใช่คุณ   ชื่อว่า</p><p><strong>คุณาคุสะ</strong>  คือคุณและโทษ  อีกอย่างหนึ่ง  ชื่อว่า <strong>คุณาคุณวิทู</strong>   เพราะย่อมรู้จัก</p><p>ชัดซึ่งกุศลกรรมและอกุศลกรรมนั้น .  บทว่า  <strong>กตญฺญู</strong>  ความว่า  ชื่อว่า  <strong>กตัญญู</strong></p><p>เพราะรู้คุณที่คนเหล่าอื่นกระทำแล้ว,   ชื่อว่า  <strong>กตัญญู</strong>   เพราะสามารถเพื่อจะให้</p><p>แม้ราชสมบัติ  แก่ผู้กระทำอุปการะด้วยการให้ภัตรเป็นต้นแม้ตลอดวันหนึ่งได้. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 390</p><p>บทว่า  <strong>กตเวที</strong>  ความว่า  ชื่อว่า    <strong>กตเวที</strong>   เพราะย่อมได้   ย่อมเสวยคือย่อมรับ</p><p>เฉพาะซึ่งอุปการะที่เขาทำแล้ว. บทว่า <strong>ติตฺเถ  โยเชติ  ปาณิเน</strong>  ความว่า  ย่อม</p><p>ประกอบ     คือย่อมประกอบพร้อมสรรพ   ได้แก่  ย่อมให้สัตว์ทั้งปวงดำรงอยู่</p><p>เฉพาะในหนทางแห่งกุศลธรรมคือมรรค    อันเป็นอุบายให้เข้าถึงพระนิพพาน</p><p>ได้ด้วยการแสดงธรรม.  คำที่เหลือมีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.     เนื้อความแห่ง</p><p>คาถาอันพรรณนาถึงหนทางเสด็จข้าพเจ้าได้กล่าวไว้แล้วในเถรคาถานั้นนั่นแล.</p><p>                            อรรถกถากาฬุทายีเถราปทาน </p><p>                 <strong>อภยเถราปทานที่  ๗   (๕๔๗)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอภยเถระ</strong></p><p>                              [๑๓๗]  ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้  พระ-</p><p>                   พิชิตมารผู้รู้จบธรรมทั้งปวง  เป็นพระผู้นำ  พระ-</p><p>        นามว่าปทุมตตระได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระตถาคต-</p><p>        เจ้า  ยังบุคคลบางพวกให้ตั้งอยู่ในสรณคมน์  ยัง</p><p>        บุคคลบางพวกให้ตั้งอยู่ในศีล  คือ          กุศลกรรมบถ</p><p>        ๑๐  อันอุดม</p><p>                              พระธีรเจ้าพระองค์นั้น  ทรงประทาน</p><p>        สามัญผลอันอุดมแก่บุคคลบางคน  ทรงประทาน</p><p>        สมาบัติ ๘  และวิชา  ๓  แก่บุคคลบางคน</p><p>                              พระโลกนาถผู้สูงสุดกว่านรชนพระองค์</p><p>        นั้น  ทรงประกอบสัตว์บางพวกไว้ในอภิญญา  ทรง</p><p>        ประทานปฏิสัมภิทา  ๔  แก่บุคคลบางคน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 391</p><p>                            <strong> พระผู้เป็นสารถีฝึกนระ  ทรงเห็นประชา</strong></p><p><strong>        สัตว์ที่ควรจะนำไปให้ตรัสรู้ได้   แม้ในสถานที่นับ</strong></p><p><strong>        ด้วยโยชน์ไม่ถ้วน   ก็รีบเสด็จไปทรงแนะนำ            </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เราเป็นบุตรของพราหมณ์ใน</strong></p><p><strong>        พระนครหังสวดี    เป็นผู้เรียนจบทุกเวท    เข้าใจ</strong></p><p><strong>        ไวยากรณ์   ฉลาดในนิรุตติ  เฉียบแหลมในคำภีร์</strong></p><p><strong>        นิฆัณฑุ  เข้าใจตัวบท  รู้ชัดในคัมภีร์เกฏุตะ  ฉลาด</strong></p><p><strong>        ในฉันท์และกาพย์กลอน </strong></p><p><strong>                            เมื่อเที่ยวเดินพักผ่อน   ได้ไปถึงพระวิหาร</strong></p><p><strong>        หังสาราม       ได้เห็นพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>        อันมหาชนแวดล้อม</strong></p><p><strong>                            เรามีมติเป็นข้าศึก  เข้าไปเฝ้าพระพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้า  ผู้ปราศจากกิเลสธุลี  ซึ่งกำลังทรงแสดงธรรม</strong></p><p><strong>        ได้สดับพระดำรัสอันงามของพระองค์อันปราศจาก </strong></p><p><strong>        มลทิน</strong></p><p><strong>                            ไม่ได้พบเห็นพระดำรัส    ที่ไร้ประโยชน์ </strong></p><p><strong>        ของพระมุนี  คือ  คำที่ซักมาผิด  คำที่ต้องกล่าวซ้ำ</strong></p><p><strong>        หรือคำที่ไม่ถูกทาง  เพราะฉะนั้นเราจึงได้บวช</strong></p><p><strong>                            โดยเวลาไม่นานเลยเราก็เป็นผู้แกล้วกล้า</strong></p><p><strong>        ในธรรมทุกอย่าง    ได้รับสมมติให้เป็นเจ้าหมู่เจ้า</strong></p><p><strong>        คณะ  ในพระพุทธพจน์อันละเอียด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 392</p><p>                            <strong> ครั้งนั้น  เราได้ร้อยกรองคาถา ๔  คาถา ซึ่ง</strong></p><p><strong>        มีพยัญชนะสละสลวย      ชมเชยพระพุทธเจ้าผู้เลิศ</strong></p><p><strong>        ในโลก ๓ ทรงแสดงธรรมทุกวัน</strong></p><p><strong>                             พระองค์เป็นผู้ปราศจากความกำหนัด  มี </strong></p><p><strong>        ความเพียรมาก    ทรงอยู่ในสงสาร   ที่มีภัย    ไม่</strong></p><p><strong>        เสด็จนิพพาน  ก็เพราะพระกรุณา     ฉะนั้นพระ-</strong></p><p><strong>        มุนีเจ้าจึงชื่อว่าทรงประกอบด้วยพระกรุณา</strong></p><p><strong>                             เพราะเหตุนั้น      สัตว์ที่เป็นปุถุชนแต่ไม่</strong></p><p><strong>        ตกอยู่ในอำนาจกิเลส  มีสัมปชัญญะ ประกอบ</strong></p><p><strong>        ด้วยสตินี้  ไม่ควรจะคิด </strong></p><p><strong>                             กิเลสที่มีกำลังทุรพล      อันนอนเนื่องอยู่</strong></p><p><strong>        ในสันดานของเรา    ถูกเผาด้วยไฟคือญาณแล้วไม่</strong></p><p><strong>        สิ้นไป   ข้อนั้นไม่เคยมีเลย</strong></p><p><strong>                             ผู้ใดเป็นที่เคารพของโลกทั้งปวง    เป็น</strong></p><p><strong>        ผู้เลิศในโลก   และเป็นอาจารย์ของโลก     โลกย่อม</strong></p><p><strong>        อนุวัตรตามผู้นั้น </strong></p><p><strong>                             เราประกาศพระธรรมเทศนาสดุดีพระ-</strong></p><p><strong>        สัมพุทธเจ้า    ด้วยคาถา  มีอาทิ    ดังกล่าวมาตราบ </strong></p><p><strong>        เท่าสิ้นชีวิต   จุติจากอัตภาพนั้นแล้วได้ไปสวรรค์.</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     เรากล่าวสดุดี</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าใด  เพราะกล่าวสดุดีนั้น     เราไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการกล่าวสดุดี </strong>          </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 393</p><p>                            ครั้งนั้น      เราได้เสวยราชสมบัติใหญ่อัน</p><p>        เป็นทิพย์ในโลก  ได้เสวยราชสมบัติใหญ่ของ</p><p>        พระเจ้าจักรพรรดิ  ก็มากครั้ง</p><p>                            เราเกิดแต่ในสองภพ  คือ  ในเทวดาและ</p><p>        มนุษย์  ไม่รู้จักคติอื่น  นี้เป็นผลแห่งการกล่าวสดุดี.</p><p>                            เราเกิดแต่ในสองสกุล  คือ  สกุลกษัตริย์ </p><p>        และสกุลพราหมณ์  หาเกิดในสกุลที่ต่ำทรามไม่</p><p>        นี้เป็นผลแห่งการกล่าวสดุดี</p><p>                            ก็ในภพสุดท้าย  ในบัดนี้  เราเป็นโอรส</p><p>        ของพระเจ้าพิมพิสาร  ในพระนครราชคฤห์อัน</p><p>        อุดม  มีนามว่า  อภัย</p><p>                            เราไปสู่อำนาจของบาปมิตร  สมาคมกับ</p><p>        นิครนถ์  อันนิครนถ์นาฏบุตรส่งไป  จึงได้เฝ้า</p><p>        พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  เราทูลถามปัญหาอัน</p><p>        ละเอียดสุขุม  ได้สดับการฟังพยากรณ์อย่างสูงแล้ว</p><p>        จึงบวช  ไม่นาน  ก็ได้บรรลุพระอรหัต</p><p>                            เราเป็นผู้กล่าวสดุดีพระชินวรเจ้าทุกเมื่อ</p><p>        เพราะกรรมนั้น  เราจึงเป็นผู้มีร่างกายและปากมี</p><p>        กลิ่นหอม  เป็นผู้เพียบพร้อมด้วยความสุข</p><p>                            เพราะกรรมนั้นส่งผลให้  เราจึงเป็นคน</p><p>        มีปัญญากล้า  มีปัญญาร่าเริง  มีปัญญาเร็ว  มี</p><p>        ปัญญามาก  และปฏิภาณอันวิจิตร </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 394</p><p>                        <strong> เราเป็นผู้มีจิตเลื่อมใส  กล่าวสดุดีพระ-</strong></p><p><strong>                สยัมภู  ผู้ไม่มีใครเสมอเหมือน  พระนามว่า</strong></p><p><strong>                ปทุมุตตระ  เพราะผลของกรรมนั้น  เราจึงไม่ไป</strong></p><p><strong>                อบายภูมิถึงแสนกัป</strong></p><p><strong>                        เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>      ทราบว่า  ท่านอภยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong> </p><p>                        จบอภยเถราปทาน </p><p>                    <strong>๕๔๗.  อรรถกถาอภยเถราปทาน</strong></p><p>        พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๗  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>        อปทานของท่านอภยเถระ  มีเริ่มต้นว่า  <strong> ปทุมุตฺตโร  นาม</strong></p><p><strong>ชิโน</strong>   ดังนี้.</p><p>        แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว  ในพระชินวรพุทธ-</p><p>เจ้าพระองค์ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอัน</p><p>มากในภพนั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ  ได้</p><p>บังเกิดในตระกูลพราหมณ์  ในหังสวดีนคร.  ท่านได้เจริญวัยแล้ว  เป็นผู้</p><p>เล่าเรียนจนจบเวทางคศาสตร์  เป็นผู้ฉลาดในลัทธิสมัยของตนและของ</p><p>ผู้อื่น  วันหนึ่งได้ฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดาแล้ว  มีใจเลื่อมใส  กล่าว </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 395</p><p>ชมพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยคาถาทั้งหลาย.     ท่านดำรงอยู่ในมนุษยโลกนั้นจน</p><p>ตลอดอายุ     ได้ทำบุญทั้งหลายไว้     จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว      ไปบังเกิดใน</p><p>เทวโลก    ท่องเที่ยวไปมาเฉพาะแต่ในสุคติภพเท่านั้น      ในพุทธุปบาทกาลนี้</p><p>ได้บังเกิดเป็นพระราชโอรสของพระเจ้าพิมพิสาร   ในกรุงราชคฤห์   พระราช-</p><p>บิดาและพระราชมารดาได้ทรงขนานพระนามพระราชโอรสนั้นว่า   อภยกุมาร.</p><p>พระราชกุมารนั้น   พอได้เจริญวัยแล้ว   ก็ได้เป็นผู้คุ้นเคยกับพวกนิครนถ์ท่อง-</p><p>เที่ยวไปด้วยกัน    วันหนึ่ง   ถูกนิครนถ์นาฎบุตร   ส่งไปเฝ้าพระศาสดาเพื่อยก</p><p>วาทะขึ้นกล่าวแย้ง   ได้ทูลถามปัญหาอันสุขุมละเอียด    ได้ฟังคำพยากรณ์อัน</p><p>ละเอียดแล้ว  มีความเลื่อมใส  บวชในสำนักของพระศาสดา   ได้ส่งญาณไปตาม</p><p>ลำดับกัมมัฏฐานแล้ว   ไม่นานนักก็ได้บรรลุพระอรหัต. </p><p>          ท่านครั้นบรรลุพระอรหัตแล้ว     ระลึกถึงบุรพกรรมของตนได้  เกิด</p><p>ความโสมนัสใจ  เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาล</p><p>ก่อนจึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม   ชิโน</strong>  ดังนี้.  คำนั้นทั้งหมด   มี</p><p>เนื้อความพอจะกำหนดได้โดยง่ายเลยทีเดียวแล.</p><p>                              จบอรรถกถาอภยเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 396</p><p>              <strong>โลมสติยเถราปทานที่  ๘  (๕๔๘)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระโลมสติยเถระ</strong><sup>๑</sup></p><p>                            <strong> [๑๓๘]   ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่ากัสสปะ  ผู้เป็น  (เผ่าพันธุ์)  พรหม  มีพระ-</strong></p><p><strong>        ยศใหญ่  ประเสริฐกว่านักปราชญ์  ได้เสด็จอุบัติ</strong></p><p><strong>        ขึ้นแล้ว. </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราและสหายชื่อว่า  จันทนะ</strong></p><p><strong>        ได้บรรพชาในพระศาสนา  บำเพ็ญกิจพระศาสนา</strong></p><p><strong>        ที่ท้ายร้านตลาด.</strong></p><p><strong>                            จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว  เข้าถึงสวรรค์</strong></p><p><strong>        ชั้นดุสิตทั้งสองคน  ครอบงำเทพบุตรที่เหลือใน</strong></p><p><strong>        ดุสิตนั้น  ด้วยการฟ้อน  การขับ  การประโคม  </strong></p><p><strong>        และด้วยองค์  ๑๐  มีรูปเป็นต้นอันเป็นทิพย์  อยู่</strong></p><p><strong>        เสวยมหันตสุขตราบเท่าสิ้นอายุ</strong></p><p><strong>                            จุติจากดุสิตนั้นแล้ว  จันทนเทพบุตรเข้า</strong></p><p><strong>        ถึงสวรรค์ชั้นดาวดึงส์  ส่วนเราเกิดเป็นโอรสของ</strong></p><p><strong>        เจ้าศากยะในพระนครกบิลพัสดุ์.</strong></p><p><strong>                            ในคราวที่พระศาสดาผู้นายกของโลก  อัน</strong></p><p><strong>        พระอุทายีเถระเชิญเสด็จมาถึงพระนครกบิลพัสดุ์</strong></p><p><strong>        เพื่อจะทรงอนุเคราะห์เจ้าศากยะ. </strong></p><p>๑.ในบางสูตรเป็นพระโลมสกังคิยเถระ. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 397</p><p>                            ครั้งนั้น  พวกเจ้าศากยะมีมานะจัด  ไม่</p><p>        รู้จักคุณของพระพุทธเจ้า  เป็นคนกระด้างเพราะ</p><p>        ชาติ  ไม่เอื้อเฟื้อ  ไม่นอบน้อมพระสัมพุทธเจ้า</p><p>                            พระพิชิตมารผู้เป็นมุนี  ทรงทราบความ </p><p>        ดำริของเจ้าศากยะเหล่านั้น  จึงได้เสด็จจงกรมใน</p><p>        อากาศ  ยังธุลีพระบาทให้ตกลง  เหมือนเมฆยังฝน</p><p>        ให้ตกลงแล้วเหมือนเปลวไฟลุกโพรงอยู่ฉะนั้น </p><p>                             ทรงแสดงพระรูปที่ไม่กระสับกระส่าย</p><p>        แล้วทรงหายไปเสียอีก  แม้พระองค์เดียวก็เป็น</p><p>        มากองค์ได้ แล้วกลับเป็นพระองค์เดียวอีก.</p><p>                             ทรงแสดงความมืดและแสงสว่าง  ทรง</p><p>        ทำปาฏิหาริย์มากมาย  ทรงปราบพวกพระ-</p><p>        ญาติให้หมดมานะ</p><p>                             ขณะนั้นเองมหาเมฆอันตั้งขึ้นในทวีปทั้ง</p><p>        ๔  ยังฝนให้ตกลงแล้ว  ก็ในครั้งนั้น  พระพุทธเจ้า</p><p>        ได้ตรัสเทศนาเวสสันดรชาดก</p><p>                             คราวนั้น  กษัตริย์เหล่านั้นทุก ๆ พระ-</p><p>        องค์  กำจัดความเมาอันเกิดจากชาติได้แล้ว  ถึง</p><p>        พระพุทธเจ้าว่าเป็นสรณะ  ในกาลนั้น  พระเจ้า</p><p>        สุทโธทนะได้ตรัสว่า</p><p>                              ข้าแต่พระองค์ผู้มีปัญญาเสมอด้วยแผ่นดิน</p><p>        มีจักษุโดยรอบ  ครั้งนี้เป็นครั้งที่  ๓  ที่หม่อมฉัน</p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 398</p><p>        <strong> ถวายบังคมพระบาททั้งสองของพระองค์     ก็ใน</strong></p><p><strong>        ครั้งพระองค์ประสูติ  แผ่นดินไหว     หม่อมฉันก็</strong></p><p><strong>        ได้ถวายบังคม     และครั้งที่เงาไม้หว้าไม่เอนเอียง</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันก็ได้ถวายบังคมพระองค์</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น       เราเห็นพุทธนุภาพนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>        เป็นผู้อัศจรรย์ใจจึงได้บรรพชา    เป็นคนบูชา</strong></p><p><strong>        มารดา     จึงได้อาศัยอยู่ในพระนครกบิลพัสดุ์นั่น</strong></p><p><strong>        เอง </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     จันทนเทพบุตรได้เข้ามาหาเรา</strong></p><p><strong>        แล้ว   ถามถึงนัยแห่งผู้มีราตรีเดียวเจริญทั้งย่อและ</strong></p><p><strong>        พิสดาร</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น    เราอันจันทนเทพบุตรตักเตือน</strong></p><p><strong>        แล้วเข้าไปเฝ้าพระศาสดาผู้นำของนรชน  ได้สดับ    </strong></p><p><strong>        ภัทเทกรัตตสูตร  เป็นผู้สลดใจ  รักใคร่ป่า</strong></p><p><strong>                     ได้บอกลามารดาว่า   จักอยู่ในป่าแต่ผู้เดียว</strong></p><p><strong>        เมื่อถูกมารดาท่านปรามว่า     ท่านเป็นคนละเอียด</strong></p><p><strong>        อ่อน</strong></p><p><strong>                             เราได้ตอบว่า   เราจักทำหญ้าคา  หญ้าเลา</strong></p><p><strong>        แฝก   หญ้าปล้อง    หญ้ามุงกระต่าย  ให้แหลก</strong></p><p><strong>        ละเอียดทั้งหมดด้วยอก    พอกพูนวิเวก </strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น    เราได้เข้าป่า     นึกถึงคำสอนของ</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมาร   คือ   ภัทเทกรัตตสูตร     ได้บรรลุ</strong></p><p><strong>        พระอรหัตแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 399</p><p>                            <strong> ผู้มีปัญญาไม่ควรคำนึงถึงสิ่งที่ล่วงไปแล้ว</strong></p><p><strong>        ไม่ควรมุ่งหวังสิ่งที่ยังมาไม่ถึง   สิ่งใด   ที่ล่วงไป </strong></p><p><strong>                       แล้ว   สิ่งนั้น    ก็ละไปแล้ว   และสิ่งใดที่ยังมาไม่</strong></p><p><strong>                       ถึง  สิ่งนั้นก็ยังไม่ถึง</strong></p><p><strong>                            ก็บุคคลได้เห็นแจ้งธรรมที่เกิดขึ้นเฉพาะ</strong></p><p><strong>        หน้า  ในที่นั้น   ๆ  ไม่ง่อนแง่น   ไม่คลอนแคลน</strong></p><p><strong>        บุคคลนั้นมาร้องแจ้งธรรมนั้นแล้ว    ควรเจริญธรรม </strong></p><p><strong>        นั้นไว้เนือง ๆ         </strong></p><p><strong>                            ความเพียร       ควรทำเสียในวันนี้แหละ</strong></p><p><strong>        เพราะใครเล่า   จะพึงรู้ว่าความตายจะมีในวันพรุ่งนี้</strong></p><p><strong>                        การผัดเพี้ยนกับพระยามัจจุราชผู้มีเสนาใหญ่นั้น </strong></p><p><strong>                       ย่อมไม่มีเลย</strong></p><p><strong>                            มุนีผู้สงบระงับ  ย่อมกล่าวสรรเสริญ</strong></p><p><strong>                       บุคคลผู้มีธรรมเป็นเครื่องอยู่  มีความเพียรเผากิเลส</strong></p><p><strong>                        ไม่เกียจคร้านทั้งกลางวันและกลางคืนอย่างนี้นั้น</strong></p><p><strong>                       แลว่า    ผู้มีราตรีเดียวเจริญ        ดังนี้แล้วได้บรรลุ </strong></p><p><strong>                       อรหัต</strong></p><p><strong>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้.</strong></p><p><strong>          ทราบว่า        ท่านพระโลมสติยเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้      ด้วย</strong></p><p><strong>ประการฉะนี้แล.</strong></p><p><strong>                                    จบโลมสติยเถราปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 400</p><p>   <strong>๕๔๘.  อรรถกถาโลมกังคิยเถราปทาน</strong><sup>๑</sup>      </p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๘  ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระโลมสกังคิยเถระ     อันมีคำเริ่มต้นว่า     <strong>อิมมฺหิ</strong></p><p><strong>ภทฺทเก    กปฺเป</strong>  ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว   ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า   กัสสปะ   ท่านได้บังเกิดใน</p><p>ตระกูลพราหมณ์ได้มีศรัทธาเลื่อมใสแล้ว.  อีกคนหนึ่งชื่อว่า  <strong>จันทนะ</strong>  ได้เป็น</p><p>สหายของเขา,  พวกเขาทั้งสองคน    ได้ฟังพระธรรมเทศนาในสำนักของพระ-</p><p>ศาสดาแล้ว  มีใจเลื่อมใสบวชแล้ว ได้รักษาศีลจนตลอดชีวิต ได้เสวยทิพยสุข</p><p>จนตลอดพุทธันดรหนึ่งแล้ว.    ทั้งสองคนนั้น    ในพุทธุปบาทกาลนี้    คนหนึ่ง</p><p>ได้มาบังเกิดในตระกูลสักยะ    อีกคนหนึ่ง   ที่มีชื่อว่า  จันทนะ  ได้บังเกิดเป็น</p><p>เทพบุตรอยู่ในภพดาวดึงส์.  ลำดับนั้น    ท่านได้มอบเห็นอิทธิปาฏิหาริย์ฝน</p><p>โบกขรพรรษที่พระผู้มีพระภาคเจ้าอันพระกาฬุทายีผู้เลื่อมใสในสักยะตระกูล</p><p>กราบทูลให้ทรงยินดีแล้ว     ทรงกระทำการข่มมานะของพวกเจ้าสักยะ    แสดง</p><p>พระ.ธรรมคือเวสสันดรชาดกแล้ว      มีใจเลื่อมใสบวชแล้ว     ได้ฟังพระธรรม</p><p>เทศนาภัทเทกรัตตสูตร  ที่ตรัสไว้แล้วในมัชฌิมนิกาย   อยู่ในป่า   อนุสรณ์ถึง</p><p>เทศนาคำสั่งสอนในภัทเทกรัตตสูตรแล้ว    ส่งญาณไปตามลำดับของเทศนานั้น</p><p>ตั้งใจบำเพ็ญกัมมัฏฐาน  ได้บรรลุพระอรหัตแล้ว.</p><p>          ครั้นท่านได้บรรลุพระอรหัตแล้ว      ระลึกถึงบุรพกรรมของตนเกิด</p><p>ความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่คนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาล</p><p>๑.  บาลีว่า  โลมสติเถราปทาน. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 401</p><p>ก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า <strong>อิมมฺหิ  ภทฺทเก    กปฺเป</strong> ดังนี้.  คำว่า  <strong>กัป</strong>  ในคำว่า</p><p><strong>กปฺเป</strong> นั้นมี  ๔  อย่างเท่านั้นคือ <strong>สารกัป  วรกัป  มัณฑกัป</strong>  และภัททกัป.  ใน  </p><p>บรรดากัปทั้ง ๔  อย่างนั้น    พระพุทธเข้าพระองค์เดียว ทรงอุบัติขึ้นในกัปใด</p><p>กัปนี้ชื่อว่า <strong>สารกัป,</strong>  พระพุทธเจ้า ๒ พระองค์หรือ ๓ พระองค์  ทรงอุบัติขึ้น</p><p>ในกัปใด   กัปนี้ชื่อว่า วรกัป.   พระพุทธเจ้า  ๔  พระองค์ทรงอุบัติขึ้นในกัปใด</p><p>กัปนี้ชื่อว่า มัณฑกัป.  พระพุทะเจ้า  พระองค์ทรงอุบัติขึ้นในกัปใด   กัปนี้</p><p>ชื่อว่า ภัททกัป.  แต่ในที่อื่นท่านกล่าวกัปไว้  ๕  อย่าง   อย่างคือ:-</p><p>                      กัปมี  ๕  อย่างคือ   สารกัป  มัณฑกัป  สาร-</p><p>             มัณฑกัป  วรกัป  และภัททกัป.  พระผู้นำโลก</p><p>             ย่อมทรงอุบัติขึ้น  ในบรรดากัปทั้ง ๕ อย่างเหล่านี้</p><p>             ตามลำดับคือ:-</p><p>                      พระพุทธเจ้า  ๑  พระองค์      ทรงอุบัติขึ้น</p><p>             ในสารกัป  พระพุทธเจ้า  ๒  พระองค์   ทรงอุบัติ</p><p>             ขึ้นในสารมัณฑกัป  พระพุทธเจ้า  ๓  พระองค์   ทรง</p><p>             อุบัติขึ้นในสารมัณฑกัป     พระพุทธเจ้า  ๔ พระ-</p><p>             องค์     ทรงอุบัติขึ้นในวรกัป     พระพุทธเจ้า ๕</p><p>             พระองค์  ทรงอุบัติขึ้นในภัททกัป.</p><p>           บรรดากัปเหล่านั้น   กัปนี้ได้มีชื่อว่า  <strong>ภัททกัป</strong>   เพราะประดับไปด้วย</p><p>พระพุทธเจ้า  ๕  พระองค์  คือ  พระกกุสันธพุทธเจ้า    พระโกนาคมนพุทธเจ้า</p><p>พระกัสสปพุทธเจ้า    พระโคดมพุทธเจ้า    และพระเมตเตยยพุทธเจ้า.   เชื่อม</p><p>ความว่า   เพราะฉะนั้น    พระกัสสปพุทธเจ้าผู้นำโลก     ทรงอุบัติขึ้นแล้วใน</p><p>ภัททกกัปนี้.  คำที่เหลือ  มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                       จบอรรถกถาโลมสกังคิยเถราปทาน  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 402</p><p>               <strong>วนวัจฉเถราปทานที่  ๙ (๕๔๙)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระวนวัจฉเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๓๙]    ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้า   </strong></p><p><strong>        มีพระนามว่า  กัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์ของพรหม</strong></p><p><strong>        ทรงพระยศใหญ่  ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เราบวชในศาสนาของพระพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้าพระองค์นั้น  ประพฤติพรหมจรรย์ตราบเท่า</strong></p><p><strong>        สิ้นชีวิต  จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                             เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้นและเพราะการตั้ง</strong></p><p><strong>        เจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์นั้นแล้วได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                             จุติจากนั้นแล้ว  ได้เป็นนกพิราบอยู่ใน</strong></p><p><strong>        ป่า  ภิกษุผู้สมบูรณ์ด้วยคุณ  ยินดีในฌานทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>        อาศัยอยู่ในป่านั้น</strong></p><p><strong>                             ท่านเป็นผู้มีจิตเมตตาประกอบด้วยกรุณา</strong></p><p><strong>        มีหน้าเบิกบานทุกเมื่อ  วางเฉย  มีความเพียรมาก</strong></p><p><strong>        ฉลาดในอัปปมัญญา</strong></p><p><strong>                             มีความดำริปราศจากนิวรณ์  มีอัธยาศัย</strong></p><p><strong>        ใคร่ประโยชน์แก่สรรพสัตว์ โดยไม่นาน  เรา</strong></p><p><strong>        คุ้นเคยในพระสาวกของพระสุคตนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 403</p><p>                            <strong> เมื่อเราเข้าไปจับอยู่แทบเท้าของท่านผู้นั่ง</strong></p><p><strong>        อยู่ในอาศรม  ณ  ครั้งนั้น  บางครั้งท่านก็ให้เหยื่อ</strong></p><p><strong>        บางครั้งท่านก็แสดงธรรมเทศนา</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  เราเข้าไปหาท่านผู้เป็นโอรส  </strong></p><p><strong>        ของพระพิชิตมารด้วยความรักอันไพบูลย์  จุติจาก</strong></p><p><strong>        อัตภาพนั้นแล้วได้ไปสวรรค์  ปานดังจากที่อยู่</strong></p><p><strong>        แล้วกลับไปเรือนของตัว  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            เราจุติจากสวรรค์แล้ว  เกิดในมนุษย์ด้วย</strong></p><p><strong>                 บุญกรรม  ได้ละทิ้งเรือนออกบวชโดยมาก  เรา</strong></p><p><strong>        เป็นสมณะ  ดาบส  พราหมณ์  ปริพาชกอยู่ในป่า</strong></p><p><strong>        กว่าร้อยชาติ</strong></p><p><strong>                            ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้เราหยั่งลงสู่ครรภ์</strong></p><p><strong>        ภรรยาของพราหมณ์วัจฉโคตร  ในพระนครกบิล-</strong></p><p><strong>        พัสดุ์  อันน่ารื่นรมย์</strong></p><p><strong>                            เมื่อเรายังอยู่ในครรภ์ของมารดา  มารดา</strong></p><p><strong>        ของเราแพ้ท้องในเวลาที่เราใกล้จะคลอด  ท่านตัด</strong></p><p><strong>        สินใจเพื่อจะอยู่ในป่า</strong></p><p><strong>                            จากนั้น  มารดาของเราได้คลอดเราภายใน</strong></p><p><strong>        ป่าอันน่ารื่นรมย์  เมื่อเราออกจากครรภ์มารดา</strong></p><p><strong>        ชนทั้งหลายเอาผ้ากาสวะรองรับเรา</strong></p><p><strong>                            ในขณะนั้น  พระสิทธัตถราชกุมารผู้เป็น</strong></p><p><strong>        ธงชัยของสักยวงศ์  ก็ประสูติ  เราเป็นสหายรัก</strong></p><p><strong>        สนิทชิดชอบของพระองค์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 404</p><p>                            <strong> เมื่อพระองค์ละยศใหญ่  เสด็จออก</strong></p><p><strong>        มหาภิเนษกรมณ์เพื่อสาระประโยชน์แก่สัตว์  แม้</strong></p><p><strong>        เราก็บวชแล้วเข้าสู่ป่าหิมพานต์</strong></p><p><strong>                            เราพบท่านพระกัสสปะ  ผู้อยู่ป่าน่าสรร-</strong></p><p><strong>        เสริญบอกกล่าวธุดงค์  จึงได้สดับข่าวว่า  พระ-</strong></p><p><strong>        พิชิตมารเสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  ก็ได้เข้าไปเฝ้าพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าผู้เป็นสารถีฝึกนระ</strong></p><p><strong>                            พระองค์ได้ทรงแสดงพระธรรมเทศนา </strong></p><p><strong>        ประกาศประโยชน์ทุกประการแก่เรา  ต่อนั้น  เรา</strong></p><p><strong>        ก็ได้บวชแล้วเข้าไปป่าตามเดิม  เมื่อเราอยู่ในป่า</strong></p><p><strong>        นั้น  เป็นผู้ไม่ประมาท  ก็ได้เห็นอภิญญา  ๖  โอ</strong></p><p><strong>        เราเป็นผู้มีลาภอันได้ดีแล้ว  เป็นผู้อันพระศาสดา</strong></p><p><strong>        ผู้เป็นกัลยาณมิตรทรงอนุเคราะห์แล้ว</strong></p><p><strong>                             เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . . คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้า  เราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</strong></p><p><strong>       ทราบว่า  ท่านพระวนวัจฉเถระได้ภาษิตเหล่านี้  ด้วยประการ</strong></p><p><strong>ฉะนี้แล. </strong> </p><p>                         จบวนวัจฉเถราปทาน</p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 405</p><p>        <strong>๕๔๙.  อรรถกถาวนวัจฉเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๙  ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระวนวัจฉเถระ  คำเริ่มต้นว่า <strong>อิมมฺหิ  ภทฺทเก</strong></p><p><strong>กปฺเป</strong>  ดังนี้. </p><p>            แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว   ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  กัสสปะ   ท่านได้บังเกิดใน</p><p>เรือนอันมีสกุล  บรรลุนิติภาวะแล้ว    ได้สดับพระธรรมเทศนาของพระศาสดา</p><p>เกิดศรัทธาบวชแล้ว  ประพฤติพรหมจรรย์ได้อย่างบริสุทธิ์  จุติจากอัตภาพนั้น</p><p>แล้ว  ไปบังเกิดในเทวโลก   จุติจากเทวโลกนั้น     ไปบังเกิดในกำเนิดนกพิราบ</p><p>อยู่ใกล้พวกภิกษุผู้อยู่ในป่า.    เขามีเมตตาจิตในหมู่ภิกษุเหล่านั้น  ได้ฟังธรรม</p><p>จุติจากอัตภาพนั้น   ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ในพุทธุปบาทกาลนี้</p><p>ได้บังเกิดในตระกูลพราหมณ์  ในกรุงกบิลพัสดุ์.   ในเวลาที่เขาอยู่ในท้องของ</p><p>มารดานั่นแหละ  มารดาได้เกิดการแพ้ท้อง  เพื่อจะอยู่ในป่า    และเพื่อคลอด</p><p>ในป่า.      การออกจากครรภ์ได้มีแก่มารดาผู้อยู่ในป่า      ตามอำนาจแห่งความ</p><p>ปรารถนานั้นแล้ว.      และพวกญาติได้เอาท่อนผ้ารับเขาผู้คลอดออกจากครรภ์</p><p>แล้ว.  เวลานั้นเป็นเวลาที่พระโพธิสัตว์ก็ได้ทรงอุบัติขึ้นแล้ว. พระราชา  ทรงมี</p><p>รับสั่งให้พวกคนนำเด็กนั้นมาแล้ว     เลี้ยงไว้ร่วมกับพระโพธิสัตว์    ลำดับนั้น</p><p>พระโพธิสัตว์    เสด็จออกสู่พระมหาภิเนษกรมณ์     ผนวชแล้ว    ทรงบำเพ็ญ</p><p>ทุกกรกิริยาตลอดเวลา  ๖  ปี   เมื่อเป็นพระพุทธเจ้าแล้ว.  นายวนวัจฉะนั้น   ไป</p><p>หาพระมหากัสสปะเลื่อมใสแล้วในโอวาของท่าน   ได้ทราบจากสำนักของท่าน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 406</p><p>ว่าพระพุทธเจ้าทรงอุบัติแล้ว     จึงไปเฝ้าพระศาสดา    ได้ฟังธรรมแล้วจึงบวช</p><p>ไม่นานนัก  ก็ได้เป็นพระอรหันต์พร้อมด้วยอภิญญา ๖.</p><p>           ท่านบรรลุพระอรหันต์แล้ว   ระลึกถึงบุรพกรรมของตน    ได้เกิดความ</p><p>โสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน</p><p>จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิมมฺหิ  ภทฺทเก   กปฺเป</strong> ดังนี้.   บรรดาบทเหล่านั้น    ใน</p><p>บทว่า      <strong>พฺรหฺมพนฺธุ    มหายโส</strong>    นี้ได้แก่    เป็นพวกพ้องคือญาติของพวก</p><p>พราหมณ์  พึงทราบว่า ในเมื่อควรจะกล่าวว่า <strong>พฺราหฺมณพนฺธุ</strong> แต่ท่านได้กล่าว</p><p>ไว้ว่า   <strong>พฺรหฺมพนฺธุ</strong>  ก็เพื่อความสะดวกแก่การประพันธ์คาถา.  ชื่อว่า <strong>มหายโส</strong>  </p><p>เพราะมียศแผ่ปกคลุมไปในโลกทั้ง  ๓  คำที่เหลือทั้งหมด    มีเนื้อความพอที่จะ</p><p>กำหนดได้โดยง่ายทีเดียวแล</p><p>                                จบอรรถกถาวนวัจฉเถราปทาน</p><p>               <strong>จูฬสุคันธเถราปทานที่  ๑๐  (๕๕๐)</strong>               </p><p>                          [๑๔๐]  ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้ามีพระ-</p><p>                นามว่า  กัสสปะผู้เป็นพงศ์พันธ์พรหม  ทรงพระยศ</p><p>                ใหญ่ประเสริฐกว่านักปราชญ์ทั้งหลาย  ได้เสด็จ</p><p>                อุบัติขึ้นแล้ว</p><p>                        พระองค์สมบูรณ์ด้วยอนุพยัญชนะ  มี</p><p>                พระลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ  มีพระ-</p><p>                รัศมีล้อมรอบข้างละวา  ประกอบด้วยข่ายรัศมี </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 407</p><p>                            <strong> ทรงยังสัตว์ให้ยินดีได้เหมือนพระจันทร์</strong></p><p><strong>        แผดแสงเหมือนพระอาทิตย์        ทำให้เยือกเย็น</strong></p><p><strong>        เหมือนเมฆ  เป็นบ่อเกิดแห่งคุณเหมือนสาคร</strong></p><p><strong>                             มีศีลเหมือนแผ่นดิน   มีสมาธิเหมือนขุน</strong></p><p><strong>        เขาหิมวันต์  มีปัญญาเหมือนอากาศ  ไม่ข้องเหมือน</strong></p><p><strong>        กับลมฉะนั้น  </strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  เราเกิดในสกุลใหญ่  มีทรัพย์และ</strong></p><p><strong>        ธัญญาหารมากมาย  เป็นที่สั่งสมแห่งรัตนะต่าง ๆ</strong></p><p><strong>        ในพระนครพาราณสี </strong></p><p><strong>                              เราได้เข้าไปเฝ้าพระองค์ผู้เป็นนายกของ</strong></p><p><strong>        โลก   ซึ่งประทับนั่งอยู่กับบริวารมากมาย  ได้สดับ</strong></p><p><strong>        อมตธรรมอันนำมาซึ่งความยินดีแห่งจิต </strong></p><p><strong>                              พระพุทธองค์ทรงพระมหาปุริส ลักษณะ</strong></p><p><strong>        ๓๒ ประการ  มีนักษัตรฤกษ์ดีเหมือนพระจันทร์</strong></p><p><strong>        ทรงสมบูรณ์ด้วยอนุพยัญชนะ      บานเหมือนต้น</strong></p><p><strong>        พระยารัง</strong></p><p><strong>                              อันข่ายคือพระรัศมีแวดวง    มีพระรัศมี </strong></p><p><strong>        รุ่งเรืองเหมือนภูเขาทอง      มีพระรัศมีล้อมรอบ </strong></p><p><strong>        ด้านละวา  มีรัศมีนับด้วยร้อยเหมือนอาทิตย์ </strong></p><p><strong>                              มีพระพักตร์เหมือนทองคำเป็นพระพิชิต </strong></p><p><strong>        มารผู้ประเสริฐ    เป็นเหมือนภูเขาอันให้เกิดความ</strong></p><p><strong>        ยินดี   มีพระหฤทัยเต็มด้วยพระกรุณา      มีพระ- </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 408</p><p>        <strong> คุณปานดังสาคร  มีพระเกียรติปรากฏแก่โลก</strong></p><p><strong>        เหมือนเขาสิเนรุซึ่งเป็นภูเขาสูงสุด  มีพระยศ  เป็น</strong></p><p><strong>        ที่ปลื้มใจ  เป็นผู้ประกอบด้วยปัญญาเช่นเดียวกับ</strong></p><p><strong>        อากาศ  เป็นนักปราชญ์</strong></p><p><strong>                             มีพระทัยไม่ข้องในที่ทั้งปวงเหมือนลม</strong></p><p><strong>        เป็นผู้นำ  เป็นที่พึ่งของสรรพสัตว์เหมือนแผ่นดิน</strong></p><p><strong>        เป็นมุนีพระองค์ที่  ๗ </strong></p><p><strong>                             อันโลกไม่เข้าไปฉาบทาได้  เหมือนปทุม</strong></p><p><strong>        ไม่ติดน้ำฉะนั้น  เป็นผู้เช่นกับกองไฟ  เผาทำลาย</strong></p><p><strong>        พวกมีวาทะผิด</strong></p><p><strong>                             พระองค์เป็นเสมือนยาบำบัดโรค  ทำให้</strong></p><p><strong>        ยาพิษคือกิเลสพินาศ  ประดับด้วยกลิ่นคือคุณ</strong></p><p><strong>        เหมือนภูเขาคันธมาทน์</strong></p><p><strong>                              เป็นนักปราชญ์ที่เป็นบ่อเกิดของคุณ  ดุจ</strong></p><p><strong>        ดังสาครเป็นบ่อเกิดแห่งรัตนะทั้งหลาย  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>        และเป็นเหมือนม้าสินธพอาชาไนย  เป็นผู้นำออก</strong></p><p><strong>        ซึ่งมลทินคือกิเลส</strong></p><p><strong>                              ทรงย่ำยีมารและเสนามารเสียได้  เหมือน</strong></p><p><strong>        นายทหารใหญ่ผู้มีชัยโดยเด็ดขาด  ทรงเป็นใหญ่</strong></p><p><strong>        เพราะรัตนะคือโพชฌงค์เหมือนพระเจ้าจักรพรรดิ</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 409</p><p>        <strong> ทรงเป็นผู้เยียวยาพยาธิคือโทสะเหมือนกับหมอ</strong></p><p><strong>        ใหญ่  ทรงเป็นศัลยแพทย์ผ่าฝีมือคือทิฏฐิ  เหมือน</strong></p><p><strong>        ศัลยแพทย์ผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  พระองค์ทรงส่องโลกให้โชติช่วง</strong></p><p><strong>        อันมนุษย์และทวยเทพ สักการะเป็นดัง พระอาทิตย์</strong></p><p><strong>        ส่องแสงสว่างให้แก่นรชน  ฉะนั้น  ทรงแสดง</strong></p><p><strong>        พระธรรมเทศนาในบริษัททั้งหลาย </strong></p><p><strong>                            พระองค์ทรงพร่ำสอนอย่างนี้ว่า  บุคคลจะ</strong></p><p><strong>        มีโภคทรัพย์มากได้  เพราะให้ทาน จะเข้าถึงสุคติ</strong></p><p><strong>        ได้เพราะศีล  จะดับกิเลสได้  เพราะภาวนา ดังนี้</strong></p><p><strong>                             บริษัททั้งหลายฟังเทศนานั้นอันให้เกิด</strong></p><p><strong>        ความแช่มชื่นมาก  ไพเราะทั้งเบื้องต้นท่ามกลาง</strong></p><p><strong>        และที่สุด  มีรสใหญ่  ประหนึ่งน้ำอมฤต  เราได้</strong></p><p><strong>        สดับพระธรรมเทศนาของพระพิชิตมาร  จึงถึง</strong></p><p><strong>        พระสุคตเจ้าสรณะ  นอบน้อมตราบเท่าสิ้นชีวิต</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  เรานั้นได้เอาของหอมมีชาติ  ๔</strong></p><p><strong>        ทาพื้นพระคันธกุฎีของพระมหามุนีเดือนหนึ่ง  ๘</strong></p><p><strong>        วัน  โดยตั้งปณิธานให้สรีระที่ปราศจากกลิ่นหอม</strong></p><p><strong>        ให้มีกลิ่นหอม  ครั้งนั้น  พระพิชิตมารได้ตรัส</strong></p><p><strong>        พยากรณ์เราผู้จะได้มีกลิ่นหอมว่า</strong></p><p><strong>                             นระใดเอาของหอมทาพื้นพระคันธกุฎี</strong></p><p><strong>        คราวเดียว  ด้วยผลของกรรมนั้น  นระนี้เกิดใน</strong></p><p><strong>        ชาติใด ๆ  จักเป็นผู้มีตัวหอมทุกชาติไป  จักเป็น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 410</p><p>        <strong> ผู้เจริญด้วยกลิ่นคือคุณ  จักเป็นผู้ไม่มีอาสวะปริ-</strong></p><p><strong>        นิพพาน</strong></p><p><strong>                            เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว  และเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  เราละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                            ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้  เราเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        อันมั่งคั่ง  เมื่อเรายังอยู่ในครรภ์มารดา  มารดา</strong></p><p><strong>        เป็นหญิงมีกลิ่นตัวหอม</strong></p><p><strong>                            และในเวลาที่เราคลอดจากครรภ์มารดา</strong></p><p><strong>        นั้น  พระนครสาวัตถีหอมฟุ้งเหมือนกับถูกอบด้วย</strong></p><p><strong>        กลิ่นตัวหอมทุกอย่าง</strong></p><p><strong>                            ขณะนั้นฝนดอกไม้อันหอมหวล  กลิ่น</strong></p><p><strong>        ทิพย์อันน่ารื่นรมย์ใจ  และธูปมีค่ามาก  หอมฟุ้ง</strong></p><p><strong>        ไป</strong></p><p><strong>                            เราเกิดในเรือนหลังใด  เรือนหลังนั้น</strong></p><p><strong>        เทวดาได้เอาธูปและดอกไม้ล้วนแต่มีกลิ่นหอม</strong></p><p><strong>        และเครื่องหอมมาอบ</strong></p><p><strong>                            ก็ในเวลาที่เรายังเยาว์  ตั้งอยู่ในปฐมวัย</strong></p><p><strong>        พระศาสดาผู้เป็นสารถีฝึกนระ  ทรงแนะนำบริษัท</strong></p><p><strong>        ของพระองค์ที่เหลือแล้ว</strong></p><p><strong>                            เสด็จมายังพระนครสาวัตถี  พร้อมด้วย</strong></p><p><strong>        พระภิกษุสงฆ์เหล่านั้นทั้งหมด   ครั้งนั้น  เราได้</strong></p><p><strong>        พบพุทธานุภาพจึงออกบวช</strong></p><p><strong>                            เราเจริญธรรม  ๔  ประการ คือ  ศีล  สมาธิ</strong> </p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 411</p><p>                ปัญญา  และวิมุตติอันยอดเยี่ยม  แล้วบรรลุธรรม</p><p>                เป็นที่สิ้นอาสวะ</p><p>                            ในคราวที่เราออกบวช  ในคราวที่เราเป็น</p><p>                พระอรหันต์  และในคราวที่เราจักนิพพาน  ได้มี</p><p>                ฝนมีกลิ่นหอมตกลงมา</p><p>                            ก็กลิ่นสรีระอันประเสริฐสุดของเรา  </p><p>                ครอบงำจันทน์อันมีค่า  ดอกจำปาและดอกอุบล</p><p>                เสีย  และเราไปในที่ใด ๆ ก็ย่อมจะข่มขี่กลิ่น</p><p>                เหล่านี้เสียโดยประการทั้งปวง  ฟุ้งไปเช่นนั้น</p><p>                เหมือนกัน</p><p>                            เราเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  ถอนภพขึ้น</p><p>                ได้หมดแล้ว  ตัดกิเลสเครื่องผูกดังช้างตัดเชือก</p><p>                แล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</p><p>                            การที่เราได้มายังสำนักของพระพุทธเจ้า</p><p>                ของเรานี้   เป็นการมาดีแล้วหนอ  วิชชา  ๓  เราบรรลุ</p><p>                แล้วโดยลำดับ  คำสอนของพระพุทธเจ้าเราได้ทำ</p><p>                เสร็จแล้ว</p><p>                            คุณวิเศษเหล่านี้คือ  ปฏิสัมภิทา  ๔  วิโมกข์</p><p>                ๘  และอภิญญา  ๖  เราทำให้แจ้งชัดแล้ว  คำสอน</p><p>                ของพระพุทธเจ้าเราได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้.</p><p>               ทราบว่า   ท่านพระจูฬสุคันธเถระได้ภาษิตคาถาเหล่านี้  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                             จบจูฬสุคันธเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 412</p><p>     <strong>๕๕๐.   อรรถกถาจูฬสุคันธเถราปทาน</strong></p><p>         พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๑๐ ดังต่อไปนี้:-</p><p>         อปทานของท่านพระจูฬสุคันธเถระ   อันมีคำเริ่มต้นว่า <strong>อิมมฺหิ  ภทฺทเก</strong></p><p><strong>กปฺเป</strong>   ดังนี้.  </p><p>          แม้พระเถระรูปนี้    ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว  ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ดูก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ  ในกาลแห่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า กัสสปะ  ท่านได้บังเกิดใน</p><p>ตระกูลซึ่งสมบูรณ์ด้วยสมบัติ    ในกรุงพาราณสี    บรรลุนิติภาวะแล้ว   ได้ฟัง</p><p>ธรรมในสำนักของพระศาสดาแล้ว    นมัสการอยู่ทุกเมื่อ   ถวายมหาทาน  นำ</p><p>เอาของหอมโดยชาติ ๔ อย่าง<sup>๑</sup>   ฉาบไล้พระคันธกุฎีพระผู้มีพระภาคเจ้าเดือน</p><p>ละ ๗ ครั้ง.    เขาได้ส่งความปรารถนาไว้ว่า     ขอให้กลิ่นหอมอย่างดียิ่ง    จง</p><p>บังเกิดแก่สรีระของข้าพระองค์ในสถานที่ที่ได้เกิดแล้วเกิดแล้วเถิด.     พระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า   ได้ตรัสพยากรณ์กะเขาแล้ว.   เขาดำรงอยู่ในตลอดอายุ   บำเพ็ญ</p><p>บุญไว้เป็นอันมาก  จุติจากอัตภาพนั้นไปบังเกิดในเทวโลก   กระทำกลิ่นสรีระ</p><p>ให้หอมฟุ้งทั่วกามาวจรโลก   จึงได้ปรากฏชื่อว่า   <strong>สุคันธเทวบุตร.</strong>    เทพบุตร</p><p>นั้น   ได้เสวยสมบัติเทวโลกแล้ว    จุติจากอัตภาพนั้น    ในพุทธุปบาทกาลนี้ได้</p><p>บังเกิดในตระกูลที่มีโภคะมากมาย.  ด้วยกลิ่นแห่งสรีระของมารดาเขา    เรือน</p><p>ทั้งสิ้นและพระนครทั้งสิ้น  ได้มีกลิ่นหอมเป็นอันเดียวกัน.  ในขณะเขาเกิดแล้ว</p><p>สาวัตถีนครทั้งสิ้น    ได้เป็นคล้ายกับผอบของหอม.  ด้วยเหตุนั้น   มารดาบิดา</p><p>จึงได้ตั้งชื่อเขาว่า  สุคันธะ.  เขาได้ถึงความเจริญวัยแล้ว.    ในคราวนั้นพระ-</p><p>๑. กลิ่นหญ้าฝรั่น  กลิ่นกฤษณา  กลิ่นกำยาน  กลิ่นบุปผชาติ  กลิ่น ๔ อย่างนี้  เรียกว่า  จตุชาติ</p><p>คันธะ  หรือเรียกว่า  จตุชาติสุคันธะ. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 413</p><p>ศาสดาได้เสด็จถึงสาวัตถี     ได้ทรงรับพระเชตวันมหาวิหาร.   นายสุคันธะนั้น</p><p>เห็นพระศาสดาพระองค์นั้นแล้ว   มีใจเลื่อมใส  บวชในสำนักของพระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้า   ไม่นานนักก็ได้บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔.  ตั้งแต่วันที่</p><p>ท่านเกิดขึ้นจนถึงปรินิพพาน   ในระหว่างนี้     กลิ่นหอมเท่านั้นฟุ้งตลบไปใน</p><p>ที่ทั้งหลายเช่นที่นอนและที่ยืนเป็นต้น.    แม้พวกเทวดาก็ยังโปรดจุณทิพย์และ</p><p>ดอกไม้หอมทิพย์ลงถวาย. </p><p>           ก็พระเถระนั้น    ครั้นได้บรรลุพระอรหัตแล้ว   ระลึกถึงบุรพกรรมของ</p><p>ตน  เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมา</p><p>แล้วในกาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า  <strong>อิมมฺหิ  ภทฺทเก    กปฺเป</strong>   ดังนี้. คำนั้น</p><p>ทั้งหมดมีเนื้อความพอที่จะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียว    เพราะมีนัยดังที่ได้กล่าว</p><p>ไว้แล้วในหนหลัง  และเพราะมีเนื้อความง่าย.   ความต่างกันแห่งบุญและความ</p><p>ต่างกันแห่งชื่ออย่างเดียวเท่านั้นเป็นความแปลกกันแล.</p><p>                         จบอรรถกถาจูฬสุคันธเถราปทาน</p><p>                           จบอรรถกถาภัททิยวรรคที่ ๕๕</p><p>                  <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>ที่   คือ</p><p>                <strong> ๑.  ลกุณกฏภัททิยเถราปทาน  ๒.  กังขาเรวตเถราปทาน  ๓.  สีวลี-</strong></p><p><strong>เถราปทาน  ๔.  วังคีสเถราปทาน  ๕.  นันทกเถราปทาน  ๖.  กาฬุทายี</strong></p><p><strong>เถราปทาน  ๗.  อภยเถราปทาน  ๘.  โลมสติยเถราปทาน    ๙.  วนวัจฉ-</strong></p><p><strong>เถราทาน  ๑๐.  จูฬสุคันธเถราปทาน  และในวรรคนี้มีคาถา  ๓๑๖  คาถา.</strong></p><p><strong>                        จบภัททิยวรรคที่  ๕๕ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 414</p><p>                                                     <strong>รวมวรรค</strong></p><p>           <strong> ๑.  กณิการวรรค   ๒.  ผลทายกวรรค   ๓.  ติณทายกวรรค  ๔.   กัจจา-</strong></p><p><strong>ยนวรรค  ๕.  ภัททิยวรรค</strong></p><p><strong>        บัณฑิตคำนวณคาถาไว้แผนกหนึ่ง  รวมได้  ๙๘๔  คาถา  และประกาศ</strong></p><p><strong>อปทานรวมได้  ๕๕๐  อปทาน  พร้อมกับอุทานคาถา  มีคาถา  รวม  ๖,๒๑๘</strong></p><p><strong>คาถา. </strong></p><p><strong>        จบพุทธาปทาน  ปัจเจกพุทธาปทาน  และเถราปทานตั้งแต่เท่านี้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 415</p><p>                              <strong>ยสวรรคที่  ๕๖</strong><sup>๑</sup></p><p>                   <strong>ยสเถราปทานที่  ๑  (๕๕๑)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระยสเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๔๑]    ครั้งเมื่อข้าพเจ้าเกิดเป็นพญานาค </strong></p><p><strong>        ได้นำพระพุทธเจ้า  พระนามว่า  สุเมธะ  พร้อม</strong></p><p><strong>        ด้วยพระภิกษุสงฆ์ผู้ดำลงสู่มหาสมุทร  สู่ภาคพื้นที่</strong></p><p><strong>        อยู่ของข้าพเจ้า  อันสำเร็จด้วยการเนรมิตเป็นอย่าง</strong></p><p><strong>        ดี  มีสระโบกขรณี  ที่เนรมิตเป็นอย่างดี  มีเสียง</strong></p><p><strong>        นกจากพรากร่ำร้องขับกล่อมอยู่.</strong></p><p><strong>                            ภพที่อยู่นั้น  มุงบังด้วยดอกมณฑารพ</strong></p><p><strong>        ด้วยดอกปทุมและดอกอุบล  นที  ก็ไหลผ่านไปใน</strong></p><p><strong>        ที่นั้น  ๆ  มีท่าขึ้นลงเป็นที่รื่นรมย์ใจ.</strong></p><p><strong>                            คลาคล่ำไปด้วยหมู่ปลาและเต่า  หมู่นก</strong></p><p><strong>        นานาพันธุ์  ก็โบยบินอยู่เบื้องบน  นกยูงและนก</strong></p><p><strong>        กะเรียนก็ร่อนร้อง  นกดุเหว่าก็ร่ำร้องซ้องสำเนียง</strong></p><p><strong>        เสนาะ.</strong></p><p><strong>                            นกเขา  นกคับแค  นกจากพราก  นก</strong></p><p><strong>        เป็ดน้ำ นกกะทา  นกสาลิกา  นกกะปูด  นก</strong></p><p><strong>        ออกก็มีอยู่ในที่นั้น. </strong></p><p>๑. วรรคนี้ในบาลีไทย  ขาดหายไป  แต่ของฉบับภาษาอื่นและอรรถกถา  จึงนำมาเพิ่ม</p><p>ให้ครบ   พร้อมทั้งเพิ่มเลขข้อต่อจากข้อ  ๑๔๐  ไปตามลำดับ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 416</p><p>                            <strong> หมู่หงส์   และนกกระเรียน   ส่งเสียงร้อง</strong></p><p><strong>        ดัง  นกแสกสีน้ำตาลก็มีมาก  ภพที่อยู่นั้น  สมบูรณ์</strong></p><p><strong>        ด้วยรัตนะทั้งประการ  เช่นแก้วมณี  แก้วมุกดา</strong></p><p><strong>        และแล้วประพาฬ.</strong></p><p><strong>                            ต้นไม้เล่า ก็สำเร็จด้วยทองทั้งสิ้น  ลำต้น </strong></p><p><strong>        ต่างก็โอนเอนไปมา   ส่องแสงแวววาวทั้งวันทั้งคืน</strong></p><p><strong>        ภพที่อยู่มีทุกสิ่งตลอดกาล.</strong></p><p><strong>                            มีนักดนตรีหญิงหกหมื่น  ขับกล่อมทั้ง</strong></p><p><strong>        เย็นทั้งเช้า  มีสตรีหนึ่งหมื่นหกพันนาง  แวดล้อม</strong></p><p><strong>        บำรุงเราตลอดการ.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้ามีจิตเลื่อมใส  มีใจเป็นสุข  ถวาย</strong></p><p><strong>        บังคมพระพุทธเจ้า  พระนามว่า  สุเมธะ  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        นายกของโลกผู้มีพระยศใหญ่นั้น  ในกาลที่พระ-</strong></p><p><strong>        องค์เสด็จออกจากภพของข้าพเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ครั้นข้าพเจ้าถวายบังคมพระสัมพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        แล้ว  ทูลนิมนต์พระองค์  พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์</strong></p><p><strong>        พระสุเมธพุทธเจ้าผู้จอมปราชญ์   ผู้เป็นนายกของ</strong></p><p><strong>        โลก  พระองค์นั้น  ทรงรับนิมนต์แล้ว.</strong></p><p><strong>                            ครั้นแล้ว    ทรงแสดงธรรมถลาแก่ข้าพ-</strong></p><p><strong>        เจ้า   ข้าพเจ้าได้ส่งพระมหามุนีเสด็จกลับแล้ว</strong></p><p><strong>        ถวายบังคมพระสัมพุทธเจ้าแล้ว   จึงกลับเข้าสู่ภพ</strong></p><p><strong>        ของข้าพเจ้า.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 417</p><p>                            <strong> ข้าพเจ้า  บอกกับบริวารชนทั้งหมดที่</strong></p><p><strong>        กำลังประชุมกันอยู่  ณ  ที่นั้นว่า  ในเวลาเช้าวัน</strong></p><p><strong>        รุ่งขึ้น  พระพุทธเจ้าจักเสด็จมายังภพของเรา.</strong></p><p><strong>                           พวกเราเหล่าใด  ทั้งที่อยู่ในสำนักของ</strong></p><p><strong>        พระองค์แม้พวกเราเหล่านั้น  ไม่ใช่จะได้ลาภโดย</strong></p><p><strong>        ง่ายนัก  จึงพวกเราจักบูชาพระพุทธเจ้า  ผู้ประ-</strong></p><p><strong>        เสริฐ  ผู้เป็นพระศาสดา. </strong></p><p><strong>                            เมื่อเรา  จัดตั้งภัตตาหารและน้ำฉันเสร็จ</strong></p><p><strong>        แล้ว  จึงไปกราบทูลภัตกาล  พระพุทธเจ้า  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        นายกของโลกพร้อมด้วยพระภิกษุสงฆ์ผู้ชำนาญ</strong></p><p><strong>        ในฤทธิ์จำนวนหนึ่งแสนรูป  จะเสด็จเข้ามาแล้ว.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าได้ทำการต้อนรับพระองค์  ด้วย</strong></p><p><strong>        การประโคมด้วยดนตรีเครื่องห้า  พระองค์  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        บุรุษสูงสุด  ประทับนั่งบนตั่งอันสำเร็จด้วยทองคำ</strong></p><p><strong>        ล้วน.</strong></p><p><strong>                            ได้มีการมุงบังในเบื้องบน  ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        อาสนะสำเร็จด้วยทองทั้งนั้น  พัดวีชนี  ก็พัด  </strong></p><p><strong>        โบกพระองค์ผู้ไม่มีใครยิ่งกว่า  พร้อมด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        ภิกษุสงฆ์.</strong></p><p><strong>                            ได้อังคาส  พระพุทธองค์  พร้อมด้วย</strong></p><p><strong>        พระภิกษุสงฆ์  ให้อิ่มหนำ  ด้วยข้าวและน้ำอัน</strong></p><p><strong>        เพียงพอ  แล้วได้ถวายคู่ผ้าแด่พระองค์  และพระ-</strong></p><p><strong>        ภิกษุสงฆ์องค์ละคู่. </strong>    </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 418</p><p>                             <strong> พระสุเมธพุทธเจ้า  พระองค์นั้น  ผู้ควร</strong></p><p><strong>        รับเครื่องบูชา  ประทับนั่งในท่ามกลางพระภิกษุ</strong></p><p><strong>        สงฆ์แล้ว  จะตรัสพระดำรัส  จึงตรัสพระคาถา</strong></p><p><strong>        เหล่านี้  ว่า </strong></p><p><strong>                              บุคคลใด  อังคาสเราด้วยข้าวและน้ำ ให้</strong></p><p><strong>        เราเหล่านี้ทั้งหมดอิ่มพอแล้ว  เราจะสรรเสริญผู้นั้น</strong></p><p><strong>        พวกท่านจงฟังเรากล่าวเถิด.</strong></p><p><strong>                              ตลอดกาล  ๑,๘๐๐  กัป  ผู้นั้น  จักชื่นชม</strong></p><p><strong>        ยินดีอยู่ในเทวโลก  จักชื่นชมอยู่ในความเป็น</strong></p><p><strong>        พระราชา  ๑,๐๐๐  ครั้ง  แล้วจักเป็นพระเจ้าจักร-</strong></p><p><strong>        พรรดิ.</strong></p><p><strong>                              เมื่ออุบัติในกำเนิดใด ก็อุบัติแต่ในกำเนิด</strong></p><p><strong>        เทวดาและมนุษย์เท่านั้น  เครื่องมุงบังอันสำเร็จ</strong></p><p><strong>        ด้วยทองล้วน ก็จักกั้นอยู่เบื้องบนเขา.</strong></p><p><strong>                              ในกัปที่สามหมื่น  พระมหาบุรุษ  พระ-</strong></p><p><strong>        นามว่า  โคตมะ  โดยพระโคตร  จักทรงสมภพใน</strong></p><p><strong>        พระราชวงศ์แห่งพระเจ้าโอกกากราช  จักเป็น</strong></p><p><strong>        พระศาสดาในโลก.</strong></p><p><strong>                              เขาจักเป็นทายาทในธรรมของพระองค์</strong></p><p><strong>        จักเป็นพระโอรส  โดยธรรมเนรมิต  เพราะกำหนด</strong></p><p><strong>        รู้อาสวะทั้งสิ้นแล้ว  จักเป็นผู้ไม่มีอาสวะปรินิพ-</strong></p><p><strong>        พาน.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 419</p><p>                            <strong> เมื่อเขานั่งในท่ามกลางพระภิกษุสงฆ์  </strong></p><p><strong>        เขาจักบรรลือสีหนาท  มนุษย์ทั้งหลาย   จักสร้าง</strong></p><p><strong>        ฉัตรเบื้องบนจิตกาธารแล้วฌาปนกิจบนจิตการธาร</strong></p><p><strong>        ภายใต้ฉัตร. </strong></p><p><strong>                            สามัญผลเกิดขึ้นแก่ข้าพเจ้าโดยลำดับ</strong></p><p><strong>        บรรดากิเลสทั้งหลาย   ข้าพเจ้าได้เผาหมดสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        เมื่ออยู่ในเรือนยอด  หรือโคนต้นไม้     ข้าพเจ้าก็</strong></p><p><strong>        ไม่มีความหวาดกลัวเลย.</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่สามหมื่น    ข้าพเจ้า    ได้ถวาย</strong></p><p><strong>        ทานใดไว้ในกาลนั้น        เพราะทานนั้นในกาลนี้</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้ามิได้รู้จักทุคติเลย     อันนี้เป็นผลของการ</strong></p><p><strong>        ถวายทานทั้งสิ้น.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าเผากิเลสทั้งหลายหมดสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        ภพทั้งหลาย   ข้าพเจ้าถอนขึ้นแล้ว    ข้าพเจ้าตัด</strong></p><p><strong>        เครื่องผูกพันขาดสิ้นแล้ว     เสมือนช้างตัดเครื่อง</strong></p><p><strong>        ผูกออกแล้วฉะนั้น  ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าได้เป็นผู้มาดีแล้วแล     ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ได้บรรลุวิชชาสามในสำนักของพระพุทธเจ้า  ของ</strong></p><p><strong>        เรา   คำสอนของพระพุทธเจ้า ข้าพเจ้าได้กระทำ</strong></p><p><strong>        เสร็จแล้ว.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 420</p><p>                             <strong> ปฏิสัมภิทา  ๔  วิโมกข์  ๘  อภิญญา  ๖</strong></p><p><strong>             ข้าพเจ้าได้กระทำให้แจ้งชัดแล้ว  คำสอนของ</strong></p><p><strong>                        พระพุทธเจ้า    ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า  ท่านพระยสเถระ  ได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วยประการฉะนี้ </p><p>แล.</p><p>                                    จบยสเถราปทาน </p><p>                    </p><p>                              <strong>ยศวรรคที่ ๕๖</strong></p><p>               <strong>๕๕๑.อรรถกถาสเถราปทาน</strong></p><p>          พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๑  แห่งวรรคที่  ๕๖  ดังต่อไปนี้:- </p><p>          อปทานของท่านพระยสเถระ  มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>มหาสนุทฺท   โอคฺคยฺห</strong></p><p>ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์</p><p>ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น ๆ</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า <strong>สุเมธะ</strong>  ท่านได้เป็นนาคราชผู้มี</p><p>อานุภาพมาก     ได้นำภิกษุสงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็นประมุขไปยังภพของตนแล้ว</p><p>ได้ถวายมหาทาน.   ได้ถวายไตรจีวรที่มีค่ามากให้พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงครอง</p><p>ได้ถวายคู่แห่งผ้า    และเครื่องสมณบริขารทั้งปวงอันมีค่ามากกะพระภิกษุรูปละ</p><p>คู่.  ด้วยบุญกรรมอันนั้น   เขาได้ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ในกาล</p><p>แห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า <strong>สิทธัตถะ</strong> ได้เกิดเป็นบุตรเศรษฐี   นำเอา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 421</p><p>รัตนะ  ๗  ประการบูชารอบต้นมหาโพธิ์.  ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระ-</p><p>นามว่า   <strong> กัสสปะ</strong>  ได้บวชแล้วในพระศาสนา ได้บำเพ็ญสมณธรรม.  ด้วยความ</p><p>ประพฤติอย่างนี้เขาจึงได้ท่องเที่ยวไปในเฉพาะแต่สุคติอย่างเดียว    ในกาลแห่ง</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าของเราทั้งหลาย  เป็นบุตรของเศรษฐีผู้มีสมบัติมาก   ในกรุง</p><p>พาราณสี   ได้บังเกิดในท้องของธิดาเศรษฐี  ชื่อนางสุชาดา  ผู้ถวายข้าวปายาส</p><p>ผสมน้ำมันแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า  ว่าถึงชื่อ  เขาชื่อว่า  <strong> ยสะ</strong>   เป็นผู้ละเอียดอ่อน </p><p>อย่างยิ่ง    ยสะนั้นมีปราสาท  ๓  หลัง  คือ  หลังหนึ่ง    สำหรับอยู่ในฤดูหนาว</p><p>หลังหนึ่งสำหรับอยู่ในฤดูร้อน  หลังหนึ่งสำหรับอยู่ในฤดูฝน.  เขาอยู่ในปราสาท</p><p>ฤดูฝน   ตลอด ๔  เดือนในฤดูฝน  มีนักดนตรีสตรีล้วนบำเรออยู่.   มิได้ลงมา</p><p>ยังพื้นปราสาทชั้นล่างเลย.     เขาอยู่บนปราสาทประจำฤดูหนาวตลอด  ๘  เดือน</p><p>ปิดบานประตูหน้าต่างอย่างสนิทดี    อยู่ประจำบนปราสาทนั้นนั่นแล.    เขาอยู่</p><p>บนปราสาทประจำฤดูร้อน       อันสมบูรณ์ด้วยบานประตูและหน้าต่างมากมาย</p><p>อยู่ประจำบนปราสาทนั้นนั่นแล.     กิจการงานที่เกี่ยวกับการนั่งเป็นต้น      บน</p><p>ภาคพื้นไม่มี  เพราะมือและเท้าของเขาละเอียดอ่อน.   เขาลาดพื้นให้เต็มไปด้วย</p><p>ปุยนุ่นและปุยงิ้วเป็นต้นแล้ว  จึงทำการงานบนหมอนที่รองพื้นนั้น .   เมื่อความ </p><p>เพียบพร้อมด้วยกามคุณทั้ง  ๕  กำลังบำเรอขับกล่อมอยู่    ยสกุลบุตรนอนหลับ</p><p>ก่อนเขา     คล้ายเทวบุตรผู้อยู่ในเทวโลกอย่างนั้นแล     แม้เมื่อพวกบริวารชน</p><p>นอนหลับ.  และประทีปน้ำมันยังลุกโพลงอยู่ตลอดราตรี. ครั้นต่อมา  ยสกุลบุตร</p><p>ตื่นก่อนเขาทั้งหมด  ได้พบเห็นบริวารชนของตนนอนหลับใหล    บางนางก็มี</p><p>พิณอยู่ที่รักแร้    บางนางก็มีตระโพนอยู่ที่ข้างลำคอ    บางนางก็มีเปิงมางอยู่ที่</p><p>รักแร้   บางนางก็สยายผม   บางพวกก็มีน้ำลายไหล    บางพวกก็บ่นเพ้อละเมอ</p><p>บางพวกก็นอนแบมือคล้ายซากศพในป่าช้า   ครั้นได้มองเห็นแล้ว    โทษจึงได้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 422</p><p>ปรากฏชัดแก่ยสกุลบุตรนั้น    จิตเบื่อหน่ายแล้วมีความดำรงมั่น.   ลำดับนั้นแล</p><p>ยสกุลบุตร   จึงได้เปล่งอุทานว่า   ผู้เจริญทั้งหลาย   ที่นี่วุ่นวายหนอ   ผู้เจริญ</p><p>ทั้งหลาย  ที่นี่ขัดข้องหนอ. </p><p>           ลำดับนั้นแล     ยสกุลบุตรจึงสวมรองเท้าทองคำ       เข้าไปยังประตู</p><p>นิเวศน์  พวกอมนุษย์เปิดประตูแล้วด้วยคิดว่า   ใคร ๆ  อย่าทำอันตรายแก่ยส-</p><p>กุลบุตร  เพื่อจะได้ออกจากเรือนบวช  ดังนี้.  ลำดับนั้นแล   ยสกุลบุตรจึงเข้า</p><p>ไปยังประตูพระนคร    พวกอมนุษย์เปิดประตูแล้วด้วยคิดว่า    ใคร ๆ  อย่าทำ</p><p>อันตรายแก่ยสกุลบุตร  เพื่อจะได้ออกจากเรือนไปบวชดังนี้.   ลำดับนั้น    ยส-</p><p>กุลบุตร  จึงได้เข้าไปยังป่าอิสิปตนมฤคทายวันแล.       </p><p>            ก็ในสมัยนั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้า     เสด็จลุกขึ้นในเวลาเช้ามืด</p><p>เสด็จจงกรมในเวลาจงกรม.    พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทอดพระเนตรเห็นยสกุล-</p><p>บุตรแต่ไกลเทียว    ครั้นได้ทอดพระเนตรเห็นแล้ว     จึงเสด็จลงจากที่จงกรม</p><p>ประทับนั่งบนบัญญัตตาอาสน์.    ลำดับนั้นแล  ยสกุลบุตร  ได้เปล่งอุทานในที่</p><p>ไม่ไกลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า    ผู้เจริญทั้งหลาย     ที่นี่วุ่นวายหนอ     ผู้เจริญ </p><p>ทั้งหลาย   ที่นี่ขัดข้องหนอ  ดังนี้.</p><p>            ลำดับนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้ตรัสกะยสกุลบุตรนั้นว่า   ยสะ</p><p>ที่นี่แลไม่วุ่นวาย    ที่นี่ไม่ขัดข้อง   ยสะ   เธอจงมานั่งเถิด   เราจักแสดงธรรม</p><p>ให้เธอฟัง.    ลำดับนั้นแล    ยสกุลบุตร    ดีใจร่าเริงว่า     เราได้ยินว่าที่ไม่</p><p>วุ่นวาย    ที่นี่ไม่ขัดข้องดังนี้แล้ว   ดีใจ   ถอดรองเท้าทองคำออกแล้ว   เข้าไป</p><p>เฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า     ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้วจงถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>แล้ว  ก็นั่ง  ณ  ที่สมควรข้างหนึ่ง. พระผู้มีพระภาคเจ้า  ได้ตรัสแสดงอนุปุพพิกถา</p><p>คือ ทานกถา ศีลกถา สัคคกถา โทษของกามทั้งหลาย  ความต่ำช้าคือสังกิเลส </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 423</p><p>แล้วทรงประกาศอานิสงส์ในเนกขัมมะ  แก่ยสกุลบุตรผู้นั่งแล้ว  ณ  ส่วนข้างหนึ่ง</p><p>แล้วแล.  ในคราวที่พระผู้มีพระภาคเจ้า    ได้ทรงทราบถึงยสกุลบุตรนั้นว่า  มี</p><p>จิตสมควร    มีจิตอ่อนโยน    มีจิตปราศจากนิวรณ์   มีจิตร่าเริง  มีจิตแจ่มใส</p><p>จึงได้ทรงประกาศพระธรรมเทศนาที่พระพุทธเจ้าทั้งหลายทรงยกขึ้นแสดงเอง</p><p>อันได้แก่  ทุกข์   สมุทัย   นิโรธ    และมรรค.    จิตอันปราศจากธุลี    จิตอัน</p><p>ปราศจากมลทิน    คือธรรมจักษุได้เกิดขึ้นแก่ยสกุลบุตร  ณ  ที่นั่งนั้นนั่นเองว่า</p><p>สิ่งใดสิ่งหนึ่ง  มีเหตุเป็นแดนเกิด    สิ่งนั้นทั้งหมดล้วนมีความดับเป็นธรรมดา</p><p>เปรียบเหมือนผ้าอันบริสุทธิ์ สะอาดปราศจากจุดดำ     พึงควรรับน้ำย้อมที่ดีได้</p><p>ทันที. </p><p>            ลำดับนั้นแล    มารดาของยสกุลบุตรนั้น ไปยังปราสาท    มองไม่เห็น</p><p>ยสกุลบุตร  จึงเข้าไปหาท่านเศรษฐีคหบดี   พอเข้าไปหาแล้วจึงกล่าวกะท่าน</p><p>เศรษฐีคฤหบดีนั่นว่า   ท่านคฤหบดี  ยสะ  บุตรของท่านไม่เห็นปรากฏ.  ลำดับ</p><p>นั้นแล  ท่านเศรษฐีคหบดี    จึงส่งพวกทูตม้าเร็วไปทั้ง  ๔  ทิศแล้ว     ตนเอง</p><p>ก็เข้าไปยังป่าอิสิปตนมฤคทายวัน.    ท่านเศรษฐีคฤหบดี     ได้พบแต่รองเท้า</p><p>ทองคำถอดไว้  ครั้นเห็นแล้ว  จึงได้ติดตามเข้าไป.   พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้</p><p>ทอดพระเนตรเห็นเศรษฐีคฤหบดี    ผู้มาแต่ที่ไกลทีเดียว    ครั้น ได้ทอดพระ-</p><p>เนตรเห็นแล้ว      พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงมีพระดำริว่า   ไฉนหนอ  เราพึง</p><p>แสดงฤทธิ์ให้เศรษฐีคฤหบดีผู้นั่งอยู่แล้วในที่นี้มองไม่เห็นยสกุลบุตรผู้นั่งอยู่</p><p>แล้วในที่นี่   ดังนี้.    ลำดับนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้า    จึงได้แสดงฤทธิ์อย่าง</p><p>พระดำริแล้ว.   ลำดับนั้น     เศรษฐีคฤหบดี   จึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>ครั้นแล้วได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    พระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า    ได้เห็นยสกุลบุตรบ้างไหม    พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า   ท่าน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 424</p><p>คฤหบดี   เชิญนั่งก่อน  ท่านนั่งแล้วในที่นี้     ก็จึงได้เห็นยสกุลบุตรผู้นั่งอยู่</p><p>แล้วในที่นี้  ต่อมาเศรษฐีคฤหบดี  คิดว่า  นัยว่าเรานั่งแล้วในที่นี้เท่านั้น  จัก</p><p>ได้เห็นยสกุลบุตรผู้นั่งอยู่แล้วในที่นี้เป็นแน่  ดังนี้แล้ว    จึงร่าเริงดีใจ   ถวาย</p><p>บังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า  นั่ง  ณ   ที่สมควรข้างหนึ่งแล้ว.   พระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>ได้ทรงแสดงอนุปุพพิกถาแก่เศรษฐีคฤหบดีผู้นั่งอยู่แล้ว  ณ   ที่สมควรนั้นแลฯลฯ</p><p>ท่านเศรษฐีคฤหบดี  เป็นผู้มีความเชื่อในคำสั่งสอนของพระศาสดา   โดยมิต้อง</p><p>อาศัยผู้อื่นเป็นปัจจัย   ได้กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า  ข้าแต่พระองค์</p><p>ผู้เจริญ  พระดำรัสน่ายินดียิ่งนัก     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    พระดำรัสน่ายินดี </p><p>ยิ่งนัก  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ   เปรียบเหมือนบุคคลหงายของที่คว่ำ   เปิดของ</p><p>ที่ปิด    บอกทางแก่คนหลงทาง    หรือจุดไฟให้สว่างไสวในที่มืด    ด้วยคิดว่า</p><p>รูปทั้งหลาย  ย่อมปรากฏแก่คนนัยน์ตาดี   ดังนี้ฉันใด    พระผู้มีพระภาคเจ้าก็</p><p>ฉันนั้นเช่นกัน    ทรงแสดงประกาศธรรมโดยอเนกปริยายแล้วแล.   ข้าแต่พระ-</p><p>องค์ผู้เจริญ  ข้าพระองค์ขอถึงพระผู้มีพระภาคเจ้า  พระธรรมเจ้า  และพระภิกษุ</p><p>สงฆ์ว่าเป็นสรณะ      ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าจงทรงจำข้าพระองค์ว่าเป็นอุบาสก</p><p>ตั้งแต่วันนี้เป็นต้น ไป   ข้าพระองค์ขอถึงสรณะจนตลอดชีวิต.  ท่านเศรษฐีนั้น </p><p>ได้เป็นอุบาสก (ผู้กล่าวถึงสรณะ ๓) คนแรกในโลกแล.</p><p>           ลำดับนั้นแล      เมื่อพระศาสดาทรงแสดงธรรมแก่บิดาของยสกุลบุตร</p><p>ยสกุลบุตรได้พิจารณาถึงภูมิธรรมตามที่คนเห็นแล้ว   ตามที่ตนทราบแล้ว   จิต</p><p>หลุดพ้นจากอาสาวะทั้งหลายเพราะไม่ยึดมั่น.     ลำดับนั้นแล     พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าได้ทรงมีพระดำริว่า   เมื่อเราแสดงธรรมแก่บิดาของยสกุลบุตร  ยสกุล-</p><p>บุตรก็พิจารณาถึงภูมิธรรมตามที่ตนเห็นแล้ว  ตามที่ตนทราบแล้ว   จิตหลุดพ้น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 425</p><p>แล้วจากอาสวะทั้งหลายเพราะไม่ยึดมั่น      ยสกุลบุตรไม่สมควรเวียนมา  เพื่อ</p><p>ความเป็นคนเลว     เพื่อบริโภคกามคุณ     เหมือนคนครองเรือนในกาลก่อน</p><p>ถ้ากระไรเราพึงระงับอิทธาภิสังขารนั้นเสีย. </p><p>           ลำดับนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้า  จึงได้ทรงระงับอิทธาภิสังขารนั้นเสีย</p><p>ท่านเศรษฐีคฤหบดีได้เห็นแล้วซึ่งยสกุลบุตรผู้นั่งอยู่แล้วแล   ครั้นได้เห็นแล้ว</p><p>จึงได้กล่าวกะยสกุลบุตรนั้นว่า  พ่อยสะเอ๋ย !    มารดาของเจ้า   กำลังได้ประสบ</p><p>ความเศร้าโศกปริเทวนาการมาก   เจ้าจงให้ชีวิตแก่มารดาเถิด.    ลำดับนั้นแล</p><p>ยสกุลบุตรได้แลดูพระผู้มีพระภาคเจ้า.   ลำดับนั้น   พระผู้มีพระภาคเจ้า    ได้</p><p>ตรัสกะท่านเศรษฐีคฤหบดีนั้นว่า  ท่านคฤหบดี    ท่านจะสำคัญยสกุลบุตรนั้น</p><p>อย่างไรธรรมที่ยสกุลบุตรได้เห็นแล้ว  ได้ทราบแล้ว ด้วยเสกขญาณ  ด้วยเสกข-</p><p>ทัสสนะเหมือนกับท่าน  เมื่อยสกุลบุตรนั้น     พิจารณาถึงภูมิธรรมตามที่ตน</p><p>เห็นแล้ว  ตามที่ตนทราบแล้ว  จิตก็หลุดพ้นจากอาสวะทั้งหลายเพราะไม่ยึดมั่น</p><p>เขาเป็นผู้สมควรเพื่อจะเวียนมาเพื่อความเป็นคนเลว    เพื่อบริโภคกามคุณ</p><p>เหมือนคนครองเรือนในกาลก่อนอย่างนั้นหรือ.  ท่านเศรษฐีกราบทูลว่า   มิใช่</p><p>อย่างนั้น    พระเจ้าข้า.  พระศาสดาตรัสว่า  ดูก่อนคฤหบดี   ธรรมที่ยสกุลบุตร</p><p>ได้เห็นแล้ว   ได้ทราบแล้วด้วยเสกขญาณ  ด้วยเสกขทัสสนะ    เหมือนกับท่าน</p><p>แต่เมื่อยสกุลบุตรนั้น     ได้พิจารณาถึงภูมิธรรมตามที่ตนเห็นแล้ว    ตามที่คน</p><p>ทราบแล้ว  จิตก็หลุดพ้นแล้วจากอาสวะทั้งหลายเพราะไม่ยึดมั่น     ท่านคฤหบดี</p><p>ยสกุลบุตรแล     เป็นผู้ไม่สมควรเวียนมาเพื่อความเป็นคนเลว     เพื่อบริโภค</p><p>กามคุณ    เหมือนกับคนครองเรือน    ในกาลก่อนเลย.    ท่านเศรษฐีคหฤบดี</p><p>ได้กราบทูลว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญเป็นลาภของยศกุลบุตรแล้วหนอ   ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ   ยสกุลบุตรได้ดีแล้วหนอ    จิตของยสกุลบุตรหลุดพ้นแล้วจาก</p><p>อาสวะทั้งหลาย  เพราะไม่ยึดมั่น  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  ขอพระผู้มีพระภาคเจ้า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 426</p><p>จงทรงรับนิมนต์เสวยภัตตาหาร  ในวันพรุ่งนี้  โดยมียสกุลบุตรเป็นปัจฉาสมณะ</p><p>เถิด.    พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงรับนิมนต์โดยดุษณีภาพแล้ว.    ลำดับนั้นแล</p><p>ท่านเศรษฐีคฤหบดี  ทราบว่าพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงรับนิมนต์แล้ว   จึงลุกขึ้น</p><p>จากที่นั่งถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า  กระทำประทักษิณแล้วหลีกไป.  ลำดับ</p><p>นั้นแล  ยสกุลบุตร  เมื่อเศรษฐีคฤหบดีหลีกไปไม่นาน  ก็ได้กราบทูลกะพระ-</p><p>ผู้มีพระภาคเจ้าด้วยคำนี้ว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ     ข้าพระองค์พึงได้บรรพชา</p><p>อุปสมบทในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้าเถิด.  พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า  จง</p><p>เป็นภิกษุมาเถิด  แล้วได้ตรัสว่า    ธรรมเรากล่าวไว้ดีแล้ว   จงประพฤติพรหม- </p><p>จรรย์   เพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบเถิด.    พระวาจานั้นแลได้เป็นอุปสมบท </p><p>ของท่านผู้มีอายุนั้น.</p><p>            ก็ครั้นท่านเป็นพระอรหันต์แล้ว     เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประ-</p><p>กาศเรื่องราวที่ตนได้เคยประพฤติมาแล้วในกาลก่อน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>มหาสมุทฺท  โอคฺคยฺห</strong>   ดังนี้ .</p><p>            บรรดาบทเหล่านั้น   บทว่า <strong>สมุทฺท</strong>   มีความหมายว่า  ชื่อว่า <strong>สมุทร</strong></p><p>เพราะอันบุคคลพึงแสดงชี้ด้วยดี    ด้วยแหวนตรา    อีกความหมายหนึ่งชื่อว่า</p><p><strong>สมุทร</strong>   เพราะผุดขึ้น   กระเพื่อม   ชำระด้วยดี   คือทำเสียงครั่นครื้น    ย่อม</p><p>เคลื่อนไหวเป็นลูกคลื่น,  สมุทรนั้นด้วย  ใหญ่ด้วย ชื่อว่า <strong>มหาสมุทร</strong>  ซึ่งมหา-</p><p>สมุทรนั้น .  บทว่า  <strong>โอคฺคยฺห</strong>  ความว่า  จมลงแล้ว   เข้าไปภายในคือเข้าไป</p><p>ภายในมหาสมุทรนั้น  ก็คำว่า  <strong>โอคฺคยฺห</strong>  ความว่าไหลท่วมเข้าไปในภายในคือ</p><p>ไหลเข้าไปภายในมหาสมุทรนั้น .    บทนั้นพึงทราบว่าเป็นทุติยาวิภัตติ    ลงใน</p><p>อรรถแห่งฉัฏฐีวิภัตติ.   บทว่า  <strong>ภวน  เม  สุมาปิต</strong>   ความว่า  ชื่อว่า <strong>ภวนะ</strong>  เพราะ</p><p>เป็นที่มี   ที่เกิด  ที่อยู่อาศัย   คือ  เป็นที่เลี้ยงชีวิตอยู่ด้วยอิริยาบถ  ๔   ในที่อยู่</p><p>นั้น    วิมานนั้นเป็นของเรา  ปราสาทนั้นคือนครที่เราสร้างไว้แล้วเป็นอย่างดี </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 427</p><p>ด้วยเรือนยอดมีปราการ  ๕  แห่ง  หมายความว่า  สร้างเป็นอย่างดีด้วยกำลังของ</p><p>ตน.  บทว่า <strong>สุนิมฺมิตา   โปกฺขรณี</strong>    ความว่า  ชื่อว่า <strong>โปกขรณี</strong>   เพราะเป็นสระ</p><p>ใหญ่ดี  ถึง  ไป  เป็นไป  สร้างไว้แล้วโดยครู่เดียว  อธิบายว่า   เพราะสร้างให้</p><p>มีพร้อมด้วย  ปลา  เต่า  ดอกไม้  ทราย  ท่าลง   และน้ำหวานเป็นต้น.   บทว่า</p><p><strong>จกฺกวากูปกูชิตา</strong>   เชื่อมความว่า    สระโปกขรณีนั้นมีนกจากพราก  ไก่ป่า  และ</p><p>หงส์  เป็นต้นร้องกึกก้องบันลือเสียง.  เบื้องหน้าต่อแต่นี้ไป   การพรรณนาถึง </p><p>แม่น้ำ  ป่า  สัตว์ปีกชนิดสองเท้าและสี่เท้า   การได้พบเห็นพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>พระนามว่า  <strong>สุเมธะ</strong>   และการนิมนต์แล้ว   ถวายทานตามลำดับแด่พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าพระนามว่า สุเมธะ ทุกประเด็นบัณฑิตพอจะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียว. </p><p>           ในบทว่า      <strong>โลกาหุติปฏิคฺคห</strong>  นี้   มีความหมายว่า    เครื่องบูชาและ</p><p>สักการะในโลก   เรียกว่า     <strong>โลกาหุติ</strong>    พระผู้มีพระภาคเจ้าย่อมทรงรับเครื่อง</p><p>บูชาและสักการะของชาวโลก  คือ  กามโลก,    รูปโลกอรูปโลก  เพราะเหตุนั้น</p><p>จึงรวมเรียกว่า    <strong>โลกาหุติปฏิคฺคห</strong>    อธิบายว่า    ซึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระ-</p><p>นามว่า    <strong>สุเมธะ.</strong>   เรื่องราวเกี่ยวกับการประทานพยากรณ์    และการบรรลุพระ-</p><p>อรหัตผลที่เหลือ  บัณฑิตพอจะกำหนดรู้ได้โดยง่ายทีเดียว.</p><p>                                 จบอรรถกถายสเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 428</p><p>              <strong>นทีกัสสปเถราปทานที่  ๒  (๕๕๒)</strong></p><p>        <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระนทีกัสสปเถระ</strong></p><p>                           [๑๔๒]  ข้าพเจ้าปฏิเสธความเป็นผู้มียศ </p><p>                สูงแล้ว บวชเป็นดาบส  ถือเอาผลมะม่วงสุกอัน</p><p>                มีรสเลิศ  ถวายแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า  พระนาม</p><p>                ว่า  ปทุมุตตระ  ผู้เป็นใหญ่ที่สุดในโลก  ผู้คงที่</p><p>                ผู้เป็นพระศาสดา  ซึ่งกำลังเสด็จจาริกไป  เพื่อ</p><p>                บิณฑบาต.</p><p>                           ด้วยกรรมนั้น  ข้าพเจ้าได้อุปบัติเป็น</p><p>                จอมเทวดา  เป็นนราสพ  ผู้เป็นใหญ่ในโลก  ได้</p><p>                ดำรงตำแหน่งอันมั่นคง  ครั้นละโลกนั้นแล้ว  ก็</p><p>                เป็นผู้มีชัยในเบื้องหน้า.</p><p>                           ในแสนกัปแต่กัปนี้  ข้าพเจ้าได้ถวาย</p><p>                ผลไม้ใดไว้  ในครั้งนั้น  ด้วยการถวายผลไม้นั้น</p><p>                ข้าพเจ้าไม่รู้จักทุคติเลย  อันนี้เป็นผลแห่งการ</p><p>                ถวายผลไม้อันมีรสเลิศ.</p><p>                           ข้าพเจ้า  ได้เผากิเลสทั้งหลายชิ้นแล้ว</p><p>                ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</p><p>                           ข้าพเจ้าได้เป็นผู้มาดีแล้วแล  คำสอน</p><p>                ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 429</p><p>                                           <strong> ปฏิสัมภิทา  ๔  ฯลฯ  คำสอนของพระพุทธ-</strong></p><p><strong>              เจ้า     ข้าพเจ้าได้ทำเสร็จแล้ว.        </strong>                </p><p>           ทราบว่า   ท่านพระนทีกัสสปเถระ     ได้กล่าวคาถาเหล่านี้ไว้    ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                    จบนทีกัสสปเถราปทาน </p><p>     <strong>๕๕๒.   อรรถกถานทีกัสสปเถราปทาน</strong></p><p>          พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๒  ดังต่อไปนี้:-</p><p>          อปทานของท่านพระนทีกัสสปเถระ    มีคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุตฺตรสฺส</strong></p><p><strong>ภวคโต</strong>  ดังนี้.</p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว   ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิด</p><p>ในเรือนอันมีสกุล  บรรลุนิติภาวะแล้ว    วันหนึ่งได้มองเห็นพระศาสดาเสด็จไป</p><p>บิณฑบาตแล้ว   มีใจเลื่อมใส  ได้น้อมถวายผลมะม่วงผลหนึ่ง   มีสีดุจมโนศิลา</p><p>ซึ่งบังเกิดผลครั้งแรก    ของต้นมะม่วงที่ตนเองปลูกไว้.    ด้วยบุญกรรมอันนั้น</p><p>เขาจึงท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษย์โลก   ในพุทธุปบาทกาลนี้    ได้บังเกิด</p><p>เป็นน้องชายของท่านอุรุเวลกัสสปะ.   ในตระกูลพราหมณ์   ในแคว้นมคธะ  ไม่</p><p>ปรารถนาอยู่เป็นฆราวาส     เพราะมีอัธยาศัยเพื่อออกจากทุกข์     จึงบวชเป็น</p><p>พระดาบสได้พร้อมกับพวกพระดาบสจำนวน  ๓๐๐  คน   ช่วยกันสร้างอาศรม </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 430</p><p>อยู่ใกล้ฝั่งแม่น้ำเนรัญชรา.  ได้มีสมัญญาว่า นทีกัสสปะ  เพราะอาศัยอยู่ใกล้ฝั่ง</p><p>แม่น้ำ     และเพราะมีโคตรว่ากัสสปะ.     พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงประทานอุป-</p><p>สมบท    ด้วยความเป็นเอหิภิกขุแก่เขาพร้อมทั้งบริษัทด้วย.     นทีกัสสปะนั้น</p><p>ดำรงอยู่ในพระอรหัต     ด้วยพระธรรมเทศนาอาทิตตปริยายสูตรของพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า  ณ  คยาสีสประเทศ. </p><p>          ในเรื่องนั้น    มีอนุปุพพิกถาดังต่อไปนี้ :-   พระศาสดาทรงประทาน</p><p>อนุญาตให้ยสกุลบุตรได้บวชแล้ว    ได้เสด็จไปยังตำบลอุรุเวลาเพื่อทรมานชฎิล</p><p>๓  พี่น้อง ณ อุรุเวลาประเทศ.  ก็โดยสมัยนั้นแล  ชฎิล ๓ พี่น้องคือ  อุรุเวล-</p><p>กัสสปะ  นทีกัสสปะและคยากัสสปะ   ย่อมอยู่อาศัยในอุรุเวลประเทศ    บรรดา</p><p>ชฎิลทั้ง  ๓   นั้น    อุรุเวลกัสสปชฎิล   เป็นผู้นำ  เป็นหัวหน้า   เป็นผู้เลิศ   เป็น</p><p>ประมุข  เป็นปาโมกข์   ของพวกชฎิล ๕๐๐ คน,    นทีกสัสปชฎิล   เป็นผู้นำ</p><p>เป็นหัวหน้า   เป็นผู้เลิศ  เป็นประมุข   เป็นปาโมกข์  ของพวกชฎิล ๓๐๐ คน,</p><p>คยากัสสปชฎิลก็เป็นผู้นำ   เป็นหัวหน้า   เป็นผู้เลิศ  เป็นประมุข  เป็นปาโมกข์</p><p>ของพวกชฎิล ๒๐๐ คน.   ครั้งนั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า   เสด็จไปยังอาศรม</p><p>ของอุรุเวลกัสสปชฎิล  ครั้นเข้าไปหาแล้ว     ได้ตรัสกะอุรุเวลกัสสปชฎิลนั้นว่า</p><p>กัสสปะ    ถ้าท่านไม่มีความหนักใจแล้วไซร้     เราจะขอพักอาศัยอยู่ที่โรงไฟนี้ </p><p>สักราตรีหนึ่งเถิด.   อุรุเวลกัสสปะ  กล่าวว่า  มหาสมณะ  เราไม่มีความหนักใจ</p><p>อะไรเลย  แต่ว่า  นาคราชดุร้าย  มีฤทธิ์  มีพิษ  มีพิษร้ายแรงอาศัยอยู่ในโรงไฟ</p><p>นั้น    เขาอย่าเบียดเบียนท่านเลย,  แม้ถึงวาระที่  ๒  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ก็ได้</p><p>ตรัสกะอุรุเวลกัสสปชฎิลนั้นอีก ฯลฯ  แม้ถึงวาระที่ ๓ ฯลฯ  เขาอย่าเบียดเบียน</p><p>ท่านเลย   พระศาสดาตรัสว่า  ถึงอย่างไร  เขาก็ไม่เบียดเบียนเราดอก   กัสสปะ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 431</p><p>ขอท่านจงอนุญาตโรงไฟให้เถิด.  อุรุเวลกัสสปะกล่าวว่ามหาสมณะ    ตามใจ</p><p>ท่าน  ท่านจงอยู่ตามสบายเถิด.  ลำดับนั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้า  ได้เสด็จ</p><p>เข้าไปยังโรงไฟ  ทรงปูลาดสันถัดหญ้า  ประทับนั่ง  คู้บัลลังก์  ทรงตั้งพระกาย</p><p>ตรง  ดำรงพระสติไว้เฉพาะหน้าอย่างนั้นคง. </p><p>           นาคราชนั้น   ได้เห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเข้าไปแล้ว  เดือดดาลใจ</p><p>จึงบังหวนควัน     ครั้งนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้ทรงมีพระดำริว่า   ถ้า</p><p>อย่างไรเราพึงครอบงำเดชด้วยเดชให้จรดผิวหนัง  เนื้อ เอ็น  กระดูก  เยื่อใน</p><p>กระดูกของนาคราชนี้.   ลำดับนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงปรุงแต่งอิทธาภิ-</p><p>สังขารเช่นนั้น   ทรงบังหวนควันแล้ว.   ลำดับนั้นแลนาคราชนั้น   ไม่สามารถ</p><p>จะอดทนความลบหลู่ได้โพลงไฟขึ้นแล้ว.   แม้พระผู้มีพระภาคเจ้า   ก็ได้ทรงเข้า</p><p>เตโชกสิณโพลงไฟขึ้นแล้ว.                           </p><p>           โรงไฟมีกองไฟ  ๒  กองลุกโพลง   ดุจแสงพระอาทิตย์   ลุกโชติช่วง</p><p>โพลงไปทั่ว .    ลำดับนั้นแล    พวกชฎิลเหล่านั้น     พากันแวดล้อมโรงไฟแล้ว</p><p>กล่าวอย่างนี้ว่า   ชาวเราเอ๋ย !   พระมหาสมณะผู้มีพระรูปพระโฉมอันแสนจะ</p><p>งดงาม  กำลังถูกนาคราชเบียดเบียนอยู่.   ลำดับนั้นแล    เมื่อราตรีนั้นผ่านไป</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้า   ทรงใช้เดชครอบงำเดชของนาคราชนั้น    จนจรดถึง   ผิว</p><p>หนัง  เนื้อ   เอ็น  กระดูก   และเยื่อในกระดูกแล้วจับใส่ในบาตร     แสดงให้</p><p>อุรุเวลกัสสปชฎิลได้เห็นประจักษ์แล้ว.   ตรัสว่า   กัสสปะ    นาคราชของท่านนี้</p><p>ได้ถูกเราใช้เดชครอบงำเดชจนหมดฤทธิ์แล้ว.    ลำดับนั้นแล    อุรุเวลกัสสป-</p><p>ชฎิลได้มีความคิดว่า   พระมหาสมณะนี้  มีฤทธิ์มาก  มีอานุภาพมากนักหนา</p><p>จึงได้ใช้เดชครอบงำเดชของนาคราชที่ดุร้ายมีฤทธิ์    มีพิษ  มีพิษร้ายแรงนี้ได้</p><p>ถึงกระนั้น    ก็ยังไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเรา.                              </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 432</p><p>                            <strong> พระผู้มีพระภาคเจ้า ประทับอยู่ใกล้แม่น้ำ</strong></p><p><strong>        เนรัญชราได้ตรัสกะอุรุเวลกัสสปชฎิลว่า  กัสสปะ</strong></p><p><strong>        ถ้าว่าความไม่หนักใจ       มีอยู่แก่ท่านไซร้    วันนี้</strong></p><p><strong>        เราจะขอพักอาศัยอยู่ ณ ที่โรงไฟ. </strong></p><p><strong>                            อุรุเวลกัสสปะกล่าวว่า  มหาสมณะ ข้าพ-</strong></p><p><strong>        เจ้าไม่มีความหนักใจแต่อย่างไรเลย     ข้าพเจ้าผู้</strong></p><p><strong>        ประสงค์ความผาสุก  จึงห้ามท่านว่า  นาคราชดุร้าย</strong></p><p><strong>        มีฤทธิ์  มีพิษ มีพิษร้ายนี้อยู่ในที่นั้น   นาคราชนั้น </strong></p><p><strong>        อย่าเบียดเบียนท่านเลย.</strong></p><p><strong>                            พระศาสดาตรัสว่า  ถึงอย่างไร  นาคราช</strong></p><p><strong>        ก็ไม่พึงเบียดเบียนเราแน่     กัสสปะ    ขอท่านจง</strong></p><p><strong>        อนุญาตโรงไฟให้เราเถิด.</strong></p><p><strong>                            พระศาสดาทรงทราบว่า   อุรุเวลกัสสปะ</strong></p><p><strong>        นั้น    อนุญาตให้แล้ว   ไม่ทรงหวาดกลัว  ก้าวล่วง</strong></p><p><strong>        เสียได้ซึ่งภัย   เสร็จเข้าไปแล้ว.</strong></p><p><strong>                             นาคราช  พอได้เห็นพระฤาษีเจ้า  (พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้า)  เข้าไปจึงเดือดดาลใจ บังหวนควันแล้ว</strong></p><p><strong>        พระศาสดา   ทรงมีพระหทัยอันสม่ำเสมอ  มีน้ำ</strong></p><p><strong>        พระทัยเยี่ยมยอด   แม้  (จะถูก)  นาคราชในร่าง</strong></p><p><strong>        มนุษย์  บังหวนควันในที่นั้นก็ตาม.</strong></p><p><strong>                             ส่วนนาคราชไม่สามารจะอดกลั้น  ต่อ</strong></p><p><strong>        ความลบหลู่ได้   ได้บังหวนควันโพลงไฟทั่วแล้ว.</strong></p><p><strong>        พระศาสดาทรงเป็นผู้ฉลาดอย่างยอดเยี่ยมในเตโซ-</strong></p><p><strong>        ธาตุกสิน  ได้ทรงบังหวนควันจนโพลงไฟทั่วแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 433</p><p>                โรงไฟมีเปลวไฟโพลงของทั้งสองฝ่าย  ลุกโพลง</p><p>                โชติช่วง  ดุจแสงพระอาทิตย์.  พวกชฎิลพากัน</p><p>                พูดว่า  ชาวเราเอ๋ย  ! พระมหาสมณะ  ผู้มีรูปงาม</p><p>                ยิ่ง  กำลังถูกนาคราชเบียดเบียนอยู่. </p><p>                             พอราตรีนั้นผ่านไป  เปลวไฟของนาคราช</p><p>                นั้นก็ถูกเบียดเบียน.  ส่วนพระศาสดาก็คงทรงมี</p><p>                พระฤทธิ์อยู่  เปลวไฟจึงมีวรรณะมากมายที่พระกายของ</p><p>                พระอังคีรส.  พระศาสดา  ทรงให้นาคาราชขดลง</p><p>                ในบาตรแล้ว  แสดงแก่พราหมณ์ว่า  กัสสปเอ่ย</p><p>                นี่อย่างไร  นาคราชของท่านถูกเราใช้เดชทำลาย</p><p>                เดชของนาคราชนั้นแล้วแล.</p><p>        ลำดับนั้นแล  อุรุเวลกัสสปฎิล  เลื่อมใสยิ่งแล้วในอิทธิปาฏิหาริย์</p><p>นี้ของพระผู้มีพระภาคเจ้า  จึงได้กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า  ข้าแต่</p><p>พระมหาสมณะ  ขอพระองค์จงประทับอยู่ในที่นี้เท่านั้นเถิด  ข้าพเจ้า  จักถวาย</p><p>ภัตรเป็นประจำแก่พระองค์.</p><p>                            จบปาฏิหาริย์ครั้งแรก</p><p>        ลำดับนั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า  ประทับอยู่ในราวป่าแห่งหนึ่ง</p><p>ซึ่งไม่ไกลจากอาศรมของอุรุเวลกัสสปชฎิลนัก.  ลำดับนั้นแล  ท้าวมหาราช </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 434</p><p>ทั้ง  ๔  เมื่อปฐมยามแห่งราตรีล่วงไปแล้ว   มีรัศมีงดงามยิ่งนัก  ยังราวป่าทั้งสิ้น</p><p>ให้สว่างไสวแล้ว   เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว     ถวาย</p><p>บังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า    ได้ยืนอยู่ทั้ง ๔  ทิศ    เปรียบเหมือนกองไฟใหญ่.</p><p>ลำดับนั้นแล  อุรุเวลกัสสปชฎิล    พอราตรีนั้นล่วงพ้นไป    จึงเข้าไปเฝ้าพระ- </p><p>ผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว    จึงได้กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า </p><p>ข้าแต่พระมหาสมณะ     บัดนี้ถึงเวลาแล้ว     ภัตรสำเร็จเรียบร้อยแล้ว      ข้าแต่ </p><p>พระมหาสมณะ  เมื่อปฐมยามแห่งราตรีล่วงไปแล้ว    ใครหนอแลมีรัศมีงดงาม</p><p>ยิ่งนัก   ยังราวป่าทั้งสิ้นให้สว่างไสวแล้ว     จึงพากันเข้าไปเฝ้าพระองค์    ครั้น</p><p>เข้าไปเฝ้าแล้ว   ได้ถวายบังคมพระองค์แล้ว    ได้ยืนอยู่ในทิศทั้ง  ๔  เปรียบด้วย</p><p>กองไฟอันใหญ่ยิ่ง.  พระศาสดาตรัสว่า   กัสสป   ท่านเหล่านั้นคือท้าวมหาราช</p><p>ทั้ง  ๔  เข้ามาหาเราก็เพื่อฟังธรรม.  ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความ</p><p>คิดว่า   พระมหาสมณะทรงมีฤทธิ์มาก   มีอานุภาพมาก    ซึ่งท้าวมหาราชทั้ง</p><p>๔  เข้าเฝ้าเพื่อฟังธรรม    ถึงอย่างไร    ก็ยังไม่ได้เป็นพระอรหันต์เหมือนเรา.</p><p>ลำดับนั้นแล     พระผู้มีพระภาคเจ้าเสวยภัตรของอุรุเวลกัสสปชฎิลแล้วประทับ</p><p>อยู่ในราวป่านั้นนั่นแล.</p><p>                                จบปาฏิหาริย์ครั้งที่สอง</p><p>           ลำดับนั้นแล  ท้าวสักกะเทวานมินทะ   เมื่อปฐมยามแห่งราตรีล่วงพ้น</p><p>ผ่านไป    มีรัศมีงดงามยิ่งนัก      ยังราวป่าทั้งสิ้นให้สว่างไสวเข้าไปเฝ้าพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า     ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว     ได้ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว</p><p>ประทับยืน  ณ  ที่สมควรด้านหนึ่งเปรียบเหมือนกองไฟใหญ่    มีรัศมีมากกว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 435</p><p>และประณีตกว่ารัศมีสีแสงที่มีมาก่อน.  ลำดับนั้นแล  อุรุเวลกัสสปชฎิล    เมื่อ</p><p>ราตรีนั้นล่วงผ่านไป   จึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้วได้</p><p>กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า  ข้าแต่พระมหาสมณะ  บัดนี้ถึงเวลาแล้ว  ภัตร</p><p>สำเร็จเรียบร้อยแล้ว   ข้าแต่พระมหาสมณะ  ใครกันหนอแล   เมื่อปฐมยามแห่ง </p><p>ราตรีผ่านไป    มีรัศมีงดงามยิ่งนัก     ยังราวป่าทั้งสิ้นไห้สว่างไสว    เข้าไปเฝ้า</p><p>พระองค์  ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้วได้ถวายบังคมพระองค์  ยืนอยู่  ณ  ที่สมควรข้าง</p><p>หนึ่ง  เปรียบเหมือนกองไฟใหญ่ยิ่งมีรัศมีมากกว่า  และประณีตกว่ารัศมีสีแสง</p><p>ที่มีมาก่อน.  พระศาสดาตรัสว่า  กัสสป   ผู้นั้นคือท้าวสักกะเทวานมินทะ   เข้า </p><p>มาหาเราก็เพื่อฟังธรรม.    ลำดับนั้นแล    อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความคิดว่า</p><p>พระมหาสมณะมีฤทธิ์มาก      มีอานุภาพมาก      ซึ่งแม้ท้าวสักกะเทวานมินทะ</p><p>ก็ยังเข้ามาเฝ้าเพื่อฟังธรรม    ถึงอย่างไรก็ยังไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเราแน่.</p><p>ลำดับนั้นแล     พระผู้มีพระภาคเจ้า      ได้เสวยภัตรของอุรุเวลกัสสปชฎิลแล้ว</p><p>ประทับอยู่ที่ราวป่านั้นนั่นแล.</p><p>                                 จบปาฏิหาริย์ครั้งที่สาม</p><p>           ลำดับนั้นแล  ท้าวสหัมบดีพรหม   เมื่อปฐมยามแห่งราตรีผ่านพ้นไป</p><p>ทรงมีรัศมีงดงามยิ่งนัก    ยังราวป่าทั้งสิ้นให้สว่างไสวแล้ว     เข้าไปเฝ้าพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า  ครั้น เข้าไปเฝ้าแล้ว  ได้ถวายบังคมพระผู้มีพระภาคเจ้า   ยืนอยู่ ณ</p><p>ที่สมควรข้างหนึ่ง  เปรียบเหมือนกองไฟอันใหญ่ยิ่ง  มีรัศมีมากกว่า และประณีต </p><p>กว่าแสงสีที่มีมาก่อน.     ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสปชฎิลเมื่อราตรีนั้นผ่านพ้น</p><p>ไป    จึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว     ได้กราบทูลกะ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 436</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า   ข้าแต่พระมหาสมณะ   บัดนี้ถึงเวลาแล้ว     ภัตรสำเร็จ</p><p>เรียบร้อยแล้ว     ข้าแต่พระมหาสมณะ    ใครหนอแล    เมื่อปฐมยามแห่งราตรี</p><p>ผ่านไปแล้ว    ทรงมีพระรัศมีงดงามยิ่งนัก    ยังราวป่าทั้งสิ้นให้สว่างไสว  เข้า</p><p>ไปเฝ้าพระองค์  ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว  ถวายบังคมพระองค์แล้วได้ยืน ณ ที่สมควร</p><p>ข้างหนึ่ง    เปรียบเหมือนกองไฟอันใหญ่ยิ่ง     มีรัศมีมากกว่าและประณีตกว่า</p><p>แสงสีที่มีมาก่อน  พระศาสดาตรัสว่า  กัสสป  ผู้นั้นคือท้าวสหัมบดีพรหม  เข้า</p><p>มาหาเรา    เพื่อฟังธรรม.    ลำดับนั้นแล     อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความคิดว่า</p><p>พระมหาสมณะ    ทรงมีฤทธิ์มาก   มีอานุภาพมาก    ซึ่งแม้ท้าวสหัมบดีพรหม </p><p>ยังเข้าไปเฝ้าเพื่อฟังธรรมเลย   ถึงอย่างไรก็คงไม่เป็นพระอรหันต์    เหมือนเรา</p><p>แน่นอน.  ลำดับนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้า    เสวยภัตรของอุรุเวลกัสสปชฎิล</p><p>แล้ว   ประทับอยู่ที่ราวป่านั้นนั่นแล.</p><p>                                    จบปาฏิหาริย์ครั้งที่สี่ </p><p>            ก็โดยสมัยนั้นแล   มหายัญ   ได้ตั้งขึ้นเฉพาะแล้วเพื่ออุรุเวลกัสสปชฎิล</p><p>และชาวแคว้นอังคะและมคธะทั้งสิ้น   ตั้งใจถือเอาขาทนียะโภชนียะเป็นอันมาก</p><p>มุ่งหน้าไป.  ลำดับนั้นแล  อุรุเวลกัสสปชฎิล   ได้มีความคิดว่า   บัดนี้มหายัญ</p><p>ตั้งขึ้นแล้วเพื่อเรา     ชาวแคว้นอังคะและมคธะทั้งสิ้น      จักถือเอาขาทนียะ</p><p>โภชนียะเป็นอันมากมุ่งหน้าไป  ถ้าว่า  พระมหาสมณะ  จักกระทำอิทธิปาฏิหาริย์</p><p>ในหมู่มหาชน   ลาภและสักการะจักเจริญยิ่งแก่พระมหาสมณะ  ลาภและสักการะ</p><p>ของเราจักเสื่อมไป  โอ  ทำไฉน  พระมหาสมณะจะไม่พึงมาในวันพรุ่งนี้.  ลำดับ</p><p>นั้นแล  พระมีผู้พระภาคเจ้า   ได้ทรงทราบถึงความปริวิตกทางใจ   ของอุรุเวล- </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 437</p><p>กัสสปชฎิลด้วยใจแล้ว    เสด็จไปยังอุตตรกุรุ    ทรงนำเอาบิณฑบาตมาจากที่</p><p>นั้นแล้ว    เสวยใกล้สระอโนดาตแล้ว    ได้ทรงกระทำการพักผ่อนเวลากลางวัน</p><p>ในที่นั้นนั่นแหสะ.    ลำดับนั้นแล    อุรุเวลกัสสปชฎิลครั้นราตรีนั้นล่วงผ่าน</p><p>ไปแล้ว   จึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า  ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว   จึงได้กราบทูล</p><p>กะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า  ข้าแต่พระมหาสมณะ   บัดนี้ถึงเวลาแล้ว   ภัตรเสร็จ</p><p>เรียบร้อยแล้ว   ข้าแต่พระมหาสมณะ   เพราะเหตุไรหนอ   เมื่อวานนี้พระองค์</p><p>จึงไม่เสด็จมา  อนึ่งพวกเรานึกถึงพระองค์  เพราะเหตุไรหนอ  พระมหาสมณะ </p><p>จึงไม่เสด็จมา  พวกเราได้แบ่งขาทนียะและโภชนียะวางไว้สำหรับพระองค์แล้ว.</p><p>พระศาสดาตรัสว่า กัสสป เธอได้มีความคิดอย่างนี้มิใช่หรือว่า บัดนี้แล มหายัญ</p><p>เกิดขึ้นเฉพาะเพื่อเรา   และชาวแคว้นอังคะและมคธะทั้งสิ้น  จักถือเอาขาทนียะ</p><p>โภชนียะเป็นอันมากมุ่งหน้าไป     ถ้าว่าพระมหาสมณะจักกระทำอิทธิปาฏิหาริย์</p><p>ในหมู่มหาชนไซร้   ลาภและสักการะของพระมหาสมณะก็จักเจริญยิ่งขึ้น  ส่วน</p><p>ลาภและสักการะของเราก็จักเสื่อมสิ้นไป  โอ  ทำไฉน  พระมหาสมณะ  จะไม่</p><p>พึงมาในวันพรุ่งนี้   ดังนั้น    ดูก่อนกัสสป    เรานั้นแล   ได้ทราบความปริวิตก</p><p>ทางใจของท่านด้วยใจ    จึงไปยังอุตตรกุรุ    นำเอาบิณฑบาตมาจากที่นั้นแล้ว</p><p>ฉันใกล้สระอโนดาต  ได้ทำการพักผ่อนกลางวันในที่นั้นนั่นเอง.  ลำดับนั้นแล</p><p>อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความคิดว่า   พระมหาสมณะทรงมีฤทธิ์มาก   มีอานุภาพ</p><p>มาก   จึงจักทราบชัดถึงจิตใจได้ด้วยใจ    ชื่อเห็นปานนี้    ถึงอย่างไรก็ไม่เป็น</p><p>พระอรหันต์เหมือนเราแน่.    ลำดับนั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้าได้เสวยภัตร</p><p>ของอุรุเวลกัสสปชฎิลแล้ว   ประทับอยู่  ณ  ราวป่านั้นนั่นแล.</p><p>                                  จบปาฏิหาริย์ครั้งที่ห้า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 438</p><p>             ก็โดยสมัยนั้นแล     ผ้าบังสุกุลเกิดขึ้นแล้ว     แก่พระผู้มีพระภาคเจ้า.</p><p>ลำดับนั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้ทรงมีพระดำริว่าเราจะพึงชักผ้าบังสุกุล</p><p>ในที่ไหนหนอแล.   ลำดับนั้นแล    ท้าวสักกะเทวานมินทะ    ได้ทรงทราบถึง</p><p>ความปริวิตกแห่งพระทัยของพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยใจแล้ว         จึงใช้มือขุด </p><p>สระโบกขรณีเสร็จแล้ว   ก็กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า     ข้าแต่พระองค์</p><p>ผู้เจริญ    ขอพระผู้มีพระภาคเจ้า     จงซักผ้าบังสุกุลในที่สระโบกขรณีนี้เถิด.</p><p>ลำดับนั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้ทรงมีพระดำริว่า   เราพึงขยำผ้าบังสุกุล  </p><p>ณ ที่ไหนหนอแล.  ลำดับนั้นแล  ท้าวสักกะเทวานมินทะ  ได้ทรงทราบความ</p><p>ปริวิตกแห่งใจของพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยใจแล้ว     จึงทรงยกแผ่นศิลาใหญ่</p><p>มาวางไว้แล้วกราบทูลว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าจง</p><p>ขยำผ้าบังสุกุล ณ  ที่แผ่นศิลานี้เถิด.  ลำดับนั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้า    ได้</p><p>ทรงมีพระดำริว่า  เราจะพึงห้อยตากผ้าบังสุกุลในที่ไหนหนอแล.  ลำดับนั้นแล</p><p>เทพยดาผู้สิงสถิตอยู่ ณ ที่นี้ไม้รกฟ้า      ได้ทราบถึงความปริวิตกแห่งใจของ</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยใจแล้ว  จึงน้อมเอากิ่งไม้ลงมาแล้ว  กราบทูลว่า   ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ  ขอพระผู้มีพระภาคเจ้า   จงตากผ้าบังสุกุลไว้ที่กิ่งไม้นี้.   ครั้ง</p><p>นั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้ทรงมีพระดำริว่า  เราพึงเปลี่ยนผ้าบังสุกุลใน</p><p>ที่ไหนหนอแล.  ลำดับนั้นแล    ท้าวสักกะเทวานมินทะ    ได้ทรงทราบความ</p><p>ปริวิตกแห่งใจของพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยใจแล้ว     จึงได้ยกเอาแผ่นศิลาใหญ่</p><p>มาวางไว้แล้วกราบทูลว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ     ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าทรง</p><p>เปลี่ยนผ้าบังสุกุล  ณ  ที่นี้เถิด.    ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสปชฎิลพอเมื่อราตรี</p><p>นั้นผ่านพ้นไปแล้ว  จึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า  ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว   จึง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 439</p><p>ได้กราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า  ข้าแต่พระมหาสมณะ  บัดนี้ถึงกาลเวลา</p><p>แล้ว  ภัตรเสร็จเรียบร้อยแล้ว  ข้าแต่พระมหาสมณะ  เพราะเหตุไรในกาล</p><p>ก่อนโบกขรณีนี้ไม่มีในที่นี้   เย็นนี้จึงมีสระโบกขรณีในที่นี้ได้   ก้อนศิลา</p><p>นี้ในกาลก่อนไม่มีวางไว้     ใครยกเอาก้อนศิลานี้มาวางไว้    กิ่งแห่งต้นรกฟ้า</p><p>นี้ในกาลก็มิได้น้อมลง      เย็นนี้ก็มีกิ่งไม้น้อมลงแล้ว.     พระศาสดาตรัสว่า</p><p>ดูก่อนกัสสป  ผ้าบังสุกุลได้เกิดขึ้นแก่เราในที่นี้    ดูก่อนกัสสป    เราได้มีความ </p><p>ดำรินี้ว่า  เราจะพึงซักผ้าบังสุกุลในที่ไหนหนอแล  กัสสป  ลำดับนั้นแล  ท้าว</p><p>สักกะเทวานมินทะ    ได้ทราบถึงความปริวิตกแห่งใจของเราด้วยใจ    จึงใช้</p><p>ฝ่ามือขุดสระโบกขรณีแล้ว     ได้กล่าวกะเราว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    ขอ</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าจงซักผ้าบังสุกุลในที่นี้เถิด.   ดูก่อนกัสัสป  เย็นนี้    เท1า</p><p>ซึ่งมิใช่มนุษย์ใช้ฝ่ามือขุดเป็นสระโบกขรณี  ดูก่อนกัสสป  เราได้มีความ</p><p>ดำริว่า  เราจะพึงขยำผ้าบังสุกุลในที่ไหนหนอแล   ดูก่อนกัสสป   ลำดับนั้นแล</p><p>ท้าวสักกะเทวานมินทะ  ได้ทราบถึงความปริวิตกแห่งใจของเราด้วยใจ   จึงได้</p><p>เอาแผ่นศิลาใหญ่มาวางไว้    กราบทูล  ว่าข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ    ขอพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า   จงขยำผ้าบังสุกุล ณ ที่แผ่นศิลานี้เถิด   ดูก่อนกัสสป  เย็นวานนี้</p><p>เทวดามิใช่มนุษย์จึงได้วางแผ่นศิลาไว้แล้ว   ดูก่อนกัสสป   เราได้มีความดำริว่า</p><p>เราจะพึงตากผ้าบังสุกุลในที่ไหนหนอแล  ดูก่อนกัสสป  ลำดับนั้นแล  เทพยดา</p><p>ผู้สิงสถิตอยู่ ณ  ต้นรกฟ้า    ได้ทราบถึงความปริวิตกแห่งใจของเราด้วยใจแล้ว</p><p>จึงน้อมเอากิ่งไม้ลงมาแล้ว   กราบทูลว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ     ขอพระผู้มี-</p><p>พระภาคเจ้าจงห้อยตาก  ณ  ที่กิ่งไม้นี้เถิด    ก็ต้นรกฟ้านั้นสูงแค่มือเอื้อมถึง.  ดู</p><p>ก่อนกัสสป    เราได้มีความดำริว่าเราจะพึงเปลี่ยนผ้าบังสุกุล  ณ  ที่ไหนหนอแล. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 440</p><p>ดูก่อนกัสสป    ลำดับนั้นแล   ท้าวสักกะเทวานมินทะได้ทราบถึงความปริวิตก</p><p>แห่งใจของเราด้วยใจ     ยกเอาแผ่นศิลาใหญ่มาวางไว้แล้วกราบทูลว่า    ข้าแต่</p><p>พระองค์ผู้เจริญ     ขอพระผู้มีพระภาคเจ้า    ทรงเปลี่ยนผ้าบังสุกุล  ณ  ที่นี่เถิด</p><p>ดูก่อนกัสสป   แผ่นศิลานี้เทวดามิใช่มนุษย์ยกมาวางไว้   ลำดับนั้นแล   ท่าน</p><p>อุรุเวลกัสสปได้มีความคิดว่า    พระมหาสมณะนี้มีฤทธิ์มาก    มีอานุภาพมาก</p><p>ซึ่งแม้ท้าวสักกะเทวานมินทะก็ยังมาทำการช่วยเหลือถึงที่   ถึงอย่างไรก็ไม่เป็น</p><p>พระอรหันต์เหมือนเราแน่.   ลำดับนั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้าได้เสวยภัตรของ</p><p>อุรุเวลกัสสปชฎิลแล้วประทับอยู่  ณ  ราวป่านั้นนั่นแล. </p><p>           ลำดับนั้นแล  อุรุเวลกัสสปชฎิล  พอเมื่อราตรีนั้นผ่านพ้นไปแล้ว  จึง</p><p>เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นพอเข้าไปเฝ้าแล้ว    จึงกราบทูลภัตกาลแด่</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าว่า     ข้าแต่พระมหาสมณเจ้า    บัดนี้ถึงภัตกาลแล้ว    ภัตร</p><p>เสร็จเรียบร้อยแล้ว.    พระศาสดาตรัสว่า   ดูก่อนกัสสป   เธอไปก่อนเถอะแล้ว</p><p>เราจะตามไป   ดังนี้แล้ว    เสด็จส่งท่านอุรุเวลกัสสปชฎิล.   ชมพูทวีป   ย่อม</p><p>ปรากฏมีต้นหว้า     จึงทรงถือเอาผลจากต้นหว้านั้นแล้ว     รีบเสด็จมาประทับ</p><p>นั่ง  ณ  ที่โรงไฟก่อนกว่า.    อุรุเวลกัสสปชฎิลพอได้เห็นพระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>ประทับนั่ง  ณ  ที่โรงไฟจึงกราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า    ข้าแต่พระสมณะ</p><p>พระองค์เสด็จมาโดยหนทางไหน    พระเจ้าข้า    ข้าพระองค์หลีกไปก่อนกว่า</p><p>พระองค์   แต่ทำไม  พระองค์จึงมาถึงก่อนกว่าข้าพระองค์   แล้วยังประทับนั่ง</p><p>ณ ที่โรงไฟ  (อย่างสำราญเสียอีก).  พระศาสดาตรัสว่า   ดูก่อนกัสสป   เราส่ง</p><p>เธอ  ณ  ที่นั่นแล้ว   ชมพูทวีปเกิดมีต้นหว้าใหญ่   เราจึงเก็บผลหว้าจากต้นหว้า</p><p>นั้นแล้ว  มานั่ง  ณ  โรงไฟก่อนกว่า ดูก่อนกัสสป  ผลหว้านี้แล  สมบูรณ์ด้วยสี </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 441</p><p>สมบูรณ์ด้วยกลิ่น     สมบูรณ์ด้วยรสชาติ    ถ้าเธอประสงค์    ก็จงบริโภคเถิด.</p><p>อุรุเวลกัสสปกราบทูลว่า     ข้าแต่พระมหาสมณะ    พอแล้ว    พระองค์เท่านั้น</p><p>สมควรแก่ผลไม้นั้น     พระองค์เท่านั้น     จงบริโภคผลไม้นั้นเถิด.  ลำดับนั้นแล</p><p>อุรุเวสกัสสปชฎิลได้มีความคิดว่า      พระมหาสมณะมีฤทธิ์มาก     มีอานุภาพ</p><p>มากแล  ทรงส่งเราให้ไปก่อนกว่าแล้ว   ชมพูทวีปก็ปรากฏมีต้นหว้าขึ้น    เก็บ</p><p>ผลไม้จากต้นหว้านั้น     มาถึงประทับนั่ง  ณ   โรงไฟก่อนกว่าเรา    ถึงอย่างไรก็</p><p>คงไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเราแน่.  ลำดับนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้าเสวย</p><p>ภัตรของอุรุเวลกัสสปชฎิลแล้ว  ประทับอยู่  ณ  ราวป่านั้นแล. </p><p>            ลำดับนั้นแล    อุรุเวลกัสสปชฎิล    เมื่อพอว่าราตรีนั้นล่วงไปแล้วจึง</p><p>เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า   ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว     จึงได้กราบทูลภัตกาลให้</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงทราบว่า   ข้าแต่พระมหาสมณะ    บัดนี้ถึงภัตกาลแล้ว</p><p>ภัตรเสร็จเรียบร้อยแล้ว.    พระศาสดาตรัสว่า    ดูก่อนกัสสป    เธอจงไปก่อน</p><p>เราจะตามไปแล้วทรงส่งอุรุเวลกัสสปชฏิลไป      ชมพูทวีปปรากฏมีต้นหว้าขึ้น</p><p>ต้นมะม่วงมีไม่ไกลต้นหว้านั้นนัก ฯลฯ      ต้นมะขามป้อมมีไม่ไกลต้นหว้านั้น</p><p>นัก ฯลฯ  ต้นสมอไทยมีไม่ไกลต้นหว้านั้นนัก ฯลฯ จึงไปยังดาวดึงส์   ถือเอา</p><p>ดอกปาริฉัตตกะมาประทับนั่ง  ณ  โรงไฟก่อนกว่า.    อุรุเวลกัสสปชฎิล  ได้เห็น</p><p>แล้วแลซึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ประทับนั่ง  ณ  โรงไฟ    ครั้นได้เห็นแล้วจึงได้</p><p>กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า   ข้าแต่พระมหาสมณะ  พระองค์เสด็จมาโดย</p><p>หนทางไหน   ข้าพระองค์หลีกไปก่อนกว่าพระองค์  พระองค์นั้นกลับมาประทับ</p><p>นั่ง   ณ   โรงไฟก่อนกว่าข้าพระองค์.  พระศาสดาตรัสว่า   ดูก่อนกัสสป  เราส่ง</p><p>เธอในที่นั้นแล้ว   ก็ไปยังดาวดึงส์   ถือเอาดอกปาริฉัตตกะ  มานั่ง  ณ   โรงไฟ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 442</p><p>ก่อนกว่า  ดูก่อนกัสสป  ดอกปาริฉัตตกะนี้แล   สมบูรณ์ด้วยสี  สมบูรณ์ด้วย</p><p>กลิ่น   ถ้าเธอประสงค์    ก็จงถือเอาเถิด.    อุรุเวลกัสสป    กราบทูลว่า   ข้าแต่</p><p>พระมหาสมณะ  พอแล้ว   พระองค์เท่านั้น    สมควรแก่ดอกไม้นั้น     พระองค์</p><p>เท่านั้น     จงถือเอาดอกไม้นั้นเถิด.   ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความ</p><p>คิดว่า    พระมหาสมณะมีฤทธิ์มาก  มีอานุภาพมากมายนักแล    ทรงส่งเราไป</p><p>ล่วงหน้าก่อนแล้ว  พระองค์เสด็จไปยังดาวดึงส์   เลือกเก็บดอกปาริฉัตตกะแล้ว</p><p>มาประทับนั่ง  ณ   โรงไฟก่อนกว่าเราอีก    ถึงอย่างไรก็คงไม่เป็นพระอรหันต์</p><p>เหมือนเราแน่. </p><p>            ก็โดยสมัยนั้นแล  พวกชฎิลเหล่านั้น    มีความประสงค์เพื่อจะทำการ</p><p>บูชาไฟ  แต่ไม่อาจเพื่อจะฝ้าฟืนได้.   ลำดับนั้นแล    พวกชฎิลเหล่านั้นจึงได้มี</p><p>ความคิดว่า  ต้องเป็นอิทธานุภาพของพระมหาสมณะเป็นแน่   อย่างมิต้องสงสัย</p><p>พวกเราจึงไม่อาจจะฝ่าฟืนได้.   ลำดับนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้า   จึงได้ตรัส</p><p>กะอุรุเวลกัสสปชฎิลนั้นว่า  ดูก่อนกัสสป   พวกของเธอจงฝ่าฟืนเถิด.  อุรุเวล-</p><p>กัสสปกราบทูลว่า   ข้าแต่พระมหาสมณะ  พวกชฎิลจะฝ่าฟืน.  พวกชฎิลได้ฝ่าฟืน</p><p>๕๐๐ ท่อนครั้งเดียวเท่านั้น .   ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความคิดว่า</p><p>พระมหาสมณะทรงมีฤทธิ์มาก      ทรงมีอานุภาพมากนักแล     ทรงบันดาลให้</p><p>พวกเราฝ่าฟืนทั้งหลายได้    ถึงอย่างไรก็คงจะไม่เป็นพระอรหันต์   เหมือนเรา</p><p>แน่.</p><p>            ก็โดยสมัยนั้นแล   พวกชฎิลเหล่านั้น     มีความประสงค์จะบูชาไฟแต่</p><p>ไม่อาจเพื่อจะก่อไฟได้.  ลำดับนั้นแล    พวกชฎิลเหล่านั้น  ได้มีความคิดว่า  คง</p><p>จะเป็นอิทธานุภาพของพระมหาสมณะแน่นอน  อย่างมิต้องสงสัย     พวกเราจึง </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 443</p><p>ไม่อาจเพื่อจะก่อไฟได้.    ลำดับนั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้า     จึงได้ตรัสกะ</p><p>อุรุเวลกัสสปชฎิลนั้นว่า     ดูก่อนกัสสป  ไฟจงลุกโพลงขึ้นเถิด.   อุรุเวลกัสสป</p><p>กราบทูลว่า  ข้าแต่พระมหาสมณะ  ขอไฟจงลุกโพลงขึ้นเถิด.  พวกชฎิลได้ให้</p><p>กองไฟ ๕๐๐ กองลุกโพลงขึ้นแล้วคราวเดียวเท่านั้น .    ลำดับนั้นแล   อุรุเวล-</p><p>กัสสปชฎิลได้มีความคิดนี้ว่า  พระมหาสมณะ    ทรงมีฤทธิ์มาก    ทรงมีอานุ-</p><p>ภาพมากนักแล   ทรงสามารถบันดาลแม้กระทั่งไฟให้ลุกโพลงขึ้นได้   ถึงอย่าง</p><p>ไรก็คงไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเราแน่. </p><p>           ก็โดยสมัยนั้นแล  พวกชฎิลเหล่านั้นบูชาไฟแล้ว    แต่ไม่สามารถเพื่อ</p><p>จะทำการดับไฟได้.    ลำดับนั้นแล   พวกชฎิลเหล่านั้นได้มีความคิดนี้ว่า   คง</p><p>เป็นอิทธานุภาพของพระมหาสมณะอย่างมิต้องสงสัย      พวกเราจึงไม่สามารถ</p><p>เพื่อจะทำการดับไฟได้.    ลำดับนั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้า    จึงได้ตรัสกะ</p><p>อุรุเวลกัสสปชฎิลนั้นว่า  ดูก่อนกัสสป   พวกชฎิลจงดับไฟเถิด.   อุรุเวลกัสสป</p><p>กราบทูลว่า   ข้าแต่พระมหาสมณะ  พวกชฎิลจงดับไฟเถิด. พวกชฎิลพากันดับ</p><p>ไฟ ๕๐๐ กองคราวเดียวเท่านั้น.   ลำดับนั้นแล    อุรุเวลกัสสปชฎิลได้มีความ</p><p>คิดนี้ว่า  พระมหาสมณะทรงมีฤทธิ์มาก  ทรงมีอานุภาพมากนักแล  ซึ่งบันดาล</p><p>ให้เราดับไฟได้.  ถึงอย่างไรก็คงไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเราแน่.</p><p>          ก็โดยสมัยนั้นแล   ในราตรีที่เย็นหนาว    ในสมัยที่มีหิมะตกในวันที่</p><p>หนาวที่สุด  ๘  วันในฤดูหิมะตก  พวกชฎิลเหล่านั้น    ต่างก็พากันอาบน้ำโผล่ขึ้น</p><p>บ้าง  ดำลงบ้างในแม่น้ำเนรัญชรา    กระทำการโผล่ขึ้นและดำลงบ้าง.   ลำดับ</p><p>นั้นแล    พระผู้มีพระภาคเจ้า      จึงได้ทรงเนรมิตเชิงกรานก่อไฟขึ้นประมาณ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 444</p><p>๕๐๐ ที่ซึ่งพวกชฎิลเหล่านั้นต่างก็พากันผิงไฟ.     ลำดับนั้นแล     พวกชฎิล</p><p>เหล่านั้นจึงคิดว่า  คงจะเป็นอิทธานุภาพของพระมหาสมณะเป็นแน่มิต้องสงสัย</p><p>จึงเกิดมีการเนรมิตเชิงกรานก่อไฟขึ้น.   ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสปชฎิล   ได้</p><p>มีความคิดขึ้นว่า  พระมหาสมณะ  มีฤทธิ์มาก  มีอานุภาพมากนักแล  ทรงเนรมิต </p><p>เชิงกรานก่อไฟขึ้นมาก  ถึงอย่างไรก็คงไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเราแน่.  </p><p>           ก็โดยสมัยนั้นแล   มหาเมฆก้อนใหญ่ตกลงมา    มิใช่ตามฤดูกาล  ได้</p><p>มีน้ำท่วมมาก  พระผู้มีพระภาคเจ้า   ประทับอยู่ในประเทศถิ่นที่ใด    ประเทศ</p><p>ถิ่นที่นั้น    ก็ไม่มีน้ำท่วม.  ลำดับนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงมีพระดำริ</p><p>ว่า  ไฉนหนอเราจะพึงยังน้ำนั้นให้เป็นขอบสูงในรูปในทิศโดยรอบได้.  ลำดับ</p><p>นั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า    จึงทรงยังน้ำนั้นให้เป็นขอบสูงขึ้นไปในทิศโดย</p><p>รอบ  เสด็จจงกรมตรงกลางที่มีพื้นเป็นธุลีฟุ้งขึ้น.   ลำดับนั้นแล   อุรุเวลกัสสป</p><p>ชฎิลคิดว่า  พระมหาสมณะ    อย่าได้ถูกน้ำท่วมทับพัดพาไปเลย    จึงได้ไปยัง</p><p>ถิ่นที่พระผู้มีพระภาคเจ้าประทับอยู่พร้อมกับพวกชฎิลมากมาย    โดยมีเรือเป็น</p><p>พาหนะ.  อุรุเวลกัสสปชฎิลได้เห็นแล้วแล  ซึ่งพระผู้มีพระภาคเจ้า    พระองค์</p><p>ผู้ทรงเนรมิตน้ำนั้นให้เป็นขอบสูงขึ้นโดยรอบ  ทรงจงกรมตรงกลางที่มีพื้นเป็น</p><p>ฝุ่นฟุ้งขึ้น.   ครั้นได้เห็นแล้ว    จึงได้กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า    ข้าแต่</p><p>พระมหาสมณะ  นี่พระองค์หรือ.    พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า   ดูก่อนกัสสป</p><p>นี้เราเอง   แล้วเสด็จเหาะขึ้นสู่เวหาส    ได้เสด็จขึ้นไปพร้อมกับเรือ    ลำดับ</p><p>นั้นแล  อุรุเวลกัสสปชฎิล    ได้มีความคิดว่า    พระมหาสมณะทรงมีฤทธิ์มาก</p><p>ทรงมีอานุภาพมากนักแล   ซึ่งแม้กระทั่งน้ำก็ยังไม่พัดพาไปได้   ถึงอย่างไร</p><p>ก็คงไม่เป็นพระอรหันต์เหมือนเราแน่. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 445</p><p>           ลำดับนั้นแล  พระผู้มีพระภาคเจ้า    ได้ทรงมีพระดำริว่า    เป็นเวลา</p><p>นานหนอ  จึงจักมีโมฆบุรุษเช่นนี้    โดยที่คิดว่าพระมหาสมณะ.    ทรงมีฤทธิ์</p><p>มาก   ทรงมีอานุภาพมากนักแล     ถึงอย่างไรก็คงไม่เป็นพระอรหันต์     เช่น</p><p>กับเราแน่ดังนี้    ถ้ากระไร  เราพึงทำชฎิลนี้ให้เกิดความสังเวช.  ลำดับนั้นแล</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้า     ได้ตรัสกะอุรุเวลกัสสปชฎิลนั้นว่า   ดูก่อนกัสสป   เธอ</p><p>ยังไม่ได้เป็นพระอรหันต์      ทั้งยังไม่ได้เข้าถึงแม้อรหัตมรรคด้วย      เธอจัก</p><p>เป็นพระอรหันต์  หรือว่า  จักเข้าถึงอรหัตมรรค  ด้วยปฏิปทาใด  ปฏิปทาแม้</p><p>นั้นของเธอยังไม่มีเลย.      ลำดับนั้นแล     อุรุเวลกัสสปชฎิล     ได้ซบศีรษะ </p><p>ลงที่พระบาททั้งสองของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว          ได้กราบทูลกับพระผู้ </p><p>มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้นว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  ข้าพระองค์พึงได้การ</p><p>บรรพชาอุปสมบทในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้าเถิด.    พระศาสดาตรัสว่า</p><p>ดูก่อนกัสสป   เธอแล   เป็นนายกผู้คอยแนะนำ   เป็นผู้เลิศเป็นประมุข   เป็น</p><p>ประธานของพวกชฎิล ๕๐๐ คน  เธอจงบอกลาพวกชฎิลเหล่านั้นเสียก่อน  พวก</p><p>ชฎิลเหล่านั้นจักได้ทำตามที่เธอสำคัญเข้าใจได้.   ลำดับนั้นแล  อุรุเวลกัสสปชฎิล</p><p>จึงเข้าไปหาพวกชฎิลเหล่านั้น    ครั้นเข้าไปหาแล้วจึงได้กล่าวกะชฎิลเหล่านั้นว่า</p><p>ชาวเราเอ่ย    เราต้องการจะประพฤติพรหมจรรย์ในพระมหาสมณะ     ขอพวก</p><p>ท่านจงทำตามที่ท่านผู้เจริญเข้าใจเถิด.   พวกชฎิลกล่าวว่า  ชาวเราเอ่ย   ตั้งแต่</p><p>กาลนานมาแล้ว   พวกเราได้มีความเลื่อมใสเป็นอย่างยิ่งในพระมหาสมณะ   ถ้า</p><p>ท่านผู้เจริญจักประพฤติพรหมจรรย์ในพระมหาสมณะไซร้  แม้พวกเราทั้งหมด</p><p>ก็จักประพฤติพรหมจรรย์ในพระมหาสมณะนั้นด้วยเหมือนกัน.    ลำดับนั้นแล</p><p>ชฎิลเหล่านั้นจึงปล่อยให้สิ่งที่เจือปนด้วยเส้นผม ชฎา สาแหรก   เครื่องบูชาไฟ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 446</p><p>ลอยไปในน้ำแล้ว     เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้วจึงซบ</p><p>ศีรษะลงแทบพระบาททั้งสองของพระผู้มีพระภาคเจ้า   แล้วได้กราบทูลพระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้าว่า  ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  พวกข้าพระองค์พึงได้บรรพชาอุปสมบท</p><p>ในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้า.  พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า  พวกเธอ  จงเป็น</p><p>ภิกษุมาเถิด     แล้วตรัสต่อไปอีกว่า    ธรรมอันเรากล่าวไว้ดีแล้ว    พวกเธอจง</p><p>ประพฤติพรหมจรรย์เพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบเถิด.      พระวาจานั้นแลได้</p><p>เป็นอุปสมบทของท่านผู้มีอายุเหล่านั้น. </p><p>           นทีกัสสปชฎิล    ได้เห็นแล้วซึ่งมวยผม  ชฎา  สาแหรก   เครื่องบูชา</p><p>ไฟ   ลอยน้ำมา   ครั้นเขาได้เห็นแล้ว    จึงมีความคิดว่า    คงจะมีอันตรายแก่</p><p>พระพี่ชายของเราแน่  จึงส่งชฎิลไปสืบว่า  ท่านจงไปให้รู้เรื่องพี่ชายของเราให้</p><p>ได้ดังนี้     และตนเองพร้อมกับชฎิล ๓๐๐ คน     ได้ไปหาท่านอุรุเวลกัสสป</p><p>ครั้นเข้าไปหาแล้ว   จึงกล่าวกะท่านอุรุเวลกัสสปนั้นว่า  พี่กัสสป    การบวชนี้</p><p>เป็นสิ่งประเสริฐดีหรือ.    ท่านอุรุเวลกัสสปตอบว่า  ใช่  การบวชแบบนี้   เป็น</p><p>สิ่งประเสริฐแน่.   ลำดับนั้นแลพวกชฎิลเหล่านั้นจึงได้เอามวยผม  ชฎา สาแหรก</p><p>เครื่องบูชาไฟ   ลอยน้ำไปแล้วจึงเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า   ครั้นเข้าไปเฝ้า</p><p>แล้ว      จึงซบศีรษะลงแทบพระบาททั้งสองของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้วจึงได้</p><p>กราบทูลกะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า    ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ  พวกข้าพระองค์</p><p>พึงได้บรรพชาอุปสมบทในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้าบ้าง.  พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าตรัสว่า  พวกเธอจงเป็นภิกษุมาเถิด   แล้วตรัสอีกว่าธรรมอันเรากล่าว</p><p>ไว้ดีแล้ว     พวกเธอจงประพฤติพรหมจรรย์เพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบเถิด.</p><p>พระวาจานั้นแลได้เป็นอุปสมบทของท่านผู้มีอายุเหล่านั้น . </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 447</p><p>            คยากัสสปชฎิล   ได้เห็นแล้วซึ่งมวยผม   ชฎา  สาแหรก    เครื่องบูชา</p><p>ไฟ  อันลอยน้ำมา  ครั้นเขาได้เห็นแล้ว   จึงได้มีความคิดว่า   อันตรายจะมีแก่</p><p>พี่ชายทั้งสองของเราแน่นอน    แล้วได้ส่งชฎิลไปสืบให้รู้ว่า     พวกท่านจงไป</p><p>จงรู้เรื่องราวแห่งพี่ชายของเราดังนี้    และตนเองพร้อมด้วยพวกชฎิล ๒๐๐คน</p><p>จึงพากันเข้าไปหาท่านอุรุเวลกัสสป    ครั้นเข้าไปหาแล้ว     จึงได้กล่าวกะท่าน</p><p>อุรุเวลกัสสปนั้นว่า    ข้าแต่พี่กัสสป    การทำอย่างนี้ประเสริฐแล้วหรือ.  ท่าน</p><p>อุรุเวลกัสสป   ตอบว่า   ใช่แล้ว    การทำอย่างนี้เป็นสิ่งประเสริฐแน่.    ลำดับ</p><p>นั้นแล  พวกชฎิลเหล่านั้น  จึงได้พากันลอยมวยผม   ชฎา  สาแหรก   เครื่อง   </p><p>บูชาไฟ  ในน้ำแล้ว   พากันเข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้า    ครั้นเข้าไปเฝ้าแล้ว</p><p>จึงได้ซบศีรษะลงแทบพระบาททั้งสองของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว   ได้กราบ</p><p>ทูลคำนี้กะพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ     พวกข้าพระองค์</p><p>พึงได้บรรพชาอุปสมบทในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้าเถิด.     พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าตรัสว่า    พวกเธอจงเป็นภิกษุมาเถิด    แล้วตรัสอีกว่า    ธรรมอันเรา</p><p>กล่าวไว้ดีแล้ว   พวกเธอจงประพฤติพรหมจรรย์เพื่อทำที่สุดแห่งทุกข์โดยชอบ</p><p>เถิด.  พระวาจานั้นแลได้เป็นอุปสมบทของท่านผู้มีอายุเหล่านั้น .</p><p>                               <strong> ด้วยการอธิษฐานของพระผู้มีพระภาคเจ้า</strong></p><p><strong>                   ปาฏิหาริย์  ๓,๕๐๐  วิธี  จึงมีโดยนัยนี้คือ  พวกชฎิล</strong></p><p><strong>                   ฝ่าฟืน  ๕๐๐ ท่อนไม่ออก  พอฝ่าฟืนออกแล้ว  ก็</strong></p><p><strong>                   ก่อไฟไม่ติด  พอก่อไฟติดแล้ว  จะดับไฟก็ดับ</strong></p><p><strong>                   ไม่ได้  ครั้นพอดับไฟได้แล้ว  ก็ทรงนิรมิต</strong></p><p><strong>                   เชิงกราน  ๕๐๐  ที่ให้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 448</p><p>                      <strong> ลำดับนั้นแล     พระผู้มีพระภาคเจ้าประ</strong></p><p><strong>            ทับอยู่ในอุรุเวลาตามความพอพระทัย   ทรงพร้อม</strong></p><p><strong>            กับภิกษุสงฆ์จำนวนมาก      ร่วมกับปุราณชฎิล </strong></p><p><strong>            ทั้งหมด ๑,๐๐๐ คน  เสร็จหลีกจาริกไปยังคยาสีสะ</strong></p><p><strong>            ประเทศ   ได้ทราบว่า   ในครั้งนั้น    พระผู้มีพระ</strong></p><p><strong>            ภาคเจ้า   ประทับอยู่  ณ  คยาสีสะประเทศ   ได้</strong></p><p><strong>            แม่น้ำคยาพร้อมกับภิกษุจำนวน  ๑,๐๐๐ </strong></p><p><strong>                      ในกาลนั้นแล   พระผู้มีพระภาคเจ้า   ได้</strong></p><p><strong>            ตรัสเตือนภิกษุทั้งหลายว่า    ภิกษุทั้งหลาย    สิ่ง</strong></p><p><strong>            ทั้งปวงเป็นของร้อน  ภิกษุทั้งหลาย   ก็อะไรเล่า</strong></p><p><strong>            ชื่อว่าสิ่งทั้งปวงเป็นของร้อน  ภิกษุทั้งหลาย  จักษุ</strong></p><p><strong>            เป็นของร้อน  รูปทั้งหลายก็เป็นของร้อน วิญญาณ</strong></p><p><strong>            อาศัยจักษุก็เป็นของร้อน.</strong></p><p><strong>                      จักษุสัมผัสก็เป็นของร้อน     ความเสวย</strong></p><p><strong>            อารมณ์นี้เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสเป็นปัจจัย   แม้</strong></p><p><strong>            อันใด  เป็นสุขก็ดี  ทุกข์ก็ดี  ไม่ใช่ทุกข์ไม่ใช่สุข</strong></p><p><strong>            ก็ดี   แม้อันนั้นก็เป็นของร้อน    ร้อนเพราะอะไร</strong></p><p><strong>            ร้อนเพราะไฟคือราคะ ไฟคือโทสะ  ไฟคือโมหะ</strong></p><p><strong>            ร้อนเพราะความเกิด   เพราะความแก่  และเพราะ</strong></p><p><strong>            ความตาย  เพราะความเศร้าโศก   เพราะความคร่ำ-  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 449</p><p>           <strong> ครวญเพราะความทุกข์  เพราะความโทมนัส</strong></p><p><strong>           เพราะความคับแค้นใจ  เราจึงกล่าวว่าเป็นของ</strong></p><p><strong>           ร้อน.</strong></p><p><strong>                    โสตเป็นของร้อน  เสียงทั้งหลายก็เป็น</strong></p><p><strong>           ของร้อน ฯลฯ  ฆานะเป็นของร้อน  กลิ่นทั้งหลาย</strong></p><p><strong>           ก็เป็นของร้อน  ฯลฯ  ลิ้นเป็นของร้อน  รสก็เป็น</strong></p><p><strong>           ของร้อน ฯลฯ  กายเป็นของร้อน  โผฏฐัพพะก็</strong></p><p><strong>           เป็นของร้อน  ฯลฯ  ใจเป็นของร้อน  ธรรมทั้งหลาย </strong></p><p><strong>           ก็เป็นของร้อน</strong></p><p><strong>                    มโนวิญญาณก็เป็นของร้อน  มโนสัมผัส</strong></p><p><strong>           ก็เป็นของร้อน  ความเสวยอารมณ์นี้เกิดขึ้น</strong></p><p><strong>           เพราะมโนสัมผัสเป็นปัจจัยแม้อันใดเป็นสุขก็ดี</strong></p><p><strong>           เป็นทุกข์ก็ดี  ไม่ใช่ทุกข์ไม่สุขก็ดี  แม้อันนั้น</strong></p><p><strong>           ก็เป็นของร้อน  ร้อนเพราะอะไร   ร้อนเพราะไฟ</strong></p><p><strong>           คือราคะ  เพราะไฟคือโทสะ  เพราะไฟคือโมหะ</strong></p><p><strong>           ร้อนเพราะความเกิด  เพราะความแก่  และ</strong></p><p><strong>           ความตาย  เพราะความเศร้าโศก  เพราะความ</strong></p><p><strong>           คร่ำครวญ  เพราะความทุกข์  เพราะความโทมนัส</strong></p><p><strong>           เพราะความคับแค้นใจ  เราจึงกล่าวว่าเป็นของ</strong></p><p><strong>           ร้อนแล.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 450</p><p>                                <strong> ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย  อริยสาวกผู้ได้เห็น</strong></p><p><strong>                ได้ฟังแล้วอย่างนี้    ย่อมเบื่อหน่ายในจักษุ   ย่อม</strong></p><p><strong>                เบื่อหน่ายในรูป     ย่อมเบื่อหน่ายในวิญญาณที่</strong></p><p><strong>                อาศัยจักษุ    ย่อมเบื่อหน่ายในสัมผัสอาศัยจักษุ</strong></p><p><strong>                ความเสวยอารมณ์นี้   เกิดขึ้นเพราะจักษุสัมผัสแม้</strong></p><p><strong>                อันใด  เป็นสุขก็ดี  เป็นทุกข์ก็ดี  ไม่ใช่ทุกข์  ไม่ใช่</strong></p><p><strong>                สุขก็ดี   ย่อมเบื่อหน่ายในความเสวยอารารมณ์   นั้น </strong></p><p><strong>                ย่อมเบื่อหน่ายในโสต  ย่อมเบื่อหน่ายในเสียง  ฯลฯ </strong></p><p><strong>                ย่อมเบื่อหน่ายในฆานะ  ย่อมเบื่อหน่ายในกลิ่น  ฯลฯ</strong></p><p><strong>                ย่อมเบื่อหน่ายในชิวหา    ย่อมเบื่อหน่ายในรส</strong></p><p><strong>                ทั้งหลาย   ฯลฯ      ย่อมเบื่อหน่ายแม้ในกาย      ย่อม </strong></p><p><strong>                เบื่อหน่ายแม้ในโผฏฐัพพะ ฯลฯ    ย่อมเบื่อหน่าย</strong></p><p><strong>                แม้ในใจ   ย่อมเบื่อหน่ายแม้ในธรรมทั้งหลาย  ย่อม</strong></p><p><strong>                เบื่อหน่ายแม้ในมโนวิญญาณ    ย่อมเบื่อหน่ายแม้</strong></p><p><strong>                ในมโนสัมผัส    ความเสวยอารมณ์นี้เกิดขึ้นเพราะ</strong></p><p><strong>                มโนสัมผัสเป็นปัจจัยแม้อันใด  เป็นสุขก็ดี   เป็น</strong></p><p><strong>                ทุกข์ก็ดี   ไม่ใช่ทุกข์  ไม่ใช่สุขก็ดี  ย่อมเบื่อหน่าย</strong></p><p><strong>                แม้ในความเสวยอารมณ์นั้น    เมื่อเบื่อหน่าย  ย่อม</strong></p><p><strong>                คลายความกำหนัด       เพราะคลายความกำหนัด</strong></p><p><strong>                จิตย่อมหลุดพ้น  เมื่อจิตหลุดพ้นแล้ว  ก็มีญาณรู้ว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 451</p><p>                   <strong> หลุดพ้นแล้ว  พระอริยสาวกนั้น  ย่อมทราบชัดว่า</strong></p><p><strong>                   ชาติสิ้นแล้วพรหมจรรย์ได้อยู่จบแล้ว  กิจอื่นที่</strong></p><p><strong>                   ควรทำได้ทำเสร็จแล้ว  กิจอื่นอีก  เพื่อความเป็น</strong></p><p><strong>                   อย่างนี้   มิได้มีอีกต่อไป  ดังนี้. </strong> </p><p>           ก็แลเมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้ากำลังตรัสไวยากรณ์นี้อยู่      จิตของภิกษุ</p><p>๑,๐๐๐ รูปนั้น    ก็หลุดพ้นจากอาสวะทั้งหลายเพราะไม่ถือมั่นแล.</p><p>           เพราะได้ฟังอาทิตตปริยายเทศนาอย่างนี้      พระนทีกัสสปเถระจึงได้</p><p>บรรลุพระอรหัตพร้อมด้วยปฏิสัมภิทา ๔ เกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศ</p><p>ถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน     จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>ปทุมุตฺตรสฺส    ภควโต</strong>  ดังนี้ .   บรรดาบทเหล่านั้น  บท <strong>อคฺคผล</strong>  คือผลอัน</p><p>สูงสุด  หรือ  ผลที่ตนเก็บเอาในครั้งแรกแห่งต้นมะม่วงที่ตนเองได้ปลูกไว้.  คำ</p><p>ที่เหลือ  มีเนื้อความพอที่จะกำหนดรู้ได้โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                         จบอรรถกถานทีกัสสปเถราปทาน</p><p>                  <strong>คยากัสสปเถราปทานที่  ๓  (๕๕๓)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระคยากัสสปเถระ</strong></p><p>                           <strong> [๑๔๓ ]  ครั้งเมื่อข้าพเจ้าเป็นดาบส  ครอง</strong></p><p><strong>                 หนังเสือเหลือง    ประกอบด้วยเครื่องหาบ     หาบ </strong></p><p><strong>                 เครื่องหาบไปเที่ยวหาผลไม้      ได้นำเอาผลพุทรา</strong></p><p><strong>                 มายังอาศรม.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 452</p><p>                                    <strong> ในสมัยนั้น      พระผู้มีพระภาคพระชิน-</strong></p><p><strong>                        เจ้า  เพียงพระองค์เดียว   ทรงแผ่พระรัศมีตลอด</strong></p><p><strong>                        กาลทั้งสิ้น  เสด็จมายังอาศรมของข้าพเจ้า.</strong></p><p><strong>                                    ข้าพเจ้ายังจิตตนเองให้เลื่อมใสแล้ว  ถวาย </strong></p><p><strong>                        บังคมพระองค์ ผู้มีวัตรอันงาม   ประคองอัญชลี</strong></p><p><strong>                        ประนมด้วยหัตถ์ทั้งสองแล้ว      ถวายผลพุทราแด่</strong></p><p><strong>                        พระพุทธเจ้า. </strong></p><p><strong>                                    ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้    ข้าพเจ้าได้ถวาย</strong></p><p><strong>                        ผลไม่ได้ไว้  ในคราวนั้น   แต่นั้น   ข้าพเจ้าไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลพุทรา.</strong></p><p><strong>                                    ข้าพเจ้า   ได้เผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                        ฯลฯ    เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                                    ข้าพเจ้าเป็นผู้มาดีแล้วแล ฯลฯ     คำสอน</strong></p><p><strong>                        ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                                    ปฏิสัมภิทา ๔ ฯลฯ   คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>                        พุทธเจ้า   ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>            ทราบว่า  ท่านพระคยากัสสปเถระได้กล่าวคาถาเหล่านั้น  ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                       จบคยากัสสปเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 453</p><p>        <strong>๕๕๓.  อรรถกถาคยากัสสปเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๓  ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระคยากัสสปเถระ   อันมีคำเริ่มต้นว่า   <strong> อชินมฺม-</strong></p><p><strong>วตฺโถห</strong>   ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้     ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกัปที่  ๓๑   แต่กัปนี้ไป     ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</p><p>สิขี   ท่านได้บังเกิดในเรือนอันมีสกุล  บรรลุนิติภาวะแล้วเพราะความที่ตนเองมี</p><p>อัธยาศัยที่จะออกจากทุกข์  จึงละเพศฆราวาสออกบวชเป็นพระดาบส  สร้างอา-</p><p>ศรมอยู่ในป่า มีมูลผลาผลในป่าเป็นอาหาร.  ก็โดยสมัยนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>พระองค์เดียวไม่มีผู้ติดตามเป็นที่สอง      ได้เสด็จไปใกล้อาศรมของพระดาบส</p><p>นั้นแล้ว.   ดาบสนั้น    พอได้เห็นพระผู้มีพระภาคเจ้า    ก็มีใจเลื่อมใส   เข้าไป</p><p>ใกล้แล้ว    ถวายบังคมยืนอยู่  ณ  ที่อันสมควรด้านหนึ่ง    คอยดูเวลาอยู่จึงน้อม</p><p>เอาผลพุทธราอันเป็นที่น่าจับใจเข้าไปถวายแด่พระศาสดา.      ด้วยบุญกรรมอัน</p><p>นั้น    เขาจึงได้ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก    ในพุทธุปบาทกาลนี้</p><p>ได้เกิดในตระกูลพราหมณ์  เจริญวัยแล้ว   เพราะความที่คนมีอัธยาศัยที่จะออก</p><p>จากทุกข์  จึงละเพศฆราวาส  บวชเป็นพระดาบสอยู่ร่วมกับพระดาบส  ๒๐๐ องค์</p><p>ณ   ใกล้แม่น้ำคยา.      เพราะอยู่ใกล้แม่น้ำคยา      และเพราะมีโคตรว่ากัสสป</p><p>จึงได้มีสมัญญาว่าคยากัสสป.    ท่านได้ฟังโอวาทคืออาทิตตปริยายเทศนา  โดย </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 454</p><p>นัยที่พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ประทานเอหิภิกขุอุปสัมปทาให้พร้อมกับบริษัท  ดัง</p><p>ที่ได้กล่าวไว้แล้วในอปทานของพระนทีกัสสป     จึงได้ดำรงอยู่ในพระอรหัต-</p><p>ผล</p><p>           ครั้นท่านได้บรรลุพระอรหัตแล้ว     เกิดมีความโสมนัสใจเมื่อจะประ-</p><p>กาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน     จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>อชินจมฺมวตฺโถห</strong>   ดังนี้.    บรรดาบทเหล่านั้น     บทว่า    <strong>อชินจมฺมวตฺโถ</strong>    </p><p>ความว่า  เพราะบวชเป็นดาบส   จึงนุ่งห่มด้วยหนังเสือ.   บทว่า  <strong>ขาริภารธโร</strong></p><p>ความว่า  ในเวลาเป็นดาบส  ต้องบรรจุหาบบริขารสำหรับดาบสหาบไป.   คือ</p><p>เอาบริขารของดาบสบรรจุลงจนเต็มหาบ.    บทว่า    <strong>โกล   อหาสิ    อสฺสม</strong></p><p>ความว่า     เอาผลพุทราวางจนเต็มเกลื่อนอาศรมแล้วก็นั่งในอาศรม.     บทว่า</p><p><strong>อโคปยึ</strong>  ความว่า   เราได้แสวงหาผลพุทราแล้วเก็บรักษาไว้ในอาศรม.    คำที่</p><p>เหลือทั้งหมด  มีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                                  จบอรรถกถาคยากัสสปเถราปทาน</p><p>                 <strong>กิมิลเถราปทานที่  ๔  (๕๕๔)</strong></p><p>            <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระกิมิลเถระ</strong></p><p>                         <strong>  [๑๔๔]  เมื่อพระพุทธเจ้า     พระนามว่า</strong></p><p><strong>               กกุสันธะ  ปรินิพพานแล้ว  ข้าพเจ้า   ได้เก็บเอา</strong></p><p><strong>               ดอกเข็มมาทำเป็นมณฑปบรรจุพระธาตุ  ของพระ-</strong></p><p><strong>               ผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้ทรงมีวสี.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 455</p><p>                           <strong> ครั้นจุติแล้ว ไปสู่ภพดาวดึงส์   ได้วิมาน</strong></p><p><strong>                 สูงใหญ่เป็นพิเศษรุ่งโรจน์ล่วงวิมานของเทวดา</strong></p><p><strong>                 เหล่าอื่น  นี้เป็นผลแห่งกรรมอันเป็นบุญ.</strong></p><p><strong>                           จะเป็นกลางวัน  หรือกลางคืนก็ดี   ข้าพ-</strong></p><p><strong>                 เจ้า  จะเดินอยู่  หรือยืนอยู่ก็ดี     ดอกเข็มจะต้อง</strong></p><p><strong>                 มาครอบคลุมอยู่เบื้องบน   นี้เป็นผลแห่งกรรมอัน</strong></p><p><strong>                 เป็นบุญ. </strong></p><p><strong>                           ในกัปนี้นี่แหละ    ข้าพเจ้าได้บูชาอย่างยิ่ง</strong></p><p><strong>                 ซึ่งพระพุทธเจ้าพระองค์ใด   ด้วยกรรมนั้น   ข้าพเจ้า </strong></p><p><strong>                 ไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการบูชาพระพุทธ-</strong></p><p><strong>                 เจ้า.</strong></p><p><strong>                           กิเลสทั้งหลาย   ข้าพเจ้าได้เผาสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                 ฯลฯ  ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                           ข้าพเจ้า  ได้มาดีแล้วแล  ฯลฯ คำสอน  </strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า    ท่านพระกิมิลเถระ    ได้กล่าวคาถาเหล่านั้นไว้ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                 จนกิมิลเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 456</p><p>            <strong>๕๕๔.  อรรถกถากิมิลเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๔  ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระกิมิลเถระ  มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>นิพฺพุเต  กกุสนฺธมฺหิ</strong></p><p>ดังนี้. </p><p>            แม้พระเถระรูปนี้     ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  กกุสันธะ   ท่านได้บังเกิด</p><p>ในเรือนอันมีสกุล บรรลุนิติภาวะแล้ว  เมื่อพระศาสดาปรินิพพานแล้ว  ได้ช่วย</p><p>กันเอาดอกเข็มมาทำเป็นมณฑปอุทิศถวายพระธาตุของพระองค์  ได้ทำการบูชา</p><p>แล้ว.   ด้วยบุญกรรมอันนั้น    ท่านได้บังเกิดในภพดาวดึงส์    ได้ท่องเที่ยวไป</p><p>ในเทวโลกและมนุษยโลกกลับไปกลับมา   ในพุทธุปบาทกาลนี้     ได้บังเกิดใน</p><p>สักยราชตระกูลในกบิลพัสดุ์นคร   เขาได้มีชื่อว่า  <strong>กิมิละ.</strong>  พอเขาเจริญวัยแล้ว</p><p>อยู่อย่างประมาทด้วยโภคสมบัติ.     พระศาสดาประทับอยู่นอนุปิยนิคม  ทรง</p><p>ทราบว่าญาณของเขาแก่กล้าแล้ว   เพื่อจะให้เขาเกิดความสังเวช   จึงทรงเนรมิต</p><p>รูปหญิงที่งามน่ารื่นรมย์ใจ     อยู่ในวัยรุ่น    ทรงแสดงให้ปรากฏข้างหน้าตาม</p><p>ลำดับอีก  ปรากฏเป็นไปตามความวิบัติด้วยความชราและโรคภัยไข้เจ็บ. ได้ทรง</p><p>กระทำอย่างนั้นแล้ว.  กิมิลกุมารได้เห็นรูปนั้น  แล้วได้เกิดความสังเวชเป็นยิ่งนัก</p><p>เมื่อจะประกาศความสังเวชของตน    ทำให้ปรากฏแก่พระผู้มีพระภาคเจ้า    ได้</p><p>รับคำสั่งสอนแล้ว   ก็ได้บรรลุพระอรหัต. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 457</p><p>           ท่านได้บรรลุพระอรหัตแล้ว   เกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศถึง</p><p>เรื่องราวที่ตนเองเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>นิพฺพุเต  กกุสนฺธมฺหิ</strong>   ดังนี้.   บทว่า  <strong>พฺราหฺมณมฺหิ   วุสีมติ</strong>  ความว่า   เมื่อ </p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบรรลุวสี  ด้วยวสี  ๕   อย่าง  อธิบายว่า  เมื่อพราหมณ์</p><p>คือพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่ากกุสันธะ   เพราะประดับและเจริญยิ่งด้วยหมู่</p><p>แห่งคุณทั้งปวงของพราหมณ์    ปรินิพพานแล้ว    คำที่เหลือทั้งหมด   มีเนื้อ</p><p>ความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                              จบอรรถกถากิมิลเถราปทาน</p><p>         <strong>วิชชีปุตตเถราปทานที่  ๕(๕๕๕)</strong>               </p><p>    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระวัชชีปุตตเถระ</strong></p><p>                           <strong> [๑๔๕]  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้มี</strong></p><p><strong>พระรัศมีเป็นพัน  เป็นผู้ตรัสรู้ด้วยพระองค์เอง</strong></p><p><strong>ผู้อันใคร ๆ  เอาชนะไม่ได้  ทรงออกจากนิโรธ</strong></p><p><strong>แล้ว  จะเสด็จไปสู่ที่โคจร.</strong></p><p><strong>                                   ข้าพเจ้า  มีผลไม้อยู่ในมือ  เห็นพระ-</strong></p><p><strong>ศาสดาเสด็จเข้ามา  มีจิตเลื่อมใส  มีใจแช่มชื่น</strong></p><p><strong>จึงถวายผลไม้หมดทั้งพวง.</strong></p><p><strong>                                  ในกัปที่  ๙๔  แต่กัปนี้  ข้าพเจ้าได้ถวาย</strong></p><p><strong>ผลไม้ใด  ในครั้งนั้น  ด้วยกรรมนั้น  ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>ไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งการถวายผลไม้.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 458</p><p>                             <strong> ข้าพเจ้าได้เผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                     ฯลฯ  ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้าเป็นผู้มาดีแล้วแล ฯลฯ  คำสอน</strong></p><p><strong>                     ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้ทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                             ปฏิสัมภิทา ๔  ฯลฯ      คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>                     พุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>            ทราบว่า  ท่านพระวัชชีปุตตเถระ    ได้กล่าวคาถาเหล่านี้ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                               จบวัชชีปุตตเถราปทาน</p><p>       <strong>๕๕๕.  อรรถกถาวัชชีปุตตเถราปทาน</strong></p><p>            พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๕  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>            อปทานของท่านพระวัชชีปุตตเถระ  มีคำเริ่มต้นว่า  <strong>สหสฺสรสี  ภควา</strong></p><p>ดังนี้.</p><p>            แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว  ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ ในกัปที่ ๙๔  แต่กัปนี้    ได้พบพระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่งกำลังเที่ยว</p><p>ภิกขาจารอยู่   มีใจเลื่อมใสได้ถวายผลกล้วย   ด้วยบุญกรรมนั้น     เขาจึงได้ท่อง- </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 459</p><p>เที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ในพุทธุปบาทกาลนี้   ได้บังเกิดเป็นลิจฉวี</p><p>ราชกุมารในเมืองเวสาลี.   เพราะท่านเป็นโอรสของเจ้าวัชชี   จึงได้รับสมัญญา</p><p>ว่า    วัชชีบุตร.    ท่านเป็นหนุ่ม    ในเวลาที่ศึกษาศิลปะเกี่ยวกับช้างเป็นต้น</p><p>เพราะสมบูรณ์ด้วยเหตุ    จึงเป็นผู้มีอัธยาศัยใคร่จะออกจากทุกข์เที่ยวไป    ได้</p><p>ฟังพระธรรมเทศนาของพระศาสดาแล้ว      ได้มีศรัทธาบวชในสำนักของพระ-</p><p>ศาสดา  บำเพ็ญวิปัสสนากัมมัฏฐาน  ไม่นานเท่าไรนัก    ก็ได้อภิญญา ๖.   ก็</p><p>ท่านเป็นผู้ได้อภิญญา  ๖  ในกาลต่อมา  เมื่อพระศาสดาปรินิพพานแล้วไม่นาน</p><p>นัก  จึงทำหมายกำหนดการเพื่อสังคายนาพระธรรม  เมื่อพระมหาเถระทั้งหลาย</p><p>ประชุมกันในที่นั้น ๆ วันหนึ่ง  ได้เห็นท่านพระอานนท์ซึ่งเป็นพระเสขบุคคล </p><p>มีบริษัทใหญ่แวดล้อมกำลังแสดงธรรมอยู่.    เมื่อจะทำความอุตสาหะให้เกิดขึ้น</p><p>เพื่อบรรลุมรรคผลที่สูงขึ้นไปกว่าท่านพระอานนท์นั้น   จึงกล่าวคาถานี้ว่า:-</p><p>                          <strong>โคตมะเอ่ย ! ท่านจงเข้าไปยังโคนต้นไม้</strong></p><p><strong>                ในป่า  จงตั้งพระนิพพานไว้ในหทัย  จงเจริญ</strong></p><p><strong>                ภาวนาและอย่าประมาท  พูดซุบซิบนินทาคนอื่น</strong></p><p><strong>                จักทำประโยชน์เช่นไร  ให้สำเร็จแก่ท่านได้เล่า.</strong></p><p>          บรรดาบทเหล่านั้น  บทว่า <strong>รุกฺขมูลคหน</strong>   ความว่า   ป่าที่มีโคนต้นไม้</p><p>จริงอยู่  ป่าไม่มีโคนต้นไม้ก็มีอยู่   และโคนต้นไม้ที่ไม่มีในป่าก็มี.   บรรดา</p><p>บทเหล่านั้น  ท่านแสดงถึงความไม่มีอันตรายคือลมและแดด  เพราะเป็นสถานที่</p><p>อันสมบูรณ์ด้วยร่มเงา  ด้วยศัพท์ว่า  <strong>รุกขมูละ</strong>  ท่านแสดงถึงความไม่มีอันตราย</p><p>คือลม   เพราะปราศจากสายลมและแสดงถึงความไม่เบียดเสียดด้วยฝูงชน    ไว้ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 460</p><p>ด้วย  <strong>คหนะ</strong>  ศัพท์.   และท่านได้ประกอบบททั้งสองนั้นมุ่งถึงการบำเพ็ญเพียร</p><p>ทางภาวนา.  บทว่า <strong>ปสกฺกิย</strong>  แปลว่าเข้าไปแล้ว. บทว่า <strong>นิพฺพาน หทยสฺมึ  โอปิย</strong></p><p>ความว่า  ตั้งพระนิพพานไว้ในหทัย  คือ  ทำไว้ในจิตว่าเราปฏิบัติอย่างนี้แล้ว </p><p>จะพึงบรรลุพระนิพพานได้.  บทว่า  <strong>ฌาย</strong>  ความว่า   จงเพ่งด้วยการเพ่งไตร-</p><p>ลักษณะ คือ  จงเจริญมรรคภาวนาอันประกอบด้วยวิปัสสนาภาวนา.  ท่านเรียก</p><p>พระธรรมภัณฑาคาริกโดยโคตรว่า  <strong>โคตมะ.</strong>  บทว่า  <strong>มา  จ  ปมาโท</strong>  ความว่า</p><p>อย่าถึงความประมาทในกุศลธรรมทั้งปวงเลย.  บัดนี้  ความประมาทเช่นใดมีแก่</p><p>พระเถระ   เมื่อจะแสดงถึงการห้ามความประมาทนั้น    ท่านจึงกล่าวว่า  <strong>กึ   เต</strong></p><p><strong>พิฬิพิฬิกา   กริสฺสติ</strong>    การพูดซุบชิบนินทาคนอื่นจักทำประโยชน์เช่นไรให้</p><p>สำเร็จแก่ท่านได้เล่า  ดังนี้ไว้.    บรรดาบทเหล่านั้น   บทว่า <strong>พิฬิพิฬิกา</strong> ความ</p><p>ว่า   กิริยาที่ซุบซิบนินทาคนอื่น     ความเป็นไปแห่งเสียงซุบซิบนินทาคนอื่น</p><p>ไม่มีประโยชน์อย่างไร   การบัญญัติของหมู่ชนอันเช่นกับเสียงซุบชิบนินทาคน</p><p>อื่นก็อย่างนั้นแล. บทว่า  <strong>กึ  เต  กรสฺสติ</strong>  ความว่า  การซุบซิบนินทาคนอื่นจัก</p><p>ทำประโยชน์เช่นไรให้สำเร็จแก่ท่านได้เล่า  เพราะฉะนั้น    ท่านจึงได้ให้โอวาท</p><p>ว่า  ท่านจงละการบัญญัติว่าคน  จงขวนขวายในประโยชน์ของตนเถิด.</p><p>           พระเถระได้ฟังคำนั้นแล้ว    เกิดความสลดใจตามคำอันระบายออกซึ่ง</p><p>ความหอมฟุ้งที่ท่านผู้อื่นได้กล่าวแล้ว    ทำราตรีโดยมากให้ล่วงไปด้วยการจง-</p><p>กรมพยายามเจริญวิปัสสนา    เข้าไปสู่ที่นอนและที่นั่ง    พอนั่งบนเตียงเท่านั้น</p><p>ก็คิดว่า  เราจะนอนพักผ่อนสักเล็กน้อย  ดังนี้แล้วจึงยกเท้าขึ้นจากพื้นพอศีรษะ</p><p>ถึงหมอน   ในขณะที่สรีระอยู่ในอากาศนั่นแล    (อยู่ในท่าอิริยาบถ)   ก็ได้</p><p>บรรลุพระอรหัต. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 461</p><p>            ในกาลต่อมา พระวัชชีปุตตเถระเกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศ</p><p>ถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p><strong>สหสฺสรสี   ภควา</strong>  ดังนี้.  บรรดาบทเหล่านั้น  บทว่า <strong>สหสฺสรสี</strong>   ซึ่งในที่นี้ควร</p><p>จะกล่าวว่า  <strong>อเนกสตสหสฺสรสี</strong>    บัณฑิตพึงทราบว่า     ท่านกล่าวไว้แล้วว่า</p><p><strong>สหสฺสรสี</strong>   ก็เพื่อสะดวกในการประพันธ์คาถา.   คำที่เหลือมีเนื้อความพอที่</p><p>จะกำหนดได้โดยง่ายทีเดียวแล. </p><p>                                จบอรรถกถาวัชชีปุตตเถราปทาน</p><p>                   <strong>อุตตรเถราปทานที่  ๖  (๕๕๖)</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอุตตรเถระ</strong></p><p>                           <strong> [๑๔๖]  พระผู้มีพระภาคสัมพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        พระนามว่า  สุเมธะ  ทรงประกอบด้วยพระวร-</strong></p><p><strong>        ลักษณะ  ๓๒  ประการ  ทรงพอพระทัยในความ</strong></p><p><strong>        วิเวก  เสด็จเข้าไปยังหิมวันตประเทศ</strong></p><p><strong>                           พระมุนี  ผู้เป็นบุรุษสูงสุด  ทรงประกอบ</strong></p><p><strong>        ด้วยพระกรุณา  ผู้เลิศ  ครั้นถึงหิมวันตประเทศ</strong></p><p><strong>        แล้ว   ประทับนั่งขัดสมาธิ.</strong></p><p><strong>                           ในกาลครั้งนั้น    ข้าพเจ้า  เกิดเป็นวิทยาธร</strong></p><p><strong>        สามารถแม้เหาะไปในอากาศได้  ถืออาวุธวิเศษ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 462</p><p>        <strong> คือตรีศูลอันคมฉกาจนัก  ในเวลานั้น  ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        กำลังเหาะท่องเที่ยวไปในอัมพร.</strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้า  ทรงยังป่าหิมวันต์ให้สว่าง</strong></p><p><strong>        กระจ่างแจ้งอยู่  เสมือนกองไฟที่ลุกโพลงอยู่บน</strong></p><p><strong>        ยอดภูเขา  เสมือนแสงแห่งดวงจันทร์ที่กำลังเต็ม</strong></p><p><strong>        ดวง  หรือเสมือนต้นพญาสาละที่มีดอกกำลังบาน</strong></p><p><strong>        เต็มต้นฉะนั้น. </strong></p><p><strong>                             จิตของข้าพเจ้าเลื่อมใส  เพราะได้เห็น</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า  ผู้กำลังเสด็จออกมาจากป่า  มีพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธรังสีกำลังซ่านออก  ดุจดังแสงไฟที่กำลังเผา</strong></p><p><strong>        ไหม้ป่าต้นอ้อฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้าได้ถือเอาดอกไม้  ๓  ดอก  คือ</strong></p><p><strong>        ดอกทานตะวัน  ดอกกรรณิการ์  และดอกเทว-</strong></p><p><strong>        คันธีมาบูชาพระพุทธเจ้า  ผู้ประเสริฐ.</strong></p><p><strong>                             เพราะอานุภาพของพระพุทธเจ้า  ในขณะ</strong></p><p><strong>        นั้น  ดอกไม้ทั้งสามดอกของข้าพเจ้า  ได้ทำขั้ว</strong></p><p><strong>        ขึ้นเบื้องบน  เอาดอกลงเบื้องล่าง  ทำเป็นดังร่ม</strong></p><p><strong>        บังเงาให้พระศาสดา.</strong></p><p><strong>                             เพราะกรรมที่ข้าพเจ้า  ได้กระทำมาดี</strong></p><p><strong>        แล้วนั้น  ประกอบกับที่ข้าพเจ้าตั้งเจตนาไว้ดี</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 463</p><p>        <strong> เมื่อข้าพเจ้าจุติจากความเป็นมนุษย์แล้ว  ก็ไปเกิด</strong></p><p><strong>        ในดาวดึงส์.</strong></p><p><strong>                           วิมานของข้าพเจ้าในดาวดึงส์นั้น  บุญ </strong></p><p><strong>        กรรมได้สร้างให้เป็นอย่างดี  มีชื่อปรากฏว่า</strong></p><p><strong>        กัณณิการี  สูง  ๖๐  โยชน์  กว้าง ๓๐  โยชน์.</strong></p><p><strong>                           มียอดแหลม  ๑,๐๐๐  ยอด มียอดเป็นโดม</strong></p><p><strong>        ๑๐๐  ยอดประดับด้วยธงสีเหลือง  ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        ป้อมหอคอยหนึ่งแสนป้อม  สิ่งเหล่านี้มีปรากฏอยู่</strong></p><p><strong>        ในวิมานของข้าพเจ้า.</strong></p><p><strong>                           แท่นนั่งสำเร็จด้วยแก้วผลึกก็มี  สำเร็จ</strong></p><p><strong>        ด้วยทอง  ด้วยแก้วมณี  และด้วยทับทิมก็มี  ผู้นั่ง</strong></p><p><strong>        ย่อมได้ตามปรารถนา.</strong></p><p><strong>                           ที่นอนมีราคามาก  ประกอบด้วยชนิดที่</strong></p><p><strong>        ยัดด้วยนุ่น  แต่ละชายประดับด้วยครุยขนสัตว์</strong></p><p><strong>        และประกอบด้วยหมอน.</strong></p><p><strong>                           ครั้นข้าพเจ้าจุติจากภพแล้ว  ท่องเที่ยว</strong></p><p><strong>        ไปสู่ภพเทวดา  ข้าพเจ้าท่องเที่ยวไปตามปรารถนา</strong></p><p><strong>        เป็นผู้มีหมู่เทวดาแวดล้อมแล้ว.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้า  ดำรงอยู่ภายใต้ร่มดอกไม้</strong></p><p><strong>        ดอกไม้กั้นอยู่เบื้องบนข้าพเจ้า  กว้างโดยรอบ</strong></p><p><strong>        หนึ่งร้อยโยชน์แวดล้อมด้วยดอกกรรณิการ์.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 464</p><p>                           <strong> นักดนตรี  หกหมื่นคน  บำรุงข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        อยู่  ตลอดเวลาตั้งแต่เย็นถึงเช้า  แวดล้อมข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        อยู่เป็นประจำทั้งกลางคืนกลางวัน  โดยไม่เกียจ</strong></p><p><strong>        คร้าน.</strong></p><p><strong>                            ในเทวโลกนั้น  ข้าพเจ้า  ยินดีอยู่กับ </strong></p><p><strong>        นางรำ  นางร้อง  นางประโคม นางนักดนตรี</strong></p><p><strong>        เพลิดเพลินอยู่กับความยินดี  บันเทิงอยู่กับความ</strong></p><p><strong>        ใคร่ในกาม.</strong></p><p><strong>                            ในเทวโลกนั้น  มีแต่รับประทาน  และ</strong></p><p><strong>        ดื่ม  ในครั้งนั้น  ข้าพเจ้าเพลิดเพลินอยู่ในไตรทศ</strong></p><p><strong>        พรั่งพร้อมไปด้วยหมู่นางสนมนารี  ข้าพเจ้าเพลิด</strong></p><p><strong>        เพลินอยู่ในวิมานอันอุดม.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าเสวยรัชสมบัติอยู่  ๕๐๐  ครั้ง  และ</strong></p><p><strong>        ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิอยู่  ๓๐๐  ครั้ง  ส่วนที่</strong></p><p><strong>        เป็นพระเจ้าประเทศราชอันไพบูลย์  ไม่อาจจะนับ</strong></p><p><strong>        ประมาณได้.</strong></p><p><strong>                            เมื่อข้าพเจ้าท่องเที่ยวอยู่ในระหว่างภพ</strong></p><p><strong>        กับภพ  ย่อมได้โภคสมบัติเป็นอันมาก  ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ไม่มีความบกพร่องในโภคสมบัติเป็นอันมาก  นี้  เป็นผล</strong></p><p><strong>        แห่งการบูชาพระพุทธเจ้า. </strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 465</p><p>                            <strong> เมื่อข้าพเจ้าท่องเที่ยวอยู่ในภพ  ก็ท่อง-</strong></p><p><strong>        เที่ยวอยู่ในภพทั้งสอง  คือ  ภพแห่งเทวดา  และ</strong></p><p><strong>        ภพแห่งมนุษย์  ข้าพเจ้า  ไม่รู้จักทุคติอื่นเลย  นี้</strong></p><p><strong>        เป็นผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            เมื่อข้าพเจ้าเกิด  ก็เกิดในตระกูลทั้งสอง </strong></p><p><strong>        คือ  ตระกูลกษัตริย์  และตระกูลพราหมณ์  ข้าพ-</strong></p><p><strong>        เจ้า  ไม่รู้จักตระกูลต่ำเลย  นี้เป็นผลแห่งการบูชา</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้า  ได้รับยานช้าง  ยานม้า  ยาน</strong></p><p><strong>        วอ  อันไปได้รวดเร็ว  ทั้งหมดนี้  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        การบูชาพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้า  ได้รับหมู่ทาสี  หมู่ทาส  หมู่</strong></p><p><strong>        สตรีผู้แต่งกายงดงาม  ทั้งหมดนี้  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        การบูชาพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าได้รับผ้าไหม  ผ้ากัมพล  ผ้าลินิน</strong></p><p><strong>        และผ้าฝ้าย  ทั้งหมดนี้  นี้เป็นผลแห่งการบูชา</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้า  ได้รับผ้าใหม่  และผลไม้ใหม่</strong></p><p><strong>        โภชนะมีรสอร่อยเลิศ  ทั้งหมดนี้  นี้เป็นผลแห่งการบูชา</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้า   ได้รับคำบอกเล่าว่า   เชิญท่านจง</strong></p><p><strong>        เคี้ยวกินสิ่งนี้  เชิญท่านจงบริโภคสิ่งนี้  เชิญท่าน.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 466</p><p>        <strong> จงนอนบนที่นอนนี้  ทั้งหมดนี้  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        การบูชาพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้า  ได้รับการบูชาในที่ทุกแห่ง</strong></p><p><strong>        เกียรติยศของข้าพเจ้าฟุ้งขจรไป  มีสหายมากใน  </strong></p><p><strong>        กาลทุกเมื่อ  ข้าพเจ้าเป็นผู้มีบริษัทไม่แตกแยก</strong></p><p><strong>        ในกาลทุกเมื่อ  ข้าพเจ้าเป็นผู้สูงสุดกว่าหมู่ญาติ</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้าไม่รู้จักความหนาว  ความร้อน  </strong></p><p><strong>        ไม่มีความเร่าร้อน  อนึ่ง  ข้าพเจ้าไม่มีทุกข์ทางจิต</strong></p><p><strong>        ในหทัยเลย.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้าเป็นผู้มีวรรณะ  เพียงดังวรรณะ</strong></p><p><strong>        แห่งทอง  ท่องเที่ยวไปในระหว่างภพกับภพ</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้าไม่รู้จักความเป็นผู้มีวรรณะต่างออกไปเลย</strong></p><p><strong>        นี้  เป็นผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้า  จุติจากเทวโลกแล้ว  อันกุศล-</strong></p><p><strong>        มูลชักจูงแล้ว  ไปเกิดในนครสาวัตถี  ในตระกูล</strong></p><p><strong>        มหาศาล  ผู้มั่งคั่ง.</strong></p><p><strong>                             ครั้น  ข้าพเจ้าละกามคุณ  ๕  แล้ว บวช</strong></p><p><strong>        ในความเป็นผู้ไม่มีเรือน  ข้าพเจ้ามีอายุเพียง  ๗ </strong></p><p><strong>        ขวบแต่ปีเกิด  ได้บรรลุพระอรหัตแล้ว.</strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้า  ผู้มีพระจักษุ  ทรงทราบ</strong></p><p><strong>        คุณของข้าพเจ้าแล้ว  ทรงอนุญาตการอุปสมบท </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 467</p><p>            ข้าพเจ้ายังเป็นเด็ก    เป็นผู้ได้รับการบูชา</p><p>            ผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า.</p><p>                        ข้าพเจ้า  เป็นผู้มีทิพยจักษุบริสุทธิ์  เป็น</p><p>            ผู้ฉลาดในสมาธิ  เป็นผู้บรรลุถึงฝั่งแห่งอภิญญา</p><p>            นี้   เป็นผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า.</p><p>                        ข้าพเจ้า    เป็นผู้บรรลุปฏิสัมภิทาตาม</p><p>            ลำดับแล้ว  เป็นผู้ฉลาดในอิทธิบาท  เป็นผู้บรรลุ </p><p>            ถึงฝั่งในธรรมทั้งหลาย  นี้   เป็นผลแห่งการบูชา</p><p>            พระพุทธเจ้า.</p><p>                        ในกัปที่  ๓๐,๐๐๐  ข้าพเจ้าได้บูชาพระ-</p><p>             พุทธเจ้าใด  ด้วยกรรมนั้น    ข้าพเจ้าไม่รู้จักทุคติ</p><p>             เลย  นี้  เป็นผลแห่งการบูชาพระพุทธเจ้า.</p><p>                        ข้าพเจ้า      เผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว</p><p>             ฯลฯ  ข้าพเจ้าเป็น  ไม่มีอาสวะอยู่.</p><p>                        ข้าพเจ้าเป็นผู้มาดีแล้วแล    ฯลฯ   คำสอน</p><p>             พระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</p><p>                        ปฏิสัมภิทา  ๔ ฯลฯ  คำสอนของพระ-</p><p>             พุทธเจ้า   ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</p><p>       ทราบว่า  ท่านพระอุตตรเถระ    ได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                          จบอุตตรเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 468</p><p>            <strong>๕๕๖.  อรรถกถาอุตตรเถราปทาน</strong></p><p>          พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๖  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>          อปทานของท่านอุตตรสามเณร  มีคำเริ่มต้นว่า   <strong>สุเมโธ  นาม  สมฺพุทฺ-</strong></p><p><strong>โธ</strong>  ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์</p><p>ก่อน ๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น  ๆ</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  สุเมธะ   ท่านเป็นวิทยาธรเที่ยวไป</p><p>ทางอากาศ.  ก็โดยสมัยนั้น    พระศาสดาประทับนั่งเปล่งพระพุทธรัศมีมีพรรณะ</p><p>๖ ประการ  ณ  โคนต้นไม้แห่งหนึ่งระหว่างป่า    เพื่อทรงอนุเคราะห์สรรพสัตว์</p><p>ในที่นั้นนั่นแล.   วิทยาธรนั้น  ไปทางอากาศ  มองเห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว</p><p>มีใจเลื่อมใส  ลงจากอากาศนำเอาดอกกรรณิการ์อันบริสุทธิ์สะอาดงามตา  น้อม</p><p>บูชาพระผู้มีพระภาคเจ้า    ด้วยอานุภาพแห่งพระพุทธเจ้า    ดอกไม้ทั้งหลายได้</p><p>ตั้งอยู่โดยอาการดังฉัตรอยู่เบื้องบนพระศาสดา.    วิทยาธรนั้น     มีจิตเลื่อมใส</p><p>โดยประมาณยิ่ง   ในกาลต่อมา   กระทำกาละแล้ว    บังเกิดในดาวดึงส์   เสวย</p><p>ทิพยสมบัติ   ดำรงอยู่ในดาวดึงส์นั้นจนตลอดอายุ   จุติจากภพนั้นแล้ว   ท่อง</p><p>เที่ยวไปโนเทวโลกและมนุษยโลก  ในพุทธุปบาทกาลนี้ได้บังเกิดเป็นบุตรของ</p><p>พราหมณ์มหาศาลในกรุงราศคฤห์.    เขาได้มีชื่อว่า  <strong>อุตตระ.</strong>    เขาได้บรรลุนิติ-</p><p>ภาวะแล้ว   ถึงความสำเร็จในวิชาของพราหมณ์แล้ว    ด้วยชาติตระกูล  ด้วยรูป</p><p>สมบัติ    ด้วยความรู้    ด้วยวัย   และด้วยศีลจารวัตร   เขาจึงได้รับความยกย่อง</p><p>จากชาวโลก. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 469</p><p>           วัสสการพราหมณ์   ตำแหน่งมหาอำมาตย์ประจำแคว้นมคธ    ได้มอง</p><p>เห็นสมบัติอันนั้นของอุตตระนั้นแล้ว     จึงมีความประสงค์ที่จะยกธิดาของตน</p><p>มอบให้แก่เขา    ได้ประกาศความประสงค์ของตนให้ทราบแล้ว.    อุตตระนั้น</p><p>ปฏิเสธเรื่องผู้หญิง   เพราะว่าเขาเป็นผู้มีอัธยาศัยเพื่อจะออกจากทุกข์   เข้าไปหา</p><p>พระธรรมเสนาบดีเป็นประจำตามการอันสมควร    ได้ฟังธรรมในสำนักของ</p><p>ท่านแล้ว    ได้มีศรัทธาบรรพชาแล้ว    เป็นผู้สมบูรณ์ด้วยวัตรปฏิบัติ    บำรุง</p><p>พระเถระเป็นประจำ. </p><p>           ก็โดยสมัยนั้น   อาพาธอย่างหนึ่งเกิดขึ้นแก่พระเถระ   อุตตรสามเณร</p><p>ประสงค์จะปรุงเภสัชถวายพระเถระ.    รุ่งขึ้นเช้า    จึงถือบาตรและจีวรออกจาก</p><p>วิหาร    ในระหว่างหนทางได้วางบาตรไว้ใกล้สระน้ำแล้ว   เข้าไปใกล้น้ำ    ล้าง</p><p>หน้าอยู่.    ครั้งนั้น     โจรขุดอุโมงค์คนหนึ่ง    ไปทำการลักขโมยมาแล้ว    ถูก</p><p>พวกจำรวจติดตามไล่จับ      ออกจากเมืองโดยถนนใหญ่      เมื่อจะหนีไป</p><p>ได้ใส่ห่อรัตนะที่ตนถือมาลงในบาตรของสามเณรแล้ว      จึงหนีไป.     แม้</p><p>สามเณร    เข้าไปใกล้บาตรแล้ว.    พวกตำรวจติดตามโจรไป    มองเห็นห่อ</p><p>ของในบาตรของสามเณรเข้าใจผิดว่า   ผู้นี้   เป็นโจร,    ผู้นี้ได้กระทำโจรกรรม</p><p>แล้ว.    ดังนี้แล้ว     จึงผูกแขนสามเณรไพล่หลัง    นำไปแสดงแก่ท่านวัสสการ-</p><p>พราหมณ์.   ก็ในครั้งนั้น  ท่านวัสสการพราหมณ์เป็นผู้ดำรงตำแหน่งผู้พิพากษา</p><p>ประจำพระราชสำนัก    ย่อมตัดสินการตัดและการทำลายได้.    ท่านวสัสการ-</p><p>พราหมณ์กล่าวว่า  ครั้งก่อน  ท่านไม่เชื่อถ้อยคำเรา.  ไปบวชในหมู่ผู้ประพฤติ</p><p>นอกรีตนอกรอยจากทางที่บริสุทธิ์    ดังนี้   ไม่ยอมชำระคดีให้ขาวสะอาด   ใคร่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 470</p><p>จะตัดสินฆ่าอย่างเดียว     โดยวิธีเอาหลาวเสียบเขาทั้ง  ๆ     ที่ยังมีชีวิตอยู่</p><p>นั่นแหละ. </p><p>            ลำดับนั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้า  ได้ทรงแลเห็นว่าญาณของเขาแก่กล้า</p><p>แล้ว   จึงเสด็จไปยังสถานที่นั้น    ทรงวางพระหัตถ์มีพระองคุลียาวเรียวอ่อนนุ่ม</p><p>ดุจปุยนุ่นเหมือนตัดด้วยเปลวไฟ    คล้ายท่อธารทองคำสีแดงชาติหลั่งไหลออก</p><p>เพราะมีพระหัตถ์และพระนขาอันงดงามดุจสำเร็จด้วยแก้วมณีทำให้สั่นสะเทือน</p><p>ลงบนศีรษะของอุตตรสามเณรตรัสว่า    อุตตระ    นี้เป็นผลกรรมในครั้งก่อน</p><p>เกิดขึ้นแล้วแก่เธอ     เธอพึงอดกลั้นด้วยกำลังแห่งปัจจเวกขณญาณแล้ว     จึง</p><p>ทรงแสดงธรรมอันเหมาะแก่อัธยาศัย.    อุตตรสามเณร    ได้รับปีติปราโมทย์</p><p>อันโอฬาร     เพราะเกิดความเลื่อมใสโสมนัสใจ     ด้วยการสัมผัสพระหัตถ์</p><p>ของพระคาสดา     เช่นกับได้รับการรดด้วยน้ำอมฤต     เริ่มยกจิตขึ้นสู่หนทาง</p><p>วิปัสสนาตามที่ตนได้สั่งสมมา      เพราะญาณถึงความแก่กล้า      และเพราะ</p><p>ความไพเราะแห่งเทศนาของพระศาสดา      จึงทำกิเลสทั้งปวงให้สิ้นไปได้ตาม</p><p>ลำดับแห่งมรรค  ในขณะนั้นนั่นเอง   เป็นผู้ได้อภิญญา  ๖.  ก็ครั้นท่านเป็นผู้</p><p>ได้อภิญญา ๖  แล้วได้ถอนตนขึ้นจากหลาว   ยืนอยู่ในอากาศ   เพื่ออนุเคราะห์</p><p>ผู้อื่น   จึงแสดงปาฏิหาริย์แล้ว.   มหาชนได้เกิดความอัศจรรย์ใจ.   ในขณะนั้น</p><p>นั้นเอง  แผลของท่านก็หายสนิทดี.  สามเณรนั้น    ถูกพวกภิกษุถามว่า  อาวุโส</p><p>ได้รับทุกข์ถึงอย่างนั้น       เธอยังสามารถเพื่อเจริญวิปัสสนาได้อย่างไร   ดังนี้ </p><p>จึงกล่าวว่า   อาวุโส   จะกล่าวไปทำไมถึงโทษในสงสารของผมเล่า,    ก็สภาวะ</p><p>แห่งสังขารทั้งหลาย      ผมเห็นได้ชัดเจนแล้ว      ผมแม้จะเสวยทุกข์ถึงเช่นนั้น</p><p>ก็ยังสามารถเพื่อบรรลุวิปัสสนาได้     และกล่าวอีกว่า    ในชาติก่อนเวลาเป็น </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 471</p><p>เด็กหนุ่ม    ผมถือหลาวไม้สะเดาไล่แทงแมลงวัน    เพราะอาศัยการเล่นจับสัตว์</p><p>เสียบหลาว   จึงได้เสวยความทุกข์ถูกเสียบหลาว   ตั้งหลายร้อยชาติอย่างนี้   ใน</p><p>ชาติสุดท้ายนี้ก็ยังได้รับทุกข์ถึงอย่างนี้แล. </p><p>           ครั้นในกาลต่อมา    ท่านระลึกถึงบุรพกรรมได้    เกิดความโสมนัสใจ</p><p>เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน   จึงกล่าวคำ</p><p>เริ่มต้นว่า   <strong>สุเมโธ  นาม   สมฺพุทฺโธ</strong>   ดังนี้.  ในคำนั้นข้าพเจ้าจักทำการอธิบาย</p><p>เฉพาะบทที่ยากเท่านั้น.</p><p>            <strong>วิชฺชาโร  จทา  อาสึ</strong>   ความว่า   เราได้เป็นผู้สามารถไปในอากาศได้</p><p>ด้วยวิชาที่สำเร็จมามีมนต์ภายนอกศาสนาเป็นต้น     รักษาวิชานั้นไม่ให้เสื่อมไป</p><p>ด้วยการประพฤติเสมอ   ด้วยอำนาจการบริหารรักษาไว้   จึงได้กำเนิดเกิดเป็น</p><p>วิทยาธร.   บทว่า   <strong>อนฺตลิกฺขจโร  อห</strong>   ความว่า   ชื่อว่า   อันตลิกขะ   เพราะ</p><p>กระทำการกำหนดเบื้องต้นและที่สุดได้,  อีกความหมายหนึ่งชื่อว่า  อันตลิกขะ</p><p>เพราะเป็นเหตุให้กำหนดแลดูเบื้องต้นและที่สุดได้.   อธิบายว่า  ในอากาศนั้น</p><p>ข้าพเจ้าเที่ยวไปในอากาศเป็นประจำ.    บทว่า   <strong>ติสูล  สุกนต  คยฺห</strong>    ความว่า</p><p>หลาวอันคมกริบ  คือ  อาวุธชั้นยอด   ได้แก่   หลาวที่ทำเป็นอย่างดี,  อธิบาย</p><p>ว่า  ข้าพเจ้าถือเอาอาวุธคือหลาวที่ทำอย่างดี   สามารถที่จะทิ่มแทง   ย่ำยี   และ</p><p>ประหารสัตว์ได้    แล้วไปทางท้องฟ้า.    คำที่เหลือทั้งหมดมีเนื้อความพอที่จะ</p><p>กำหนดรู้ได้โดยง่าย   ด้วยวิธีประกอบตามเนื้อความ   เพราะมีความหมายดังที่</p><p>ได้กล่าวไว้แล้วในหนหลังนั่นแล.</p><p>                                     จบอรรถกถาอุตตรเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 472</p><p>                           <strong>อปรอุตตรเถราปทาน  ๗   (๕๕๗)</strong></p><p>          <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอปรอุตตรเถระ</strong>/H1</p><p>                           <strong> [๑๔๗ ]  เมื่อพระพุทธเจ้า    พระนามว่า</strong></p><p><strong>                 สิทธัตถะ  ผู้เป็นนาถะของโลก  ผู้นำโลก   นิพพาน</strong></p><p><strong>                 แล้ว   ข้าพเจ้าประชุมกันระหว่างพวกญาติของ </strong></p><p><strong>                 ข้าพเจ้าแล้ว  ได้ทำการบูชาพระธาตุ.</strong></p><p><strong>                           ในกัปที่ ๙๔ ข้าพเจ้า   ได้บูชาพระธาตุ</strong></p><p><strong>                 ใดไว้   เพราะกรรมนั้น     ข้าพเจ้าไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                 นี้เป็นผลแห่งการบูชาพระธาตุ.</strong></p><p><strong>                           ข้าพเจ้า   เผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว  ฯลฯ</strong></p><p><strong>                 ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                           ข้าพเจ้า   ได้มาดีแล้วแล  ฯลฯ   คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า   ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                           ปฏิปทา ๔  ฯลฯ  คำสอนของพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                 ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว. </strong>                                   </p><p>           ทราบว่า   ท่านพระอุตตรเถระ   ได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                จบอปรอุตตรเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 473</p><p>      <strong>๕๕๗.  อรรถกถาอปรอุตตรเถราปทาน</strong>  </p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๗  ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระอุตตรเถระรูปอื่นอีก    มีคำเริ่มต้นว่า   <strong>นิพฺพุเต</strong></p><p><strong>โลกนาถมฺหิ</strong>  ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์</p><p>ก่อนๆ ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น ๆ</p><p>ในกัปที่ ๙   แต่กัปนี้   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้า  พระนามว่า  สิทธัตถะ</p><p>ท่านได้เกิดในเรือนอันมีสกุล   เจริญวัยแล้ว   บรรลุนิติภาวะแล้ว    ได้เป็นผู้</p><p>เลื่อมใสในพระศาสนา    ประกาศตนเป็นอุบาสก.   เมื่อพระศาสดาปรินิพพาน</p><p>แล้ว   อุบาสกนั้น  เรียกประชุมหมู่ญาติของตนรวบรวมเครื่องบูชาสักการะมาก</p><p>มายแล้ว   ได้ทำการบูชาพระธาตุ.   ด้วยบุญกรรมอันนั้น    เขาจึงได้ท่องเที่ยว</p><p>ไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ในพุทธุปบาทกาลนี้  ได้เกิดในตระกูลพราหมณ์</p><p>เมืองสาเกต   มีชื่อว่า   <strong>อุตตระ</strong>   เจริญวัยแล้ว   ไปเมืองสาวัตถีด้วยการงานบาง</p><p>อย่าง     มองเห็นยมกปาฏิหาริย์     ที่พระศาสดาทรงกระทำแล้ว  ณ  โคนต้น</p><p>คัณฑามพพฤกษ์แล้วเลื่อมใส   มีศรัทธาเจริญยิ่งขึ้นด้วยเทศนากาฬการามสูตร</p><p>อีกบรรพชาแล้ว   ไปยังกรุงราชคฤห์กับพระศาสดา   ได้อุปสมบทแล้ว   เที่ยว</p><p>จาริกไปอย่างนั้นแล  เริ่มเจริญวิปัสสนาไม่นานนักแลก็ได้อภิญญา  ๖.  ก็ท่าน</p><p>เป็นผู้ได้อภิญญา  ๖     เมื่อพระศาสดาประทับอยู่ในกรุงสาวัตถี     จึงออกจาก</p><p>กรุงราชคฤห์ไปยังกรุงสาวัตถีเพื่ออุปัฏฐากพระพุทธเจ้า     ถูกพวกภิกษุถามว่า</p><p>อาวุโส   กิจแห่งการบวช   ท่านทำให้ถึงที่สุดได้แล้วหรือ  จึงได้พยากรณ์ความ</p><p>เป็นพระอรหันต์แล้ว. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 474</p><p>           ก็ท่านได้บรรลุพระอรหัตแล้ว  เกิดความโสมนัสใจ     เมื่อจะประกาศ</p><p>ถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน     จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า</p><p>นิพฺพุเต  โลกนาถมฺหิ  ดังนี้.   คำนั้นทั้งหมด   มีเนื้อความง่ายทั้งนั้น    เพราะ</p><p>ข้าพเจ้าได้กล่าวความหมายไว้แล้วในหนหลังแล.</p><p>                          จบอรรถกถาอปรอุตตรเถราปทาน  </p><p>                  <strong>ภัททชิเถราปทานที่  ๘  (๕๕๘)</strong></p><p>              <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระภัททชิเถระ</strong></p><p>                        <strong> [๑๔๘]  ในครั้งนั้น  ข้าพเจ้าได้ลงสู่สระ</strong></p><p><strong>                บัว  ได้ถอนเหง้าบัว  อันเป็นอาหารที่ช้างชอบ</strong></p><p><strong>                เสพในสระนั้นขึ้นมาเพราะเหตุที่มีความหิว.</strong></p><p><strong>                        ในสมัยนั้น  พระผู้มีพระภาคพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                พระนามว่า  ปทุมุตตระ  ผู้ทรงไว้ซึ่งความสูงสุด</strong></p><p><strong>                ผู้กำลังเสด็จมาทางอากาศ.</strong></p><p><strong>                        ผ้าบังสุกุลจีวร  ปลิวสะบัดอยู่  ในครั้งนั้น</strong></p><p><strong>                ข้าพเจ้าได้ยินเสียง  ข้าพเจ้าจึงแหงนหน้าขึ้นมอง</strong></p><p><strong>                ดูเบื้องบน  ได้เห็นพระพุทธเจ้า  ผู้นายกของโลก.</strong></p><p><strong>                        ข้าพเจ้ายืนสงบอยู่ในที่นั้นนั่นแหละ  ได้</strong></p><p><strong>                ทูลอาราธนาพระโลกนายกให้ทรงรับน้ำผึ้ง  พร้อม</strong></p><p><strong>                กับเหง้าบัว  น้ำนม  เนยใส  และเหง้าบัว.</strong></p><p><strong>                        พระพุทธเจ้า  ผู้มีพระจักษุ  ทรงรับภิกษา</strong></p><p><strong>                แล้ว  เพื่อทรงอนุเคราะห์ข้าพเจ้า  แต่นั้นพระ-</strong> </p><p>                        </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 475</p><p>        <strong> ศาสดาผู้มีพระกรุณา  ผู้มีพระยศใหญ่  เสด็จลงมา</strong></p><p><strong>        จากอากาศแล้ว.</strong></p><p><strong>                           พระพุทธเจ้า  ผู้มีพระจักษุ  จึงทรงรับ</strong></p><p><strong>        ภิกษาของข้าพเจ้า  เพื่อทรงอนุเคราะห์ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ครั้นทรงรับแล้ว  ได้ทรงกระทำอนุโมทนาแก่</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้าว่า  </strong></p><p><strong>                           ท่านผู้มีบุญใหญ่  ท่านจงมีความสุข  คติ</strong></p><p><strong>        จงสำเร็จแก่ท่าน  ด้วยอานิสงส์แห่งการถวายเหง้า-</strong></p><p><strong>        บัวนี้    ท่านจงได้สุขอันไพบูลย์เถิด.</strong></p><p><strong>                            พระสัมพุทธเจ้า  พระนามว่าปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>        ครั้นตรัสพระดำรัสนี้แล้ว  พระสัมพุทธเจ้า ได้</strong></p><p><strong>        นำภิกษาไปทางอากาศ  พระพุทธชินเจ้า  ได้เสด็จ</strong></p><p><strong>        ไปทางอากาศแล้ว.</strong></p><p><strong>                            แต่นั้น  ข้าพเจ้า  ถือเอาเหง้าบัวกลับไป</strong></p><p><strong>        ยังอาศรมของข้าพเจ้า  ได้แขวนพวงเหง้าบัวไว้ที่</strong></p><p><strong>        ต้นไม้แล้ว ระลึกถึงทานของข้าพเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  ลมพายุใหญ่  ก็เกิดขึ้น ไฟป่า</strong></p><p><strong>        ก็ไหม้ป่า  อากาศ  ก็กำเริบคะนองยิ่ง  และใน</strong></p><p><strong>        ขณะนั้น  ฟ้าก็ผ่าลงมา.</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  อสุนีบาตตกบนศีรษะข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        จนล้มลง  ในขณะนั้น  ข้าพเจ้านั่งสงบอยู่  ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ได้ทำกาละแล้วในที่นั้น.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 476</p><p>                            <strong> ข้าพเจ้าระลึกถึงบุญกรรมแล้ว  ไปอุปบัติ</strong></p><p><strong>        ยังดุสิต  ข้าพเจ้าละทิ้งซากร่างกายไว้  แต่ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ไปร่าเริงยินดีอยู่ในเทวโลก.</strong></p><p><strong>                            สตรี ๘๖,๐๐๐  นาง  ประดับตกแต่งร่างกาย</strong></p><p><strong>        งาม คอยบำรุงรับใช้ทั้งเวลาเช้าและเวลาเย็น  อัน</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งการถวายเหง้าบัว.  </strong></p><p><strong>                            ครั้นกลับมาสู่กำเนิดมนุษย์     แต่ละครั้ง</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้ามีแต่ความสุข   โภคะทั้งหลายของข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ไม่บกพร่องเลย   นี้เป็นผลของการถวายเหง้าบัว.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้าผู้อันกรรมนั้นและเทพแห่งเทพ</strong></p><p><strong>        ผู้คงที่อนุเคราะห์แล้ว   เพราะเป็นผู้สิ้นอาสวะทั้ง</strong></p><p><strong>        ปวงแล้ว  บัดนี้ภพใหม่นี้ได้มีแล้ว.</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้    ในครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้าได้ถวายเหง้าบัวใด  ด้วยกรรมนั้น  ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ไม่รู้จักทุคติเลย      อันนี้เป็นผลแห่งการถวาย</strong></p><p><strong>        เหง้าบัว.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้าได้เผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว ฯลฯ </strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้า  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้า   ได้มาดีแล้วแล  ฯลฯ     คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 477</p><p>                                  ปฏิสัมภิทา  ๔ ฯลฯ  คำสอนของพระ-</p><p>                    พุทธเจ้า   ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</p><p>           ทราบว่า   ท่านพระภัททชิเถระ   ได้กล่าวคาถาเหล่านั้น   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                       จบภัททชิเถราปทาน </p><p>           <strong>๕๕๘.  อรรถกถาภัททชิเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๘   ดังต่อไปนี้:-</p><p>           อปทานของท่านพระภัททชิเถระ     อันมีคำเริ่มต้นว่า      <strong>โอคยฺหาห</strong></p><p><strong>โปกฺขรณี</strong>   ดังนี้.</p><p>            แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์</p><p>ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น ๆ</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้า    พระนามว่า   ปทุมุตตระ   ท่านได้บังเกิดใน</p><p>ตระกูลพราหมณ์   บรรลุนิติภาวะแล้ว    จบการศึกษาในศิลปะวิชาการของหมู่</p><p>พราหมณ์    ละกามบวชเป็นพระดาบส    สร้างอาศรมอยู่ในป่า    วันหนึ่งเห็น</p><p>พระศาสดาเสด็จมาทางอากาศ  มีใจเลื่อมใส ได้ยืนประคองอัญชลี. พระศาสดา</p><p>ทรงเห็นอัธยาศัยของเขา   จึงเสด็จลงจากอากาศ.   ก็เขาได้น้อมน้ำผึ้ง  เหง้าบัว</p><p>เนยใสและนมสดเข้าไปถวายพระผู้มีพระภาคเจ้า     ผู้เสด็จลงแล้ว     พระผู้มี</p><p>พระภาคเจ้า  ทรงอนุเคราะห์เขาจึงทรงรับสิ่งของนั้นแล้ว  ทรงกระทำอนุโมทนา</p><p>เสด็จหลีกไป.   ด้วยบุญกรรมนั้น    เขาจึงได้บังเกิดในสวรรค์ชั้นดุสิต  ดำรงอยู่</p><p>ในสวรรค์ชั้นนั้นจนตลอดอายุแล้ว     จุติจากอัพภาพนั้น      ท่องเที่ยวไปมาใน  </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 478</p><p>เฉพาะแต่สุคติภพอย่างเดียวเท่านั้น   ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า</p><p>วิปัสสี   เขาเป็นเศรษฐีผู้มีทรัพย์มากมาย   ได้นิมนต์ให้ภิกษุ ๑   ล้าน  ๘  แสน</p><p>รูป  ใช้สอยนุ่งห่มผ้าไตรจีวรแล้ว. </p><p>            เขาได้ทำกุศลไว้เป็นอันมากอย่างนั้นแล้ว     ก็ได้บังเกิดในเทวโลก.</p><p>เขาดำรงอยู่ในเทวโลกนั้นจนตลอดอายุแล้ว      ก็เคลื่อนจากเทวโลกนั้น      ได้</p><p>บังเกิดในมนุษยโลก  ในโลกที่ว่างเปล่าจากพระพุทธเจ้า   ได้บำรุงพระปัจเจก-</p><p>พุทธเจ้า  ๕๐๐  องค์    ด้วยปัจจัย ๔  แล้ว    จุติจากอัตภาพนั้น     ได้บังเกิดใน</p><p>ราชตระกูล   เมื่อจะพร่ำสอนความเป็นพระราชา   ได้บำรุงบุตรของตนผู้บรรลุ</p><p>พระปัจเจกโพธิญาณอยู่แล้ว   ถือเอาพระธาตุของท่านผู้ปรินิพพานแล้ว   สร้าง</p><p>เป็นเจดีย์บูชาแล้ว.   เขาได้บำเพ็ญบุญเหล่านั้นไว้ในภพนั้นอย่างนั้นแล้ว   ใน</p><p>พุทธุปบาทกาลนี้   ได้บังเกิดเป็นลูกชายคนเดียวของภัททิยเศรษฐี   ผู้มีทรัพย์- </p><p>สมบัติมากถึง ๘๐ โกฏิ   ในภัตทิยนคร.   เขาได้มีชื่อว่า   <strong>ภัททชิ.</strong>   ทราบว่า</p><p>อิสริยสมบัติ   โภคสมบัติ  และบริวารสมบัติของเรา  ได้มีในภพสุดท้าย  คล้าย</p><p>กับของพระโพธิสัตว์ฉะนั้น .</p><p>            ในคราวนั้น     พระศาลดาประทับอยู่ในกรุงสาวัตถี   เพื่อจะทรงทำการ</p><p>สงเคราะห์ภัททชิกุมาร  จึงพร้อมกับภิกษุสงฆ์หมู่ใหญ่   เสด็จไปยังภัททิยนคร</p><p>ประทับอยู่ในชาติวัน      ทรงคอยเวลาให้ญาณของเขาแก่กล้าเสียก่อน.     แม้</p><p>ภัททชิกุมารนั้น     ก็นั่งอยู่บนปราสาทเปิดสีหบัญชรมองดู    เห็นมหาชนกำลัง</p><p>เดินไปฟังธรรมในสำนักของพระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว  ถามว่า  มหาชนนี้   กำลัง</p><p>ไปไหนกัน  ดังนี้.  ครั้นทราบเหตุอันนั้นแล้ว   แม้ตนเอง   พร้อมด้วยบริวาร</p><p>หมู่ใหญ่ก็ไปสำนักของพระศาสดา  ฟังธรรม  ทั้งที่ประดับประดาไปด้วยอาภรณ์</p><p>พร้อมสรรพ   ทำกิเลสทั้งปวงให้สิ้นไปแล้ว   ได้บรรลุพระอรหัต,   ก็เมื่อท่าน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 479</p><p>ได้บรรลุพระอรหัตแล้ว    พระศาสดาตักเตือนท่านภัททิยเศรษฐีว่า   ลูกชาย</p><p>ของท่าน   ประดับประดาด้วยเครื่องอลังการ   ฟังธรรม   ได้ดำรงอยู่ในพระ-</p><p>อรหัตแล้ว.    บุตรของท่านสมควรเพื่อจะได้บวชเสียเดี๋ยวนี้แหละ,    ถ้าจักไม่</p><p>บวช,  ก็จักปรินิพพานแน่.   เศรษฐีกราบทูลว่า   บุตรของข้าพระองค์ยังเป็น</p><p>คนหนุ่มแน่นอยู่     กิจด้วยการปรินิพพานจะมีไม่ได้      ขอพระองค์จงให้เขา</p><p>บวชเถิด.    พระศาสดาทรงให้เขาได้บรรพชาอุปสมบทแล้ว     ประทับอยู่ในที่</p><p>นั้นได้ ๗ วันแล้ว    ก็เสด็จไปถึงโกฏิคาม.    ก็หมู่บ้านนั้น     ได้ตั้งอยู่ใกล้ฝั่ง </p><p>แม่น้ำคงคา.   ก็ชาวบ้านโกฏิคาม   ได้ยังมหาทานให้เป็นไปแก่หมู่ภิกษุมีพระ-</p><p>พุทธเจ้าเป็นประมุข.    พระภัททชิเถระ    ไปยังนอกหมู่บ้าน    เพื่อปรารภจะ</p><p>ให้พระศาสดาทรงอนุโมทนาเสียก่อน   ด้วยคิดว่า   ในเวลาที่พระศาสดาเสด็จ</p><p>มาใกล้หนทางฝั่งแม่น้ำคงคา   จึงจักออกไปดังนี้    ทำการกำหนดเวลาแล้ว    ก็</p><p>นั่งเข้าสมาบัติ  ณ โคนต้นไม้แห่งหนึ่ง.   แม้เมื่อพระมหาเถระทั้งหลาย  จะมาก็</p><p>ไม่ยอมลุกขึ้น    ต่อเมื่อถึงเวลาที่พระศาสดาเสด็จมาแล้วเท่านั้น      จึงลุกขึ้น.</p><p>พวกภิกษุผู้เป็นปุถุชน  ก็พากันเพ่งโทษว่า   ภิกษุรูปนี้บวชมายังไม่ทันไรเลย,</p><p>ก็กลายเป็นผู้แข็งกระด้าง  ไม่ยอมลุกขึ้นในเวลาที่พระมหาเถระทั้งหลายมาถึง.</p><p>            ชาวบ้านโกฏิคาม   ได้พากันผูกเรือแพเป็นอันมากเพื่อพระศาสดาและ</p><p>ภิกษุสงฆ์.    พระศาสดา    ทรงพระดำริว่า     เราจะประกาศถึงอานุภาพของ</p><p>พระภัททชิ     แล้วจึงประทับยืนบนเรือ    ตรัสถามว่า     ภัททชิ    ไปไหน  </p><p>พระภัททชิเถระกราบทูลว่า      พระเจ้าข้า      แล้วจึงเข้าไปเฝ้าพระศาสดาแล้ว</p><p>ได้ยืนประคองอัญชลี.    พระศาสดาตรัสว่า   ภัททชิ   มานี่ซิ,   เธอจงขึ้นเรือ</p><p>ลำเดียวกันกับเราเถอะ.   พระภัททชินั้น     จึงเหาะขึ้นแล้ว    ได้ยืนในเรือลำที่</p><p>พระศาสดาประทับอยู่แล้ว.     ในเวลาที่เรือแล่นไปในท่ามกลางแม่น้ำคงคา</p><p>พระศาสดาตรัสว่า ภัททชิ  ในเวลาที่เธอเป็นพระเจ้ามหาปนาทะ  รัตนปราสาท </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 480</p><p>จมลงในที่ไหนเล่า ?    พระเถระกราบทูลว่า    จมลงในที่ตรงนี้     พระเจ้าข้า</p><p>พระศาสดาตรัสว่า ภัททชิ ถ้าเช่นนั้น   เธอจงตัดความสงสัยของเพื่อนสพรหม-</p><p>จารีทั้งหลายเสียเถอะ.  ในขณะนั้น  พระเถระ   จึงถวายบังคมพระศาสดาแล้ว</p><p>ไปด้วยกำลังแห่งฤทธิ์แล้ว   เอาระหว่างนิ้วเท้าคีบยอดปราสาท  ถือปราสาทอัน</p><p>ใหญ่ประมาณ  ๒๕  โยชน์ไว้    เหาะไปในอากาศ,   ก็เมื่อเหาะไป   ได้ยกขึ้นสูง</p><p>ถึง ๕๐ โยชน์.  ลำดับนั้น     พวกญาติของท่านในภพก่อน   ซึ่งได้เกิดเป็นปลา</p><p>เต่าและกบ   ด้วยความโลภในปราสาท   เมื่อปราสาทนั้น     ถูกยกลอยไป  ก็พา </p><p>กันล้มตกลงไปมา.  พระศาสดา   ทรงเห็นสัตว์เหล่านั้นล้มกลิ้งเช่นนั้นแล้ว   จึง</p><p>ตรัสว่า   ภัททชิ   พวกญาติของเธอกำลังลำบากนะ.    พระเถระเชื่อพระดำรัส</p><p>ของพระศาสดา  จึงปล่อยปราสาทแล้ว.  ปราสาทก็คงตั้งสถิตอยู่ตามเดิมนั้นแล.</p><p>พระศาสดา   เสด็จถึงฝั่งแล้ว    ถูกพวกภิกษุทูลถามว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ</p><p>ปราสาทหลังนี้   อันพระภัททชิเถระ   ให้จมลงเมื่อไร   แล้วจึงตรัสมหาปนาท-</p><p>ชาดก  ทำชนหมู่มากให้ได้ดื่มน้ำอมตะ.  คือธรรมะ.                                  </p><p>           ส่วนพระเถระ      บรรลุพระอรหัตแล้ว     ระลึกถึงบุญสมภารในกาล</p><p>ก่อนแล้ว    เกิดความโสมนัสใจ    เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยประพฤติ</p><p>มาแล้วในกาลก่อน    จึงกล่าวคำเริ่มต้นว่า    <strong>โอคยฺหาห    โปกฺขรณี</strong>   ดังนี้.</p><p>บรรดาบทเหล่านั้น    บทว่า <strong>โอคยฺหาห  โปกฺขรณี</strong>   ความว่า   ข้าพเจ้าหยั่งลง</p><p>ดำลง   เข้าไปหยั่งลงไปสู่ชลาลัยอันได้นามว่า   โบกขรณี   เพราะเขาขุดห้วงน้ำ</p><p>ใหญ่และกว้างมากมาย  คือ   เมื่อข้าพเจ้าเข้าไปยังสระโบกขรณีนั้นเพื่อของกิน</p><p>และของเคี้ยวแล้วเก็บเอาเหง้าบัวและรากบุณฑริกขึ้นมา. คำที่เหลือมีเนื้อความ</p><p>พอที่จะกำหนดได้โดยง่าย     ตามลำดับแห่งเนื้อความ     เพราะข้าพเจ้าได้กล่าว</p><p>เนื้อความไว้แล้วในหนหลัง   และเพราะมีเนื้อความง่ายทั้งหมดแล.</p><p>                            จบอรรถกถาภัททชิเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 481</p><p>                  <strong>สิวกเถราปทานที่  ๙  (๕๕๙)</strong></p><p>                  <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระสิวกเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๔๙ ]  ข้าพเจ้า  ได้เห็นบาตรของพระ- </strong></p><p><strong>                    วิปัสสีพุทธเจ้า  ผู้แสวงหาคุณอันใหญ่  ผู้กำลังเสด็จ</strong></p><p><strong>                    ไป  เพื่อแสวงหาบิณฑะ  ว่างเปล่า  จึงถวายขนม</strong></p><p><strong>                    กุมมาสจนเต็ม.</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้  ในครั้งนั้น   ข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>                     ได้ถวายภิกษาใด  ด้วยกรรมนั้น   ข้าพเจ้าไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>                     ทุคติเลย   นี้เป็นผลของการถวายขนมกุมมาส.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าเผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว  ฯลฯ</strong></p><p><strong>                       ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าเป็นผู้มาดีแล้วแล ฯลฯ คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>      ทราบว่า    ท่านพระสิวกเถระ    ได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                   จบสิวกเถราปทาน</p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 482</p><p>              <strong>๕๕๙.  อรรถกถาสิวกเถราปทาน</strong></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๙  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           อปทานของท่านพระสิวกเถระ  อันมีคำเริ่มต้นว่า  <strong>เอสนาย จรนฺตสฺส</strong>  </p><p>ดังนี้. </p><p>           แม้พระเถระรูปนี้ ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้วในพระพุทธเจ้าพระองค์</p><p>ก่อน  ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพนั้น ๆ</p><p>ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้า   พระนามว่า  วิปัสสี   ท่านได้เกิดในเรือนอัน</p><p>มีสกุล    บรรลุนิติภาวะแล้ว     วันหนึ่งเห็นพระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเที่ยวไป</p><p>บิณฑบาต   มีจิตเลื่อมใส   รับบาตรมาบรรจุขนมกุมมาสจนเต็มแล้วจึงได้ถวาย.</p><p>ด้วยบุญกรรมอันนั้น      เขาจึงได้ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก    ใน</p><p>พุทธุปบาทกาลนี้    ได้บังเกิดในเรือนอันมีสกุลของพราหมณ์ในกรุงราชคฤห์</p><p>เขาได้มีชื่อว่า  <strong>สิวกะ</strong>  เขาเจริญวัยแล้ว   จบการศึกษาในวิชาและศิลปะทั้งหลาย</p><p>แล้ว    เพราะค่าที่ตนมีอัธยาศัยใคร่จะออกบวช    จึงละกามบวชเป็นพระดาบส</p><p>ท่องเที่ยวจาริกไป   ได้เข้าไปเฝ้าพระศาสดา   ฟังธรรมแล้ว   ได้มีศรัทธาบวช</p><p>แล้ว   บำเพ็ญวิปัสสนา  ไม่นานเท่าไรนัก   ก็ได้บรรลุพระอรหัต.</p><p>            ท่านครั้นได้บรรลุพระอรหัตแล้ว      เกิดความโสมนัสใจ     เมื่อจะ</p><p>ประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมาแล้วในกาลก่อน  จึงกล่าวคำเริ่มต้น</p><p>ว่า  <strong>เอสนาย  จรนฺตสฺส</strong>  ดังนี้.   คำนั้นทั้งหมด   บัณฑิตพอที่จะกำหนดรู้ได้</p><p>โดยง่ายทีเดียวแล.</p><p>                              จบอรรถกถาสิวกเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 483</p><p>        <strong>อุปวาน</strong><sup>๑</sup><strong>เถราปทานที่  ๑๐  (๕๖๑)</strong></p><p>         <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอุปวานเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๕๐]  พระชินเจ้า  พระนามว่าปทุมุตตระ </strong></p><p><strong>        ผู้ทรงถึงฝั่งแห่งธรรมทั้งปวง  ผู้รุ่งโรจน์แล้ว</strong></p><p><strong>        เสมือนกองเพลิงที่ลุกโพลงฉะนั้น  พระสัมพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้าปรินิพพานแล้ว.</strong></p><p><strong>                            มหาชน  มาประชุมกันแล้ว  บูชา</strong></p><p><strong>        พระตถาคต  กระทำจิตกาธารให้ดีแล้ว  ยก</strong></p><p><strong>        พระสรีระขึ้นสู่จิตกาธารแล้ว.</strong></p><p><strong>                            กระทำสรีรกิจแล้ว  รวบรวมพระธาตุไว้</strong></p><p><strong>        ในที่นั้น  มนุษย์และเทวดาทั้งสิ้นเหล่านั้น  ได้</strong></p><p><strong>        กระทำพระสถูปพระพุทธเจ้าแล้ว.</strong></p><p><strong>                            พระสถูปนั้นชั้นหนึ่ง  สำเร็จด้วยทอง</strong></p><p><strong>        ชั้นที่สอง  สำเร็จด้วยแก้วมณี  ชั้นที่สาม  สำเร็จ</strong></p><p><strong>        ด้วยเงิน  ชั้นที่สี่  สำเร็จด้วยแก้วผลึก.</strong></p><p><strong>                            ที่พระสถูปชั้นที่ห้านั่นแล  สำเร็จด้วย</strong></p><p><strong>        แก้วทับทิมล้วน  ชั้นที่หก  สำเร็จด้วยแก้วลาย</strong></p><p><strong>        ทั่วทั้งองค์ตลอดถึงยอด  สำเร็จด้วยรัตนะ</strong></p><p><strong>                            ทางเท้า  สำเร็จด้วยแก้วมณี  แท่นบูชา</strong></p><p><strong>        สำเร็จด้วยรัตนะ  พระสถูปทั้งองค์  สำเร็จด้วยทอง</strong></p><p><strong>        สูงหนึ่งโยชน์. </strong></p><p>๑.  ในบาลีทีฆนิกายเล่มที่  ๑๐  ข้อ  ๑๓๐  ว่า  อปวาณเถระ. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 484</p><p>                            <strong> เทวดาทั้งหลายมาประชุมกัน  ณ  ที่นั้น </strong></p><p><strong>        ร่วมปรึกษากันในครั้งนั้นว่า   แม้พวกเราจักพากัน</strong></p><p><strong>        เสริมแต่งพระสถูปของพระโลกนาถเจ้า     ผู้คงที่</strong></p><p><strong>        บ้าง.  </strong></p><p><strong>                            พระธาตุมิได้กระจัดกระจาย  พระสรีระ</strong></p><p><strong>        ธาตุเป็นก้อนเดียว      พวกเราจะเสริมแต่งหุ้ม</strong></p><p><strong>        พระพุทธสถูปนี้.</strong></p><p><strong>                            เทวดาทั้งหลาย    ได้เสริมแต่งพระสถูป</strong></p><p><strong>        ให้สูงขึ้นอีกหนึ่งโยชน์      ประกอบด้วยรัตนะ ๗</strong></p><p><strong>        ประการ  เพราะฉะนั้น  พระสถูปจึงสูงเป็นสอง</strong></p><p><strong>        โยชน์  พระสถูปนั้น  สูงขึ้นไปในหมอก.        </strong></p><p><strong>                            พวกนาคทั้งหลายมาประชุมกัน  ณ  ที่นั้น </strong></p><p><strong>        ร่วมปรึกษากันในครั้งนั้นว่า     มนุษย์และเทวดา</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายเหล่านั้นได้สร้างพระพุทธสถูปกันแล้ว</strong></p><p><strong>                            พวกเราอย่าได้เป็นผู้ประมาทเลย  เพราะ</strong></p><p><strong>        พวกมนุษย์และเทวดา       เป็นผู้ไม่ประมาทแล้ว</strong></p><p><strong>        แม้พวกเราจักเสริมแต่งพระสถูปของพระโลก-</strong></p><p><strong>        นาถเจ้า  ผู้คงที่บ้าง.</strong></p><p><strong>                             พวกนาคได้ประชุมกันแล้ว    ได้หุ้มห่อ</strong></p><p><strong>        พระสถูป   ด้วยแก้วอินทนิล    แก้วมหาอินทนิล </strong></p><p><strong>        และแก้วโชติรส.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 485</p><p>                            <strong> องค์พระพุทธเจดีย์  ได้สำเร็จด้วยแก้ว</strong></p><p><strong>        มณีตลอดทั้งองค์  เพิ่มความสูงขึ้นเป็นสามโยชน์</strong></p><p><strong>        ในครั้งนั้นได้กระทำที่นั้นให้สว่างแล้ว.</strong></p><p><strong>                            พวกครุฑ  มาประชุมกันแล้ว ร่วม </strong></p><p><strong>        ปรึกษากันในครั้งนั้นว่า  มนุษย์  เทวดา  และนาค</strong></p><p><strong>        เหล่านั้นได้พากันกระทำพุทธบูชาแล้ว.</strong></p><p><strong>                             พวกเรา  อย่าได้ประมาทเลย  พวก</strong></p><p><strong>        มนุษย์  เทวดา  และนาค  เป็นผู้ไม่ประมาทแล้ว</strong></p><p><strong>        แม้พวกเรา  ก็จักเสริมแต่งพระสถูปของพระ-</strong></p><p><strong>        โลกนาถเจ้า  ผู้คงที่บ้าง.</strong></p><p><strong>                             พวกครุฑเหล่านั้น   ได้กระทำการหุ้มห่อ</strong></p><p><strong>        พระสถูป  ให้สำเร็จด้วยแก้วมณีทั้งองค์  แม้พวก</strong></p><p><strong>        ครุฑเหล่านั้น  ได้เสริมแต่งพระพุทธเจดีย์ให้สูง</strong></p><p><strong>        ขึ้นอีกหนึ่งโยชน์.</strong></p><p><strong>                             พระพุทธสถูปจึงสูงขึ้นเป็นสี่โยชน์</strong></p><p><strong>        รุ่งโรจน์ยิ่ง  สว่างแจ้งไปทุกทิศ  แสงสว่างพวย-</strong></p><p><strong>        พุ่งขึ้นสูง  สว่างเหมือนดวงอาทิตย์ฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                              พวกกุมภัณฑ์  มาประชุมกันแล้ว  ร่วม</strong></p><p><strong>        ปรึกษากันในครั้งนั้นเหมือนอย่างที่มนุษย์  เทวดา</strong></p><p><strong>        นาค  และครุฑปรึกษากันฉะนั้น</strong></p><p><strong>                               พวกเขาเหล่านั้น  ต่างพากันกระทำ</strong></p><p><strong>        พระสถูปอันอุดม  ของพระพุทธเจ้า  ผู้ประเสริฐ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 486</p><p>        <strong> แล้ว  พวกเราอย่าเป็นผู้ประมาทเลย   พวกมนุษย์ </strong></p><p><strong>        และเทวดาเป็นต้น  เป็นผู้ไม่ประมาทแล้ว.</strong></p><p><strong>                           แม้พวกเรา  ก็จักเสริมแต่งพระสถูปของ</strong></p><p><strong>        พระโลกนาถเจ้า ผู้คงที่บ้าง พวกเราจักเสริมแต่ง</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจดีย์ให้สูงขึ้นไปด้วยรัตนะ.</strong></p><p><strong>                           แม้พวกเขาเหล่านั้น         ก็ได้เสริมแต่ง    </strong></p><p><strong>        พระพุทธเจดีย์ให้สูงขึ้นไปหนึ่งโยชน์    ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        พระสถูปจึงสูงห้าโยชน์   ส่องแสงสว่างอยู่</strong></p><p><strong>                           พวกยักษ์  ได้มาในที่นั้นแล้ว  ต่างประชุม</strong></p><p><strong>        ปรึกษากันในครั้งนั้นว่า  พวกมนุษย์  เทวดา นาค</strong></p><p><strong>        ครุฑ   และกุมภัณฑ์  ได้เสริมแต่งพระสถูปแล้ว.</strong></p><p><strong>                           พวกเขาเหล่านั้น        ต่างได้กระทำพระ-</strong></p><p><strong>        สถูปอันอุดมของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐแล้ว</strong></p><p><strong>        พวกเรา    อย่าได้เป็นผู้ประมาทเลย   พวกมนุษย์</strong></p><p><strong>        และเทวดาเป็นต้นเป็นผู้ไม่ประมาทแล้ว.</strong></p><p><strong>                           แม้พวกเรา  ก็จักเสริมแต่งพระสถูปของ</strong></p><p><strong>        พระโลกนาถเจ้า    ผู้คงที่บ้าง    พวกเราจักเสริม </strong></p><p><strong>        แต่งพระพุทธเจดีย์    ด้วยแก้วผลึก.</strong></p><p><strong>                           แม้พวกเขา    (ยักษ์)    เหล่านั้น      ได้</strong></p><p><strong>        เสริมแต่งพระพุทธเจดีย์ให้สูงขึ้นหนึ่งโยชน์   ใน</strong></p><p><strong>        ครั้งนั้น   พระสงฆ์จึงสูงเป็นหกโยชน์   ส่องสว่าง</strong></p><p><strong>        อยู่.   </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 487</p><p>                                         <strong> พวกคนธรรพ์ได้มาประชุมกันแล้ว   ได้</strong></p><p><strong>                        ประชุมปรึกษากันในครั้งนั้นว่า    พวกมนุษย์ </strong></p><p><strong>                        เทวดา  นาค  กุมภัณฑ์  และครุฑ   ได้กระทำกัน</strong></p><p><strong>                        แล้วอย่างนั้น  </strong></p><p><strong>                                         พวกเขาทั้งหมดได้กระทำพระพุทธสถูป</strong></p><p><strong>                        แล้ว   พวกเราในที่นี้ยังมิได้กระทำ   แม้พวกเรา</strong></p><p><strong>                        ก็จักกระทำพระสถูปของพระโลกนาถเจ้า  ผู้คงที่</strong></p><p><strong>                        บ้าง.</strong></p><p><strong>                                          ในครั้งนั้น    พวกคนธรรพ์   ได้กระทำที่</strong></p><p><strong>                        บูชา  ๗  ที่  กระทำธง  และฉัตรแต่งเสริมพระสถูป</strong></p><p><strong>                        ให้สำเร็จด้วยทองคำทั้งองค์.</strong></p><p><strong>                                          ในครั้งนั้น      พระสถูปสูงได้เจ็ดโยชน์ </strong></p><p><strong>                        ส่องแสงสว่างอยู่  จนไม่ปรากฏว่า   เป็นกลางคืน</strong></p><p><strong>                        หรือกลางวัน  โลกคงมีแต่แสงสว่างตลอดกาล.</strong></p><p><strong>                                    แสงสว่างของดวงจันทร์  ดวงอาทิตย์และ</strong></p><p><strong>                        ดวงดาวทั้งหลาย  ไม่ครอบงำแสงสว่างพระ-</strong></p><p><strong>                        สถูปนั้นได้   แสงสว่างนั้น     สว่างแผ่ไปถึงระยะ</strong></p><p><strong>                        หนึ่งร้อยโยชน์โดยรอบ  จนแม้ประทีป  ก็ไม่สว่าง</strong></p><p><strong>                                    ในกาลนั้น   มนุษย์บางพวกบูชาพระสถูป</strong></p><p><strong>                        อยู่   ทั้งที่นั้นมนุษย์เหล่านั้น  ก็มิได้ขึ้นสู่พระสถูป</strong></p><p><strong>                        มนุษย์เหล่านั้น    ก็เสมือนขึ้นไปอยู่สูงในท้องฟ้า</strong></p><p><strong>                        ฉะนั้น.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 488</p><p>                             <strong> ยักษ์    มีนามว่า    อภิสมมต   ยืนอยู่กับ</strong></p><p><strong>        พวกเทวดา  ได้ยกธงและพวงดอกไม้ขึ้นสูงยิ่ง.</strong></p><p><strong>                             ชนเหล่านั้น    มิได้เห็นยักษ์นั้น  เมื่อเดิน</strong></p><p><strong>        ไป ก็เห็นพวงดอกไม้  เมื่อเห็นพวงดอกไม้   ก็</strong></p><p><strong>        เดินไปอยู่อย่างนั้น    ชนเหล่านั้นทั้งหมด  ย่อมไป</strong></p><p><strong>        สู่สุคติ. </strong></p><p><strong>                             มนุษย์เหล่าใด  ประพฤติชอบในปาพจน์</strong></p><p><strong>        และเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา   มนุษย์เหล่านั้น </strong></p><p><strong>        ใคร่จะเห็นปาฏิหาริย์  จึงบูชาพระสถูป.</strong></p><p><strong>                              ครั้นเมื่อข้าพเจ้าเกิดเป็นคนรับจ้าง   อา-</strong></p><p><strong>        ศัยอยู่ในพระนครหังสวดี      เห็นชนรื่นเริงยินดี</strong></p><p><strong>        แล้วจึงคิดอย่างนี้ว่า</strong></p><p><strong>                               ก็ชนเหล่านี้   ยินดีแล้ว   ย่อมไม่อิ่มต่อ</strong></p><p><strong>        การบุญที่ควรกระทำ   อันปรากฏในพระสถูป บรรจุ</strong></p><p><strong>        พระธาตุของพระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้สูงสุดพระองค์ </strong></p><p><strong>        นั้น.</strong></p><p><strong>                               แม้ข้าพเจ้าจักกระทำบุญ     ข้าพเจ้าจัก </strong></p><p><strong>        เป็นทายาทในธรรมของพระโลกนาถเจ้า   ผู้คงที่ </strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น    ในอนาคตกาลบ้าง.</strong></p><p><strong>                               ข้าพเจ้าจักทำความสะอาด  ด้วยการเช็ด </strong></p><p><strong>        ล้างพระสถูป  ยกธงแผ่นผ้าของข้าพเจ้าขึ้นให้สูง</strong></p><p><strong>        ผูกธงที่ปลายไม้ไผ่แล้วยกขึ้น.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 489</p><p>                             <strong> ข้าพเจ้ายืนประคองอยู่ธงอยู่  ธงของข้าพเจ้า</strong></p><p><strong>        ถูกยกสูงขึ้นไปในอัมพร  ข้าพเจ้า  เห็นธงถูกลม</strong></p><p><strong>        ปลิวสะบัดแล้ว  ข้าพเจ้ามีความยินดีเกิดขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                             ข้าพเจ้ากระทำจิตให้เลื่อมใสในพระสถูป</strong></p><p><strong>        นั้น  จึงเข้าไปหาพระสมณะ  ถวายอภิวาทพระภิกษุ</strong></p><p><strong>        นั้น  ถามถึงวิบากในการถวายธง </strong></p><p><strong>                             พระภิกษุนั้น  มีความยินดี  กล่าวกับ</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้า  คือกล่าวถึงวิบากของการถวายธงนั้น  ยัง</strong></p><p><strong>        ความปีติให้เกิดแก่ข้าพเจ้า  ตลอดกาลทั้งปวง.</strong></p><p><strong>                             กองทหารช้าง  กองทหารม้า  กองทหาร</strong></p><p><strong>        รถ กองทหารเดินเท้า  และจตุรงคเสนาแวดล้อม</strong></p><p><strong>        เขาอยู่เป็นประจำ  นี้เป็นผลแห่งการถวายธง.</strong></p><p><strong>                             นักดนตรีหกหมื่นคน  กับกลองที่ประดับ</strong></p><p><strong>        แล้ว  แวดล้อมเขาอยู่เป็นประจำ  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        การถวายธง.</strong></p><p><strong>                             สตรีผู้ประดับตกแต่งแล้ว  ๘๖,๐๐๐  นาง</strong></p><p><strong>        ประดับตกแต่งด้วยเครื่องผ้าอาภรณ์อันวิจิตร</strong></p><p><strong>        ประดับประดาด้วยแก้วมณีและตุ้มหู.</strong></p><p><strong>                             มีปากงาม  เจรจาด้วยความยิ้มแย้ม  อก</strong></p><p><strong>        ผึ่งตะโพกผาย  ทรวดทรงองค์เอวกลมกลึง  แวด-</strong></p><p><strong>        ล้อมเขาอยู่เป็นประจำ  นี้เป็นผลของการถวายธง.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 490</p><p>                             <strong> ท่านจักยินดีในเทวโลก  ตลอดเวลาสาม-</strong></p><p><strong>        หมื่นกัป  จักเป็นจอมเทวดา  ๘๐  ครั้ง  จักเสวย</strong></p><p><strong>        เทวรัชสมบัติ. </strong></p><p><strong>                             จักเป็นพระราชา  ๑,๐๐๐  ครั้ง  และจักเป็น</strong></p><p><strong>        พระเจ้าจักพรรดิ  ๑,๐๐๐ ครั้ง   จักเป็นพระเจ้า</strong></p><p><strong>        ประเทศราช  ผู้ไพบูลย์โดยประมาณนับมิได้.</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่หนึ่งแสน  พระมหาบุรุษจักทรง</strong></p><p><strong>        สมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช  มีพระนามตาม</strong></p><p><strong>        พระโคตรว่า  โคตมะ  จักทรงเป็นพระศาสดาใน</strong></p><p><strong>        โลก.</strong></p><p><strong>                             ครั้นจุติจากเทวโลกแล้ว  อันกุศลตัก-</strong></p><p><strong>        เตือนแล้ว  อันบุญกรรมให้ระลึกได้แล้ว  จักเกิด</strong></p><p><strong>        เป็นพราหมณ์.</strong></p><p><strong>                             ท่านจักทอดทิ้งโภคสมบัติจำนวน  ๘๐  </strong></p><p><strong>        โกฏิ  ทาสและกรรมกรเป็นจำนวนมาก  จักบวช</strong></p><p><strong>        ในพระศาสนาของพระผู้มีพระภาคเจ้า  พระนาม</strong></p><p><strong>        ว่า  โคตมะ.</strong></p><p><strong>                             ท่านจักกราบทูลพระสัมพุทธเจ้า  พระ-</strong></p><p><strong>        นามว่า  โคตมะ  ผู้ประเสริฐในสักวงศ์ให้ทรง</strong></p><p><strong>        ยินดี  ด้วยชื่อว่า  อุปวานะ  จักเป็นสาวกของ</strong></p><p><strong>        พระศาสดา.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 491</p><p>                              <strong> กรรมที่ข้าพเจ้ากระทำไว้ในแสนกัป  จัก</strong></p><p><strong>        ให้ผลแก่ข้าพเจ้าในกัปนี้  ข้าพเจ้าได้หลุดพ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        จากแรงเสียบแทงของกิเลสเพียงดังลูกศร ข้าพ-</strong></p><p><strong>        เจ้าเผากิเลสทั้งหลายสิ้นแล้ว. </strong></p><p><strong>                              ธงทั้งหลาย  ได้ชักขึ้นเพื่อข้าพเจ้า  ได้</strong></p><p><strong>        เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ผู้สงบ  ผู้ปกครองทวีป</strong></p><p><strong>        ทั้ง  ๔  โดยรอบสามโยชน์  ในกาลทุกเมื่อ.</strong></p><p><strong>                              แต่ในกัปที่แสนในกาลนั้น  ข้าพเจ้า  ได้</strong></p><p><strong>        กระทำกรรมใดไว้  ด้วยกรรมนั้น  ข้าพเจ้าไม่รู้</strong></p><p><strong>        จักทุคติเลย  อันนี้เป็นผลแห่งการถวายธง.</strong></p><p><strong>                              กิเลสทั้งหลาย ข้าพเจ้า ได้เผาทิ้งไปสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>        ฯลฯ   ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                              ข้าพเจ้าเป็นผู้มาดีแล  ฯลฯ  คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                              ปฏิสัมภิทา  ๔  ฯลฯ  คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้า  ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                              ทราบว่า  ท่านพระอุปวานเถระ  ได้กล่าว</strong></p><p><strong>        คาถาเหล่านี้  ด้วยประการฉะนี้แล.        </strong> </p><p>                    จบอุปวานเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 492</p><p>        <strong>๕๖๐.  อรรถกถาอุปวานเถราปทาน</strong><sup>๑</sup></p><p>           พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่ ๑๐  ดังต่อไปนี้ :-</p><p>           เรื่องราวของท่านพระอุปวาณเถระ    อันคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุตฺตโร</strong></p><p><strong>นาม  ชิโน</strong>  ดังนี้. </p><p>            ได้ทราบว่า   พระเถระรูปนี้   ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว    ในพระ-</p><p>พุทธเจ้าพระองค์ก่อน ๆ   ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็น</p><p>อันมากในภพนั้น  ๆ  เพราะถูกกรรมบางอย่างมาตัดรอน  ในกาลแห่งพระผู้มี-</p><p>พระภาคเจ้าพระนามว่า   ปทุมุตตระ    เขาจึงได้มาบังเกิดในตระกูลคนยากจน</p><p>บรรลุนิติภาวะแล้ว  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าปรินิพพานแล้ว  ได้เก็บเอาพระธาตุ</p><p>ของพระองค์ไว้แล้ว   เมื่อพวกมนุษย์   เทวดา นาคราช  ครุฑ  ยักษ์  กุมภัณฑ์</p><p>และคนธรรพ์   พากันสร้างสถูปประมาณ  ๗  โยชน์   อันสำเร็จล้วนด้วยรัตนะ</p><p>๗  ประการ    ได้เอาผ้าอุตตราสงค์อันขาวสะอาดของคนทำเป็นธงผูกติดปลาย</p><p>ไม้ไผ่แล้ว   ได้ทำการบูชา  ณ  ที่สถูปนั้น  เสนาบดียักษ์   ชื่อว่า  อภิสัมมตกะ</p><p>ถือเอาธงนั้น   ได้ตั้งพวกเทวดาไว้เพื่อรักษาเครื่องบูชาที่พระเจดีย์แล้ว   เป็นผู้</p><p>ไม่ปรากฏกาย  ทรงตัวอยู่ในอากาศ  ได้ทำประทักษิณพระเจดีย์  ๓  รอบ.  ด้วย</p><p>บุญกรรมอันนั้น    เขาจึงได้ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก   ในพุทธุป-</p><p>บาทกาลนี้  ได้บังเกิดในตระกูลพราหมณ์  ในกรุงสาวัตถี  ได้มีชื่อว่า  อุปวาณะ </p><p>เจริญวัยแล้ว  ได้มองเห็นพุทธานุภาพในการรับพระเชตวัน   ได้มีศรัทธา  บวช</p><p>แล้ว  บำเพ็ญวิปัสสนา  ได้อภิญญา ๖ แล้ว.  ก็โดยสมัยนั้น    อาพาธเกี่ยวด้วย</p><p>โรคลมได้เกิดขึ้นแล้วแก่พระผู้มีพระภาคเจ้า.    พราหมณ์    ชื่อว่า    เทวหิตะ</p><p>ผู้เป็นสหายคฤหัสถ์ของพระเถระ    อยู่ประจำในกรุงสาวัตถี.    เขาได้ปวารณา</p><p>๑.  บาลีเป็นอุปวานเถระ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 493</p><p>พระเถระไว้ด้วยปัจจัย  ๔.  ลำดับนั้น   ท่านพระอุปวาณะนุ่งห่มแล้ว  ถือบาตร</p><p>และจีวร     เข้าไปยังนิเวศน์ของพราหมณ์นั้นแล้ว. พราหมณ์ทราบว่า  พระเถระ</p><p>เห็นจักมาด้วยประโยชน์อะไรสักอย่างเป็นแน่  จึงพูดว่า   พระคุณเจ้า   ต้องการ</p><p>อะไร  ก็พูดมาเถอะขอรับ.  พระเถระเมื่อจะบอกถึงความประสงค์แก่พราหมณ์</p><p>นั้น     จึงได้กล่าวคาถา  ๒  คาถาว่า :-</p><p>                                  <strong> พราหมณ์เอ๋ย !  พระสุคตมุนีเจ้า  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>                        อรหันต์ในโลก  ถูกโรคลมเข้าเบียดเบียน  ถ้า</strong></p><p><strong>                        ท่านมีน้ำอุ่นจงถวายแด่พระมุนีเจ้าเถิด  การบูชา</strong></p><p><strong>                        แล้วแก่ผู้ควรบูชา  การสักการะแล้วแก่ผู้ควร</strong></p><p><strong>                        สักการะ  การนอบน้อมแล้วแก่ผู้ควรนอบน้อม</strong></p><p><strong>                        พระองค์นั้น. </strong> </p><p>          เนื้อความแห่งบาทคาถานั้นว่า   พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์ใด  อัน</p><p>พวกเทวดามีท้าวสักกะเป็นต้น     และอันพวกพรหมมีท้าวมหาพรหมเป็นต้น</p><p>ได้บูชาแล้วแก่ผู้ควรบูชาในโลกนี้,      ผู้อันพระเจ้าพิมพิสารและพระเจ้าโกศล</p><p>เป็นต้น     ทรงกระทำสักการะแล้ว    แก่ผู้ควรสักการะ,     ผู้อันพระขีณาสพผู้</p><p>แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่นอบน้อมแล้ว  แก่ผู้ควรนอบน้อม, ทรงเป็นพระอรหันต์</p><p>เพราะไกลจากกิเลสทั้งหลายเป็นต้น,   ทรงเป็นผู้เสด็จไปดี   เพราะเสด็จไปได้</p><p>อย่างงดงามเป็นต้น    ทรงเป็นพระสัพพัญญู  เป็นพระมุนี  คือพระศาสดาของ</p><p>พวกเรา   ซึ่งทรงเป็นเทวดายิ่งกว่าเทวดา  ทรงเป็นท้าวสักกะยิ่งกว่าท้าวสักกะ</p><p>ทรงเป็นท้าวมหาพรหมยิ่งกว่าพวกพรหม,  บัดนี้  พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์</p><p>นั้น     ถูกโรคลม    มีลมเป็นเหตุ     เกิดการกระสับกระส่ายเพราะลมเป็นเหตุ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 494</p><p>ทรงกลายเป็นผู้อาพาธ.  ดูก่อนพราหมณ์   ถ้าท่านมีน้ำอุ่น,   เราปรารถนาจะ</p><p>นำน้ำอุ่นนั้นไปเพื่อระงับอาพาธเนื่องด้วยโรคลมของพระผู้มีพระภาคเจ้าพระ</p><p>องค์นั้น    ดังนี้. </p><p>           พราหมณ์  ได้ฟังคำนั้นแล้ว    จึงได้น้อมเภสัชระงับโรคลม   อันพอ</p><p>เหมาะกับน้ำอุ่นนั้นเข้าไปถวายแด่พระผู้มีพระภาคเจ้าแล้ว.    ก็โรคของพระ-</p><p>ศาสดา      ได้ระงับแล้วด้วยเภสัชนั้น.     พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ทรงกระทำ</p><p>อนุโมทนาแล้ว   แก่พราหมณ์นั้น.</p><p>           ลำดับนั้น  ท่านพระอุปวาณะ  ได้ระลึกถึงบุรพกรรมของตน  ในกาล</p><p>ต่อมา   เกิดความโสมนัสใจ   เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนเคยได้ประพฤติมา</p><p>แล้วในกาลก่อน    จึงได้กล่าวคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุตฺตโร  นาม   ชิโน</strong>  ดังนี้.</p><p>บรรดาบทเหล่านั้น    บทว่า  <strong>ปทฺมุตฺตโร</strong>   เป็นต้น  มีเนื้อความตามที่ได้กล่าว</p><p>มาแล้วในตอนต้นนั่นแล.   บทว่า  <strong>มหาชนา   สมาคมฺม</strong>   ความว่า  ชาวชมพู-</p><p>ทวีปทั้งสิ้น   ได้รวมกันเป็นกลุ่ม.   บทว่า  <strong>จิตก   กตฺวา</strong>   เธอมีความว่า  ชน</p><p>ทั้งหลายได้ทำจิตกาธาน   ด้วยหมู่ไม้จันทน์สูงตั้งโยชน์     แล้วยกพระสรีระของ</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าขึ้นวางบนจิตกาธานนั้น.    บทว่า     <strong>สรีรกิจฺจ    กตฺวาน</strong></p><p>ความว่า   การทำกิจคือการเผาด้วยไฟ  คือ การจุดไฟ.  บทว่า <strong>ชงฺฆา  มณิมยา</strong></p><p><strong>อาสิ</strong>   ความว่า    ทางเท้า    ไปที่สถูปอันพวกมนุษย์สร้างขึ้นไว้   คือ   สร้าง</p><p>ทำด้วยแก้วมณี   ได้แก่   ทำสถานที่นั้นด้วยแก้วอินทนิล   เพื่อนำดอกไม้ไป.</p><p>บทว่า   <strong>มยมฺปิ</strong>     ความว่า    พวกเทวดาทั้งหมดจักสร้างสถูปไว้แน่.    บทว่า</p><p><strong>ธาตุ  อาเวณิการ  นตฺถิ</strong>  ความว่า  พระธาตุไม่มีเป็นแผนก  ๆ   เพื่อที่พวกเทวดา</p><p>และมนุษย์จะสร้างเจดีย์ไว้เป็นแห่ง ๆ      เมื่อจะแสดงถึงพระธาตุนั้น     ท่านจึง</p><p>กล่าวไว้ว่า  <strong>สรีร  เอกปิณฺฑิต</strong>  เป็นต้น,    อธิบายว่า  ด้วยกำลังแห่งการอธิษฐาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 495</p><p>พระสรีรธาตุทั้งสิ้น   จึงได้เป็นเพียงก้อนเดียวเท่านั้น     เปรียบดุจพระปฏิมาที่</p><p>สำเร็จด้วยศิลาก้อนเดียว ฉะนั้น. บทว่า <strong>อิมมฺหิ  พุทธถูปมฺหิ</strong>  ความว่า  พวก</p><p>เราทั้งหมด   จักมาพร้อมกันแล้ว   ช่วยกันสร้างเครื่องปกคลุมสถูปไว้  ณ  สถูป</p><p>ทองคำนี้  ที่พวกชาวชมพูทวีปทั้งสิ้นได้พากันสร้างไว้แล้ว.   บทว่า  <strong>อินฺทนีล  </strong></p><p><strong>มหานีล</strong>   ความว่า    แก้วมณีที่มีสีและแสงดุจดอกบัวสีน้ำเงิน   เรียกว่า   แก้ว</p><p>อินทนิล.   เชื่อมความว่า   ชื่อว่า   แก้วมณีก้อนใหญ่    เพราะมีสียิ่งด้วยแก้ว </p><p>อินทนิลนั้น,   เราได้นำเอา   แก้วมณีอินทนิล    แก้วมณีสีเขียวชนิดก้อนใหญ่ </p><p>แก้วมณีโชติรส   และแก้วมณีสีแดงโดยชาติ   มารวมเป็นก้อนเดียวกัน   แล้ว</p><p>ทำเป็นเครื่องคลุมที่สถูปทองคำ   ปกคลุมไว้แล้ว. บทว่า  <strong>ปจิเจก  พุทฺธเสฏฺสฺส</strong></p><p>ความว่า  พวกประชาชนได้ทำสถูปด้วยเครื่องปกคลุมไว้ข้างบนเป็นแผนกหนึ่ง</p><p>เพื่อให้เป็นอิสระแด่พระพุทธเจ้าผู้สูงสุด.    บทว่า    <strong>กุมฺภณฺฑา   คุยฺหกา   ตถา</strong></p><p>ความว่า   เทวดาพวกที่มีอัณฑะประมาณเท่าหม้อ   ชื่อว่า  กุมภัณฑ์,  จึงกลาย</p><p>มาเป็นชื่อกำเนิดเทวดาพวกครุฑ  เพราะปกปิดทำให้มิดชิด,    พวกกุมภัณฑ์</p><p>เหล่านั้น      ตัวเองมีเครื่องปกปิด  จึงได้สร้างสถูปมีเครื่องปกปิดบ้าง.   บทว่า</p><p><strong>อติโภนฺติ  น   ตสฺสาภา</strong>    ความว่า    แสงสว่างแห่งพระจันทร์พระอาทิตย์และ</p><p>หมู่ดาว    จึงไม่สาดส่อง   ไม่เล็ดลอดท่วมทับรัศมีแห่งพระเจดีย์นั้นได้.  บทว่า</p><p><strong>อหมฺปิ  การ  กสฺสามิ</strong>  ความว่า  แม้เราก็จักทำสักการะบุญกิริยา  คือกุศลกรรม</p><p>ได้แก่  การบูชาด้วยธงชัยและธงปฏาก  ณ พระสถูปของพระโลกนาถเจ้าผู้คงที่</p><p>บ้าง.</p><p>                       จบอรรถกถาอุปวาณเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 496</p><p>               <strong>รัฐปาลเถราปทานที่  ๑๑  (๕๖๑)</strong></p><p>             <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระรัฐปาลเถระ</strong></p><p>                            <strong> [๑๕๑]    ข้าพเจ้า  ได้ถวายพญาช้างเชือก </strong></p><p><strong>        ประเสริฐ  มีงาใหญ่งอนงามเสมือนงอนไถ  แด่</strong></p><p><strong>        พระผู้มีพระภาคเจ้า  พระนามว่า  ปทุมุตตระ  ผู้</strong></p><p><strong>        เจริญที่สุดของโลก  ผู้คงที่.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้า  เป็นนายควาญช้าง  นั่งอยู่บน</strong></p><p><strong>        คอช้าง  อันตกแต่งให้งามด้วยเศวตฉัตร  ได้จ่าย</strong></p><p><strong>        ทรัพย์แล้วให้สร้างสังฆารามทั้งหลังนั้น.</strong></p><p><strong>                            ข้าพเจ้าได้สละทรัพย์  ๕๔,๐๐๐  กหาปณะ</strong></p><p><strong>        ให้สร้างปราสาททั้งหลาย  กระทำการถวายทาน</strong></p><p><strong>        ด้วยเครื่องไทยมีราคามาก  แด่พระผู้มีพระ-</strong></p><p><strong>        ภาคเจ้าผู้มีพระคุณใหญ่.</strong></p><p><strong>                            พระมหาวีรเจ้า  ผู้สัพพัญญู  ผู้เป็นบุคคล</strong></p><p><strong>        ผู้เลิศ  ทรงยังมหาชนทั้งหมดให้ร่าเริงอยู่  ทรง</strong></p><p><strong>        แสดงอมตบทแล้ว.</strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้า  พระนามว่า  ปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>        ทรงกระทำธรรมนั้น  ให้แจ้งแก่ข้าพเจ้า  ประทับ</strong></p><p><strong>        นั่งในท่ามกลางหมู่ภิกษุแล้ว  ได้ตรัสพระคาถา</strong></p><p><strong>        เหล่านี้  ว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 497</p><p>                             <strong> ผู้นี้  ได้สละทรัพย์  ๕๔,๐๐๐  กหาปณะ</strong></p><p><strong>        กระทำปราสาทแล้ว  เราจะกล่าวถึงวิบาก  ท่าน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายจงฟัง  เราจะกล่าววิบากนั้น</strong></p><p><strong>                             ผู้นี้สละทรัพย์ ๑๘,๐๐๐  กหาปณะ  ให้</strong></p><p><strong>        สร้างเรือนยอด  เขาจักเกิดในวิมาน  และวิมาน</strong></p><p><strong>        เหล่านั้น  จักสำเร็จด้วยทองทั้งหลัง.</strong></p><p><strong>                             เขา  จักเป็นจอมเทวดา  ๕๐  ครั้ง  จัก </strong></p><p><strong>        เสวยรัชสมบัติและเป็นพระเจ้าจักรพรรดิ  ๕๘  ครั้ง</strong></p><p><strong>                             ในกัปที่ ๑๐๐,๐๐๐ พระมหาบุรุษ  จักทรง</strong></p><p><strong>        สมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช  ทรงมีพระนาม</strong></p><p><strong>        โดยพระโคตรว่า  โคตมะ  จักทรงเป็นพระศาสดา</strong></p><p><strong>        ในโลก.</strong></p><p><strong>                             ครั้นเขาจุติจากเทวโลก  อันกุศลมูล</strong></p><p><strong>        ตักเตือนแล้ว    ในกาลนั้น  เขาจักเกิดในตระกูลที่</strong></p><p><strong>        มั่งคั่ง  มีโภคะมาก.</strong></p><p><strong>                             ภายหลัง   เขาบวชแล้ว  อันกุศลมูล</strong></p><p><strong>        ตักเตือนแล้ว  จึงได้นามว่า  รัฐปาละ  จักได้เป็น</strong></p><p><strong>        สาวกของพระศาสดา.</strong></p><p><strong>                             เขา  มีความเพียรอันตั้งไว้แล้ว  เข้าไป</strong></p><p><strong>        สงบ  ปราศจากอุปธิแล้ว  ในเมื่อบริษัทยังมีอาสวะ</strong></p><p><strong>        อยู่  แต่เขาจักเป็นผู้ไม่มีอาสวะ  นิพพาน.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 498</p><p>                                   <strong> ข้าพเจ้าพยายามแล้วออกบวช      ละทิ้ง</strong></p><p><strong>                       โภคะและสมบัติทั้งหลาย    ข้าพเจ้า    ไม่มีความ</strong></p><p><strong>                       รักใคร่ในโภคะสมบัติ   อันเป็นเสมือนก้อนเขฬะ </strong></p><p><strong>                       ฉะนั้น. </strong></p><p><strong>                                   ข้าพเจ้าทรงไว้ซึ่งการนำธุระคือความเพียร</strong></p><p><strong>                       ไป  ซึ่งการนำไปซึ่งธรรมอันเป็นแดนเกษมจาก</strong></p><p><strong>                       โยคะและซึ่งกายในภพสุดท้าย ในพระศาสนาของ</strong></p><p><strong>                       พระสัมมาสัมพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                                   กิเลสทั้งหลาย      ข้าพเจ้าได้เผาสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                        ฯลฯ   ข้าพเจ้าเป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่.</strong></p><p><strong>                                   ข้าพเจ้าเป็นผู้มาดีแล้วแล ฯลฯ   คำสอน</strong></p><p><strong>                        ของพระพุทธเจ้า   ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                                   ปฏิสัมภิทา   ๔  ฯลฯ     คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>                        พุทธเจ้า   ข้าพเจ้าได้กระทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า  ท่านพระรัฐปาละเถระ  ได้กล่าวคาถาเหล่านั้น   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                 จบรัฐปาลเถราปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 499</p><p>                     <strong>๕๖๑.   อรรถกถารัฐปาลเถราปทาน</strong></p><p>         พึงทราบเรื่องราวในอปทานที่  ๑๑   ดังต่อไปนี้:-</p><p>          อปทานของท่านพระรัฐปาลเถระ     มีคำเริ่มต้นว่า    <strong>ปทุมุตฺตรสฺส</strong></p><p><strong> ภควโต</strong>  ดังนี้.</p><p>แม้พระเถระรูปนี้  ก็ได้เคยบำเพ็ญกุศลมาแล้ว   ในพระพุทธเจ้าพระ-</p><p>องค์ก่อน ๆ  ได้สั่งสมบุญอันเป็นอุปนิสัยแห่งพระนิพพานไว้เป็นอันมากในภพ</p><p>นั้น  ๆ  ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  ปทุมุตตระ  ท่านได้บังเกิด</p><p>ในตระกูลคฤหบดีมหาศาล  ในพระนครหังสาวดี  ก่อนหน้าที่พระผู้มีพระภาค-</p><p>เจ้าพระองค์นั้น  ทรงอุบัตินั่นแล  พอเจริญวัยแล้ว   บิดาล่วงลับดับชีวิตไป</p><p>เองก็ดำรงเพศเป็นฆราวาสครองเรือน  ได้เห็นทรัพย์สมบัติ    ที่มีอยู่ในตระกูล</p><p>วงศ์อันหาปริมาณมิได้    ตามที่คนผู้รักษาเรือนคลังรัตนะแสดงให้ทราบแล้ว</p><p>จึงคิดว่า  ปู่ย่า  ตายาย   เป็นต้นของเรา  ไม่อาจเพื่อจะถือเอากองทรัพย์สมบัติ</p><p>มีประมาณเท่านี้  ไปกับตนได้เลย   แต่เราควรที่จะถือเอาแล้วจึงไป  จึงได้ให้</p><p>มหาทานแก่หมู่คนทั้งหลายมีคนกำพร้าเป็นต้น.    เขาได้บำรุงพระดาบสผู้ได้</p><p>อภิญญารูปหนึ่ง    บุญนั้นจึงส่งเขาให้เป็นใหญ่ในเทวโลก     เขาบำเพ็ญบุญ</p><p>ทั้งหลายจนตลอดชีวิตแล้ว   จุติจากอัตภาพนั้น    ได้ไปเกิดเป็นเทวดา.  เทวดา</p><p>นั้น    ได้ครอบครองเทวราชสมบัติในเทวโลกนั้น    ดำรงอยู่จนตลอดอายุ  จุติ</p><p>จากอัตภาพนั้นแล้ว   ได้เกิดเป็นลูกชายคนเดียวแห่งตระกูล  ซึ่งสามารถเพื่อจะ</p><p>ทำรัฐที่แตกกันแล้วในโลกมนุษย์ให้ทรงอยู่ได้    ก็โดยสมัยนั้น    พระผู้มีพระ-</p><p>ภาคเจ้าพระนามว่า    ปทุมุตตระ    ทรงอุบัติขึ้นในโลกแล้ว    ได้ทรงประกาศ</p><p>พระธรรมจักรอันบวชให้เป็นไปแล้ว   ทรงยังเวไนยสัตว์    ให้ได้บรรลุถึงภูมิ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 500</p><p> อันเกษม   กล่าวคือมหานครได้แก่พระนิพพาน.    ลำดับนั้น     กุลบุตรผู้นั้น</p><p>ได้บรรลุนิติภาวะแล้วโดยลำดับ   วันหนึ่ง   ได้ไปยังพระวิหารพร้อมกับ  พวก  </p><p>อุบาสกอุบาสิกา   ได้เห็นพระศาสดากำลังทรงแสดงธรรม   มีจิตเลื่อมใส   นั่ง</p><p>อยู่ที่ท้ายบริษัทแล้ว.</p><p>          ก็โดยสมัยนั้น    พระศาสดาได้ทรงสถาปนาภิกษุรูปหนึ่งไว้ในตำแหน่ง</p><p>ที่เลิศกว่าพวกบรรพชิตผู้มีศรัทธาทั้งหลาย.     เขาได้เห็นการสถาปนานั้นแล้ว</p><p>มีใจเลื่อมใส   จึงปรารถนาเพื่อจะได้ตำแหน่งนั้นบ้าง  ได้ทำมหาทานให้เป็นไป</p><p>แล้วตลอด  ๗  วัน ได้ทำปณิธานด้วยเครื่องสักการะใหญ่แด่พระผู้มีพระภาคเจ้า</p><p>พร้อมด้วยภิกษุแสนรูปเป็นบริวาร.    พระศาสดา    ทรงเห็นว่าปณิธานนั้นจะ</p><p>สำเร็จได้โดยหาอันตรายมิได้  จึงทรงพยากรณ์ว่า  ในอนาคตกาล ในพระศาสนา</p><p>ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าพระนามว่า   โคคม   เขาจักเป็นผู้เลิศกว่าพวกบรรพ-</p><p>ชิต ผู้มีศรัทธา.  เขาถวายบังคมพระศาสดาและไหว้ภิกษุสงฆ์แล้ว   จึงลุกขึ้นจาก</p><p>อาสนะหลีกไป.   เขาอยู่ในโลกมนุษย์นั้น    ได้บำเพ็ญบุญไว้มากมายจนตลอด</p><p>อายุแล้ว   จุติจากอัตภาพนั้นแล้ว   ท่องเที่ยวไปในเทวโลกและมนุษยโลก  ใน</p><p>กัปที่  ๙๒   แต่กัปนี้ไป    ในกาลแห่งพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า    ผุสสะ</p><p>เมื่อพระราชโอรส  ๓  พระองค์  ซึ่งเป็นพระภาดาต่างพระมารดากับพระศาสดา</p><p>กำลังบำรุงปฏิบัติพระศาสดาอยู่      ตนเองได้ทำกิจเนื่องด้วยสหายกับพระราช-</p><p>โอรสเหล่านั้น    เพื่อจะได้บำเพ็ญบุญ.   เขาได้สั่งสมบุญกุศลนั้นไว้เป็นอันมาก</p><p>ในภพนั้นอย่างนั้นแล้ว    จึงได้ท่องเที่ยวไปในเฉพาะแต่สุคติภพเท่านั้น     ใน</p><p>พุทธุปบาทกาลนี้   ได้บังเกิดในเรือนของรัฐปาลเศรษฐี   ในถุลลโกฏฐิตนิคม</p><p>แคว้นกุรุ.  เพราะเขาเกิดในตระกูลที่สามารถเพื่อจะทำรัฐที่แตกแล้วให้ดำรงอยู่</p><p>ได้  จึงได้มีชื่อตามลำดับวงศ์นั้นแลว่า  รัฐปาล.  เขามีบริวารมากมาย  เติบโต </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 501</p><p>ถึงความเป็นหนุ่มตามลำดับ  มารดาบิดาได้ให้แต่งงานกับหญิงสาวรูปงาม    และ</p><p>ได้ให้ดำรงอยู่ในยศอันยิ่งใหญ่   ได้เสวยสมบัติเช่นกับทิพยสมบัติ.   ลำดับนั้น</p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้า   เสด็จจาริกไปในชนบท. ในแคว้นกุรุ   ได้เสด็จไปถึงบ้าน</p><p>ถุลลโกฏฐิตะตามลำดับ.   กุลบุตรชื่อว่า    รัฐปาลได้สดับเหตุการณ์นั้นแล้วจึง</p><p>เข้าไปเฝ้าพระศาสดา    ได้ฟังธรรมในสำนักของพระศาสดา   ได้ศรัทธา   แต่</p><p>มารดาบิดาขออนุญาตให้ก็แสนยากลำบาก  ต้องทำการอดอาหารถึง ๗ วัน   จึงได้</p><p>เข้าไปเฝ้าพระศาสดา   ทูลขอบวชแล้ว    ได้บวชในสำนักของพระเถระรูปหนึ่ง</p><p>ตามรับสั่งของพระศาสดา       ท่านได้บำเพ็ญกัมมัฏฐานโดยโยนิโสมนสิการ</p><p>เจริญวิปัสสนาแล้ว   ได้บรรลุพระอรหัต.</p><p>           ครั้นกาลต่อมา  ท่านระลึกถึงบุรพกรรมของตนได้  เกิดความโสมนัส</p><p>ใจ   เมื่อจะประกาศถึงเรื่องราวที่ตนได้เคยประพฤติมาในกาลก่อน     จึงกล่าวคำ</p><p>เริ่มต้นว่า  <strong>ปทุมุตฺตรสฺส   ภควโต</strong>  ดังนี้.    บรรดาบทเหล่านั้น   บทว่า สุนาโค</p><p>โส  มยา  ทินฺโน  ความว่า ในคราวที่เป็นมหาธนเศรษฐี  ในสมัยที่สละเสบียง</p><p>ทั้งหมดไปในทาน  นาคที่ดี  คือพญาช้าง   ได้เป็นผู้อันเราถวายแล้ว.   เมื่อจะ</p><p>แสดงถึงพญาช้างนั้น    ท่านจึงกล่าวคำเป็นต้นว่า  <strong>อีสาทนฺโต</strong>   ดังนี้.   งาเท่า</p><p>งอนรถ      คือมีงาประมาณเท่างอนแห่งรถ,      พญาช้างนั้นอันเราถวายแล้ว.</p><p>บทว่า  <strong>อุรุฬฺหวา</strong>   ได้แก่   สามารถใช้เป็นพาหนะของพระราชา,  หรือเหมาะ</p><p>สมแก่พระราชา.  บทว่า  <strong>เสตจฺฉตฺโต</strong>  ความว่า  ประกอบด้วยฉัตรสีขาวตั้งไว้</p><p>เพื่อประดับประดา.   บทว่า  <strong>ปโสภิโต</strong>   ความว่า   สมบูรณ์ด้วยรูปโฉม   อัน</p><p>งดงามด้วยมีสายคาดอันห้อยย้อย.   บทว่า   <strong>สกปฺปโน  สหตฺถิโป</strong>     ความว่า</p><p>ประกอบด้วยเครื่องอลังการสำหรับช้าง     ประกอบด้วยนายควาญผู้รักษาช้าง.</p><p>อธิบายว่า      พญาช้างผู้เป็นเช่นนี้      เราได้ถวายแล้วแด่พระผู้มีพระภาคเจ้า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 502</p><p> พระนามว่า   ปทุมุตตระ.    บทว่า  <strong>มยา  ภตฺต    กาเรตฺวาน</strong>    เธอมีความว่า</p><p>เมื่อเราได้ช่วยกันสร้างพระวิหารแล้ว     ได้ช่วยกันบำรุงนิตยภัตรแด่พวกภิกษุ</p><p>ประมาณโกฏิรูปผู้จำพรรษาอยู่แล้ว     ได้มอบถวายแด่พระมเหสีเจ้า.    บทว่า</p><p><strong>ชลชุตฺตมนามโก</strong>  ความว่า ชื่อว่า ชลชะ  เพราะเกิดจากน้ำ,  อันนั้นคืออะไร,</p><p> คือดอกปทุม,    อธิบายว่า     พระผู้มีพระภาคเจ้ามีพระนามว่า     ปทุมุตตระ</p><p>เพราะมีนามเสมอกับดอกปทุมและเพราะเป็นผู้สูงสุด.     คำที่เหลือในที่</p><p>ทั้งปวงมีเนื้อความง่ายทั้งนั้นแล.</p><p>                                 จบอรรถกถารัฐปาลเถราปทาน</p><p>                                   จบอรรถกถายสวรรคที่  ๕๖</p><p>            <strong> อรรถกถาอปทาน  ชื่อว่า  วิสุทธชนวิลาสินี  เป็นอรรถกถาอปทาน</strong></p><p><strong>ของพระพุทธเจ้า  พระปัจเจกพุทธเจ้า  พระสาวก  และพระเถระ</strong></p><p><strong>                                จบบริบูรณ์เพียงเท่านี้แล. </strong> </p><p>                                 <strong>นิคมนกถา</strong></p><p>             ขอมนุษยโลกทั้งหมดพร้อมทั้งเทวโลก    จงทราบถึงอรรถกถาแห่ง</p><p>อปทานนี้    ซึ่งบัณฑิตผู้ได้มีความฉลาดทำการอาราธนาโดยเฉพาะตั้ง  ๗  เดือน</p><p>ผู้แสวงหาโพธิสมภาร  ผู้ทรงไว้ซึ่งพระไตรปิฎก  ได้นำมาแล้ว  เพื่อตัดข่ม</p><p>ด้วยคุณมากรอบด้าน   ผู้ทรงไว้ซึ่งพระไตรปิฎก    ได้นำมาแล้ว     เพื่อตัดข่ม</p><p>และติชม   ตัณหา   มานะ   และทิฏฐิเป็นต้น   ของสัตว์ทั้งปวง  มีพระอานันท-</p><p>เถระเป็นอาทิ   ผู้เป็นประทีปในหมู่เถรวงศ์   ผู้มีคุณเช่นความมักน้อยเป็นต้น</p><p>อยู่ในเกาะสิงหลแล. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 503</p><p>                             <strong> ด้วยกุศลกรรมนี้  ขอมลทินมีความโลภ</strong></p><p><strong>        เป็นต้น  โรคมีโรคตาเป็นต้น  ความทุกข์ต่าง ๆ </strong></p><p><strong>        ชนิด  ภัยมีการทะเลาะเป็นต้น  จนกลายเป็นได้</strong></p><p><strong>        รับความทุกข์  ผู้ก่อการอันไม่เป็นประโยชน์มีโจร</strong></p><p><strong>        เป็นต้น  ของปวงประชาในโลกนี้  จงพินาศไป.</strong></p><p><strong>                             ขอเวรและบาปธรรม  ๕  ประการของ</strong></p><p><strong>        ข้าพเจ้า  จงพินาศไปดุจฝนและลมกำจัดความร้อน</strong></p><p><strong>        ให้พินาศไปฉะนั้น  ขอให้ข้าพเจ้าจงได้กำจัดความร้อน</strong></p><p><strong>        ให้พินาศไปฉะนั้น  ขอให้ข้าพเจ้าจงได้ดำเนินถึง</strong></p><p><strong>        พระนิพพาน  ด้วยหนทางอันประเสริฐคือมรรคมี</strong></p><p><strong>        องค์  ๘  ประการเถิด.</strong></p><p><strong>                             ขอให้ข้าพเจ้า  จงย่ำยีทิฏฐิทั้งปวงและ</strong></p><p><strong>        ปาปธรรมมีราคะโทสะเป็นต้นได้  จงตัดสังสาร-</strong></p><p><strong>        วัฏ  เข้าถึงสวรรค์และนิพพานเถิด.  ในอาณาเขต</strong></p><p><strong>        ทั้งหมด  คือตั้งแต่ภวัคคพรหมจนถึงในอเวจีนรก</strong></p><p><strong>        ขอสัตว์ทั้งปวง  จงได้พากันประพฤติตามธรรม</strong></p><p><strong>        เถิด  โลกทั้ง ๓  ก็จักได้มีความอบอุ่นแล. </strong> </p><p>   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 504 </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 505</p><p>                            <strong>๔.  เถรีอุปทาน</strong></p><p>                            <strong>สุเมธาวรรคที่  ๑</strong></p><p>                <strong>สุเมธาเถรีอปทานที่  ๑ (๑)</strong></p><p>                   <strong>ผลของการถวายวิหาร</strong></p><p>        ลำดับนี้จงสดับอปทานของพระเถรีต่อไป</p><p>                            <strong> [๑๔๑]  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม</strong></p><p><strong>        ว่า  โกนาคมนะ  ประทับอยู่ที่สังฆาราม  เราซึ่ง</strong></p><p><strong>        เป็นหญิงสหายกัน  ๓  คน  ได้ถวายวิหารทาน</strong></p><p><strong>                            เราทั้ง  ๓  คนเกิดในเทวโลก  ๑๐  ครั้ง</strong></p><p><strong>        ๑๐๐  ครั้ง  ๑,๐๐๐  ครั้ง  ในมนุษยโลกไม่จำต้อง</strong></p><p><strong>        พูดถึง</strong></p><p><strong>                            ในเทวโลกเราเป็นคนมีฤทธิ์มาก  ใน</strong></p><p><strong>        มนุษย์ก็ไม่จำต้องพูดถึง  ดิฉันเป็นนางแก้ว  พระ-</strong></p><p><strong>        มเหสี  ของพระเจ้าจักรพรรดิ</strong></p><p><strong>                            ดิฉันสร้างสมกุศลไว้ในชาตินั้น  ชน  ๓</strong></p><p><strong>        คนคือ  นางธนัญชานี  นางเขมาและดิฉันมีสกุล</strong></p><p><strong>        และบุตรอันสำเร็จดีแล้ว  ได้สร้างพระอารามอย่าง</strong></p><p><strong>        เสร็จแล้ว  มอบถวายแด่สงฆ์มีพระพุทธเจ้าเป็น</strong></p><p><strong>        ประมุขเป็นผู้เบิกบานใจเพราะกรรมนั้นส่งผล  ใน</strong></p><p>บาลี  ๓๓ ในเสรีอปทานไม่มีอรรถกถาอธิบาย </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 506</p><p>        กำเนิดที่ดิฉันเกิดคือสวรรค์    ดิฉันก็ถึงความเป็น</p><p>        หญิงเลิศ     และในมนุษย์เช่นเดียวกัน</p><p>                           พระพุทธเจ้าพระนามว่ากัสสปะ  ผู้เป็น</p><p>        พงศ์พันธุ์พรหม   มีพระยศใหญ่   ประเสริฐกว่า</p><p>        ปราชญ์ทั้งหลาย    ได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้วในกัป                </p><p>                   นี้เอง   พระเจ้ากาสีพระนามว่ากิกี    บรมกษัตริย์ </p><p>        ในพระนครพาราณสีอันเป็นบุรีอุดม  เป็นอุปัฏฐาก</p><p>        ของพระพุทธเจ้า  ประพฤติพรหมจรรย์</p><p>                           ดิฉันเป็นพระสหายของพระราชธิดา</p><p>        เหล่านั้น    เป็นหญิงมั่นคงในศีล     ได้ถวายทาน</p><p>        โดยเคารพ   ประพฤติพรหมจรรย์ในเรือนนั่นเอง</p><p>                           เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้นและเพราะการ</p><p>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  ดิฉันละร่างมนุษย์แล้ว  ได้ไป</p><p>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  จุติจากดาวดึงส์แล้วไปสวรรค์</p><p>                           ชั้นยามา  จุติจากสวรรค์ชั้นยามานั้นแล้ว  ไป</p><p>        ชั้นดุสิต   และจุติจากดุสิต   ไปชั้นนิมมานรดีแล้ว</p><p>        ก็ไปชั้นวสวัตดี </p><p>                           ดิฉันผู้ประกอบด้วยบุญกรรม     เกิดใน</p><p>        ภพใดชาติใด  ในภพนั้นชาตินั้น  ก็ได้เป็นพระ-</p><p>        มเหสีของพระมหากษัตริย์                          </p><p>                           ดิฉันจุติจากสวรรค์ชั้นวสวัตดีนั้นแล้ว</p><p>        เกิดในมนุษย์  ได้เป็นพระมเหสีของพระเจ้าจักร-</p><p>        พรรดิ  และพระเจ้าแผ่นดินประเทศเอกราช </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 507</p><p>                             <strong> เสวยสมบัติทั้งในสวรรค์และมนุษย์  มี</strong></p><p><strong>                    ความสุขทุกชาติ  ท่องเที่ยวไปในชาติเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                     เหตุปัจจัยและมูลนั้น ๆ เหมาะสมในพระศาสนา</strong></p><p><strong>                     นั่นคือสโมธานข้อต้น      สโมธานของดิฉันผู้ยินดี </strong></p><p><strong>                     ในธรรมนั้นดับสนิท</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสเสียแล้ว  ถอนภพขึ้นได้</strong></p><p><strong>                      หมดแล้ว  ตัดกิเลสเครื่องผูกพันเหมือนช้างพัง</strong></p><p><strong>                      ตัดเชือกแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                             การที่ดิฉันได้มาในสำนักของพระพุทธ-</strong></p><p><strong>                       เจ้าผู้ประเสริฐสุดนี้  เป็นการมาดีแล้วหนอ   วิชชา</strong></p><p><strong>                       ๓  ดิฉันบรรลุแล้วโดยลำดับ      คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>                       พุทธเจ้าได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                             คุณวิเศษเหล่านี้  คือ  ปฏิสัมภิทา  ๔</strong></p><p><strong>                     วิโมกข์  ๘  อภิญญา  ๖  ดิฉันได้ทำให้แจ้งแล้ว</strong></p><p><strong>                     คำสอนของพระพุทธเจ้า  ได้ทำเสร็จแล้ว   ดังนี้. </strong> </p><p>         ทราบว่า   ท่านพระสุเมธาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                         จบสุเมธาเถรีอปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 508</p><p>               <strong>เมขลทายิกาเถรีอปทานที่  ๒  (๒)</strong></p><p>     <strong>ว่าผลแห่งการถวายสายสะอิ้งสร้างพระสถูป</strong></p><p>                           <strong> [๑๔๒]  ดิฉันสร้างพระสถูปของพระ-</strong></p><p><strong>        ผู้มีพระภาคเจ้าพระนามว่า  สิทธัตถะ  ดิฉันได้</strong></p><p><strong>        ถวายสายสะอิ้งเพื่อนวกรรมของพระศาสดา  และ</strong></p><p><strong>        เมื่อพระมหาสถูปสำเร็จแล้ว  ดิฉันเลื่อมใสต่อ</strong></p><p><strong>        พระมุนีผู้เป็นนาถะของโลก  ได้ถวายสายสะอิ้งอีก</strong></p><p><strong>        ด้วยมือทั้งสองของตน</strong></p><p><strong>                           ในกัปที่  ๔๙  แต่กัปนี้  ดิฉันได้ถวายสาย</strong></p><p><strong>        สะอิ้งในครั้งนั้น  ด้วยกรรมนั้น  ดิฉันไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>        เลย  นี้เป็นผลแห่งการสร้างพระสถูป</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเผากิเลสทั้งหลาย  ถอนภพขึ้น</strong></p><p><strong>        ได้ทั้งหมดแล้ว  ตัดกิเลสเครื่องผูกดังช้างพังตัด</strong></p><p><strong>        เชือกแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                           การที่ดิฉันได้มายังสำนักของพระพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้าผู้ประเสริฐสุดนี้  เป็นการมาดีแล้วหนอ  วิชชา</strong></p><p><strong>        ๓  ดิฉันบรรลุแล้วโดยลำดับ  คำสอนของพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                           คุณวิเศษเหล่านี้  คือ  ปฏิสัมภิทา  ๔ </strong></p><p><strong>        วิโมกข์  ๘  และ  อภิญญา  ๖  ดิฉันได้ทำให้แจ้งชัด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 509</p><p>                       แล้ว  คำสอนของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จ</p><p>                       แล้ว  ดังนี้. </p><p>           ทราบว่า   ท่านพระเมขลทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้ไว้   ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                               จบเมขลาทายิกาเถรีอปทาน</p><p>           <strong>มัณฑปทายิการเถรีอปทานที่   ๓  (๓)</strong></p><p>                <strong>ผลของการสร้างมณฑปถวาย</strong></p><p>                            <strong> [๑๔๓]  ดิฉันได้ให้นายช่างสร้างมณฑป   </strong></p><p><strong>                ถวายพระพุทธเจ้าพระนามว่าโกนาคมนะ  และได้</strong></p><p><strong>        สร้างพระสถูปอันบวรของพระพุทธเจ้า  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>                พงศ์พันธุ์ของโลก</strong></p><p><strong>                            ดิฉันไปยังชนบท  นิคมหรือราชธานีใด  ๆ</strong></p><p><strong>                ย่อมได้รับการบูชาในที่นั้น  ๆ   ทุกแห่งนี้เป็นผล</strong></p><p><strong>                ของบุญกรรม</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  ฯลฯ   คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว  ดังนี้. </strong> </p><p>       ทราบว่า   ท่านพระมัณฑปทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                 จบมัณฑปทายิกาเถรีอปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 510</p><p>                 <strong>สังกมนทาเถรีอปทานที่  ๔  (๔)</strong></p><p>             <strong>ผลแห่งการอุทิศร่างกายเป็นสะพาน</strong></p><p>                             [๑๔๔]  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าพระนาม</p><p>                ว่า  โกณฑัญญะ  ผู้ประเสริฐกว่า  ผู้คงที่</p><p>                ทรงช่วยสัตว์ให้ข้ามวัฏสงสาร  เสด็จพระดำเนิน</p><p>                ไปที่ถนน</p><p>                             ดิฉันออกจากเรือนแล้วนอนคว่ำหน้า</p><p>                ครั้งนั้น  สมเด็จพระโลกเชษฐ์ผู้ทรงพระกรุณา  ได้</p><p>                เสด็จเหยียบไปบนศีรษะดิฉัน</p><p>                             ครั้นแล้ว  พระองค์ก็ได้เสด็จเลยไป  ดิฉัน</p><p>                ได้ไปสวรรค์ชั้นดุสิต  ก็เพราะจิตเลื่อมใสนั้น</p><p>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  ฯลฯ  คำสอน</p><p>                ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว</p><p>      ทราบว่า  ท่านพระสักมนทาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้  ด้วยประ-</p><p>การฉะนี้แล.</p><p>                              จบสังกมนทาเถรีอปทาน</p><p>              <strong>นฬาลิกาเถรีอปทานที่  ๕  (๕)</strong></p><p>                 <strong>ผลของการถวายดอกอ้อ</strong></p><p>                            [๑๔๕]    ดิฉันได้เกิดเป็นนางกินรีอยู่ที่ฝั่ง</p><p>                แม่น้ำจันทภาคา  ครั้งนั้นดิฉันได้พบพระสยัมภู</p><p>                พุทธเจ้าผู้ปราศจากธุลี  ผู้ไม่ทรงพ่ายแพ้อะไร </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 511</p><p>                           <strong> ดิฉันมีจิตเลื่อมใสโสมนัส  เกิดปีติ  ประ-</strong></p><p><strong>                 นมอัญชลีแล้ว   เก็บเอาดอกอ้อมาบูชาพระสยัมภู</strong></p><p><strong>                           เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้น     และเพราะการ</strong></p><p><strong>                 ตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างนางกินรีแล้ว   ได้</strong></p><p><strong>                 ไปสู่คณะไตรทศ</strong></p><p><strong>                           ได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าวสักกเทว-</strong></p><p><strong>                  ราช  ๓๖  พระองค์   ได้เป็นพระอัครมเหสีของ</strong></p><p><strong>                  พระเจ้าจักรพรรดิ ๑๐  พระองค์ </strong></p><p><strong>                           ดิฉันสลดใจแล้วก็ได้ออกบวชเป็นบรรพ</strong></p><p><strong>                  ชิต  ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว     ถอนภพขึ้นได้</strong></p><p><strong>                  หมดแล้ว  อาสวะของดิฉันสิ้นไปหมดแล้ว  บัดนี้</strong></p><p><strong>                  ภพใหม่ไม่มีอีก  </strong></p><p><strong>                           ในกัปที่  ๙๔ แต่กัปนี้   ดิฉันได้บูชาด้วย</strong></p><p><strong>                  ดอกไม้ใด   ด้วยการบูชานั้น     ดิฉันไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                  เลย   นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าได้ฉันได้ทำเสร็จแล้ว</strong> </p><p>         ทราบว่า   พระนฬมาลิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้     ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                          จบฬมาลิการเถรีอปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 512</p><p>                 <strong>เอกปิณฑปาตทายิกาเถรีอปทานที่  ๖  (๖)</strong></p><p>              <strong>ผลของการถวายข้าวผสมน้ำนม</strong></p><p>                              <strong> [๑๔๖]  ในพระนครพันธุมดี     มีพระบรม</strong></p><p><strong>        กษัตริย์พระองค์หนึ่งพระนามว่า  พันธุมา  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        เป็นพระอัครมเหสีของท้าวเธอ  ดิฉันย่อมพูดกะ</strong></p><p><strong>        คนบางคน  ครั้งนั้น  ดิฉันอยู่ในที่ลับ  นั่งคิด</strong></p><p><strong>        อย่างนี้ว่า  ก็กุศลที่บุคคลจะพึงถือเอาไปด้วย  ที่</strong></p><p><strong>        เราทำแล้วไม่มีเลย        </strong></p><p><strong>                              เราจะต้องไปนรกที่มีความเร่าร้อนใหญ่</strong></p><p><strong>        ยิ่ง  เผ็ดร้อนร้ายกาจ  ทารุณโดยแน่นอน  ใน</strong></p><p><strong>        ข้อนี้เราไม่มีความสงสัยเลย  ดังนี้</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเข้าเฝ้าพระราชา  แล้วกราบทูลว่า</strong></p><p><strong>        ขอเดชะ  ขอพระองค์จงพระราชทานสมณะให้</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันสักองค์หนึ่งเถิด  หม่อมฉันจักนิมนต์</strong></p><p><strong>        ให้ท่านฉัน  พระมหาราชาได้พระราชทานสมณะ</strong></p><p><strong>        ผู้มีอินทรีย์อันอบรมแล้วให้ดิฉัน  ดิฉันรับบาตร</strong></p><p><strong>        ของท่านแล้วนิมนต์ท่านให้ฉันจนอิ่มหนำ  ด้วย</strong></p><p><strong>        ข้าวที่ระคนด้วยน้ำนมและทธิแล้ว  ดิฉันบูชาด้วยข้าว</strong></p><p><strong>        ที่ระคนด้วยน้ำนมและทธิแล้ว  ทำของหอมและ</strong></p><p><strong>        เครื่องไท้ทา  เอาร่างแหปิดแล้วเอาผ้าเหลืองคลุม</strong></p><p><strong>        ไว้</strong> </p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 513</p><p>                           <strong> ดิฉันนึกถึงอารมณ์ของดิฉันทราบเท่าสิ้น</strong></p><p><strong>                ชีวิต    ยังจิตให้เลื่อมใสในกรรมนั้นแล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>                สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                           ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าว</strong></p><p><strong>                สักกเทวราช  ๓๐   พระองค์      สิ่งที่ดิฉันปรารถนา</strong></p><p><strong>                ด้วยใจ    ย่อมเกิดสมดังประสงค์ </strong></p><p><strong>                           ฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของพระเจ้า</strong></p><p><strong>                 จักรพรรดิ  ๒๐  พระองค์ดิฉันเป็นหญิงสร้างตัวเอง</strong></p><p><strong>                 ท่องเที่ยวไปในภพน้อยใหญ่</strong></p><p><strong>                           ดิฉันพ้นจากเครื่องผูกพันทุกอย่างแล้ว</strong></p><p><strong>                  มีการอุบัติไปปราศแล้ว   มีอาสวะสิ้นไปหมดแล้ว</strong></p><p><strong>                  บัดนี้   ภพไปไม่มีอีก </strong></p><p><strong>                           ในกัปที่  ๙๑   แต่กัปนี้  ดิฉันได้ให้ทานใด</strong></p><p><strong>                  ในกาลนั้น     ด้วยทานนั้นดิฉันจึงไม่รู้จักทุคติเลย</strong></p><p><strong>                  นี้เป็นผลแห่งบิณฑบาต</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  ฯลฯ    คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>          ทราบว่า     ท่านพระเอกปิณฑปาตทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้ </p><p>ด้วยประการฉะนี้แล.</p><p>                          จบเอกปิณฑปาตทายิกาเถรีอปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 514</p><p>                     <strong>กฏัจฉุภิกขาทายิกาเถรีอปทานที่  ๗  (๗)</strong></p><p>                               <strong>ผลของการถวายภิกษา  ๑  ทัพพี</strong></p><p>                            <strong> [๑๔๗]  ดิฉันได้ตักเอาภิกษาหนึ่งพันทัพพี</strong></p><p><strong>        ถวายแด่พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  พระนามว่า</strong></p><p><strong>        ติสสะ  บรมศาสดา  ซึ่งกำลังเสด็จเที่ยวบิณฑบาต</strong></p><p><strong>        อยู่</strong></p><p><strong>                            พระสัมพุทธเจ้าพระนามว่าติสสะ  บรม-</strong></p><p><strong>        ศาสดา  ผู้นำชั้นของโลก  ทรงรับแล้วประทับ</strong></p><p><strong>        ยืนทำอนุโมทนาแก่ดิฉันกลางถนนว่า</strong></p><p><strong>                            ท่านถวายภิกษาหนึ่งทัพพีแล้ว  จักไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  จักได้เป็นพระอัครมเหสีของ</strong></p><p><strong>        ท้าวสักรินเทวราช  ถึง  ๓๖  พระองค์  จักได้เป็น</strong></p><p><strong>        พระอัครมเหสีของพระเจ้าจักรพรรดิ  ๕๐  พระองค์</strong></p><p><strong>        ท่านจักได้สิ่งที่ใจปรารถนาในกาลทั้งปวง</strong></p><p><strong>                           ท่านเสวยสมบัติแล้ว  จักเป็นผู้ไม่มีความ</strong></p><p><strong>        ห่วงใยออกบวช  กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้วจัก</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ไม่มีอาสวะนิพพาน</strong></p><p><strong>                           พระติสสะสัมมาสัมพุทธเจ้า  ผู้นำชั้น</strong></p><p><strong>        เลิศของโลก  เป็นนักปราชญ์  ครั้นตรัสดังนี้แล้ว</strong></p><p><strong>        ก็เหาะขึ้นสู่นภากาศ  เหมือนพระยาหงส์บินอยู่ใน</strong></p><p><strong>        อัมพรฉะนั้น.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 515</p><p>                           <strong> ทานดิฉันได้ให้ดีแล้วทีเดียว   ยัญสมบัติ </strong></p><p><strong>                ดิฉันได้บูชาดีแล้ว  ดิฉันบรรลุบทอันไม่หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                ได้   ก็เพราะถวายภิกษาหนึ่งทัพพี   ในกัปที่  ๙๒</strong></p><p><strong>                แต่กัปนี้   ดิฉันได้ถวายทานใดในกาลนั้น     ด้วย</strong></p><p><strong>                ทานนั้น    ดิฉันไม่รู้จักทุคติเลย   นี้เป็นผลแห่งการ</strong></p><p><strong>                 ถวายภิกษา</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>       ทราบว่า  ท่านพระกฏัจฉุภิกขาทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น   ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                  จบกฏัจฉุภิกขาทายิกาเถราอปทาน</p><p>                        <strong>สัตตอุปลมาลิกาเถรีอปทานที่  ๘  (๘)</strong></p><p>                               <strong>ผลของการถวายดอกอุบล  ๗   ดอก</strong></p><p>                              <strong> [๑๕๘]  ในพระนครอรุณวดี      มีพระ-</strong></p><p><strong>        มหากษัตริย์พระองค์หนึ่งพระนามว่า  อรุณ   ดิฉัน</strong></p><p><strong>        เป็นพระอัครมเหสีของท้าวเธอ</strong></p><p><strong>                              ดิฉันร้อยพวงมาลัยอยู่   ได้หยิบเอาดอก </strong></p><p><strong>        อุบลมีกลิ่นหอมเหมือนทิพย์มา  ๗  ดอก  แล้วนั่ง</strong></p><p><strong>        ลงในปราสาทอันประเสริฐ     คิดขึ้นในขณะนั้น </strong></p><p><strong>        เองว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 516</p><p>                        <strong> ประโยชน์อะไร     ด้วยพวงมาลัยเหล่านี้</strong></p><p><strong>        ซึ่งเราเอาประดับศีรษะเรา      เราเอาบูชาในพระ-</strong></p><p><strong>        ญาณของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด   จะประเสริฐ</strong></p><p><strong>        กว่า</strong></p><p><strong>                            ชนทั้งหลายเขาพากันนับถือบูชาพระ-</strong></p><p><strong>        สัมพุทธเจ้า      เราจะนั่งที่ใกล้ประตูจักบูชา</strong></p><p><strong>        พระสัมพุทธเจ้าผู้มหามุนีในเวลาที่พระองค์เสด็จ</strong></p><p><strong>        มา</strong></p><p><strong>                            พระพิชิตมารผู้งดงามดังต้นรกฟ้าขาว</strong></p><p><strong>        หรือมิฉะนั้น        ก็เปรียบเหมือนไกรสรมฤคราช </strong></p><p><strong>        พร้อมด้วยพระภิกษุสงฆ์เสด็จมาตามถนน</strong></p><p><strong>                            ฉันเห็นพระรัศมีของพระพุทธเจ้าแล้ว</strong></p><p><strong>        ก็ร่าเริงสลดใจ   ยังไม่ทันถึงประตูก็บูชาพระพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้าผู้ประเสริฐสุด.</strong></p><p><strong>                            ดิฉันทำดอกอุบลอันบานเต็มที่  ๗  ดอก </strong></p><p><strong>        ให้เป็นของกั้นแดดในอัมพร    ดอกอุบลเหล่านั้น </strong></p><p><strong>        กั้นแดดอยู่เหนือพระเศียรพระพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                            ดิฉันมีจิตประกอบด้วยปีติ   ดีใจ    เกิด</strong></p><p><strong>        โสมนัสประนมอัฐชลี   ยังจิตให้เลื่อมใสในกาลนั้น</strong></p><p><strong>        แล้วได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                            เหนือศีรษะของดิฉัน     เขากั้นเศวตฉัตร</strong></p><p><strong>        ขนาดใหญ่  มีกลิ่นหอมดังกลิ่นทิพย์ฟุ้งไป  นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งดอกอุบล ๗  ดอก.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 517</p><p>                             <strong> บางครั้ง      เมื่อดิฉันถูกหมู่ญาตินำเอาไป</strong></p><p><strong>        ครั้งนั้น       เศวตฉัตรคันใหญ่ย่อมกั้นแดดไว้ทั่ว</strong></p><p><strong>        บริษัทของดิฉัน</strong></p><p><strong>                              ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าว</strong></p><p><strong>        สักรินทเทวราช  ๗๐ พระองค์  ดิฉันเป็นอิสระทุก </strong></p><p><strong>        ภพ   เที่ยวไปในภพน้อยใหญ่   ได้เป็นพระอัคร-</strong></p><p><strong>        มเหสีของพระเจ้าจักรพรรดิ  ๖๓ พระองค์     ชน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายประพฤติตามดิฉันทุกคน  ดิฉันมีถ้อยคำ</strong></p><p><strong>        น่าเชื่อถือ.</strong></p><p><strong>                              ผิวพรรณของดิฉันเหมือนดอกอุบล  และ</strong></p><p><strong>        กลิ่นก็ฟุ้งไปเหมือนกลิ่นอุบลหอม   ดิฉันไม่รู้จัก </strong></p><p><strong>        ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเป็นผู้ฉลาดในอิทธิบาท  ยินดีในการ</strong></p><p><strong>        เจริญโพชฌงค์  ถึงความบริบูรณ์ในอภิญญา  นี้</strong></p><p><strong>        เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเป็นผู้ฉลาดในสติปัฏฐาน   มีสมาธิ </strong></p><p><strong>        ฌานเป็นโคจร  ขวนขวายในสัมมัปปธาน  นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งพุทธบูชา.</strong></p><p><strong>                              ความเพียรของดิฉันนำเอาธุระน้อยใหญ่</strong></p><p><strong>        ไป    นำเอาธรรมที่เป็นแดนเกษมจากโยคะมาให้</strong></p><p><strong>        ดิฉันมีอาสวะสิ้นไปหมดแล้ว   บัดนี้ภพใหม่ไม่มี </strong></p><p><strong>        อีก </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 518</p><p>                            <strong> ในกัปที่  ๓๑  แต่กัปนี้    ดิฉันได้เอาดอก</strong></p><p><strong>                 ไม้บูชาใด  ด้วยการบูชานั้น   ดิฉันจึงไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                 เลย  นี้เป็นผลแห่งพุทธบูชา</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า   ท่านพระสัตตอุปลมาลิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วย </p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                            จบสัตตอุปลมาลิกาเถรีอปทาน</p><p>        </p><p>            <strong>ปัญจทีปิกาเถรีอปทานที่  ๙  (๙)</strong></p><p>        </p><p>            <strong>ผลของการถวายประทีป  ๕  ดวง</strong></p><p>                             <strong> [๑๔๙]  ครั้งนั้น  ดิฉันเป็นหญิงท่อง-</strong></p><p><strong>        เที่ยวอยู่ในพระนครหังสวดี  ดิฉันต้องการกุศล</strong></p><p><strong>        จึงเที่ยวไปสู่อารามหนึ่งจากอารามหนึ่ง  ได้พบไม้</strong></p><p><strong>        โพธิ์อันอุดมในวันกาฬปักษ์  ยังจิตให้เลื่อมใสใน</strong></p><p><strong>        ไม้โพธิ์นั้นแล้ว  นั่งลงที่โคนไม้โพธิ์</strong></p><p><strong>                             ดิฉันตั้งจิตเคารพประนมอัญชลีเหนือ</strong></p><p><strong>        เศียรเกล้า  สำแดงความโสมนัสแล้วคิดอย่างนี้ใน</strong></p><p><strong>        ขณะนั้นว่า</strong></p><p><strong>                             ถ้าพระพุทธเจ้ามีพระคุณนับไม่ได้  ไม่มี</strong></p><p><strong>        บุคคลเปรียบเสมอไซร้  ก็ขอให้ทรงแสดงปาฎิ-   </strong>                      </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 519</p><p>        <strong> หาริย์แก่เราเถิด    ขอไม้โพธิ์จงเปล่งรัศมี    ทันใด</strong></p><p><strong>        นั้นเอง   ไม้โพธิ์ก็ได้โพลงไปทั่วพร้อมกับที่ดิฉัน</strong></p><p><strong>        นึก   รัศมีสำเร็จด้วยสีทองล้วนไพโรจน์ไปทั่วทิศ</strong></p><p><strong>                            ดิฉันนั่งลงอยู่ที่โคนโพธิ์นั้น  ๗   คืน  ๗  วัน</strong></p><p><strong>        เมื่อถึงวันเป็นวันคำรบ  ๗  ดิฉันได้ทำการบูชาด้วย</strong></p><p><strong>        ประทีป</strong></p><p><strong>                            ประทีป  ๕  ดวงลุกโพลงย่อมล้อมรอบอาสนะ</strong></p><p><strong>        ครั้งนั้น   ประทีปของดิฉันลุกโพลงอยู่    จนถึงเวลา</strong></p><p><strong>        พระอาทิตย์อุทัย.</strong></p><p><strong>                             เพราะกรรมทีทำไว้ดีนั้น     และเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้   ดิฉันละร่างมนุษย์แล้ว    ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                             วิมานที่บุญกรรมสร้างให้ดิฉันอย่างสวย-</strong></p><p><strong>        งามในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์นั้น   เรียกว่า    "ปัญจทีป-</strong></p><p><strong>        วิมาน"  ปัญจทีปวิมานนั้นสูง ๑๐๐  โยชน์   กว้าง</strong></p><p><strong>        ๖๐  โยชน์</strong></p><p><strong>                             ประทีปนับไม่ถ้วนส่องสว่างล้อมดิฉัน  อยู่</strong></p><p><strong>        ทั่วเทพพิภพโชติช่วงด้วยแสงประทีป  </strong></p><p><strong>                             คนที่หันหน้าไปทางทิศบูรพา    ถ้าดิฉัน</strong></p><p><strong>        ปรารถนาที่จะดู   ดิฉันย่อมเห็นได้ด้วยจักษุทุกคน</strong></p><p><strong>        ทั้งเบื้องบน  เบื้องล่าง   และเบื้องขวาง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 520</p><p>                            <strong> ดิฉันปรารถนาจะเห็นกรรมดีและกรรมชั่ว</strong></p><p><strong>        ที่คนทำในที่มีประมาณเท่าใด  ที่มีประมาณเท่านั้น </strong></p><p><strong>        ย่อมไม่มีต้นไม้หรือภูเขามากั้นกาง</strong></p><p><strong>                            ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าว</strong></p><p><strong>        สักรินทเทวราช  ๘๐ พระองค์     ได้เป็นอัครมเหสี</strong></p><p><strong>        ของพระเจ้าจักรพรรดิ  ๑๐๐ พระองค์</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเข้าถึงกำเนิดนั้น  ๆ     ประทีปตั้ง</strong></p><p><strong>        แสน ๆ  ส่องแสงล้อมดิฉัน</strong></p><p><strong>                            ดิฉันจุติจากเทวโลกแล้ว     เกิดในครรภ์ </strong></p><p><strong>        มารดา    เมื่อดิฉันอยู่ในครรภ์มารดา    จักษุของ</strong></p><p><strong>        ดิฉันไม่หลับ</strong></p><p><strong>                             ประทีปทั้งจำนวนแสนดวง     ส่องสว่าง</strong></p><p><strong>        อยู่ในเรือนประสูติของดิฉันผู้พร้อมเพรียงด้วยบุญ </strong></p><p><strong>        กรรม  นี้เป็นผลแห่งประทีป  ๕  ดวง</strong></p><p><strong>                             เมื่อถึงภพสุดท้าย   ดิฉันกลับฉันทะที่มี </strong></p><p><strong>        ในใจ  เห็นนิพพานอันเป็นสภาวะเยือกเย็น  ไม่มี </strong></p><p><strong>        ชราและมรณะ</strong></p><p><strong>                             พอเกิดได้อายุ  ๗  ขวบ     ดิฉันได้บรรลุ</strong></p><p><strong>        อรหัต   พระพุทธเจ้าพระนามว่า โคดม  ทรงทราบ</strong></p><p><strong>        ถึงคุณของดิฉัน  จึงให้ดิฉันอุปสมบท </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 521</p><p>                           <strong> ดิฉันเข้าฌานอยู่ในมณฑป     โคนไม้</strong></p><p><strong>                     ปราสาท  ถ้ำ  หรือเรือนอันว่างเปล่าก็ดี   ประทีป</strong></p><p><strong>                       ๕  ดวงส่องแสงสว่างให้ดิฉัน</strong></p><p><strong>                           ทิพยจักษุของดิฉันบริสุทธิ์    ดิฉันฉลาด</strong></p><p><strong>                      ในสมาธิ  ถึงความบริบูรณ์ในอภิญญา    นี้เป็นผล</strong></p><p><strong>                       แห่งประทีป  ๕  ดวง</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเป็นผู้อยู่จบพรหมจรรย์ทั้งปวง   ทำ</strong></p><p><strong>                       กิจเสร็จแล้ว  ไม่มีอาสวะ   ข้าแต่พระมหาวีระผู้มี </strong></p><p><strong>                       พระจักษุ   หม่อมฉันชื่อว่าปัญจทีปา  ขอถวาย</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    ดิฉันได้ถวาย</strong></p><p><strong>                       ประทีปใด  ในครั้งนั้น   ด้วยการถวายประทีปนั้น </strong></p><p><strong>                       ดิฉันไม่รู้จักทุคติเลย     นี้เป็นผลแห่งประทีป ๕</strong></p><p><strong>                       ดวง</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>          ทราบว่า     ท่านพระปัญจทีปิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น     ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                    จบปัญจทีปิกาเถรีอปทาน. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 522</p><p>            <strong>อุทกทายิกาเถรีอปทานที่  ๑๐  (๑๐)</strong></p><p>                                 <strong>ผลของการถวายน้ำ</strong></p><p>                            <strong> [๑๕๐]  ดิฉันเป็นหญิงหาบน้ำขายอยู่ใน</strong></p><p><strong>        พระนครพันธุมดี   เลี้ยงชีพด้วยการหาบน้ำ   เลี้ยง</strong></p><p><strong>        ดูเด็ก  ๆ  ก็ด้วยการหาบน้ำนั้น</strong></p><p><strong>                            ก็ดิฉันไม่มีไทยธรรม   ดิฉันเข้าไปยังซุ้ม </strong></p><p><strong>        น้ำแล้ว  ตั้งน้ำไว้ถวายในบุญเขตอันยอดเยี่ยม</strong></p><p><strong>                            เพราะกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น    ดิฉันจึง</strong></p><p><strong>        ได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์   วิมานที่บุญกรรมสร้าง</strong></p><p><strong>        ให้แก่ดิฉันอยู่สวยงาม   ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์นั้น</strong></p><p><strong>        ถูกนิรมิตรขึ้นก็เพราะการหาบน้ำ</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น       ดิฉันประเสริฐกว่าพวกนาง</strong></p><p><strong>        อัปสรตั้งพัน     ดิฉันครอบงำนางอัปสรเหล่านั้น </strong></p><p><strong>        ทั้งหมดด้วยฐานะ ๑๐ ประการ</strong></p><p><strong>                             ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าวสัก-</strong></p><p><strong>        รินทเทวราช  ๕๐ พระองค์  ได้เป็นพระอัครมเหสี </strong></p><p><strong>        ของพระเจ้าจักรพรรดิ ๒๐ พระองค์</strong></p><p><strong>                             ดิฉันท่องเที่ยวอยู่แต่ในสองภพ    คือ</strong></p><p><strong>        เทวดาและมนุษย์   ไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        การถวายน้ำ.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 523</p><p>                           บนยอดเขา    ยอดไม้   ในอากาศ  หรือ</p><p>        <strong> พื้นดินก็ตาม  ดิฉันต้องการน้ำเมื่อใด   ดิฉันย่อม</strong></p><p><strong>        ได้โดยเร็วพลันเมื่อนั้น </strong></p><p><strong>                            ทิศที่ไม่มีฝนอยู่    เพราะดิฉันเร่าร้อน</strong></p><p><strong>        กระหายน้ำแล้ว   มหาเมฆรู้ความดำริของดิฉันย่อม</strong></p><p><strong>        ยังฝนให้ตก</strong></p><p><strong>                            ในบางครั้งเมื่อดิฉันถูกหมู่ญาตินำเอา</strong></p><p><strong>        ออกไป   มหาเมฆได้ยังฝนให้ฝนตกลง   ในคราวที่</strong></p><p><strong>        ดิฉันปรารถนาฝน</strong></p><p><strong>                            ในสรีระของดิฉัน   ไม่มีความเร่าร้อน              </strong></p><p><strong>        หรือความกระวนกระวายเลย    และละออง  ธุลีก็ไม่</strong></p><p><strong>        มีในกายของดิฉัน     นี้เป็นผลแห่งการให้น้ำเป็น</strong></p><p><strong>        ทาน</strong></p><p><strong>                            ทุกวันนี้  ดิฉันมีใจบริสุทธิ์ที่  ปราศจากใจ</strong></p><p><strong>        ที่ชั่วช้า  มีอาสวะสิ้นไปหมดแล้ว   บัดนี้ภพใหม่</strong></p><p><strong>        ไม่มีอีก </strong></p><p><strong>                             ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้    ดิฉันได้ทำกรรม</strong></p><p><strong>        ใด ในกาลนั้น    ด้วยกรรมนั้น  ดิฉันไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>        เลย   นี้เป็นผลแห่งการให้น้ำเป็นทาน</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายหมดแล้ว . . .</strong></p><p><strong>        คำสอนของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 524</p><p>           ทราบว่า     ท่านพระอุทกทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น     ด้วย </p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                             จบอุทกทายิกาเถรีอปทาน</p><p>                 <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้   คือ</p><p>           <strong> ๑.  สุเมธาเถรีอปทาน   ๒.  เมขลทายิกาเถรีอปทาน    ๓.  มัณฑปทา-</strong></p><p><strong>ยิกาเถรีปทาน  ๔.  สังกมนัตถาเถรีอปทาน    ๕.  นฬมาลิกาเถรีอปทาน</strong></p><p><strong>๖.  เอกปิณฑปาตทายิกาเถรีอปทาน   ๗.  กฏัจฉุภิกขาทายิกาเถรีอปทาน</strong></p><p><strong>๘.  สัตตอุปลทายิกาเถรีอปทาน    ๙.  ปัญจทีปิกาเถรีอปทาน  ๑๐.  อุทกทายิ-</strong></p><p><strong>กาเถรีอปทาน  </strong> </p><p>        และในวรรคนี้  บัณฑิตคำนวณคาถาได้  ๑๓๐  คาถากึ่ง.</p><p>                       จบสุเมธารวรรคที่  ๑๐  </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 525</p><p>                         <strong>เอกกุโปสถวรรค ที่  ๒</strong></p><p>            <strong>เอกุโปสถิกาเถรีอปทานที่  ๑  (๑๑)</strong></p><p>                  <strong>ผลของการรักษาอุโบสถศีล</strong></p><p>                           <strong> [๑๕๑]   ในพระนครพันธุมดี     มีพระ-</strong></p><p><strong>        บรมกษัตริย์ทรงพระนามว่าพันธุมา    ในวันเพ็ญ </strong></p><p><strong>        ท้าวเธอทรงรักษาอุโบสถ  ศีล</strong></p><p><strong>                           สมัยนั้น    ดิฉันเป็นนางกุมภทาสในพระ-</strong></p><p><strong>        นครพันธุมดีนั้น       เห็นเสนาพร้อมด้วยพระมหา</strong></p><p><strong>        กษัตริย์  จึงคิดอย่างนี้ในครั้งนั้นว่า</strong></p><p><strong>                           แม้พระมหากษัตริย์ก็ยังทรงละราชกิจมา</strong></p><p><strong>        รักษาอุโบสถศีล    กรรมนั้นต้องมีผลแน่นอน    หมู่</strong></p><p><strong>        มหาชนจึงพากันเบิกบานใจ</strong></p><p><strong>                           ดิฉันพิจารณาเห็นทุคติและความเป็นคน</strong></p><p><strong>        ยากไร้โดยแยบคาย   ทำให้จิตใจร่าเริงแล้ว  รักษา</strong></p><p><strong>        อุโบสถศีล.</strong></p><p><strong>                           ดิฉันรักษาอุโบสถศีลในพระศาสนาของ</strong></p><p><strong>        พระสัมมาสัมพุทธเจ้า    เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้ว</strong></p><p><strong>        นั้น    ดิฉันได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์.</strong></p><p><strong>                           วิมานที่บุญกรรมสร้างให้ดิฉันอย่างสวย</strong></p><p><strong>        งามในดาวดึงส์นั้น    สูงโยชน์หนึ่ง  ประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        เรือนยอด  มีที่นั่งใหญ่โต   ประดับแล้วอย่างดี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 526</p><p>                            <strong> นางอัปสรแสนนางต่างบำรุงบำเรอดิฉัน</strong></p><p><strong>        อยู่ทุกเมื่อ  ดิฉันงามเกินนางเทพอัปสรอื่น ๆ  ใน</strong></p><p><strong>        กาลทั้งปวง.</strong></p><p><strong>                            ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าว</strong></p><p><strong>        สักรินทเทวราช  ๖๔  พระองค์   ได้เป็นพระอัครมเหสี </strong></p><p><strong>        ของพระเจ้าจักรพรรดิ ๖๓  พระองค์</strong></p><p><strong>                            ฉันเป็นผู้มีผิวพรรณปานดังทองคำ ท่อง</strong></p><p><strong>        เที่ยวอยู่ในภพทั้งหลาย  ดิฉันเป็นผู้ประเสริฐในที่</strong></p><p><strong>        ทุกสถาน  นี้เป็นผลแห่งอุโบสถศีล.</strong></p><p><strong>                            ดิฉันย่อมได้ยานช้าง   ยานไม้    และยาน</strong></p><p><strong>        รถ  แม้ทุกอย่างมากมาย  นี้เป็นผลแห่งอุโบสถศีล</strong></p><p><strong>                            ภาชนะสำเร็จด้วยทองเงินแก้วผลึกและ</strong></p><p><strong>        แก้วปทุมราช  ดิฉันได้ทุกอย่าง  ผ้าไหม  ผ้าขน-</strong></p><p><strong>        สัตว์  ผ้าเปลือกไม้  ผ้าฝ้ายและผ้าที่มีราคาสูง ๆ</strong></p><p><strong>        ดิฉันก็ได้ทุกสิ่ง</strong></p><p><strong>                            ข้าว   น้ำ   ของเคี้ยว   ผ้า     เสนาสนะ</strong></p><p><strong>        ดิฉันได้ทุกอย่าง  นี้เป็นผลแห่งอุโบสถศีล.</strong></p><p><strong>                            เครื่องหอมชนิดดี  ดอกไม้  จุรณสำหรับ</strong></p><p><strong>        ลูบไล้  ดิฉันก็ได้ทุกประการ  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        อุโบสถศีล</strong></p><p><strong>                            เรือนยอด  ปราสาท  มณฑป  เรือนโล้น</strong></p><p><strong>        และถ้ำ     ดิฉันก็ได้ถ้วนทุกสิ่ง     นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        อุโบสถศีล </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 527</p><p>                            <strong> พอดิฉันอายุได้ ๗  ขวบ    ก็ได้ออกบวช</strong></p><p><strong>                       เป็นบรรพชิต    ได้บรรลุอรหัตเมื่อยังไม่ทันจะถึง</strong></p><p><strong>                       ครึ่งเดือน   ดิฉันมีอาสวะสิ้นไปหมดแล้ว   ดังนี้</strong></p><p><strong>                       ภพใหม่ไม่มีอีก.</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่  ๙๑  แต่กัปนี้    ดิฉันได้ทำกรรม</strong></p><p><strong>                       ใดในกาลนั้น    ด้วยกรรมนั้น     ดิฉันไม่รู้จักทุคติ</strong></p><p><strong>                       เลย   นี้เป็นผลแห่งอุโบสถศีล</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า     ท่านพระเอกุโปสถิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้      ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                               จบเอกุโปสถิกาเถรีอปทาน.</p><p>            <strong>สลฬปุปผิกาเถรีอปทานที่ ๒  (๑๒)</strong></p><p>                    <strong>ผลของการถวายดอกช้างน้าว</strong></p><p>                            <strong> [๑๕๒]    ครั้งนั้น   ดิฉันเกิดเป็นนางกินรี</strong></p><p><strong>                       อยู่ที่ใกล้ฝั่งแม่น้ำจันทภาคา     ดิฉันได้พบพระ-</strong></p><p><strong>                       นราสภผู้เป็นเทพของทวยเทพ  กำลังเสด็จจงกรม </strong></p><p><strong>                       อยู่</strong></p><p><strong>                            ดิฉันได้เลือกเก็บดอกไม้ช้างน้าวมาถวาย</strong></p><p><strong>                       แด่พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด      พระมหาวีรเจ้า-</strong></p><p><strong>                       ทรงดมกลิ่นดอกไม้ช้างน้าว  ซึ่งมีกลิ่นเหมือนทิพย์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 528</p><p>                          <strong> พระมหาวีระผู้นำโลกพระนามว่าวิปัสสี</strong></p><p><strong>                 สัมพุทธเจ้าทรงรับแล้ว   ได้ทรงดมกลิ่น   ในเมื่อ</strong></p><p><strong>                 ดิฉันมองดูอยู่ในครั้งนั้น      ดิฉันประนมอัญชลี</strong></p><p><strong>                 ถวายบังคม   พระพุทธองค์ผู้อุดมกว่าสัตว์สองเท้า</strong></p><p><strong>                 ทำจิตของตนให้เลื่อมใส   ต่อจากนั้น   ก็ได้เดินขึ้น</strong></p><p><strong>                          ในกัปที่   ๙๑   แต่กัปนี้      ดิฉันได้ถวาย</strong></p><p><strong>                 ดอกไม้ใดในกาลนั้น    ด้วยการถวายดอกไม้นั้น </strong></p><p><strong>                 ดิฉันไม่รู้จักทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งพุทะบูชา</strong></p><p><strong>                          ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. ..  คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า     ท่านพระสลฬปุปผิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้      ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                            จบสลฬปุปผิกาเถรีอปาน.</p><p>           <strong>โมทกทายิกาเถรีอปานที่ ๓  (๑๓)</strong></p><p>           <strong>ผลของการถวายขนมต้ม  ๓  ชิ้น</strong></p><p>                         <strong> [๑๕๓ ]  ดิฉันเป็นนางกุมภทาสีอยู่ใน</strong></p><p><strong>                พระนครพันธุมดี  ดิฉันถือเอาขนมต้มอันเป็นส่วน</strong></p><p><strong>                ของดิฉันไปท่าน้ำได้พบสมณะผู้มีจิตสงบ  มีใจ</strong></p><p><strong>                เป็นสมาธิ      ที่หนทาง       ก็มีจิตเลื่อมใสโสมนัส</strong></p><p><strong>                จึงได้ถวายขนมต้ม ๓ ชิ้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 529</p><p>                           <strong> เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้น     และเพราะการ</strong></p><p><strong>               ตั้งเจตน์จำนงไว้     ดิฉันจึงไม่ได้ไปสู่วินิบาตเลย </strong></p><p><strong>               ตลอด  ๒   กัป</strong></p><p><strong>                           ก็ดิฉันทำสมบัติแล้วเสวยสิ้นทุกอย่าง</strong></p><p><strong>               ดิฉันได้บรรลุอจลบทเพราะถวายขนมต้ม  ๓  ชิ้น</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  . . . คำสอน</strong></p><p><strong>               ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า     ท่านพระโมทกทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้    ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                           จบโมทกทายิกาเถราอปทาน</p><p>           <strong>เอกาสนทายิกาเถรีอปทานที่  ๔ (๑๔)</strong></p><p>                        <strong>ผลของการถวายอาสนะ</strong></p><p>                           <strong> [๑๕๔]   ครั้งนั้น ดิฉันเป็นหญิงช่าง</strong></p><p><strong>        กรองดอกไม้ชาวพระนครหังสวดี  มารดาบิดา</strong></p><p><strong>        ของดิฉันท่านไปทำงาน  ดิฉันได้พบพระสมณะ</strong></p><p><strong>        กำลังเดินไปตามถนนในเวลาเที่ยงวัน  ดิฉันได้</strong></p><p><strong>        ปูลาดอาสนะไว้   ครั้นปูลาดอาสนะด้วยผ้าโกเชาว์</strong></p><p><strong>        อันวิจิตรเป็นต้นแล้ว  เป็นผู้มีจิตเลื่อมใสโสมนัส</strong></p><p><strong>        กล่าวดังนี้ว่า  ภูมิภาคแรงร้อนแดดกล้าเวลาเที่ยง</strong></p><p><strong>        แดดจัดลมไม่รำเพยพัด  และเวลานี้ก็จวนจะเลย</strong></p><p><strong>        เวลาแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 530</p><p>                            <strong> ข้าแต่พระมหามุนี  อาสนะนี้ดิฉันปูลาด</strong></p><p><strong>        ไว้ถวายท่าน  ขอท่านได้โปรดอนุเคราะห์นั่งบน</strong></p><p><strong>        อาสนะของดิฉันเถิด</strong></p><p><strong>                            พระสมณะผู้ฝึกตนดีแล้วมีใจบริสุทธิ์</strong></p><p><strong>        ได้นั่งลงบนอาสนะนั้น  ดิฉันรับบาตรของท่าน</strong></p><p><strong>        แล้ว  ได้ถวายบิณฑบาตตามที่ตนหุงต้มไว้</strong></p><p><strong>                            เพราะกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้น  และเพราะ</strong></p><p><strong>        การตั้งเจตน์จำนงไว้  ดิฉันสละร่างมนุษย์แล้วได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                            วิมานที่บุญกรรมสร้างให้ดิฉันอย่างสวย-</strong></p><p><strong>        งามในดาวดึงส์นั้น  สูง  ๖๐  โยชน์  กว้าง  ๓๐  </strong></p><p><strong>                โยชน์  ได้ถูกสร้างขึ้นแล้วเพราะอาสนะ</strong></p><p><strong>        บัลลังก์ของดิฉันมีหลายอย่างต่าง ๆ ชนิด</strong></p><p><strong>        สำเร็จด้วยทองก็มี  ด้วยแก้วมณีก็มี  ด้วยแก้ว</strong></p><p><strong>        ผลึกก็มี  ด้วยแก้วปทุมราชก็มี  บัลลังก์ของดิฉัน</strong></p><p><strong>        ปูลาดด้วยนวมก็มี  ด้วยผ้าลาดอันวิจิตรด้วยรูป</strong></p><p><strong>        ราชสีห์และเสือโคร่งเป็นต้นก็มี  ด้วยผ้าลาดทอ</strong></p><p><strong>        ด้วยไหมประดับแก้วอันวิจิตรก็มี  ด้วยเครื่องลาด</strong></p><p><strong>        มีขนยาวชายด้านเดียวก็มี</strong></p><p><strong>                            เมื่อใด  ดิฉันต้องการจะเดินทาง  เมื่อนั้น</strong></p><p><strong>        ดิฉันย่อมเป็นผู้เพียบพร้อมด้วยการรื่นเริงสนุก-</strong></p><p><strong>        สนาน  ไปสู่ที่ที่ดิฉันปรารถนา  พร้อมกับบัลลังก์</strong></p><p><strong>        อันประเสริฐ</strong>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 531</p><p>                            <strong> ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าวสัก-</strong></p><p><strong>        รินทเทวราช  ๘๐  พระองค์  ได้เป็นพระอัครมเหสี</strong></p><p><strong>        ของพระเจ้าจักรพรรดิ  ๗๐ พระองค์</strong></p><p><strong>                            เมื่อดิฉันยังท่องเที่ยวไปในภพน้อยใหญ่</strong></p><p><strong>        ย่อมได้โภคทรัพย์มากมาย    ดิฉันไม่บกพร่อง</strong></p><p><strong>        โภคทรัพย์เลย  นี้เป็นผลแห่งอาสนะอันเดียว</strong></p><p><strong>                            ฉันท่องเที่ยวไปแต่ในสองภพ  คือ ใน</strong></p><p><strong>        สวรรค์และมนุษย์    ภพอื่น ๆ  ดิฉันไม่รู้จัก    นี้</strong></p><p><strong>        เป็นผลแห่งอาสนะอันเดียว</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเกิดแต่ในสองสกุล คือ  สกุลกษัตริย์ </strong></p><p><strong>        และสกุลพราหมณ์  ดิฉันเกิดในสกุลสูงทุก ๆ ภพ</strong></p><p><strong>        นี้เป็นผลแห่งอาสนะอันเดียว</strong></p><p><strong>                            ความโทมนัสที่ทำจิตของดิฉันให้เร่าร้อน</strong></p><p><strong>        ดิฉันไม่รู้จัก  ความเป็นผู้มีผิวพรรณแปลกดิฉันก็</strong></p><p><strong>        ไม่รู้จัก   นี้เป็นผลแห่งอาสนะอันเดียว</strong></p><p><strong>                            พี่เลี้ยงนางนมต่างก็บำรุงดิฉัน  หญิงค่อม</strong></p><p><strong>        และเด็กรับใช้มีมาก  ดิฉันไปสู่อวัยวะหนึ่งจากอีก </strong></p><p><strong>        อวัยวะหนึ่ง  นี้เป็นผลแห่งอาสนะอันเดียว</strong></p><p><strong>                            พวกพี่เลี้ยงนางนมอื่นให้ดิฉันอาบน้ำ</strong></p><p><strong>        พวกอื่นให้รับประทานข้าว  พวกอื่นประดับประดา</strong></p><p><strong>        ดิฉัน      พวกอื่นเห่กล่อมดิฉันให้รินเริงทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>        พวกอื่นเอาของหอมไล้ทาดิฉัน      นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        อาสนะอันเดียว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 532</p><p>                             <strong> บัลลังก์ดังจะรู้ความดำริของดิฉันผู้อยู่ที่</strong></p><p><strong>               มณฑป  ที่โคนไม้  หรือในเรือนว่างเปล่า  ย่อม</strong></p><p><strong>               ปรากฏขึ้น  นี้เป็นอัตภาพสุดท้ายของดิฉัน  ภพ</strong></p><p><strong>               หลังกำลังเป็นไป</strong></p><p><strong>                              แม้วันนี้ดิฉันก็ได้สละราชสมบัติออกบวช</strong></p><p><strong>               เป็นบรรพชิต   ในกัปที่แสนแต่กัปนี้  ดิฉันได้ให้</strong></p><p><strong>               ทานใดในกาลนั้น  ด้วยทานนั้น  ดิฉันไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>               ทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งอาสนะอันเดียว</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>               ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว </strong> </p><p>          ทราบว่า    ท่านพระเอกาสนทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                             จบเอกาสนทายิกาเถรีอปทาน</p><p>              <strong>ปัญฐจทีปทยิกาเถรีอปทานที่  ๕ (๑๕)</strong></p><p>                <strong>ผลของการถวายประทีป  ๕  ดวง</strong></p><p>                               <strong> [๑๕๕]  ครั้งนั้น  ดิฉันเป็นหญิงนักท่อง-</strong></p><p><strong>                  เที่ยวอยู่ในพระนครหังสวดี     ดิฉันต้องการกุศล</strong></p><p><strong>                  จึงท่องเที่ยวไปตามวัดและอาราม  ดิฉันได้พบไม้-</strong></p><p><strong>                  โพธิ์อันอุดมในวันกาฬปักษ์  ดิฉันยังจิตให้เลื่อม-</strong></p><p><strong>                  ใสในไม้โพธิ์นั้น  แล้วนั่งลงที่โคนโพธิ์  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 533</p><p>                            <strong> ดิฉันตั้งจิตอันประกอบด้วยความเคารพ</strong></p><p><strong>        ไว้   ประนมอัญชลีเหนือเศียรเกล้า     สำแดงถึง</strong></p><p><strong>        ความโสมนัส   แล้วคิดอย่างนี้ในทันใดนั้นว่า</strong></p><p><strong>                            ถ้าพระพุทธเจ้าเป็นผู้มีพระคุณนับไม่ได้</strong></p><p><strong>        ไม่มีบุคคลอื่นเปรียบเสมอจริงไซร้   ขอให้แสดง</strong></p><p><strong>        ปาฏิหาริย์แก่เราเถิด  ขอให้ไม้โพธิ์นี้จงเปล่งรัศมี</strong></p><p><strong>                            ในทันไดนั้นเอง    ไม้โพธิ์ก็ได้โพลงไป</strong></p><p><strong>        ทั่วพร้อมกับที่ดิฉันนึก       รัศมีนั้นสำเร็จด้วย</strong></p><p><strong>        สีทองล้วน  ไพโรจน์ไปทั่วทิศ</strong></p><p><strong>                            ดิฉันนั่งอยู่ที่โคนโพธิ์นั้น  ๗  คืน  ๗  วัน</strong></p><p><strong>        เมื่อถึงวันเป็นคำรบ  ๗   ดิฉันได้ทำการบูชาด้วย</strong></p><p><strong>        ประทีป</strong></p><p><strong>                             ประทีป  ๕   ดวงลุกโพรงรอบอาสนะ</strong></p><p><strong>        ครั้งนั้นประทีปของดิฉันลุกโพลงอยู่    จนถึงเวลา</strong></p><p><strong>        พระอาทิตย์อุทัย</strong></p><p><strong>                              เพราะกรรมที่ทำไว้ดีนั้น     และเพราะการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  ดิฉันละร่างมนุษย์แล้วได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                              วิมานที่บุญกรรมสร้างสรรให้ดิฉันอย่าง</strong></p><p><strong>        สวยงาม     ในสวรรค์ชั้นดาวดึงส์นั้น       เรียกว่า</strong></p><p><strong>        ปัญจทีปวิมาน  สูง  ๖๐  โยชน์  กว้าง  ๓๐  โยชน์</strong></p><p><strong>                              มีประทีปนับไม่ถ้วนส่องแสงสว่างล้อม</strong></p><p><strong>        ดิฉัน  ทั่วเทพพิภพโชติช่วงด้วยแสงประทีป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 534</p><p>                             <strong> ดิฉันนั่งหันหน้าไปทิศบูรพาแล้ว   ถ้า</strong></p><p><strong>        ประสงค์จะดู     ย่อมเห็นทุกสิ่งได้ด้วยจักษุทั้ง</strong></p><p><strong>        เบื้องบน   เบื้องล่างและเบื้องขวาง</strong></p><p><strong>                             ดิฉันปรารถนาจะเห็นกรรมดีกรรมชั่วที่</strong></p><p><strong>        คนทำในที่มีประมาณเท่าใด ที่มีประมาณเท่านั้น</strong></p><p><strong>        ย่อมไม่มีต้นไม้หรือภูเขามากั้นกาง</strong></p><p><strong>                             ดิฉันได้เป็นพระอัครมเหสีของท้าวสักก-</strong></p><p><strong>        เทวราช  ๘๐ พระองค์   ได้เป็นพระอัครมเหสีของ</strong></p><p><strong>        พระเจ้าจักรพรรดิ ๑๐๐ พระองค์ </strong></p><p><strong>                             ดิฉันเข้าถึงกำเนิดใด ๆ คือ  เทวดาหรือ</strong></p><p><strong>        มนุษย์   ในกำเนิดนั้น  ๆ ประทีปจำนวนแสนส่อง</strong></p><p><strong>        แสงสว่างล้อมดิฉัน</strong></p><p><strong>                             ดิฉันจุติจากเทวโลกแล้ว    เกิดในครรภ์ </strong></p><p><strong>        มารดา  เมื่อดิฉันอยู่ในครรภ์มารดา  นัยน์ตาของ</strong></p><p><strong>        ดิฉันไม่หลับ  ประทีปจำนวนแสนดวงส่องสว่าง</strong></p><p><strong>        ในเรือนประสูติของดิฉัน   ผู้เพียบพร้อมด้วยบุญ-</strong></p><p><strong>        กรรม  นี้เป็นผลแห่งประทีป  ๕  ดวง</strong></p><p><strong>                            เมื่อถึงภพสุดท้าย  ดิฉันกลับได้ฉันทะที่</strong></p><p><strong>        มีในใจเห็นนิพพานอันเป็นสภาวะเยือกเย็น  ไม่มี</strong></p><p><strong>        ชราและมรณะ.</strong></p><p><strong>                             พอเกิดอายุได้  ๗  ขวบ   ดิฉันก็ได้บรรลุ</strong></p><p><strong>        อรหัต   พระพุทธเจ้าให้ดิฉันอุปสมบท    นี้เป็น</strong></p><p><strong>        ผลแห่งประทีป ๕ ดวง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 535</p><p>                            <strong> เมื่อดิฉันอยู่ที่มณฑป   โคนไม้  หรือใน</strong></p><p><strong>                       เรือนว่างเปล่า     ประทีปส่องแสงสว่างให้ทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>                       เชื่อวัน  นี้เป็นผลแห่งประทีป  ๕   ดวง</strong></p><p><strong>                            ทิพยจักษุของดิฉันบริสุทธิ์    ดิฉันฉลาด</strong></p><p><strong>                       ในสมาธิ   ถึงความบริบูรณ์ในอภิญญา  นี้เป็นผล </strong></p><p><strong>                       แห่งประทีป   ๕  ดวง</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเป็นผู้อยู่จบพรหมจรรย์ทั้งปวง  ทำ</strong></p><p><strong>                       กิจเสร็จแล้ว   ไม่มีอาสวะ  ข้าแต่พระมหาวีระผู้มี</strong></p><p><strong>                       จักษุ    หม่อมฉันผู้ชื่อว่าปัญจทีปาขอถวายบังคม</strong></p><p><strong>                       พระยุคลบาทของพระองค์ </strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     ดิฉันได้ให้ทาน</strong></p><p><strong>                       ใดในกาลนั้น   ด้วยทานนั้น  ดิฉันไม่รู้จักทุคติ </strong></p><p><strong>                       เลยนี้เป็นผลแห่งประทีป  ๕  ดวง</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า     ท่านพระปัญจทีปทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                             <strong> จบปัญจทีปทายิกาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 536</p><p>                     <strong>นฬมาลิกาเถรีอปทาน   ๖  (๑๖)</strong></p><p>                                 <strong>ผลของการบูชาด้วยดอกบัว</strong></p><p>                                        <strong>  [๑๕๖ ]    ดิฉันเกิดเป็นนางกินรีอยู่ที่ฝั่ง</strong></p><p><strong>                แม่น้ำจันทภาคา  ครั้งนั้น   ดิฉันได้พบพระสยัม-</strong></p><p><strong>                ภูพุทธเจ้าผู้ปราศจากธุลี    ไม่ทรงพ่ายแพ้อะไร ๆ</strong></p><p><strong>                จึงมีจิตเลื่อมใสโสมนัส   เกิดปีติ  ประนมอัญชลี</strong></p><p><strong>                แล้ว    เก็บเอาดอกอ้อมาบูชาพระสยัมภู    เพราะ</strong></p><p><strong>                กรรมที่ทำไว้ดีนั้น     และเพราะการตั้งเจตน์จำนง</strong></p><p><strong>                ไว้   ดิฉันละร่างนางกินรีแล้ว    ได้ไปสวรรค์ชั้น</strong></p><p><strong>                ดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                                                           ดิฉันได้เป็นอัครมเหสีของท้าวสักก-</strong></p><p><strong>                เทวราช ๓๖ พระองค์    สิ่งที่ฉันปรารถนาด้วยใจ</strong></p><p><strong>                ย่อมเกิดตามปรารถนา     ดิฉันได้เป็นพระอัคร-</strong></p><p><strong>                มเหสีของพระเจ้าจักรพรรดิ  ๑๐  พระองค์     ดิฉัน</strong></p><p><strong>                เป็นผู้สร้างตน  ท่องเที่ยวไปในภพทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                        กุศลของดิฉันมี    ดิฉันได้ออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>                บรรพชิต    วันนี้ดิฉันเป็นปูชารหบุคคลในศาสนา</strong></p><p><strong>                        ของพระศากยบุตร</strong></p><p><strong>                                        ในกัปที่  ๘๔   แต่กัปนี้    ดิฉันได้บูชา</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าใด   ด้วยพุทธบูชานั้น  ดิฉันไม่รู้จัก</strong></p><p><strong>                ทุคติเลย  นี้เห็นผลแห่งดอกอ้อ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 537</p><p>                             <strong> ทุกวันนี้ดิฉันมีใจบริสุทธิ์    ปราศจากใจ</strong></p><p><strong>               ที่ชั่วช้า   มีอาสวะสิ้นไปทั้งหมด    บัดนี้ภพใหม่</strong></p><p><strong>               ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                       ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>          ทราบว่า  ท่านพระนฬมาลิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                    จบนฬมาลิกาเถรีอปทาน</p><p>   <strong>มหาปชาบดีโคตมีเถรีอปทานที่  ๗  (๑๗)</strong></p><p>   <strong>บุพจริยาของพระมหาปาชาบดีโคตมีเถรี</strong></p><p>                            <strong> [๑๕๗]    ในกาลครั้งหนึ่ง  พระผู้มีพระ-</strong></p><p><strong>                   ภาคเจ้า  ผู้เป็นประทีปแก้วส่องโลกให้สว่างไสว</strong></p><p><strong>        เป็นนายสารภีฝึกนรชน  ประทับอยู่  ณ  กูฏาคาร</strong></p><p><strong>        ศาลาป่ามหาวันใกล้พระนครเวสาลี</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  พระมาโคตมีภิกษุณี  พระมหา-</strong></p><p><strong>        ตุจฉาของพระพิชิตมาร  อยู่ในสำนักนางภิกษุณี</strong></p><p><strong>        ในพระนครอันรื่นรมย์นั้น  พร้อมด้วยพระภิกษุณี</strong></p><p><strong>        ๕๐๐  องค์  ซึ่งล้วนแต่พ้นจากกิเลสแล้ว  เมื่อ</strong></p><p><strong>        พระมหาปชาบดีโคตมีนั้นอยู่ในที่สงัด  ตรึกนึกคิด</strong></p><p><strong>        อย่างนี้ว่า</strong></p><p><strong>                            การปรินิพพานของพระพุทธเจ้าก็ดี  ของ</strong></p><p><strong>        คู่พระอัครสาวกก็ดี  ของพระราหุล  พระอานนท์</strong></p><p><strong>        และพระนันทะก็ดี  เราไม่ได้เห็น</strong> </p><p>   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 538</p><p>                            <strong> เราอันพระโลกนาถผู้แสวงหาคุณอันใหญ่</strong></p><p><strong>        ทรงอนุญาตแล้ว  พึงปลงอายุสังขารแล้วนิพพาน</strong></p><p><strong>        ก่อนเถิด    พระภิกษุณีทั้ง ๕๐๐ องค์    ก็ได้ตรึก</strong></p><p><strong>        อย่างนั้นเหมือนกัน   แม้พระเขมาภิกษุณีเป็นต้น</strong></p><p><strong>        ก็ได้ตรึกเช่นนี้เหมือนกัน</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     เกิดแผ่นดินไหว   กลองทิพย์</strong></p><p><strong>        ดังขึ้นเองทวยเทพที่สิงอยู่ในสำนักของนางภิกษุณี </strong></p><p><strong>        ถูกความโศกบีบคั้น        บ่นเพ้ออยู่อย่างน่าสงสาร</strong></p><p><strong>        หลั่งน้ำตาแล้วในที่นั้น       พระภิกษุณีทุก ๆ  องค์ </strong></p><p><strong>        พร้อมด้วยทวยเทพเหล่านั้น     เข้าไปหาพระมหา -    </strong></p><p><strong>        โคตมีภิกษุณี      ซบศีรษะแทบเท้าแล้วกล่าวว่า</strong></p><p><strong>        ข้าแต่พระแม่เจ้า      เพราะเรามีปกติอยู่ด้วยการ</strong></p><p><strong>        เทียบเคียงในกรรมเหล่านั้น    เราได้อยู่ในที่สงัด</strong></p><p><strong>                            พื้นภูมิภาคหวั่นไหวจลาจล   กลองทิพย์ </strong></p><p><strong>        ดังขึ้นเอง    และเราได้ยินเสียงคร่ำครวญ    ข้าแต่</strong></p><p><strong>        พระโคตมี   จะต้องมีเหตุอะไรเกิดขึ้นแน่   </strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น      พระมหาโคตมีภิกษุณีได้บอก</strong></p><p><strong>        ถึงเหตุตามที่ตนได้ตรึกแล้วทุกประการ      ลำดับ </strong></p><p><strong>        นั้น    พระภิกษุณีทุก  ๆ องค์    ก็ได้บอกถึงเหตุที่</strong></p><p><strong>        ตนตรึกตรองแล้ว  กล่าวว่า</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระแม่เจ้า   ถ้าพระแม่เจ้าชอบใจ</strong></p><p><strong>        การปรินิพพานอันเกษมอย่างยิ่งไซร้       ถึงดิฉัน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายก็จักนิพพานทั้งหมด      ในกาลก่อนที่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 539</p><p>        <strong> พระพุทธเจ้าจะทรงพระอนุญาต  ดิฉันทั้งหลายได้</strong></p><p><strong>        ออกจากเรือนพร้อมด้วยพระแม่เจ้า       เมื่อดิฉัน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายออกจากภพนี้ไปสู่บุรีคือนิพพานอันอุดม</strong></p><p><strong>        ดิฉันทั้งหลาย         ก็จักไปพร้อมกับพระแม่เจ้า </strong></p><p><strong>        เหมือนกัน.</strong></p><p><strong>                         พระมหาปชาบดีโคตมีได้กล่าวว่า</strong></p><p><strong>               เมื่อท่านทั้งหลายจะไปสู่นครคือนิพพาน</strong></p><p><strong>        ดิฉันจักว่าอะไรได้เล่า  แล้วได้ออกจากสำนักนาง</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีไปพร้อมกับพระภิกษุณีทั้งหมดในครั้งนั้น </strong></p><p><strong>                            พระปชาบดีโคตมีภิกษุได้กล่าวกะทวย-</strong></p><p><strong>        เทพทั้งหลายที่สิง อยู่  ณ   สำนักนางภิกษุณีว่า  จง</strong></p><p><strong>        อดโทษแก่ดิฉันเถิด      การเห็นสำนักนางภิกษุณี</strong></p><p><strong>        ของดิฉันนี้    เป็นการเห็นครั้งสุดท้าย </strong></p><p><strong>                            ในที่ใดไม่มีความแก่หรือความตาย  ไม่มี </strong></p><p><strong>        การสมาคมด้วยสัตว์และสังขารอันไม่เป็นที่รัก </strong></p><p><strong>        ไม่มีการพลัดพรากจากสัตว์และสังขารอันไม่เป็นที่รัก </strong></p><p><strong>        ที่นั้น   นักปราชญ์กล่าวว่าเป็นอสังขตสถาน</strong></p><p><strong>                            พระโอรสของพระสุคตเจ้าทั้งหลายที่ยัง</strong></p><p><strong>        ไม่ปราศจากราคะ      ได้สดับคำของพระนางนั้น </strong></p><p><strong>        เป็นผู้โศกกำศรดปริเทวนาการว่า </strong></p><p><strong>                            น่าสังเวชหนอพวกเราเป็นคนมีบุญน้อย</strong></p><p><strong>        สำนักพระภิกษุณีนี้จะว่างเปล่า    เพราะเว้นพระ-</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีเหล่านั้น    พระภิกษุณีผู้ชิโนรส     จะไม่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 540</p><p>        <strong> ปรากฏ  เปรียบเหมือนดวงดาวทั้งหลายไม่ปรากฏ</strong></p><p><strong>        ในเวลาที่สว่างฉะนั้น </strong></p><p><strong>                             พระนางโคตมีภิกษุณีจะไปสู่นิพพาน</strong></p><p><strong>        พร้อมกับพระภิกษุณีอีก ๕๐๐ องค์     เหมือนกับ</strong></p><p><strong>        แม่น้ำคงคาไหลไปสู่สาครพร้อมกับแม่น้ำ  ๕๐๐</strong></p><p><strong>        สาย  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                              อุบาสิกาทั้งหลายผู้มีศรัทธา  เห็นพระ-</strong></p><p><strong>        โคตมีภิกษุณีนั้นกำลังเดินไปตามถนน  ได้พากัน</strong></p><p><strong>        ออกจากเรือนไปหมอบลงแทบเท้าแล้วกล่าวว่า</strong></p><p><strong>                              ดิฉันทั้งหลายเลื่อมใสในพระแม่เจ้า</strong></p><p><strong>        พระแม่เจ้าจะละทิ้งดิฉันทั้งหลาย    ไว้ให้เป็นคน</strong></p><p><strong>        อนาถาเสียแล้ว       พระแม่เจ้ายังไม่ควรที่จะปริ-</strong></p><p><strong>        นิพพานก่อน</strong></p><p><strong>                              ควรที่จะสงสารด้วยอุบาสิกาเหล่านั้นพา</strong></p><p><strong>        กันปริเทวนาการ   เพื่อจะให้อุบาสิกาเหล่านั้นละ</strong></p><p><strong>        เสียซึ่งความโศก  พระนางจึงได้กล่าวอย่างเพราะ</strong></p><p><strong>        พริ้งว่า  อย่าร้องไห้ไปเลยลูกทั้งหลาย  วันนี้เป็น</strong></p><p><strong>        เวลารื่นเริงของท่านทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                               ความทุกข์  ดิฉันกำหนดรู้แล้ว   ตัณหา</strong></p><p><strong>        อันเป็นเหตุแห่งควานทุกข์ดิฉันเว้นขาดแล้ว</strong></p><p><strong>        ความดับทุกข์     ดิฉันได้ทำให้แจ้งแล้ว     อนึ่ง</strong></p><p><strong>        แม้ถึงมรรค  ดิฉันก็ได้อบรมดีแล้ว.</strong></p><p><strong>                               จบภาณวารที่  ๑  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 541</p><p>                            <strong> พระศาสดาดิฉันได้บำรุงแล้ว    คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว    ภาระอัน</strong></p><p><strong>        หนักดิฉันได้ปลงลงแล้ว     ตัณหาอันนำไปสู่ภพ</strong></p><p><strong>        ดิฉันได้ถอนเสียแล้ว</strong></p><p><strong>                             ดิฉันออกบวชเป็นบรรพชิตเพื่อประโยชน์ </strong></p><p><strong>        ใด  ประโยชน์นั้นดิฉันบรรลุแล้วโดยลำดับ   สัง-</strong></p><p><strong>        โยชน์ทุกอย่างหมดไปแล้ว</strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้าและพระสัทธรรม       ของ</strong></p><p><strong>        พระองค์     มิได้บกพร่อง     ยังดำรงอยู่ตราบใด</strong></p><p><strong>        ตราบนั้นเป็นกาลที่ดิฉันจะนิพพาน   ลูกทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        อย่าได้เศร้าโศกถึงดิฉันเลย</strong></p><p><strong>                             พระโกณฑัญญะ        พระอานนท์และ</strong></p><p><strong>        พระนันทะเป็นต้น   กับทั้งพระราหุลพุทธชิโนรส</strong></p><p><strong>        ยังมีชนมีชีพอยู่       ขอพระสงฆ์จงเป็นผู้มีความ</strong></p><p><strong>        สุขสำราญ    ขอให้เดียรถีย์จงเป็นผู้มีความโง่เขลา</strong></p><p><strong>        อันกำจัดเสียได้เถิด</strong></p><p><strong>                             ยศ   คือ   การย่ำยีมารอันวงศ์แห่งพระเจ้า</strong></p><p><strong>        โอกกากราชยกขึ้นแล้ว   ลูกทั้งหลาย    บัดนี้ถึง</strong></p><p><strong>        เวลาที่ดิฉันจะนิพพานมิใช่หรือ   ความปรารถนา</strong></p><p><strong>        ที่ดิฉันได้ตั้งไว้แต่ต้นมานานนักหนา    จะสำเร็จ</strong></p><p><strong>        แก่ดิฉันในวันนี้</strong></p><p><strong>                             เวลานี้เป็นเวลาที่จะบันลือกลองนันทเภรี </strong></p><p><strong>        ลูกทั้งหลาย     น้ำตาจะมีประโยชน์อะไรแก่ท่าน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายเล่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 542</p><p>                            <strong> ถ้าท่านทั้งหลายจะมีความเอ็นดูหรือมี</strong></p><p><strong>        ความกตัญญูในดิฉัน      ขอให้ท่านทุกคนจงทำ</strong></p><p><strong>        ความเพียรมั่นเพื่อความดำรงอยู่แห่งพระสัทธรรม</strong></p><p><strong>        เถิด</strong></p><p><strong>                            พระสัมพุทธเจ้าอันดิฉันทูลอ้อนวอน</strong></p><p><strong>        จึงได้ประทานบรรพชาแก่สตรีทั้งหลาย     เพราะ</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น     ดิฉันยินดีฉันใด     ท่านทั้งหลายก็จง</strong></p><p><strong>        เจริญรอยตามซึ่งความยินดีนั้น  ฉันนั้นเถิด </strong></p><p><strong>                             ครั้น  พระนางพร่ำสอนอุบาสิกาเหล่านั้น</strong></p><p><strong>        อย่างนี้แล้ว    ห้อมล้อมด้วยภิกษุณีทั้งหลาย   เข้า</strong></p><p><strong>        ไปเฝ้าพระพุทธเจ้า    ถวายบังคมแล้วได้กราบทูล</strong></p><p><strong>        ดังนี้ว่า</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระสุคตเจ้า  หม่อมฉันเป็นมารดา</strong></p><p><strong>        ของพระองค์    ข้าแต่พระธีรเจ้า    พระองค์เป็น</strong></p><p><strong>        พระบิดาของหม่อมฉัน    ข้าแต่พระโลกนาถ</strong></p><p><strong>        พระองค์เป็นผู้ประทานความสุขอันเกิดจากพระ-</strong></p><p><strong>        สัทธรรมให้หม่อมฉัน  ข้าแต่พระโคดม หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        เป็นผู้อันพระองค์ให้เกิด</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระสุคตเจ้า   รูปกายของพระองค์</strong></p><p><strong>        นี้  อันหม่อมฉันทำให้เจริญเติบโต    ธรรมกายอัน</strong></p><p><strong>        น่าเพลิดเพลินของหม่อมฉัน   อันพระองค์ทำให้</strong></p><p><strong>        เจริญเติบโตแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 543</p><p>                             <strong> หม่อมฉันให้พระองค์ดูดดื่มน้ำนมอัน</strong></p><p><strong>        ระงับเสียได้ซึ่งความอยากชั่วครู่   แม้น้ำนม   คือ</strong></p><p><strong>        พระสัทธรรมอันสงบระงับล่วงส่วน    พระองค์ </strong></p><p><strong>        ให้หม่อมฉันดูดดื่มแล้ว.</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระมหามุนี      ในการผูกมัดและ</strong></p><p><strong>        รักษา    พระองค์ชื่อว่ามิได้เป็นหนี้หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันได้ฟังมาว่าสตรีทั้งหลายผู้ปรารถนาบุตร</strong></p><p><strong>        บวงสรวงอยู่ก็ย่อมจะได้บุตรเช่นนั้น </strong></p><p><strong>                              สตรีที่เป็นพระมารดาของพระนราธิบดีมี</strong></p><p><strong>        พระเจ้ามันธาตุเป็นต้น  ชื่อว่าเป็นมารดาผู้ยังบุตร</strong></p><p><strong>        ให้จมอยู่ในห้วงมหรรณพคือภพ</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระโอรส     หม่อมฉันผู้จมดิ่งอยู่</strong></p><p><strong>        ในห้วงมหรรณพคือภพ    อันพระองค์ให้ข้ามไป</strong></p><p><strong>        จากสาครคือภพแล้ว   พระนามว่าพระมเหสีพันปี</strong></p><p><strong>        หลวง   สตรีทั้งหลายได้ง่าย   พระนามว่า  พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธมารดา  นี้  สตรีทั้งหลายได้ยากอย่างยิ่ง.</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    ก็พระนามว่า</strong></p><p><strong>        พระพุทธมารดานั้น     หม่อมฉันได้แล้ว   ความ</strong></p><p><strong>        ปรารถนาน้อยใหญ่ของหม่อมฉันทั้งปวงนั้น</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันได้บำเพ็ญแล้วกับพระองค์  </strong></p><p><strong>                              หม่อมฉันปรารถนาเพื่อจะทิ้งร่างนี้</strong></p><p><strong>        นิพพาน  ข้าแต่พระวีรเจ้าผู้ทำที่สุดทุกข์เป็นผู้นำ</strong></p><p><strong>        ขอพระองค์จงทรงอนุญาตให้หม่อมฉันเถิด   ขอ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 544</p><p>        <strong> ได้ทรงโปรดเหยียบออกซึ่งพระยุคลบาทอันเกลื่อน </strong></p><p><strong>        กล่นไปด้วยลายจักรและธง     อันละเอียดอ่อน</strong></p><p><strong>        เหมือนกับดอกบัว       หม่อมฉันจะถวายบังคม</strong></p><p><strong>        พระยุคลบาทนั้น  จะขอทำความรักในบุตร</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้นายก  หม่อมฉันกระทำ</strong></p><p><strong>        สรีระซึ่งเปรียบด้วยลองกองให้ปรากฏเป็นข้าวสุก</strong></p><p><strong>        ได้เห็นพระสรีระของพระองค์แล้ว     จึงจะขอไป</strong></p><p><strong>        นิพพาน   พระพิชิตมารได้ทรงแสดงพระกาย</strong></p><p><strong>        อันประกอบด้วยมหาปุริสลักษณะ  ๓๒  ประการ</strong></p><p><strong>        ประดับด้วยพระรัศมีอันงาม   อันเป็นเหมือนดวง</strong></p><p><strong>        ตาของคนพาลเพราะมีค่ามาก   กะพระมาตุจฉา</strong></p><p><strong>                            ลำดับนั้น    พระนางมหาปชาบดีโคตมีเถรี</strong></p><p><strong>        ได้ซบพระเศียรลงแทบพื้นพระบาทอันเป็นลายจักร</strong></p><p><strong>        คล้ายกับดอกบัวบานมีพระรัศมีปานดังพระอาทิตย์</strong></p><p><strong>        แรกทอแสง   แล้วพระนางได้กราบทูลว่า  หม่อม</strong></p><p><strong>        ฉันขอน้อมมนัสการพระนราธิป     ผู้เป็นธงของ</strong></p><p><strong>        องค์พระอาทิตย์     ขอพระองค์ทรงโปรดเป็นที่พึ่ง</strong></p><p><strong>        ของหม่อมฉันในกาลสุดท้ายเถิด      หม่อมฉันจะ</strong></p><p><strong>        ไม่ได้เห็นพระองค์อีก</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้เลิศของโลก      ธรรมดา</strong></p><p><strong>        สตรีทั้งหลายรู้กันว่ามีแต่จะก่อโทษทุกประการ</strong></p><p><strong>        ถ้าโทษอย่างใดอย่างหนึ่งของหม่อมฉันมีอยู่  ก็ขอ</strong></p><p><strong>        พระองค์ได้โปรดกรุณาอดโทษแก่หม่อมฉันเถิด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 545</p><p>                             อนึ่ง    หม่อมฉันได้ทูลขอบ่อย ๆ   ให้</p><p>                สตรีทั้งหลายได้บวช  ข้าแต่พระนราสภ  ถ้าโทษ</p><p>                ในข้อนั้นจะมีแก่หม่อมฉัน     ขอได้ทรงโปรดอด </p><p>                โทษนั้นเถิด.</p><p>                             ข้าแต่พระวีรเจ้าทรงไว้ซึ่งการอดโทษ</p><p>                ภิกษุทั้งหลายอันหม่อมฉันสั่งสอนแล้ว    ตามที่</p><p>                พระองค์ทรงอนุญาต    ถ้าในข้อนั้นจะมีการ</p><p>                แนะนำได้ยาก    ขอได้โปรดทรงอดโทษข้อนั้นเถิด</p><p>                             พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า ดูก่อน</p><p>                นางโคตมีผู้ประดับไปด้วยคุณ    โทษที่ท่านจะให้</p><p>                อดโทษพึงมีอะไร  เมื่อท่านบอกว่าจะลานิพพาน</p><p>                ตถาคตจักไปว่ากระไรให้มากไปเล่า.</p><p>                             เมื่อภิกษุสงฆ์ของตถาคตบริสุทธิ์ไม่บก-</p><p>                พร่อง     ท่านจะออกไปเสียจากโลกนี้ได้ก็ควร</p><p>                เพราะเนื้อหมดแสงดาวในเวลารุ่งแล้ว      รอบใน</p><p>                พระจันทร์ย่อมจะมองไม่เห็น  ฉะนั้น</p><p>                             พระภิกษุณีทั้งหลาย  นอกจากพระมหา-</p><p>                ปชาบดีโคตมีเถรีพากันทำประทักษิณพระพิชิตมาร</p><p>                ผู้เลิศ  เหมือนหมู่ดาวที่ติดตามพระจันทร์  ทำ</p><p>                ประทักษิณภูเขาสิเนรุ    ฉะนั้น      หมอบลงแทบ</p><p>                พระบาทแล้ว   ยืนจ้องดูพระพักตร์ของพระพุทธ-</p><p>                เจ้า    กราบทูลว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 546</p><p>                             <strong> จักษุของหม่อมฉันทั้งหลาย    ไม่เคยอิ่ม</strong></p><p><strong>        ด้วยการเห็นพระองค์    โสตของหม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ไม่เคยอิ่มด้วยพระภาษิตของพระองค์       จิตของ</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันทั้งหลายดวงเดียวแท้ ๆ  ก็ไม่อิ่มด้วยรส</strong></p><p><strong>        แห่งธรรมของพระองค์.</strong></p><p><strong>                             ผู้บันลืออยู่ในบริษัท    กำจัดเสียซึ่งทิฏฐิ</strong></p><p><strong>        และมานะชนเหล่าใดเห็นพระพักตร์ของพระองค์ </strong></p><p><strong>        ชนเหล่าใดประณตน้อมพระยุคลบาทของพระองค์</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระองค์ผู้ถึงที่สุดสงความ      ชน</strong></p><p><strong>        เหล่าใดประณตน้อมพระยุคลบาทของพระองค์</strong></p><p><strong>        ซึ่งมีพระองคุลียาว  มีพระนขาแดงงดงาม  มีส้น</strong></p><p><strong>        พระบาทยาว  ถึงชนเหล่านั้น  ก็ชื่อว่าเป็นผู้มีโชคดี</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระนโรดม    ชนเหล่าใดได้สดับ             </strong></p><p><strong>        พระดำรัสของพระองค์อันไพเราะน่าปลื้มใจ   เผา</strong></p><p><strong>        เสียซึ่งโทษ  เป็นประโยคเกื้อกูล    ชนเหล่านี้  </strong></p><p><strong>        ก็ชื่อว่าเป็นผู้มีโชคดี</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        อิ่มไปด้วยการบูชาพระบาทของพระองค์  ข้ามพ้น</strong></p><p><strong>        ทางกันดารคือสงสารได้   ด้วยพระสุนทรกถาของ</strong></p><p><strong>        พระองค์ผู้ทรงสิริ     ฉะนั้นหม่อมฉันทั้งหลายจึง</strong></p><p><strong>        ชื่อว่าเป็นผู้มีโชคดี.</strong></p><p><strong>                             ลำดับนั้น      พระมหาปชาบดีโคตมีเถรีผู้</strong></p><p><strong>        มีวัตรอันงาม  ประกาศในหมู่พระภิกษุสงฆ์แล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 547</p><p>        <strong> ไหว้พระรากล    พระอานนท์    และพระนันทะ </strong></p><p><strong>        แล้วได้ตรัสดังนี้ว่า   ดิฉันเบื่อหน่ายในร่างกายซึ่ง</strong></p><p><strong>        เสมอด้วยที่อยู่ของอสรพิษ      เป็นที่พักของโรค</strong></p><p><strong>        เป็นสถานที่เกิดทุกข์  มีชราและมรณะเป็นโคจร</strong></p><p><strong>                              อาเกียรณ์ไปด้วยมลทิน   คือ   ซากศพ</strong></p><p><strong>                   ต่าง  ๆ    ต้องพึ่งพาผู้อื่น      ปราศจากเรี่ยวแรง</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น  ดิฉันจึงปรารถนาจะนิพพานเสีย     ขอลูก</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายจงยอมอนุญาตให้เถิด.</strong></p><p><strong>                               พระนันทเถรเจ้าและพระราหุลผู้เจริญ</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ปราศจากความโศก    ไม่มีอาสวะ    ตั้งมั่น</strong></p><p><strong>        ไม่หวั่นไหว  มีปัญญา  มีความเพียร  ได้คิดตาม</strong></p><p><strong>        ธรรมดาว่า</strong></p><p><strong>                               น่าติโลกที่ปัจจัยปรุงแต่งปราศจากแก่น-</strong></p><p><strong>        สาร   เปรียบด้วยต้นกล้วย    เช่นเดียวกับกลลวง</strong></p><p><strong>        และพยับแดด  ต่ำช้า  ไม่มั่นคง</strong></p><p><strong>                               พระโคตมีเถรี      พระมาตุจฉาของพระ-</strong></p><p><strong>        พิชิตมาร  ซึ่งได้เลี้ยงดูพระพุทธเจ้าก็ยังต้องถึงแก่</strong></p><p><strong>        กรรม  สังขตธรรมทั้งปวงไม่เที่ยง</strong></p><p><strong>                              ก็ครั้งนั้น    พระอานนท์พุทธอนุชา   ซึ่ง</strong></p><p><strong>        เป็นคนสนิทของพระพิชิตมาร    ยังเป็นพระเสข-</strong></p><p><strong>        บุคคลอยู่    ท่านหลั่งน้ำตาร้องไห้คร่ำครวญอย่าง</strong></p><p><strong>        น่าสงสาร  ณ  ที่นั้นว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 548</p><p>                            <strong> พระโคตมีเถรีเจ้าตรัสอยู่หลัด ๆ    ก็จะ</strong></p><p><strong>        เสด็จไปนิพพานเลย  อีกไม่นานเลยแม้พระพุทธ-</strong></p><p><strong>        เจ้าก็คงจะเสด็จไปนิพพานแน่นอน  เปรียบเหมือน</strong></p><p><strong>        ไฟที่หมดเชื้อแล้ว   ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            พระโคตมีเถรีเจ้าได้ตรัสกะท่านพระ-</strong></p><p><strong>        อานนท์ผู้ชำนาญพระปริยัติ   ปานดังสาครอันลึก </strong></p><p><strong>        ล้ำ    เอาใจใส่ในการอุปัฏฐากพระพุทธเจ้า    ซึ่ง</strong></p><p><strong>        พร่ำรำพันอยู่ดังกล่าวมาว่า</strong></p><p><strong>                            ลูกเอ๋ย  เมื่อกาลเป็นที่ร่าเริงปรากฏขึ้น</strong></p><p><strong>        แล้ว  พ่อไม่ควรที่จะเศร้าโศกถึงการตายของดิฉัน</strong></p><p><strong>        ที่สุดแห่งการนิพพานของดิฉันใกล้เข้ามาแล้ว</strong></p><p><strong>                            พ่อเอย  พระศาสดา  พ่อได้ทูลให้ทรงยิน- </strong></p><p><strong>        ยอม  จึงได้ทรงอนุญาตให้เราบวช  ลูกเอ๋ย  พ่อ</strong></p><p><strong>        อย่าเสียใจไปเลย   ความพยายามของพ่อมีผล</strong></p><p><strong>                            ก็บทใด  ที่ติตถิกาจารย์ทั้งหลายผู้เก่าแก่</strong></p><p><strong>        ไม่เห็น   บทนั้นอันเด็กหญิงซึ่งมีอายุ   ๗  ขวบรู้แจ้ง</strong></p><p><strong>        ประจักษ์แล้ว</strong></p><p><strong>                            พ่อจงรักษาพระพุทธศาสนาไว้    การที่</strong></p><p><strong>        ดิฉันได้เห็นพ่อครั้งนี้เป็นครั้งสุดท้าย   บุคคลไป</strong></p><p><strong>        ในทิศใดแล้วไม่ปรากฏ  ดิฉันก็จะขอลาไปในทิศ </strong></p><p><strong>        นั้นนะลูก.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 549</p><p>                            <strong> ในกาลบางคราวพระ  นายกเจ้าผู้เลิศโลก    </strong></p><p><strong>        กำลังทรงแสดงธรรมอยู่     พระองค์ทรงถามแล้ว</strong></p><p><strong>        ครั้งนั้น        ดิฉันเกิดความสงสารกล่าววาจาถวาย</strong></p><p><strong>        พระพรว่า</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า     ขอพระองค์จงมี</strong></p><p><strong>        พระชนชีพอยู่นาน  ๆ   ข้าแต่พระมหามุนี    ขอ</strong></p><p><strong>        พระองค์   จงดำรงพระชนม์อยู่ตลอดกัป    เพื่อความ</strong></p><p><strong>        เกื้อกูลและประโยชน์แก่โลกทั้งปวงเถิด   ขออย่า</strong></p><p><strong>        ให้พระองค์ทรงพระชราและปรินิพพานเสียเลย.</strong></p><p><strong>                            พระพุทธเจ้า    พระองค์ได้ตรัสกะดิฉัน</strong></p><p><strong>        กราบทูลเช่นนั้นว่า  ดูก่อนพระนางโคตมี    พระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าทั้งหลายเป็นผู้อันบุคคลชมเชย    เหมือน</strong></p><p><strong>        อย่างที่ท่านชมเชยอยู่มิได้  ดิฉันได้ทูลถามว่าก็แล</strong></p><p><strong>        ด้วยประการเป็นดังฤา   พระตถาคตผู้สัพพัญญูจึง</strong></p><p><strong>        ชื่อว่าอันบุคคลพึงชมเชยด้วยประการเป็นดังฤา.</strong></p><p><strong>                             พระพุทธเจ้าจึงชื่อว่าอันบุคคลไม่ชมเชย </strong></p><p><strong>        พระองค์อันหม่อมฉันถามถึงเหตุนั้นแล้ว     ขอได้</strong></p><p><strong>        ตรัสบอกเหตุนั้นแก่หม่อมฉันเถิด.</strong></p><p><strong>                             พระองตรัสตอบว่า  ท่านจงดูพระสาวก </strong></p><p><strong>        ทั้งหลายผู้ปรารภความเพียร    ตั้งใจแน่วแน่    มี </strong></p><p><strong>        ความบากบั่นมั่นเป็นนิตย์   เป็นคนพร้อมเพรียงกัน</strong></p><p><strong>        นี้เป็นการชมเชยพระพุทธเจ้าทั้งหลาย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 550</p><p>                            <strong> ต่อแต่นั้น      ดิฉันไปสู่สำนักนางภิกษุ  </strong></p><p><strong>        อยู่ผู้เดียว  คิดเห็นแจ้งชัดว่า  พระนาถะผู้ถึงที่สุด</strong></p><p><strong>        แห่งไตรภพ  ทรงพอพระทัยบริษัทที่สามัคคีกัน</strong></p><p><strong>                            เมื่อกระนั้น    ดิฉันจะนิพพานเสีย  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        อย่าได้พบความวิบัตินั้นเลย     ครั้นดิฉันคิดดังนี้</strong></p><p><strong>        แล้ว   ได้ไปเฝ้าพระพุทธเจ้าผู้อุดมกว่าฤาษีทั้งปวง</strong></p><p><strong>                            แล้วได้กราบทูลกาลเป็นที่ปรินิพพานกะ</strong></p><p><strong>        ผู้นำชั้นพิเศษ  ลำดับนั้น  พระองค์ได้ทรงอนุญาต</strong></p><p><strong>        ให้ดิฉันดั่งนี้ว่า  จงรู้กาลเอาเถิดพระนางโคตมี</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                            พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสว่า     ดูก่อน</strong></p><p><strong>        พระโคตมี   คนพาลเหล่าใด   สงสัยในการตรัสรู้</strong></p><p><strong>        ธรรมของสตรีทั้งหลาย     ท่านจงแสดงอิทธิฤทธิ์ </strong></p><p><strong>        เพื่อละเสียซึ่งทิฏฐิของคนพาลเหล่านั้น </strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น    พระโคตมีเถรีเจ้า   ถวายบังคม </strong></p><p><strong>         พระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว   เหาะขึ้นสู่อัมพร  แสดง</strong></p><p><strong>         ฤทธิ์เป็นอันมากตามพระพุทธานุญาต</strong></p><p><strong>                              คือองค์เดียวเป็นหลายองค์ก็ได้     ทำให้</strong></p><p><strong>        ปรากฏก็ได้    ทำให้หายไปก็ได้   ทะลุฝากำแพง</strong></p><p><strong>        ภูเขาไปได้ไม่ติดขัดเหมือนไปในที่ว่างก็ได้    ผุด</strong></p><p><strong>        ขึ้นดำลงแม้ในแผ่นดินเหมือนในน้ำก็ได้  เดินบน</strong></p><p><strong>        น้ำไม่แตกเหมือนเดินบนแผ่นดินก็ได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 551</p><p>                            เหาะไปในอากาศเหมือนนกก็ได้     ใช้</p><p>                อำนาจทางกายไปตลอดพรหม   ก็ได้</p><p>                            ทำถูเขาสิเนรุให้เป็นท่อน ๆ  พลิกมหา-</p><p>                ปฐพีขึ้นพร้อมด้วยราก     ทำให้เป็นตัวร่มกั้นต่าง</p><p>                ร่มเดินจงกรมในอากาศ</p><p>                            ทำโลกให้รุ่งโรจน์       ประหนึ่งว่าเวลา</p><p>                พระอาทิตย์อุทัยเหนือภูเขายุคันธร     และทำโลก</p><p>                นั้น  ให้เป็นเหมือนพวงดอกไม้ตาข่าย</p><p>                            เอาพระหัตถ์ข้างหนึ่งกำภูเขามุจจลินท์ </p><p>                ภูเขาสิเนรุ  ภูเขามันทาระ   และภูเขาทัททระไว้</p><p>                ทั้งหมด    เหมือนดังกำเมล็ดพันธ์ผักกาด     เอา</p><p>                ปลายนิ้วมือบังพระอาทิตย์พร้อมทั้งพระจันทร์ไว้</p><p>                ทัดทรงพระจันทร์พระอาทิตย์ไว้ตั้งพันดวง</p><p>                เหมือนทัดทรงพวงมาลัย  ฉะนั้น </p><p>                            ทรงน้ำในสาครทั้ง ๔     ไว้ได้ด้วยฝ่า </p><p>                พระหัตถ์ข้างหนึ่ง  ยังฝนใหญ่   อันมีอาการปาน</p><p>                ดังเมฆบนภูเขายุคันธรให้ตกลง</p><p>                            พระนางเจ้านั้นได้นิรมิตให้เป็นพระเจ้า-</p><p>                จักรพรรดิ     พร้อมด้วยบริษัทในนภาดลอากาศ</p><p>                แสดงให้เป็นครุฑ  คชสาร  ราชสีห์   ต่างบันลือ</p><p>                สีหนาทนฤโฆษอยู่ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 552</p><p>                              <strong> องค์เดียวนิรมิตให้เป็นคณะ  พระภิกษุณี</strong></p><p><strong>        นับไม่ถ้วน     แล้วก็อันตรธานกลับเป็นองค์เดียว</strong></p><p><strong>        กราบทูลพระมหามุนีเจ้าว่า</strong></p><p><strong>                   ข้าแต่พระมหาวีรเจ้าผู้มีพระจักษุ  หม่อม</strong></p><p><strong>        ฉันผู้เป็นพระมาตุจฉาของพระองค์   เป็นผู้ทำตาม</strong></p><p><strong>        คำสอนของพระองค์   บรรลุประโยชน์ของตนโดย</strong></p><p><strong>        ลำดับแล้ว        ขอถวายบังคมพระยุคลบาทของ</strong></p><p><strong>        พระองค์ </strong></p><p><strong>                              พระนางเจ้านั้นครั้นแสดงฤทธิ์ต่าง ๆ</strong></p><p><strong>        แล้ว    ลงจากนภาดลอากาศ     ถวายบังคมพระผู้</strong></p><p><strong>        ส่องโลกแล้ว  ประทับนั่ง  ณ  ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง</strong></p><p><strong>        พระนางเจ้าได้กราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระมหามุนีผู้นายกของโลก  หม่อม</strong></p><p><strong>        ฉันมีอายุได้ ๑๒๐ ปี   แต่กำเนิดแล้วเพียงเท่านี้ก็</strong></p><p><strong>        พอแล้ว  หม่อมฉันจักขอทูลลานิพพาน.</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น   บริษัททั้งหมดนั้นถึงความพิศวง</strong></p><p><strong>        ยิ่งนัก   จึงได้พากันประนมอัญชลีถามว่า   ข้าแต่</strong></p><p><strong>        พระแม่เจ้า   พระแม่เจ้าได้ทำอะไรไว้    จึงมีฤทธิ์ </strong></p><p><strong>        อำนาจเช่นนี้. </strong> </p><p>พระมหาปชาบดีโคตมีเถรีเจ้า   ได้กล่าวบุพจริยาของท่านดังต่อไปนี้</p><p>                              <strong> ในกัปที่แสนแต่กัปนี้      พระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>        พระนามว่าปทุมุตตระ    ผู้มีจักษุในธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>        เป็นผู้นำได้เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 553</p><p>                                  ครั้งนั้น     ดิฉันเกิดในสกุลอำมาตย์   ซึ่ง</p><p>                สมบูรณ์ด้วยเครื่องอุปการะทุกสิ่ง  เจริญ  รุ่งเรือง</p><p>                ร่ำรวย  ในพระนครหังสวดี   </p><p>                                  บางครั้ง   ดิฉันพร้อมด้วยบิดา   อันหมู่</p><p>                ทาสห้อมล้อม   เข้าไปเฝ้าพระนราสภพระองค์นั้น </p><p>                พร้อมด้วยบริวารเป็นอันมาก     ได้เห็นพระพิชิต</p><p>                มารผู้ปานดังท้าววาสวะ   ยังฝนคือธรรมให้ตกอยู่</p><p>                เป็นผู้ไม่มีอาสวะ  เกลื่อนไปด้วยระเบียบแห่งรัศมี</p><p>                เป็นกับพระอาทิตย์ในสรกาล     แล้วยังจิตให้</p><p>                เลื่อมใส  และสดับสุภาษิตของพระองค์  ได้สดับ</p><p>                พระผู้นำนรชนทรงตั้งพระภิกษุณีผู้เป็นพระมาตุจ-</p><p>                ฉาไว้ในตำแหน่งอันเลิศ       จงถวายมหาทานและ</p><p>                ปัจจัยเป็นอันมาก   แต่พระผู้เลิศกว่านรชน  ผู้คง</p><p>                ที่พระองค์นั้น   พร้อมทั้งพระสงฆ์ ๗ วัน    แล้ว</p><p>                ได้หมอบลงแทบพระบาท   มุ่งปรารถนาตำแหน่ง</p><p>                นั้น.</p><p>                            ลำดับนั้น    พระพิชิตมารผู้อุดมกว่าฤาษี </p><p>                ได้ตรัสในบริษัทใหญ่ว่า  สตรีใดได้นิมนต์พระผู้</p><p>                นำโลกพร้อมด้วยสงฆ์ให้ฉันตลอด  ๗  วัน  เราจัก </p><p>                พยากรณ์สตรีนั้น    ท่านทั้งหลายจงฟังเรากล่าว</p><p>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้    พระศาสดาพระ-</p><p>                นามว่าโคดม        ซึ่งทรงสมภพในวงศ์พระเจ้า</p><p>                โอกกากราช   จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก   </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 554</p><p>                            <strong> สตรีผู้มีจิตได้เป็นธรรมทายาทของพระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดา   พระองค์นั้น  จักเป็นโอรสอันธรรมนิรมิต</strong></p><p><strong>        จักได้เป็นพระสาวิกาของพระศาสดา     มีนามว่า</strong></p><p><strong>        โคตมี</strong></p><p><strong>                            จักได้เป็นพระมาตุจฉาบำรุงเลี้ยงชีวิต</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น    จักได้ความเป็นผู้</strong></p><p><strong>        เลิศกว่าภิกษุณีทั้งหลายฝ่ายผู้รู้ราตรีนาน.</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น    ดิฉันได้สดับพระพุทธพยากรณ์</strong></p><p><strong>        นั้นแล้ว   มีใจปราโมทย์    บำรุงพระพิชิตมารด้วย</strong></p><p><strong>        ปัจจัยทั้งหลายตราบเท่าสิ้นชีวิต   ต่อจากนั้นดิฉัน</strong></p><p><strong>        ได้ทำกาลกิริยา             </strong></p><p><strong>                            ดิฉันเกิดในพวกเทพเหล่าดาวดึงส์ผู้ซึ่ง</strong></p><p><strong>        ให้สำเร็จกามอารมณ์ได้ทุกประการ       ครอบงำ</strong></p><p><strong>        ทวยเทพอื่น ๆ เสียด้วยองค์ ๑๐ ประการ</strong></p><p><strong>                            คือ  ด้วยรูป   เสียง  กลิ่น   รส   ผัสสะ</strong></p><p><strong>        อายุ    วรรณะ    สุข    ยศ    และรุ่งเรื่องครอบงำ</strong></p><p><strong>        ทวยเทพอื่น ๆ  ด้วยความเป็นใหญ่  ดิฉันได้เป็น</strong></p><p><strong>        พระมเหสีผู้น่ารักของท้าวอมรินทร์ในสวรรค์ชั้น</strong></p><p><strong>        ดาวดึงส์นั้น.</strong></p><p><strong>                            เมื่อดิฉันยังท่องเที่ยวอยู่ในสงสาร  เป็น</strong></p><p><strong>        หวั่นไหวเพราะพายุ   คือกรรม   จึงเกิดในบ้าน</strong></p><p><strong>        ของทาส    ในอาณาเขตของพระเจ้ากาสี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 555</p><p>                            <strong> ครั้งนั้น     ทาส ๕๐๐ คนอาศัยอยู่ในบ้าน</strong></p><p><strong>        นั้น   ดิฉันได้เป็นภรรยาของหัวหน้าทาสในบ้าน</strong></p><p><strong>        นั้น </strong></p><p><strong>                            พระปัจเจกพุทธเจ้า  ๕๐๐  องค์  ได้เข้าไป</strong></p><p><strong>        สู่บ้านเพื่อบิณฑบาต   ดิฉันกับญาติทุกคน   เห็น</strong></p><p><strong>        พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้นมีความยินดี     เรา</strong></p><p><strong>        พร้อมด้วยสามีมีจิตเลื่อมใส   สร้างกุฎี  ๕๐๐ หลัง</strong></p><p><strong>        อุปัฏฐากพระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้นตลอดสี่เดือน</strong></p><p><strong>        แล้วถวายไตรจีวร</strong></p><p><strong>                            ต่อจากนั้น       เราพร้อมกับสามีก็ได้ไป</strong></p><p><strong>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์   ก็ในภพสุดท้ายในบัดนี้ดิฉัน</strong></p><p><strong>        เกิดในพระนครเทวทหะ     พระชนกของดิฉัน</strong></p><p><strong>        พระนามว่าอัญชนศากยะ    พระชนนีของดิฉัน</strong></p><p><strong>        พระนามว่าสุลักขณา  ต่อมาดิฉันได้ไปสู่พระราช-</strong></p><p><strong>        วังของพระเจ้าสุทโธทนะ   ในพระนครกบิลพัสดุ์</strong></p><p><strong>        สตรีทุกคนเกิดในสกุลศากยะแล้ว  ไปสู่เรือนของ</strong></p><p><strong>        พวกเจ้าศากยะ   ก็ดิฉันประเสริฐกว่าสตรีทุกคน</strong></p><p><strong>        ได้เป็นคนบำรุงเลี้ยงพระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>                            พระโอรสของดิฉันพระองค์นั้นเสด็จออก</strong></p><p><strong>        มหาภิเนษกรมณ์แล้ว  ได้เป็นพระพุทธเจ้าผู้นำชั้น</strong></p><p><strong>        พิเศษ  ภายหลังดิฉันพร้อมด้วยนางศากิยานี  ๕๐๐</strong></p><p><strong>        จึงได้บวช </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 556</p><p>                            <strong> แล้วก็ได้ประสพสันติสุข   พร้อมด้วยนาง</strong></p><p><strong>        ศากิยานีผู้มีความเพียร     สามีของเราที่ได้ทำบุญ </strong></p><p><strong>        ร่วมกันมาแต่ชาติก่อนในครั้งนั้นเป็นผู้ทำมหาสมัย</strong></p><p><strong>        อันพระสุคตเจ้าทรงอนุเคราะห์แล้ว     ได้บรรลุ</strong></p><p><strong>        อรหัต.</strong></p><p><strong>                            พระภิกษุณีทั้งหลาย  นอกจากพระมหา-</strong></p><p><strong>        ปชาบดีเถรีเจ้านั้น      ได้พากันเหาะขึ้นสู่นภาดล</strong></p><p><strong>        อากาศ      เป็นผู้ประกอบด้วยมหิทธิฤทธิ์ที่รุ่งโรจน์ </strong></p><p><strong>        เหมือนดวงดาวทั้งหลาย  อันโคจรเป็นกลุ่มกันไป</strong></p><p><strong>        ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            พระภิกษุณีเหล่านั้น    เป็นผู้ศึกษาแล้วใน</strong></p><p><strong>        บุญกรรม    จึงได้แสดงฤทธิ์มิใช่น้อยเหมือนนาย</strong></p><p><strong>        ช่างทองที่ได้รับการศึกษาแล้วแสดงเครื่องประดับ </strong></p><p><strong>        ที่ทำด้วยทองชนิดต่าง ๆ  ฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                            ในครั้งนั้น  พระภิกษุณีเหล่านั้น   แสดง</strong></p><p><strong>        ปาฏิหาริย์มากมายหลายอย่าง    ยังพระมุนีผู้ประ-</strong></p><p><strong>         เสริฐกว่าพระอาทิตย์พร้อมทั้งบริษัทให้ชอบใจ </strong></p><p><strong>        แล้วได้พากันลงจากนภาดลอากาศถวายบังคมพระ-</strong></p><p><strong>        ศาสดาผู้สูงสุดกว่าฤาษี  เมื่อพระศาสดาผู้เป็นยอด</strong></p><p><strong>        ของนรชนทรงอนุญาตแล้ว  จึงได้นั่ง  ณ  สถานที่ </strong></p><p><strong>        อันสมควร  แล้วได้กราบทูลว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 557</p><p>                           <strong> ข้าแต่พระวีรเจ้า  โอหนอ   พระโคตมี-</strong></p><p><strong>        เถรีเจ้าเป็นผู้อนุเคราะห์หม่อมฉันทุก ๆ คน หม่อม</strong></p><p><strong>        ฉันทุกคน  พระนางได้อบรมด้วยบุญ  จึงได้บรรลุ</strong></p><p><strong>        ธรรมเป็นสิ้นอาสวะ</strong></p><p><strong>                           หม่อนฉันทั้งหลายเผากิเลสสิ้นแล้ว   ถอน</strong></p><p><strong>        ภพทั้งปวงขึ้นได้แล้ว    ตัดกิเลสเครื่องผูกเหมือน</strong></p><p><strong>        ช้างพังตัดเชือกแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                            การที่หม่อมฉันทั้งหลายมาในสำนักของ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด  เป็นการมาดีแล้วหนอ</strong></p><p><strong>                           วิชชา   ๓    หม่อมฉันทั้งหลายบรรลุแล้ว</strong></p><p><strong>        โดยลำดับ   คำสอนของพระพุทธเจ้าหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายได้ทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                           คุณวิเศษเหล่านี้    คือ    ปฏิสัมภิทา ๔</strong></p><p><strong>        วิโมกข์   ๘   และอภิญญา  ๖   หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ทำให้แจ้งแล้ว  คำสอนของพระพุทธเจ้าหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายได้ทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระมหามุนี    หม่อมฉันทั้งหลายมี </strong></p><p><strong>        ความชำนิชำนาญในฤทธิ์และทิพโสดธาตุ  หม่อม-</strong></p><p><strong>        ฉันทั้งหลายมีความชำนิชำนาญในเจโตปริยญาณ</strong></p><p><strong>        รู้ปุพเพนิวาสญาณ   ชำระทิพยจักษุได้แล้ว  มีอาสวะ</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายสิ้นไปแล้ว  บัดนี้ภพใหม่ไม่มีอีก   </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 558</p><p>                            <strong> ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อนฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        มีญาณในอรรถ     ในธรรม    ในนิรุตติ  และใน</strong></p><p><strong>        ปฏิภาณ   ญาณนั้นเกิดสำนักของพระองค์ </strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้เป็นพระนายกมหามุนี</strong></p><p><strong>        พระองค์เป็นผู้อันหม่อมฉันทั้งหลายได้สั่งสมแล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ทรงโปรดมีจิตเมตตา  อนุญาตให้หม่อมฉันทั้ง</strong></p><p><strong>        ปวงนิพพานเถิดพระเจ้าข้า.</strong></p><p><strong>                            พระพิชิตมารได้ตรัสว่า   เมื่อท่านทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        พูดอย่างนี้ว่า  จักนิพพาน  ฉันจักไปว่าอะไร   ก็ </strong></p><p><strong>        บัดนี้ท่านทั้งหลายจงสำคัญกาลเวลาเอาเองเถิด.</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น     พระภิกษุณีเหล่านั้น  มีพระ-</strong></p><p><strong>        โคดมเถรีเจ้าเป็นต้น        ถวายบังคมพระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>        แล้วได้พากันลุกจากที่นั่งนั้นไป   พระธีรเจ้าผู้นำ</strong></p><p><strong>        ชั้นเลิศของโลก  พร้อมด้วยหมู่ชนเป็นอันมากได้</strong></p><p><strong>        เสด็จไปส่งพระมาตุจฉาจนถึงซุ้มประตู  ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        พระโคตมีเถรีเจ้าพร้อมด้วยพระภิกษุณีทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ทุก ๆ องค์  ได้พากันหมอบลงแทบพระยุคลบาท</strong></p><p><strong>        ของพระศาสนาผู้เป็นพงศ์พันธุ์ของโลก  กราบ</strong></p><p><strong>        ทูลว่า     นี้เป็นการถวายบังคมพระยุคลบาทครั้ง</strong></p><p><strong>        สุดท้ายของหม่อมฉัน    การได้เห็นพระองค์ผู้เป็น</strong></p><p><strong>        นาถะของโลกครั้งนี้  ก็เป็นครั้งสุดท้าย  หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        จักษุได้เห็นพระพักตร์ของพระองค์ซึ่งมีอาการ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 559</p><p>                <strong> ปานน้ำอมฤต  ข้าแต่พระวีรเจ้าผู้เลิศของโลก </strong></p><p><strong>                หม่อมฉันจักไม่ได้ถวายบังคมพระยุคลบาทของ</strong></p><p><strong>                พระองค์ซึ่งอ่อนละเอียดอีก     วันนี้หม่อมฉันจะ</strong></p><p><strong>                เข้านิพพาน.</strong></p><p><strong>        พระศาสดาตรัสว่า</strong></p><p><strong>                                     จะมีประโยชน์อะไรด้วยรูปนี้แก่ท่านใน</strong></p><p><strong>        ปัจจุบัน    รูปนี้ล้วนปัจจัยปรุงแต่ง    ไม่น่ายินดี </strong></p><p><strong>        เป็นของเลวทราม.</strong></p><p><strong>                             พระมหาปชาบดีเถรีเจ้า  พร้อมด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีเหล่านั้น    ไปสู่สำนักนางภิกษุณีของตน</strong></p><p><strong>        แล้ว  นั่งพับเพียบบนอาสนะอันประเสริฐ.</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น      อุบาสิกาทั้งหลายในพระนคร</strong></p><p><strong>        นั้น      เป็นความเคารพรักในพระพุทธศาสนา   ได้</strong></p><p><strong>        สดับประพฤติเหตุของพระนางเจ้า ต่างก็เข้าไปหา</strong></p><p><strong>               นมัสการแทบบาทมูล       เอากรค่อนอุระประเทศ</strong></p><p><strong>               ร้องไห้พิไรร่ำคร่ำครวญควรจะกรุณา  เต็มไปด้วย</strong></p><p><strong>               ความโศกเศร้า    ล้มลงที่พื้นพสุธา    ดุจเถาวัลย์</strong></p><p><strong>               รากขาดแล้วตกลง  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                              พากันร้องไห้รำพันด้วยวาจาว่า    ข้าแต่</strong></p><p><strong>               พระแม่เจ้าผู้เป็นนาถะให้ที่พึ่งของดิฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>               พระแม่เจ้า     อย่าได้ล่ะทิ้งดิฉันทั้งหลายไปเข้า</strong></p><p><strong>               นิพพานเสียเลย ดิฉันทุกคนขอซบเศียรอ้อนวอน.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 560</p><p>                            <strong> พระมหาปชาบดีเถรีเจ้า    ลูบศีรษะของ</strong></p><p><strong>        อุบาสิกาผู้มีศรัทธา    มีปัญญาซึ่งเป็นหัวหน้าของ</strong></p><p><strong>        อุบาสิกาเหล่านั้นอยู่  ได้กล่าวว่า</strong></p><p><strong>                            ลูกทั้งหลายเอ๋ย    การพร่ำเพ้อซึ่งเป็นไป</strong></p><p><strong>        ในบ่วงแห่งมารไม่ควรเลย      สังเขตธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>        ล้วนไม่เที่ยง   มีแต่จะพลัดพรากจากกัน   หวั่นไหว</strong></p><p><strong>                            ต่อแต่นั้นพระนางก็สละอุบาสิกาเหล่า</strong></p><p><strong>        นั้นเสีย    เข้าปฐมฌาน    ทุติยฌาน    ตติยฌาน</strong></p><p><strong>        และจตุตถฌาน    แล้วเข้าอากาสานัญจายตนฌาน</strong></p><p><strong>        วิญญาณัญจายตนฌาน    อากิญจัญายตนฌาน</strong></p><p><strong>        และเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน     ตามลำดับ</strong></p><p><strong>        แล้วพระโคดมเถรีเจ้าก็เข้าฌานทั้งหลายโดยปฏิ-</strong></p><p><strong>        โลม  แล้วก็เข้าปฐมฌานไปตราบเท่าถึงจตุตถฌาน</strong></p><p><strong>        ครั้นออกจากจตุตถฌานนั้นแล้วก็ดับไป   เหมือน</strong></p><p><strong>        เปลวประทีปที่หมดเชื้อดับไป  ฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                             ได้เกิดแผ่นดินไหวใหญ่   สายฟ้าก็ตกลง</strong></p><p><strong>        จากนภากาศ  กลองทิพยก็บันลือลั่นขึ้นเอง ทวย-</strong></p><p><strong>        เทพพากันคร่ำครวญ     และฝนดอกไม้ก็ตกจาก </strong></p><p><strong>        อากาศลงยังพื้นแผ่นดิน</strong></p><p><strong>                             แม้ขุนเขาสุเมรุราชก็กัมปนาทหวั่นไหว</strong></p><p><strong>        เหมือนคนเต้นรำในท่ามกลางที่เต้นรำ     ฉะนั้น </strong></p><p><strong>        สาครก็ปั่นป่วนตีฟองคะนองระลอกฉะฉาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 561</p><p>                            <strong> ทวยเทพ  นาค  อสูร   และพรหมต่างก็</strong></p><p><strong>        พากันสลดใจ  กล่าวขึ้นในทันใดนั้นเองว่า  สังขาร</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายไม่เที่ยงหนอ  เหมือนอย่างพระมหาปชา-</strong></p><p><strong>        บดีเถรีเจ้านี้ถึงความย่อยยับไปแล้วฉะนั้น</strong></p><p><strong>                            และพระเถรีทั้งหลายผู้ทำตามคำสอนของ</strong></p><p><strong>        พระศาสดา  ซึ่งแวดล้อมพระมหาปชาบดีเถรีเจ้านี้</strong></p><p><strong>        พากันดับไปแล้ว    เหมือนเปลวประทีปหมดเชื้อ</strong></p><p><strong>        ดับไป   ฉะนั้น    โอ้  ความประจวบกันมีความ</strong></p><p><strong>        พลัดพรากเป็นที่สุด   โอ้  สิ่งที่ปัจจัยปรุงแต่งล้วน</strong></p><p><strong>        แต่ไม่เที่ยง    โอ้    ชีวิตมีความหายสูญเป็นที่สุด</strong></p><p><strong>        ความปริเทวนา  ได้มีแล้ว  ด้วยประการฉะนี้.</strong></p><p><strong>                            ในลำดับนั้น    เทวดาและพรหมต่างก็ทำ</strong></p><p><strong>        ความประพฤติตามโลกธรรม   ตามสมควรแก่กาล </strong></p><p><strong>        แล้ว     เข้าไปเฝ้าพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สูงสุดกว่า </strong></p><p><strong>        ฤาษี</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     พระศาสดาได้ตรัสเรียกท่าน</strong></p><p><strong>        พระอานนท์ผู้พหูสูตมาสั่งว่า   อานนท์   ท่านจง</strong></p><p><strong>        ไปประกาศให้ภิกษุทั้งหลายทราบถึงการนิพพาน</strong></p><p><strong>        ของพระมารดา</strong></p><p><strong>                            เวลานั้น     ท่านพระอานนท์เป็นผู้หมด</strong></p><p><strong>        ความแช่มชื่น   มีตานองไปด้วยน้ำตา    ได้กล่าว</strong></p><p><strong>        ด้วยเสียงอันน่าสงสารว่า    ขอพระภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ผู้เป็นโอรสของพระสุคตเจ้าซึ่งอยู่ในทิศตะวันออก </strong></p><p><strong>        ทิศใต้  ทิศตะวันตกและทิศเหนือจงมาประชุมกัน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 562</p><p>                        <strong> พระภิกษุณีผู้ยังพระสรีระสุดท้ายของ</strong></p><p><strong>             พระมุนีให้เจริญด้วยน้ำนม   พระมารดาของกระผม</strong></p><p><strong>                        พระโคตมีภิกษุณีนั้นถึงความสงบ  เหมือนดวงดาว</strong></p><p><strong>             ในเมื่อพระอาทิตย์อุทัย  ฉะนั้น    พระนางผู้เป็นที่</strong></p><p><strong>             รู้ทั่วกันว่า   เป็นพระพุทธมารดา   ครั้นดำรงอยู่แล้ว</strong></p><p><strong>             ไปสู่ความเสมอกันแล้ว  คือในทีใด  ถึงคนมี  ๕ ตา</strong></p><p><strong>             เห็นให้ได้  ในที่นั้น    พระผู้มีพระภาคเจ้าซึ่งเป็น</strong></p><p><strong>             ผู้นำทรงเห็นได้</strong></p><p><strong>                        ขอพระโอรสของพระสุคตเจ้าผู้มีความ</strong></p><p><strong>             เชื่อในพระสุคต    หรือเป็นศิษย์ของพระมหามุนี </strong></p><p><strong>             จงทำสักการะแด่พระพุทธมารดาเถิด.</strong></p><p><strong>                        ภิกษุทั้งหลายถึงอยู่ไกล    ได้ฟังคำประ-</strong></p><p><strong>             กาศนั้นแล้ว  ก็มาได้เร็ว  บางพวกมาด้วยพุทธ-</strong></p><p><strong>             นุภาพ    บางพวกที่ฉลาดในฤทธิ์ก็มาด้วยฤทธิ์  ต่าง</strong></p><p><strong>             ช่วยกันยกเอาเตียงนอนที่พระโคตมีเถรีเจ้าหลับ</strong></p><p><strong>             ขึ้นไว้ในเรือนยอดอันประเสริฐ  น่ายินดี  สำเร็จ</strong></p><p><strong>             ด้วยทองคำล้วน ๆ งดงาม</strong></p><p><strong>                        ท้าวโลกบาลทั้งสี่เอาบ่าเข้ารองรับเรือน</strong></p><p><strong>             ยอด    ทวยเทพที่เหลือมีท้าวสักกะเป็นต้น     เข้า</strong></p><p><strong>             ช่วยรับเรือนยอด</strong></p><p><strong>                        เรือนยอดทั้งหมดมี ๕๐๐ หลัง   แท้จริง</strong></p><p><strong>             เรือนยอดเหล่านั้น    วิสสุกรรมเทพบุตรนิรมิต  มี</strong></p><p><strong>             สีเหมือนพระอาทิตย์ในสรทกาล.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 563</p><p>                           <strong>  ทวยเทพทั้งหลายได้แบกพระภิกษุ  ทุก ๆ</strong></p><p><strong>        องค์ที่นอนอยู่บนเตียงแล้ว    นำเอาออกไปตาม</strong></p><p><strong>        ลำดับ  พื้นนภากาศถูกเอาเพดานบังไว้ทั่ว  ดวง-</strong></p><p><strong>        จันทร์   ดวงอาทิตย์    พร้อมทั้งดวงดาวซึ่งสำเร็จ</strong></p><p><strong>        ด้วยทองได้ถูกติดเป็นตราไว้ที่เพดานนั้น </strong></p><p><strong>                             ธงปฏากได้ถูกยกขึ้นไว้เป็นอันมาก   จิต-</strong></p><p><strong>        กาธารทั้งหลายมีดอกไม้เป็นเครื่องปกคลุม    ดอก </strong></p><p><strong>        ไม้ที่เกิดในอากาศเอาปลายลง   ดอกไม้ผุดขึ้นจาก</strong></p><p><strong>        แผ่นดิน    พระจันทร์และพระอาทิตย์   คนมองดู</strong></p><p><strong>        เห็นได้   และดาวทั้งหลายส่องแสงระยับระยิบ.</strong></p><p><strong>                             อนึ่ง    พระอาทิตย์ถึงจะโคจรไปในเวลา</strong></p><p><strong>        เที่ยงก็เป็นเหมือนพระจันทร์      ไม่ทำใคร ๆ ให้</strong></p><p><strong>        เร่าร่อน  ทวยเทพทั้งหลายพากันบูชาด้วยของหอม</strong></p><p><strong>        และดอกไม้ทิพย์อันน่ายินดี    และด้วยการขับร้อง</strong></p><p><strong>        ฟ้อนรำดีดสีตีเป่าอันเป็นทิพย์ </strong></p><p><strong>                             พวกนาค  อสูรและพรหม   ต่างก็พากัน</strong></p><p><strong>        บูชาพระพุทธมารดาผู้นิพพานแล้ว  กำลังถูกเขา</strong></p><p><strong>        นำเอาออกไป  ตามสติกำลัง</strong></p><p><strong>                             พระภิกษุผู้เป็นโอรสของพระสุคตเจ้า</strong></p><p><strong>        ซึ่งนิพพานแล้วทั้งหมดเชิญไปข้างหน้า    พระ-</strong></p><p><strong>        โคตมีเถรีพุทธมารดาผู้อันเทวดาและมนุษย์สักการะ</strong></p><p><strong>        เชิญไปข้างหลัง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 564</p><p>                            <strong> เทวดา  มนุษย์   พร้อมด้วยนาค  อสูรและ</strong></p><p><strong>        พรหม   ไปข้างหน้า  ข้างหลังพระพุทธเจ้าพร้อม</strong></p><p><strong>        ด้วยพระสาวกเสด็จไปเพื่อจะบูชาพระมารดา.</strong></p><p><strong>                            การปรินิพพานของพระพุทธเจ้า   หาได้</strong></p><p><strong>        เป็นเช่นนี้ไม่    การปรินิพพานของพระโคตมีเถรี</strong></p><p><strong>        เจ้า อัศจรรย์ยิ่งนัก</strong></p><p><strong>                            ในเวลาพระพุทธเจ้าเสด็จนิพพาน   ไม่มี</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าและภิกษุทั้งหลาย     มีพระสารีบุตร</strong></p><p><strong>        เป็นต้น     เหมือนในเวลาพระโคตมีเถรีเจ้านิพพาน</strong></p><p><strong>        ซึ่งมีพระพุทธเจ้าและภิกษุทั้งหลายมีพระสารีบุตร</strong></p><p><strong>        เป็นต้น</strong></p><p><strong>                            ชนทั้งหลายช่วยกันทำจิตกาธารซึ่งสำเร็จ</strong></p><p><strong>        ด้วยของหอมล้วน     และเกลื่อนไปด้วยจุรณแห่ง</strong></p><p><strong>        เครื่องหอม    แล้วเผาพระภิกษุเหล่านั้นบนจิต-</strong></p><p><strong>        กาธารนั้น   ส่วนที่เหลือนอกจากอัฐิถูกไฟไหม้สิ้น.</strong></p><p><strong>                            ก็ในเวลานั้นท่านพระอานนท์ได้กล่าว</strong></p><p><strong>        วาจาอันให้เกิดความสังเวชว่า   พระโคตมีเถรีเจ้า</strong></p><p><strong>        เข้านิพพานแล้ว   พระสรีระของพระนางก็ถูกเผา</strong></p><p><strong>        แล้ว  การนิพพานของพระพุทธเจ้าน่าสังเกต  อีก</strong></p><p><strong>        ไม่นานก็คงจักมี   </strong></p><p><strong>                            ต่อจากนั้น     ในพระอานนท์อันพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าทรงตักเตือน     ท่านได้น้อมพระธาตุของ</strong></p><p><strong>        พระโคดมเถรีเจ้า  ซึ่งอยู่ในบาตรของพระนางเข้า</strong></p><p><strong>        มาถวายแด่พระโลกนาถ  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 565</p><p>                            <strong> พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้สูงสุดกว่าฤาษี   ได้</strong></p><p><strong>        ทรงประคองพระธาตุเหล่านั้นด้วยฝ่าพระหัตถ์แล้ว</strong></p><p><strong>        ตรัสว่า   เพราะสังขารเป็นสภาพไม่เที่ยง   พระ-</strong></p><p><strong>        โคตมีผู้เป็นใหญ่กว่าหมู่พระภิกษุณีจึงต้องนิพพาน</strong></p><p><strong>        เช่นเดียวกับลำต้นของต้นไม้ใหญ่   ที่มีแก่นตั้งอยู่</strong></p><p><strong>        ถึงจะใหญ่ก็ต้องพินาศ   ฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                             ดูเถอะอานนท์   เมื่อพระพุทธมารดาแม้</strong></p><p><strong>        นิพพานแล้ว   เพียงแต่สรีระก็ยังไม่เหลือ   ไม่น่า</strong></p><p><strong>        เศร้าโศกปริเทวนาการไปเลย</strong></p><p><strong>                              คนอื่น ๆ   ไม่ควรเศร้าโศกถึงพระนางผู้</strong></p><p><strong>        ข้ามสาครคือสังขารไปแล้ว   ละเว้นเหตุอันทำให้</strong></p><p><strong>        เดือดร้อนเสียได้   เป็นผู้เยือกเย็นดับสนิทดีแล้ว</strong></p><p><strong>                              พระนางเป็นบัณฑิต  มีปัญญามาก   และ</strong></p><p><strong>        มีปัญญากว้างขวาง      ทั้งเป็นผู้รู้ราตรีนานกว่า </strong></p><p><strong>        ภิกษุณีทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                               ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย    จงรู้ไว้อย่างนี้เถิด</strong></p><p><strong>        พระโคตมรเถรีเจ้า   เป็นผู้ชำนาญในทิพโสต-</strong></p><p><strong>        ธาตุ   และมีความชำนาญในเจโตปริยญาณ   รู้ทั่ว</strong></p><p><strong>        ถึงปุพเพนิวาสญาณ      ชำระทิพยจักษุให้หมดจด </strong></p><p><strong>        อาสวะทั้งสิ้นของพระนางหมดสิ้นไปแล้ว    บัดนี้ </strong></p><p><strong>        ภพใหม่ไม่มีอีก</strong>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 566</p><p>                    <strong> พระนางมีญาณอันบริสุทธิ์    ในอรรถะ</strong></p><p><strong>         ในธรรมะ ในนิรุติและในปฏิภาณ  เพราะฉะนั้น </strong></p><p><strong>         จึงไม่ควรจะเศร้าโศกถึงพระนาง</strong></p><p><strong>                     คติของไฟที่ลุกโพลง   ถูกแผ่นเหล็กทับ</strong></p><p><strong>          แล้วดับไปโดยลำดับ    ใคร ๆ  ก็รู้ไม่ได้    ฉันใด</strong></p><p><strong>          บุคคลผู้ที่หลุดพ้นจากกิเลสด้วยดีแล้ว  ข้ามพ้น</strong></p><p><strong>          โอฆะคือกามพันธุ์  บรรลุอจลบทแล้ว  ก็ฉันนั้น </strong></p><p><strong>          ย่อมไม่มีคติที่ใคร ๆ จะรู้ได้</strong></p><p><strong>                      เพราะฉะนั้น     ท่านทั้งหลายจงมีตนเป็น</strong></p><p><strong>          ที่พึ่ง   มีสติปัฏฐานเป็นโคจรเถิด   ท่านทั้งหลาย</strong></p><p><strong>          อบรมโพชฌงค์   ๗   ประการแล้ว   จักทำที่สุดแห่ง</strong></p><p><strong>          ทุกข์ได้. </strong> </p><p>   ทราบว่า  ท่านพระมหาปชาบดีโคตมีภิกษุณีได้ตรัสคาถาเหล่านั้น  ด้วย</p><p>การฉะนี้แล.</p><p>                   จบมหาปชาบดีโคตมีเถรีอปทาน</p><p>          <strong>เขมาเถรีอปทานที่  ๘ (๑๘)</strong></p><p>    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระเขมาเถรี</strong></p><p>                     <strong> [๑๕๘]  พระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุต-</strong></p><p><strong>            ตระมีพระญาณจักษุในสรรพธรรม  เป็นพระโลก  </strong></p><p><strong>            นายกเสด็จอุบัติในที่แสนแต่กัปนี้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 567</p><p>                             <strong> ครั้งนั้น   ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐีมีความ</strong></p><p><strong>        รุ่งเรืองด้วยรัตนะต่าง ๆ ในเมืองหังสวดี    เป็นผู้</strong></p><p><strong>        เพียบพร้อมไปด้วยความสุขมาก </strong></p><p><strong>                             ดิฉันเข้าไปเฝ้าพระพุทธมหาวีระพระองค์</strong></p><p><strong>        นั้นแล้ว   ได้ฟังธรรมเทศนา   เกิดความเลื่อมใส</strong></p><p><strong>        ในพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น    ได้ถึงพระองค์เป็น</strong></p><p><strong>        สรณะ</strong></p><p><strong>                             ฉันขออนุญาตมารดาบิดาได้แล้ว นิมนต์  </strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าผู้นำชั้นพิเศษให้เสวย    พร้อมด้วย</strong></p><p><strong>        พระสงฆ์สาวก    ตลอดสัปดาห์หนึ่ง   เมื่อสัปดาห์ </strong></p><p><strong>        หนึ่งล่วงไปแล้ว   พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เป็นสารถี </strong></p><p><strong>        ฝึกนระ   ทรงตั้งภิกษุณีองค์หนึ่ง ซึ่งอุดมกว่าพวก</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีฝ่ายที่มีปัญญามาก  ในตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>                             ดิฉันได้ฟังเรื่องนั้นแล้ว    ความยินดีทำ</strong></p><p><strong>        สักการะแด่พระพุทธเจ้า  ผู้แสวงหาคุณใหญ่พระ-</strong></p><p><strong>        องค์นั้นอีก    แล้วหมอบลงปรารถนาตำแหน่งนั้น.</strong></p><p><strong>                             ในทันใดนั้น    พระพิชิตมารพระองค์นั้น</strong></p><p><strong>        ตรัสกะดิฉันว่า   ความปรารถนาของเธอจักสำเร็จ</strong></p><p><strong>        สักการะที่เธอทำแล้วแก่เรา   พร้อมด้วยภิกษุสงฆ์</strong></p><p><strong>        มีผลมาก </strong></p><p><strong>                             ในกัปที่แสนแต่กัปนี้     พระศาสดาพระ</strong></p><p><strong>        นามว่าโคดม   ทรงสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกาก-</strong>       </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 568</p><p>                ราชจักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก       หญิงนี้จักได้เป็น</p><p>                ภิกษุณีชื่อเขมา  ผู้เป็นธรรมทายาทของพระศาสดา</p><p>                พระองค์นั้น      เป็นโอรสอันธรรมนิรมิต    จักถึง</p><p>                ตำแหน่งเอตทัคคะ.</p><p>                            ด้วยกรรมที่ทำดีแล้วนั้น    และด้วยการตั้ง </p><p>                เจตน์จานงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว   ได้</p><p>                เป็นผู้เข้าถึงสวรรค์ชั้น  ดาวดึงส์</p><p>                            จุติจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์แล้ว     ไปชั้น </p><p>                ยามา   จุติจากชั้นยามาแล้วไปชั้นดุสิต   จุติจากชั้น</p><p>                ดุสิตแล้ว   ไปชั้นนิมมานรดี  จุติจากชั้นนิมมานร-</p><p>                ดีแล้ว  ไปชั้นปรนิมมิตวสวัตดี </p><p>                            เพราะอำนาจบุญกรรมนั้น     ดิฉันเกิดใน</p><p>                ภพใด  ๆ   ได้เป็นพระอัครมเหสีของพระราชาใน</p><p>                ภพนั้น  ๆ</p><p>                            ดิฉันจุติจากภพนั้นแล้วมาเกิดเป็นมนุษย์</p><p>                ได้เป็นพระอัครมเหสีของพระเจ้าจักรพรรดิ  และ</p><p>                เป็นมเหสีของพระเจ้าเอกราช</p><p>                            เสวยทิพยสมบัติและมนุษย์สมบัติ  มีความ</p><p>                สุขทุกภพ  ท่องเที่ยวไปในกัปเป็นอเนก.</p><p>                            ในกัปที่ ๙๑ แต่กัปนี้  พระพุทธเจ้าพระ-</p><p>        นามว่าวิปัสสี     เป็นนายกของโลก      งดงามน่าดู</p><p>                ยิ่งนัก     ทรงเห็นแจ่มแจ้งในสรรพธรรม    เสด็จ</p><p>                อุบัติขึ้นแล้วในโลก </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 569</p><p>                            <strong> ดิฉันเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น  ซึ่ง</strong></p><p><strong>        เป็นนายกของโลก  เพราะได้ฟังธรรมอันประณีต</strong></p><p><strong>        ได้ออกบวชเป็นบรรพชิตในพระศาสนาของพระ-</strong></p><p><strong>        วีรเจ้าพระองค์นั้นอยู่หมื่นปี  ประพฤติพรมจรรย์</strong></p><p><strong>        ประกอบความเพียร  เป็นพหูสูต</strong></p><p><strong>                            ฉลาดในปัจจัย  มีความคล่องแคล่วใน</strong></p><p><strong>        จตุราริยสัจ  มีปัญญาละเอียด  แสดงธรรมไพเราะ</strong></p><p><strong>        ปฏิบัติตามสัตถุศาสน์อยู่หมื่นปี</strong></p><p><strong>                            ด้วยผลแห่งพรหมจรรย์  ดิฉันจุติจากภพ</strong></p><p><strong>        นั้นแล้วเข้าถึงสวรรค์ชั้นดุสิต  เป็นผู้มียศ  เสวย</strong></p><p><strong>        สมบัติในภพนั้นและภพอื่น</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเกิดในภพใด  ๆ  ก็เป็นผู้มีสมบัติมาก</strong></p><p><strong>        มีทรัพย์มาก  มีปัญญา  มีรูปงาม  มีบริวารชนก็ว่า</strong></p><p><strong>        ง่าย</strong></p><p><strong>                            ด้วยบุญกรรมและความเพียรในศาสนา</strong></p><p><strong>        ของพระพิชิตมารนั้น  สมบัติทุกอย่างดิฉันหาได้</strong></p><p><strong>        ง่าย  เป็นที่รักแห่งใจ</strong></p><p><strong>                            ด้วยผลแห่งความปฏิบัติของดิฉัน  เมื่อ</strong></p><p><strong>        ดิฉันเดินไป    ณ  ที่ใด ๆ  ภัสดาของดิฉันและใคร ๆ</strong></p><p><strong>        ย่อมไม่ดูหมิ่นดิฉัน.</strong></p><p><strong>                            ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>        โกนาคมนะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหม  มียศมาก</strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต  เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 570</p><p>                            ในครั้งนั้นแหละกุลธิดาที่มั่งคั่งดีในเมือง</p><p>        พาราณสี  ชื่อธนัญชานี  ๑  สุเมธา ๑  สุเมธา  ๑  ดิฉัน  ๑</p><p>        รวม  ๓  คนด้วยกัน  ได้ถวายสังฆารามแก่พระมุนี</p><p>        หลายพัน  และได้สร้างวิหารอุทิศแด่พระ-</p><p>        พุทธเจ้า  พร้อมด้วยพระสาวกสงฆ์</p><p>                            เราทั้งหมดด้วยกันจุติจากภพนั้นแล้วไป</p><p>        สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  ถึงความเป็นผู้เลิศด้วยยศกว่า</p><p>        เทพธิดาและกุลธิดาในมนุษย์.</p><p>                            ในกัทรกัปนี้แหละ  พระพุทธเจ้าพระนาม</p><p>        ว่ากัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหม  มียศมาก</p><p>        ประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต  เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</p><p>                            ในครั้งนั้น พระเจ้ากาสีพระนามว่ากิกี</p><p>        ในพระนครพาราณสีอันอุดม  เป็นอิสระแห่ง</p><p>        ประชาชน  เป็นอุปัฏฐากพระพุทธเจ้าผู้แสวง</p><p>        หาคุณอันยิ่งใหญ่</p><p>                            ดิฉันเป็นพระธิดาคนใหญ่ของท้าวเธอ มี</p><p>        นามปรากฏว่าสมณี  ได้ฟังธรรมของพระพิชิตมาร</p><p>        ผู้เลิศแล้ว  พอใจบรรพชา</p><p>                            แต่พระชนกนาถไม่ทรงอนุญาตแก่เราทั้ง</p><p>        หลาย  เมื่ออยู่ในอาคารสถานในครั้งนั้น  เรา</p><p>        ทั้งหลายผู้เป็นราบกัญญามิได้เกียจคร้าน  ประพฤติ</p><p>        พรหมจรรย์ตั้งแต่เป็นกุมารี  ดำรงอยู่ในสุขสมบัติ</p><p>        สองหมื่นปี. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 571</p><p>                              <strong> พระราชธิดาทั้ง  ๗  องค์ล้วนพอใจยินดีใน</strong></p><p><strong>        การบำรุงพระพุทธเจ้า  พระราชธิดาทั้ง  ๗  นั้น  คือ</strong></p><p><strong>        นางสมณี ๑ นางสมณคุตตา  ๑  นางภิกษุณี  ๑</strong></p><p><strong>        นางภิกขุทาสิกา  ๑  นางธรรมา  ๑  นาสุธรรมา  ๑</strong></p><p><strong>        และนางสังฆทาสิกาเป็นที่  ๗</strong></p><p><strong>                              พระราชธิดาทั้ง  ๗  นั้น  ได้มาเป็นดิฉัน</strong></p><p><strong>        เป็นพระอุบลวรรณาเถรี  เป็นพระปฏาจาราเถรี</strong></p><p><strong>        เป็นพระกุณฑลเกสีเถรี  เป็นพระกิสาโคตมีเถรี</strong></p><p><strong>        เป็นพระธรรมทินาเสถรี  เป็นนางวิสาขา  อาสิกา</strong></p><p><strong>        เป็นที่  ๗</strong></p><p><strong>                              บางครั้ง  พระพุทธเจ้าพระองค์นั้นผู้เป็น</strong></p><p><strong>        ดังว่าดวงอาทิตย์ของนรชน  ทรงแสดงธรรมเป็น</strong></p><p><strong>        อัศจรรย์  ดิฉันได้ฟังมหานิทานสูตรแล้วเล่าเรียน</strong></p><p><strong>        อยู่</strong></p><p><strong>                              เพราะกรรมที่ได้ทำไว้ดีแล้วนั้น  และ</strong></p><p><strong>        เพราะการตั้งเจตน์จำนงไว้  ดิฉันละร่างกายมนุษย์</strong></p><p><strong>        แล้ว  ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์.</strong></p><p><strong>                              ในภพหลังครั้งนี้  ดิฉันเป็นพระธิดาที่พอ</strong></p><p><strong>        พระทัยกรุณาโปรดปรานของพระเจ้ามัททราช  ใน</strong></p><p><strong>        สากลนครอันอุดม</strong></p><p><strong>                              พร้อมกับเมื่อดิฉันเกิด  พระนครนั้นได้มี</strong></p><p><strong>        ความเกษมสุข  โดยคุณนิรมิตนั้น  ชื่อดิฉันปรากฏ</strong></p><p><strong>        ว่า  เขมา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 572</p><p>                              <strong> เมื่อใด  ดิฉันเจริญวัยโตเป็นสาว   มีรูป</strong></p><p><strong>        และผิวพรรณงาม  เมื่อนั้น  พระราชบิดาก็โปรด</strong></p><p><strong>        ปรานประทานดิฉันแก่พระเจ้าพิมพิสาร</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเป็นที่โปรดปรานของพระราชสวามี</strong></p><p><strong>        ยินดีแต่ในการบำรุงรูป  ไม่พอใจคนที่กล่าวโทษ</strong></p><p><strong>        รูปเป็นอันมาก.</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  พระเจ้าพิมพิสารโปรดให้นัก</strong></p><p><strong>        ขับร้อง  ขับเพลงพรรณาพระมหาวิหารเวฬุวัน</strong></p><p><strong>        ด้วยพระประสงค์จะทรงอนุเคราะห์ดิฉัน</strong></p><p><strong>                              ดิฉันสำคัญว่าพระมหาวิหารเวฬุวันอัน</strong></p><p><strong>        เป็นที่ประทับแห่งพระสุคตเจ้าเป็นที่รื่นรมย์  ผู้</strong></p><p><strong>        ใดยังมิได้เห็นก็จัดว่าผู้นั้นยังไม่เห็นนันทวัน</strong></p><p><strong>                             พระมหาวิหารเวฬุวันเป็นดังว่านันทวัน</strong></p><p><strong>        อันเป็นที่เพลิดเพลินของนรชน  ผู้ใดได้เห็นแล้ว</strong></p><p><strong>        นับว่าผู้นั้นเห็นซึ่งนันทวันดีแล้ว  อันเป็นที่เพลิด</strong></p><p><strong>        เพลินของท้าวอมรินทร์</strong></p><p><strong>                              สักกเทาวราชทวยเทพละนันทวันแล้วลงมา</strong></p><p><strong>        ที่พื้นดิน  เห็นพระมหาวิหารเวฬุวันอันน่ารื่นรมย์</strong></p><p><strong>        เข้าแล้ว  ก็อัศจรรย์ใจเพลินชมมิได้เบื่อ</strong></p><p><strong>                              พระมหาวิหารเวฬุวันเกิดขึ้นเพราะบุญ</strong></p><p><strong>        ของพระราชา  อันบุญญานุภาพแห่งพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        ประดับแล้ว  ใครเล่าจะกล่าวถึงความเจริญด้วย</strong></p><p><strong>        คุณแห่งพระมหาวิหารเวฬุวันให้จบได้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 573</p><p>                            <strong> ครั้งนั้น  ดิฉันได้ฟังความสำเร็จแห่ง</strong></p><p><strong>        พระมหาวิหารเวฬุวัน  อันเป็นที่ชอบโสตและชอบ</strong></p><p><strong>        ใจแล้ว  ประสงค์จะเห็น  ดิฉันจึงได้กราบทูล</strong></p><p><strong>        พระราชา.</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  ท้าวมหิบดีจึงโปรดสั่งดิฉันผู้มุ่ง</strong></p><p><strong>        จะชมพระมหาวิหารเวฬุวัน  พร้อมด้วยบริวารเป็น</strong></p><p><strong>        อันมาก  ด้วยพระดำรัสว่า  พระนางผู้มีสมบัติมาก</strong></p><p><strong>        เชิญเสด็จไปชม  พระมหาวิหารเวฬุวัน  อันเป็น</strong></p><p><strong>        ที่เย็นตา  เปล่งปลั่งด้วยพระรัศมีแห่งพระสุคตเจ้า</strong></p><p><strong>        งามด้วยสิริทุกสมัย</strong></p><p><strong>                              ดิฉันทูลว่า  เมื่อใด  พระพุทธมุนีเสด็จ</strong></p><p><strong>        เข้ามาทรงบาตรในพระนครราชคฤห์อันอุดม  เมื่อ</strong></p><p><strong>        นั้น  หม่อมฉันจะเข้าไปชมพระมหาวิหารเวฬุวัน</strong></p><p><strong>                              เวลานั้น  พระมหาวิหารเวฬุวันมีสวน</strong></p><p><strong>        ดอกไม้กำลังแย้มบาน  หึ่ง ๆ ไปด้วยเสียงบิน</strong></p><p><strong>        ของภมรต่างชนิด  และมีเสียงนกดุเหว่าร่ำร้องดัง</strong></p><p><strong>        เพลงขับ  ทั้งมีเหล่านกยูงฟ้อนรำ</strong></p><p><strong>                              มีเสียงเบาไม่พลุกพล่านประดับไปด้วยที่</strong></p><p><strong>        จงกรมต่าง ๆ สะพรั่งไปด้วยกุฎีและมณฑปที่</strong></p><p><strong>        พระโยคีชอบปรารภบำเพ็ญเพียร</strong></p><p><strong>                              เมื่อดิฉันเที่ยวไปได้รู้สึกว่านัยน์ตาของ</strong></p><p><strong>        เรามีผล  ครั้งนั้น  ดิฉันได้เห็นภิกษุรูปหนึ่งประกอบ</strong></p><p><strong>        กิจอยู่  แล้วคิดไปว่า  ภิกษุนี้ตั้งอยู่ในปฐมวัย  มี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 574</p><p>        <strong> รูปน่าปรารถนา  ปฏิบัติอยู่ในป่าที่น่ารื่นรมย์เช่น</strong></p><p><strong>        นี้  เหมือนคนอยู่ในที่มืด  ภิกษุนี้ศีรษะโล้น  คลุม</strong></p><p><strong>        สังฆาฏิ  นั่งอยู่ที่โคนต้นไม้  ละความยินดีที่เกิดแต่</strong></p><p><strong>        อารมณ์เจริญฌานอยู่  ธรรมดาคฤหัสถ์ควรจะบริ-</strong></p><p><strong>        โภคกามตามความสุข  แก่แล้วจึงควรจะประพฤติ</strong></p><p><strong>        ธรรมอันเจริญงามนี้ในภายหลัง</strong></p><p><strong>                             ดิฉันสำคัญว่า  พระคันธกุฏีที่ประทับแห่ง</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารว่างเปล่าจึงเข้าไป  ได้เห็นพระพิชิต-</strong></p><p><strong>        มารดังดวงอาทิตย์แรกอุทัย  ประทับสำราญ</strong></p><p><strong>        พระองค์เดียว  มีหญิงสาวสวยถวายการพัดอยู่</strong></p><p><strong>        ครั้นแล้วดิฉันดำริผิดว่าพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้องอาจกว่า</strong></p><p><strong>        นรชนพระองค์นี้มิได้เศร้าหมอง</strong></p><p><strong>                             หญิงสาวคนนั้น  มีรัศมีเปล่งปลั่งดัง</strong></p><p><strong>        ทองคำ  มีดวงตางามเช่นดอกบัว  ริมฝีปากแดง</strong></p><p><strong>        ดังผลมะพลับสุก  ชำเลืองแต่น้อยเป็นที่ยินดีแห่ง</strong></p><p><strong>        ใจและนัยน์ตา</strong></p><p><strong>                              มีลำแขนเหมือนทองคำ  วงหน้าสวย  ถัน</strong></p><p><strong>        ทั้งคู่เต่งตั้งดังดอกบัวตูม  มีเอวกลมกล่อม  ตะโพก</strong></p><p><strong>        ผึ่งผาย  ลำขาน่ายินดี  มีเครื่องตกแต่งงาม</strong></p><p><strong>                              เครื่องประดับสีแดงแวววาว  นุ่งผ้าเนื้อ</strong></p><p><strong>        เกลี้ยงสีเขียว  มีรูปสมบัติชมไม่เบื่อ  ประดับด้วย</strong></p><p><strong>        สรรพาภรณ์.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 575</p><p>                              <strong> ดิฉันเห็นหญิงสาวนั้นเข้าแล้วคิดว่า  โอ</strong></p><p><strong>        หญิงสาวคนนี้รูปงามเหลือเกิน  เราไม่เคยเห็นด้วย</strong></p><p><strong>        นัยน์ตาในครั้งไหน  ๆ เลย</strong></p><p><strong>                              ขณะนั้น  หญิงสาวคนนั้นถูกชราย่ำยี  มี</strong></p><p><strong>        ผิวพรรณแปลกไป  หน้าเหี่ยว  ฟันหัก  ผมหงอก</strong></p><p><strong>        น้ำลายไหล  หน้าไม่สะอาด  ใบหูแข็งกระด้าง</strong></p><p><strong>        นัยน์ตาขาว  นมยานไม่งาม  ตัวตกกระทั่วไป</strong></p><p><strong>        ร่างกายสั่นตลอดศีรษะ</strong></p><p><strong>                              หลังขด  มีไม้เท้าเป็นคู่เดิน  ร่างกาย</strong></p><p><strong>        ซูบผอมลีบไป  ตัวสั่นงก  ล้มลงแล้วหายใจถี่ ๆ</strong></p><p><strong>                              ลำดับนั้น  ความสังเวชอันไม่เคยเป็น</strong></p><p><strong>        ทำให้ขนลุกชูชัน  ได้มีแก่ดิฉันว่า  น่าตำหนิรูป</strong></p><p><strong>        อันไม่สะอาดที่พวกคนพาลยินดีกัน.</strong></p><p><strong>                              ขณะนั้น  พระพุทธเจ้าผู้ทรงพระกรุณา</strong></p><p><strong>        มาก  มีพระทัยปีติโสมนัส  ทอดพระเนตรเห็น</strong></p><p><strong>        ดิฉันผู้มีใจสังเวชแล้ว  ได้ตรัสพระคาถานี้ว่า</strong></p><p><strong>                              ดูก่อนพระนางเขมา  เชิญดูร่างกายอัน</strong></p><p><strong>        กระสับกระส่าย  ไม่สะอาด  โสโครก  ไหลเข้า</strong></p><p><strong>        ถ่ายออก  ที่พวกพาลชนยินดีกัน        </strong></p><p><strong>                              ท่านจงอบรมจิตให้เป็นสมาธิมีอารมณ์</strong></p><p><strong>        เดียวด้วยอสุภารมณ์เถิด  ท่านจงมีกายคตาสติมาก</strong></p><p><strong>        ไปด้วยความเบื่อหน่ายเถิด</strong> </p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 576</p><p>                  <strong> รูปหญิงนี้  ฉันใด  รูปของท่านนั้นก็ฉัน</strong></p><p><strong>        นั้น  รูปของท่านฉันใด  รูปหญิงนี้ก็เป็นฉันนั้น</strong></p><p><strong>        ท่านจงคลายความพอใจในกายทั้งภายในภายนอก</strong></p><p><strong>        เสียเถิด.</strong></p><p><strong>                            จงอบรมอนิมิตตวิโมกข์  จงละมานานุสัย</strong></p><p><strong>        เสีย  ท่านจักเป็นผู้สงบประพฤติไปเพราะละมานา-</strong></p><p><strong>        นุสัยนั้นได้.</strong></p><p><strong>                            ชนเหล่าใด  กำหนัดด้วยราคะเกาะกระแส</strong></p><p><strong>        อยู่  เหมือนแมลงมุมเกาะใยตรงกลางที่ทำไว้เอง</strong></p><p><strong>        ชนเหล่านั้นตัดราคะนั้นเสีย  ไม่มีความอาลัย</strong></p><p><strong>        ละกามสุขไป  ย่อมละเว้นได้.</strong></p><p><strong>                            ขณะนั้น  พระบรมศาสดาผู้เป็นสารถี</strong></p><p><strong>        ฝึกนรชน  ทรงทราบดิฉันว่ามีจิตควรแล้ว  จึงทรง</strong></p><p><strong>        แสดงมหานิทานสูตรเพื่อจะทรงแนะนำดิฉัน</strong></p><p><strong>                            ดิฉันได้ฟังพระสูตรอันประเสริฐนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>        จึงระลึกถึงสัญญาในกาลก่อนได้  ดำรงอยู่ใน</strong></p><p><strong>        สัญญานั้นแล้ว  ชำระธรรมจักษุให้หมดจด  ทันใด</strong></p><p><strong>        นั้น  ดิฉันหมอบลงแทบพระบาทยุคลแห่งพระ-</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่  เพื่อประสงค์จะ</strong></p><p><strong>        แสดงโทษ  จึงได้กราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงเห็นแจ้งธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันขอถวายนมัสการแด่พระองค์  ข้าแต่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 577</p><p>        <strong> พระองค์ผู้มีพระกรุณาเป็นที่อยู่  หม่อมฉันขอ</strong></p><p><strong>        ถวายนมัสการแด่พระองค์  ข้าแต่พระองค์ผู้เสด็จ</strong></p><p><strong>                   ข้ามสงสารแล้ว  หม่อมฉันขอถวายนมัสการแด่</strong></p><p><strong>        พระองค์  ข้าแต่พระองค์ผู้ประทานอมตธรรม</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันขอถวายนมัสการแด่พระองค์</strong></p><p><strong>                            หม่อมฉันแล่นไปแล้วสู่ทิฏฐิอันรกชัฏ</strong></p><p><strong>        หลงใหลเพราะกามราคะ  พระองค์ทรงแนะนำด้วย</strong></p><p><strong>        อุบายที่ชอบ  เป็นผู้ยินดีแล้วในธรรมที่ทรงแนะนำ</strong></p><p><strong>                            สัตว์ทั้งหลายเหินห่างจากการเห็นท่านผู้</strong></p><p><strong>        แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่เช่นพระองค์  ย่อมประสบ</strong></p><p><strong>        มหันตทุกข์ในสังสารสาคร</strong></p><p><strong>                            เมื่อใดหม่อมฉันยังมิได้มาเฝ้าพระองค์ผู้</strong></p><p><strong>        เป็นสรณะแห่งสัตว์โลก  ไม่เป็นศัตรูแก่สัตว์โลก</strong></p><p><strong>        เสด็จถึงที่สุดแห่งมรณะ  มีธรรมเป็นประโยชน์</strong></p><p><strong>        อย่างดี  หม่อมฉันขอแสดงโทษนั้น</strong></p><p><strong>                            หม่อมฉันมัวยินดีในรูป  ระแวงว่าพระ-</strong></p><p><strong>        องค์ไม่เกื้อกูล  จึงมิได้มาเฝ้าพระองค์ผู้ทรง</strong></p><p><strong>        เกื้อกูลมาก  ทรงประทานธรรมอันประเสริฐ  หม่อม</strong></p><p><strong>        ฉันขอแสดงโทษนั้น.</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น  พระองค์ผู้ทรงพระมหากรุณา</strong></p><p><strong>        มีพระกระแสเสียงอันไพเราะ  เมื่อทรงเอาน้ำอมฤต</strong></p><p><strong>        รดดิฉัน  ได้ตรัสว่า  ดูก่อนพระนางเขมา  หยุด</strong></p><p><strong>        อยู่เถิด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 578</p><p>                        ครั้งนั้น  ดิฉันประนมนมัสการด้วยเศียร</p><p>            เกล้า  ทำประทักษิณพระองค์แล้ว  กลับไปเฝ้า</p><p>            พระราชสวามีผู้เป็นนรบดี  แล้วกราบทูลว่า</p><p>                        ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงทรมานข้าศึก  น่า</p><p>            ชมอุบายอย่างดีนั้น  ที่พระองค์ทรงดำริแล้ว  พระ-</p><p>            มุนีเจ้าผู้ไม่มีกิเลสให้อยากได้  หม่อมฉันผู้ปรารถนา</p><p>            จะชมพระมหาวิหารเวฬุวันได้เฝ้าแล้ว</p><p>                        ถ้าพระมหาราชจะทรงพระกรุณาโปรด</p><p>            หม่อมฉันผู้เบื่อหน่ายในรูปตามที่พระพุทธมุนีตรัส</p><p>            สอน  จักบวชในศาสนาของพระพุทธเจ้าผู้คงที่</p><p>            พระองค์นั้น.</p><p>                              จบทุติยภาณวาร</p><p>                        ครั้งนั้น  พระเจ้าพิมพิสารพระเจ้าแผ่น-</p><p>             ดินพระองค์นั้น  ทรงประนมกรอัญชลีตรัสว่า</p><p>             ดูก่อนพระน้องนาง  พี่อนุญาตแก่พระน้อง  บรรพ-</p><p>             ชาจงสำเร็จแก่พระน้องเถิด</p><p>                        ครั้งนั้น  ดิฉันบวชมาแล้วได้เจ็ดเดือน</p><p>             เห็นประทีปสว่างขึ้นและดับไป  มีใจสังเวช</p><p>             เบื่อหน่ายในสรรพสังขาร  ฉลาดใน</p><p>             ปัจจยาการ  ข้ามพ้นโอฆะ  ๔  แล้ว  ได้บรรลุ</p><p>             อรหัต  เป็นผู้ชำนาญในฤทธิ์  ในทิพโสตธาตุและ</p><p>             เจโตปริยญาณ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 579</p><p>                             <strong> รู้ชัดปุพเพนิวาสญาณชำระทิพยจักษุให้</strong></p><p><strong>        บริสุทธิ์  มีอาสวะทั้งปวงหมดสิ้นแล้ว  บัดนี้ภพ</strong></p><p><strong>        ใหม่ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                             ญาณอันบริสุทธิ์ของดิฉัน  ในอรรถะ</strong></p><p><strong>        ธรรมะ  นิรุตติ  และปฏิภาณ  เกิดขึ้นแล้วใน</strong></p><p><strong>        พระพุทธศาสนา</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเป็นผู้ฉลาดในวิสุทธิทั้งหลาย  คล่อง</strong></p><p><strong>        แคล่วในกถาวัตถุ  รู้จักนัยแห่งอภิธรรม  ถึงความ</strong></p><p><strong>        ชำนาญในศาสนา</strong></p><p><strong>                             ภายหลัง  พระราชสวามีผู้ฉลาด  ตรัส</strong></p><p><strong>        ถามปัญหาละเอียดในโตรณวัตถุ  ดิฉันได้วิสัชนา</strong></p><p><strong>        โดยควรแก่กถา</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  พระราชาเสด็จเข้าเฝ้าพระสุคต-</strong></p><p><strong>        เจ้าแล้ว  ทูลสอบถามปัญหาเหล่านั้น  พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        ทรงพยากรณ์เป็นอย่างเดียวกันกับที่ดิฉันวิสัชนา</strong></p><p><strong>        แล้ว</strong></p><p><strong>                             พระพิชิตมารผู้อุดมกว่านรชน  ทรงพอ</strong></p><p><strong>        พระทัยในคุณสมบัตินั้น  จึงทรงตั้งดิฉันไว้ใน</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งเอตทัคคะว่า  เป็นผู้เลิศกว่าบรรดาภิกษุณี</strong></p><p><strong>        ผู้มีปัญญามาก</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 580</p><p>           ทราบว่า    ท่านพระเขมาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น     ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                   จบเขมาเถรีอปทาน</p><p>              <strong>อุบลวรรณาเถรีอปทานที่  ๙  (๑๙)</strong></p><p>              <strong>บุพจริยาของพระอุบลวรรณาเถรี</strong></p><p>                <strong> [๑๕๙]  พระอุบลวรรณาภิกษุณีถึงความ</strong></p><p><strong>        สำเร็จแห่งฤทธิ์     ถวายบังคมพระยุคลบาทของ</strong></p><p><strong>        พระศาสดาแล้วทูลว่า</strong></p><p><strong>                ข้าแต่พระมหามุนี  หม่อมฉันขอกราบ</strong></p><p><strong>        ทูลว่า  หม่อมฉันข้ามาพ้นชาติสงสารได้แล้ว  บรรลุ</strong></p><p><strong>        ถึงอจลบท  หมดสิ้นสรรพทุกข์แล้ว</strong></p><p><strong>                ขอประชุมชนผู้เลื่อมใสในพระพุทธศาสนา</strong></p><p><strong>        และพวกชนที่หม่อมฉันได้ทำความผิดให้  จงอด</strong></p><p><strong>        โทษให้หม่อมฉันเฉพาะพระพักตร์พระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>                ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันขอกราบ</strong></p><p><strong>        ทูลว่า  เมื่อหม่อมฉันท่องเที่ยวอยู่ในสงสาร  ถ้ามี</strong></p><p><strong>        ความผิดพลาด  ขอพระองค์ได้ทรงโปรดประทาน</strong></p><p><strong>        โทษแก่หม่อมฉันเถิด. </strong> </p><p>พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 581</p><p>                            <strong> ดูก่อนอุบลวรรณา     ผู้ทำตามคำสอนของ</strong></p><p><strong>        เรา   ท่านจงแสดงฤทธิ์   ตัดความสงสัยแห่งบริษัท</strong></p><p><strong>        สี่ในวันนี้เถิด.</strong></p><p><strong>        พระอุบลวรรณาเถรีกราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระองค์ผู้มีความเพียรมาก  มีปัญญา</strong></p><p><strong>                     ทรงไว้ซึ่งความรุ่งเรือง     หม่อมฉันเป็นธิดาแห่ง</strong></p><p><strong>        พระองค์      มีกรรมที่ทำยากมาก      มีกรรมที่ทำ</strong></p><p><strong>               แสนยากทำไว้แล้ว     ข้าแต่พระมหาวีระผู้มีจักษุ </strong></p><p><strong>               หม่อมฉันมีนามว่าอุบลวรรณา     เพราะมีสีกาย</strong></p><p><strong>               เหมือนสีดอกอุบล  เป็นธิดาแห่งพระองค์   ขอถวาย</strong></p><p><strong>              บังคมพระบาทยุคล </strong></p><p><strong>                            พระราหุลเถระและหม่อมฉัน      เกิดใน</strong></p><p><strong>        ภพเดียวกันมากหลายร้อยชาติ  เป็นผู้มีฉันทจิต</strong></p><p><strong>               เสมอกัน</strong></p><p><strong>                            มีความเกิดร่วมภพร่วมชาติกัน  ในภพนี้</strong></p><p><strong>               ซึ่งเป็นภพหลัง   ก็มีนามเหมือนกันทั้งคู่  พระ-</strong></p><p><strong>               ราหุลเถระเป็นโอรส     หม่อมฉันมีนามว่าอุบล-</strong></p><p><strong>               วรรณาเป็นธิดา       ข้าแต่พระวีรเจ้า  ขอเชิญทอด</strong></p><p><strong>               พระเนตรฤทธิ์ของหม่อมฉันเถิด    หม่อมฉันจะ</strong></p><p><strong>               แสดงกำลังถวายพระศาสดา.</strong></p><p><strong>                            พระอุบลวรรณาเถรีเหยียดมือไปวักเอาน้ำ</strong></p><p><strong>              ในมหาสมุทรทั้ง  ๔  มาใส่ไว้ในฝ่ามือเหมือนเด็ก </strong></p><p><strong>              เป็นน้ำมันที่อยู่ในฝ่ามือ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 582</p><p>                             <strong> เหยียดฝ่ามือไปพลิกแผ่นดินแล้ว  เอามา</strong></p><p><strong>        ใส่ไว้บนฝ่ามือเหมือนเด็กหนุ่มฉุดปลาเค้า ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                             เอาฝ่ามือบีบครอบจักรวาลแล้ว     ยังเม็ด</strong></p><p><strong>        ฝนสีต่าง ๆ  ให้ตกลง  ณ  เบื้องบนบ่อย ๆ</strong></p><p><strong>                             เอาแผ่นดินทำเป็นครก   เอาเม็ดกรวดทำ</strong></p><p><strong>        เป็นข้าวเปลือก   เอาภูเขาสิเนรุทำเป็นสาก   แล้ว</strong></p><p><strong>        ซ้อมอยู่  เหมือนเด็กหญิงซ้อมข้าว  ฉะนั้น.</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระองค์ผู้มีพระจักษุ   หม่อนฉันมี</strong></p><p><strong>        นามว่าอุบลวรรณ      เป็นธิดาแห่งพระพุทธเจ้าผู้</strong></p><p><strong>        ประเสริฐ      มีความชำนาญในอภิญญาทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        เป็นผู้ทำตามคำสอนของพระองค์ </strong></p><p><strong>                             จักแผลงฤทธิ์ต่าง ๆ    ถวายแด่พระองค์ผู้</strong></p><p><strong>        เป็นนายกของโลก      ประกาศนามและโคตรแล้ว</strong></p><p><strong>        ขอถวายบังคมพระยุคลบาท</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระมหามุนี    หม่อมฉันเป็นผู้</strong></p><p><strong>        ความชำนาญในที่     ในทิพโสตธาตุ   และใน</strong></p><p><strong>        เจโตปริยญาณ  รู้ปุพเพนิวาสญาณ  ชำระทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>        บริสุทธิ์  อาสวะทั้งปวงหมดสิ้นแล้ว   บัดนี้ภพใหม่</strong></p><p><strong>        ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                             หม่อมฉันมีญาณในอรรถะ  ธรรมะ  นิรุตติ</strong></p><p><strong>        และปฏิภาณ  กว้างขวาง  หมดจดตามสภาพแห่ง</strong></p><p><strong>        พระองค์  ผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 583</p><p>                              ข้าแต่พระมหามุนี      อธิการเป็นอันมาก </p><p>        ที่หม่อมฉันแสดงแล้วในพระพิชิตมารผู้ประเสริฐ</p><p>        แล้วทั้งหลายในปางก่อน   โดยความพินาศไปแห่ง</p><p>        มัจฉริยะที่สู้รบกันเพื่อประโยชน์แก่พระองค์.</p><p>                              ข้าแต่พระมหามุนีผู้มีความเพียรมาก   ขอ</p><p>        พระองค์จงทรงระลึกถึงกุศลกรรมเก่าของหม่อม-</p><p>        ฉัน    และบุญที่หม่อมฉันสั่งสมไว้เพื่อประโยชน์</p><p>        แก่พระองค์.</p><p>                              ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    เมื่อพระองค์ทรง</p><p>        ละเว้นอนาจารในสถานที่ไม่ควรอบรมพระญาณ</p><p>        ให้แก่กล้าอยู่     ชีวิตอันสูงสุดหม่อมฉันสละแล้ว</p><p>        เพื่อประโยชน์แก่พระองค์</p><p>                              ข้าแต่พระมหามุนี  พระองค์ได้ประทาน</p><p>        ชีวิตแก่หม่อมฉันหลายหมื่นโกฏิกัป  แม้หม่อมฉัน</p><p>        ก็บริจาคชีวิตของหม่อมฉัน      เพื่อประโยชน์แก่</p><p>        พระองค์.</p><p>                              ข้าแต่พระองค์ผู้มีฤทธิ์มิได้มีสิ่งอะไร</p><p>        เปรียบปาน    มีพระวิริยะก้าวหน้า     ในกาลนั้น</p><p>        หม่อมฉันอัศจรรย์ใจทุกอย่าง    ประนมกรอัญชลี </p><p>        ด้วยเศียรเกล้า   ได้ทูลว่า  กรณียกิจนี้หม่อมฉัน</p><p>        ได้ทำแล้ว. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 584</p><p>                            <strong> ในกัปที่แสนแต่ภัทรกัปนี้      ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันเกิดเป็นนางนาคกัญญา   มีนามว่าวิมลา</strong></p><p><strong>        คณะนาคสมมุติว่า  เป็นผู้ดีกว่าพวกนาคกัญญา</strong></p><p><strong>                            มหานาคราชนามว่ามโหรคะ     เลื่อมใส</strong></p><p><strong>        ในพระพุทธศาสนา   นิมนต์พระพุทธเจ้าพระนาม</strong></p><p><strong>        ว่าปทุมุตตระผู้มีเดชมาก   พร้อมด้วยพระสาวก</strong></p><p><strong>                            ตกแต่งมณฑปสำเร็จด้วยรัตนะ   บัลลังก์ </strong></p><p><strong>        สำเร็จด้วยรัตนะ  โปรยทรายรัตนะ  เครื่องอุปโภค</strong></p><p><strong>        สำเร็จด้วยรัตนะ  และมรรคาก็ประดับด้วยธงรัตนะ</strong></p><p><strong>        ต้อนรับพระสัมพุทธเจ้า  ประโคมด้วยดนตรีหลาย</strong></p><p><strong>        ชนิด.</strong></p><p><strong>                            พระสัมพุทธเจ้าผู้เป็นนายกของโลก  ทรง</strong></p><p><strong>        แผ่ไปด้วยบริษัท  ๔  ประทับนั่งบนอาสนะอันประ-</strong></p><p><strong>        เสริฐในภพนาคราชมโหรคะ     นาคราชได้ถวาย</strong></p><p><strong>        ข้าวน้ำและขาทนียโภชนียาหารอย่างดี ๆ มีค่ามาก</strong></p><p><strong>        แด่พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้มีบริวารมาก  พระสัมมา-</strong></p><p><strong>        สัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น    ครั้นเสวยเสร็จ  ทรงล้าง</strong></p><p><strong>        บาตรด้วยดีแล้ว  ได้ทรงทำกิจคือการอนุโมทนา.</strong></p><p><strong>                             นางนาคกัญญาผู้มีฤทธิ์มาก    เห็นพระ-</strong></p><p><strong>        สัพพัญญูมีรัศมีเปล่งปลั่ง  มียศมาก  มีจิตเลื่อมใส</strong></p><p><strong>        มีใจเคารพในพระศาสนา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 585</p><p>                               <strong> ในขณะนั้น     พระพุทธเจ้าผู้มีความเพียร</strong></p><p><strong>         มาก   พระนามว่าปทุมุตตระทรงทราบวาระจิตของ</strong></p><p><strong>               หม่อมฉันแล้ว  ทรงแสดงภิกษุณีรูปหนึ่งด้วยฤทธิ์ </strong></p><p><strong>               ภิกษุณีนั้นคล่องแคล่ว  แสดงฤทธิ์เป็นอเนก </strong></p><p><strong>                              หม่อมฉันเกิดปีติปราโมทย์ได้ทูลถาม</strong></p><p><strong>               พระศาสดาว่า    หม่อมฉันได้เห็นฤทธิ์ทั้งหลายที่</strong></p><p><strong>               ภิกษุณีรูปนี้แสดงแล้ว   ข้าแต่พระธีรเจ้า   ภิกษุณี</strong></p><p><strong>               นั้นเป็นผู้คล่องแคล่วดีด้วยฤทธิ์เพราะเหตุไร.</strong></p><p><strong>      พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้นตรัสตอบว่า</strong></p><p><strong>                              ภิกษุณีนั้น  เป็นโอรสธิดาเกิดแต่ปากเรา มี</strong></p><p><strong>                 ฤทธิ์มาก   ทำตามอนุศาสนีของเรา  เป็นผู้คล่อง-</strong></p><p><strong>                 แคล้วดีด้วยฤทธิ์. </strong></p><p><strong>                               หม่อมฉันได้สดับพระพุทธพจน์แล้ว   มี </strong></p><p><strong>         ความยินดีได้ทูลว่า  แม้หม่อมฉันก็ขอเป็นผู้คล่อง</strong></p><p><strong>               แคล่วดีด้วยฤทธิ์    เหมือนภิกษุณีองค์นั้น  ข้าแต่</strong></p><p><strong>               พระองค์ผู้เป็นนายก     หม่อมฉันเบิกบานโสมนัส</strong></p><p><strong>               มีใจอุดมถึงที่แล้ว     ขอให้ได้เป็นเช่นภิกษุณีนี้ใน</strong></p><p><strong>               อนาคตกาล </strong></p><p><strong>                               หม่อมฉันตกแต่งบัลลังก์อันงามด้วยแก้ว</strong></p><p><strong>               มณีและมณฑปอันผุดผ่องแล้ว  ทูลอัญเชิญพระ-</strong></p><p><strong>               พุทธเจ้าผู้เป็นนายก     พร้อมด้วยพระสงฆ์         </strong></p><p><strong>               ให้เสวยและฉัน     อิ่มหนำสำราญ    ด้วยข้าวและ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 586</p><p>        <strong> น้ำ  แล้วได้บูชาพระพุทธเจ้าด้วยดอกอุบลอันเป็น</strong></p><p><strong>        ดอกไม้อย่างดี    ที่พวกนาคเรียกกันในสมัยนั้นว่า</strong></p><p><strong>        ดอกอรุณ   โดยตั้งความปรารถนาว่า   ขอให้สีตัว</strong></p><p><strong>        ของเราจงเป็นเช่นกับสีดอกอุบลนี้</strong></p><p><strong>                            ด้วยบุญกรรมที่ทำไว้ดีแล้วนั้นและด้วย</strong></p><p><strong>          การตั้งเจตน์จำนงไว้   หม่อมฉันละร่างกายมนุษย์</strong></p><p><strong>          แล้วได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                            จุติจากนั้นแล้วมาเกิดในมนุษย์  ได้ถวาย</strong></p><p><strong>         บิณฑบาต     พร้อมด้วยดอกอุบลเป็นอันมากแก่</strong></p><p><strong>          พระสยัมภู</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่ ๙๑   แต่ภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>          พระนามว่าวิปัสสี    มีพระเนตรงาม   มีพระญาณ</strong></p><p><strong>         จักษุในธรรม   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                           ครั้งนั้น    หม่อมฉันเป็นธิดาของเศรษฐี  </strong></p><p><strong>          ในเมืองพาราณสีอันอุดม      ได้นิมนต์พระ- </strong></p><p><strong>           สัมมาสัมพุทธเจ้าผู้เป็นนายกของโลก   พร้อมด้วย</strong></p><p><strong>           พระสงฆ์ </strong></p><p><strong>                            ถวายมหาทานและบูชาพระพุทธเจ้านั้น</strong></p><p><strong>           ด้วยดอกอุบลเป็นอันมากแล้ว    ได้ปรารถนาให้มี </strong></p><p><strong>           ผิวพรรณงามเหมือนดอกอุบล </strong></p><p><strong>                            ในภัทรกัปนี้   พระพุทธเจ้ามีพระนามว่า</strong></p><p><strong>           กัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหม   มีบริวารยศ</strong></p><p><strong>           มาก  ประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 587</p><p>                             <strong> ครั้งนั้น  พระเจ้ากาสีพระนามว่ากิกี    ใน</strong></p><p><strong>         เมืองพาราณสีอันอุดม   เป็นอิสระกว่าชนทั้งหลาย</strong></p><p><strong>         เป็นอุปัฏฐากของพระพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่ง</strong></p><p><strong>         ใหญ่</strong></p><p><strong>                             หม่อมฉันเป็นธิดาคนที่สองของท้าวเธอ </strong></p><p><strong>          มีนามปรากฏว่าสมณคุตตา     ได้ฟังพระธรรมของ</strong></p><p><strong>          พระพิชิตมารผู้เลิศแล้ว  พอใจบรรพชา   แต่พระ-</strong></p><p><strong>          ชนกนาถมิได้ทรงอนุญาตให้พวกหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                             เมื่อต้องอยู่ในอาคารสถาน    ในครั้งนั้น </strong></p><p><strong>          พวกหม่อมฉันผู้เป็นราชกัญญา  ตั้งอยู่ในความสุข</strong></p><p><strong>          มิได้เกียจคร้าน     ประพฤติพรหมจรรย์ตั้งแต่เป็น</strong></p><p><strong>          กุมารอยู่สองหมื่นปี </strong></p><p><strong>                             ราชธิดาทั้ง  ๗  พระองค์  คือ  นางสมณี  ๑</strong></p><p><strong>          นางสมณคุตตา  ๑   นางภิกขุณี    ๑  นางภิกขุทาสิกา</strong></p><p><strong>          ๑   นางธรรมา  ๑  นางสุธรรมา  ๑   และนางสังฆ-</strong></p><p><strong>          ทาสีเป็นที่  ๗   เป็นผู้ยินดีพอใจในการบำรุงพระ-</strong></p><p><strong>          พุทธเจ้า  ได้มาเป็นหม่อนฉัน    เป็นพระเขมาเถรี </strong></p><p><strong>          ผู้มีปัญญา  เป็นพระปฏาจาราเถรี  เป็นพระกุณฑล</strong></p><p><strong>          เกสีเถรี  เป็นพระกิสาโคตมี  เป็นพระธรรมทินนา</strong></p><p><strong>          เถรีและเป็นวิสาขาอุบาสิกาคนที่  ๗.</strong></p><p><strong>                             ด้วยบุญกรรมที่ทำไว้ดีนั้น     และด้วยการ</strong></p><p><strong>        ตั้งเจตน์จำนงไว้  หม่อมฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>                   ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 588</p><p>                              <strong> จุติจากนั้นแล้วมาเกิดในสกุลใหญ่ในพวก</strong></p><p><strong>        มนุษย์   ได้ถวายผ้าอย่างดีมีสีเหลือง   เนื้อเกลี้ยง</strong></p><p><strong>        แก่พระอรหันต์องค์หนึ่ง    เคลื่อนจากอัตภาพนั้น </strong></p><p><strong>        แล้ว  ไปเกิดในสกุลพราหมณ์ในเมืองอริฏฐะ เป็น</strong></p><p><strong>        ธิดาของพราหมณ์ชื่อติริฏิวัจฉะ  มีชื่อว่าอุมมาทันตี</strong></p><p><strong>        มีรูปงามเป็นที่จูงใจให้ยินดี.</strong></p><p><strong>                              เคลื่อนจากอัตภาพนั้นแล้วไปเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        หนึ่งซึ่งไม่มีความเจริญในชนบท  เป็นผู้ขวนขวาย</strong></p><p><strong>        เฝ้าไร่ข้าวสาลี     ในครั้งนั้น      หม่อมฉันได้เห็น</strong></p><p><strong>        พระปัจเจกพุทธเจ้าองค์หนึ่ง      ได้ถวายข้าวตอก</strong></p><p><strong>        ห้าร้อยดอกกับดอกปทุม  ปรารถนาให้มีบุตร ๕๐๐</strong></p><p><strong>        คน    เมื่อมีบุตรเท่านั้นแล้ว     ได้ถวายน้ำผึ้งแก่</strong></p><p><strong>        พระปัจเจกพุทธเจ้า     เคลื่อนจากอัตภาพนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                  ได้เกิดในดอกปทุมในป่าที่มีสระบัว</strong></p><p><strong>                           ได้เป็นพระมเหสีของพระเจ้ากาสีเป็นที่ </strong></p><p><strong>        ทรงสักการะโปรดปราน     มีพระราชโอรสครบ</strong></p><p><strong>        ๕๐๐    องค์.</strong></p><p><strong>                              เมื่อพระราชบุตรเหล่านั้นทรงเจริญวัย</strong></p><p><strong>        แล้ว    ไปทรงเล่นน้ำ     ทรงเห็นดอกบัวเข้าแล้ว</strong></p><p><strong>        ต่างก็นำมาเฉพาะองค์ละดอก   หม่อมฉันนั้นไม่มี</strong></p><p><strong>        ดอกบัว   เพราะพระราชบุตรเหล่านั้นเก็บเสีย   ก็</strong></p><p><strong>        มีความโศก    เคลื่อนจากอัตภาพนั้นแล้วไปเกิดใน</strong></p><p><strong>        หมู่บ้านข้างภูเขาอิสิคิลิ  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 589</p><p>                         <strong>  เมื่อพวกบุตรของหม่อมฉันรู้ธรรมของ </strong></p><p><strong>        พระปัจเจกพุทธเจ้าแล้ว  นำยาคูไปถวาย  บุตร</strong></p><p><strong>        ๘  คน  ได้บวชเป็นพระปัจเจกพุทธเจ้า  ไปสู่บ้าน</strong></p><p><strong>        เพื่อภิกษา  ในขณะนั้น  หม่อมฉันเห็นเข้าแล้ว</strong></p><p><strong>        ระลึกได้  มีขีรธาราพล่านออกเพราะความรักบุตร</strong></p><p><strong>                             หม่อมฉันมีความเลื่อมใส   ได้ถวายยาคู</strong></p><p><strong>        ด้วยมือของตนแก่พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้น</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันจุติจากอัตภาพนั้นแล้ว  ไปเกิดในนันท-</strong></p><p><strong>        วัน  ในภพดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                             ข้าแต่พระมหาวีรเจ้าหม่อมฉันท่องเที่ยว</strong></p><p><strong>        ไปในภพน้อยภพใหญ่  ได้เสวยสุขและทุกข์และ</strong></p><p><strong>        บริจาคชีวิตเพื่อประโยชน์แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                             หม่อมฉันมีทุกข์ก็มาก     มีสมบัติก็มาก</strong></p><p><strong>        ดังที่กราบทูลมานี้  ในภพหลังสุดที่ถึงแล้วนี้</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันเกิดในสกุลเศรษฐีมีทรัพย์มาก  ประกอบ</strong></p><p><strong>        ด้วยสุขสมบัติ      มีความรุ่งเรืองด้วยรัตนะต่าง ๆ</strong></p><p><strong>        มั่งคั่งด้วยกามสุขทั้งปวงในพระนครสาวัตถี  </strong></p><p><strong>                             เป็นที่ประชุมชนสักการะบูชานับถือยำ-</strong></p><p><strong>        เกรง  ประกอบด้วยรูปสมบัติ  อันพหุชนในสกุล</strong></p><p><strong>        ทั้งหลายสักการะและปรารถนาอย่างยิ่ง  เพราะรูป</strong></p><p><strong>        สิริและโภคสมบัติ  พวกเศรษฐีบุตรหลายร้อยต่าง</strong></p><p><strong>        มุ่งหมายกัน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 590</p><p>                             <strong> หม่อมฉันละเรือนออกบวช  ยังไม่ถึงกึ่ง</strong></p><p><strong>        เดือนก็ได้บรรลุจตุสัจธรรม  หม่อมฉันนิรมิตรถ </strong></p><p><strong>        เป็นสี่เหลี่ยมจตุรัสด้วยฤทธิ์แล้ว  ขอถวายบังคม</strong></p><p><strong>        พระยุคลบาทของพระพุทธเจ้า  ผู้เป็นพระโลกนาถ</strong></p><p><strong>        ผู้มีพระสิริ. </strong> </p><p>        มารกล่าวกะหม่อมฉันว่า</p><p>                             <strong> ท่านเข้ามาสู่กอไม้ที่มีดอกแย้มบานดี  ยืน</strong></p><p><strong>        อยู่โคนต้นรังผู้เดียว  มิได้มีใครเป็นเพื่อน  ท่าน</strong></p><p><strong>        ผู้โง่เขลา  ท่านไม่กลัวพวกนักเลงหรือ. </strong> </p><p>        หม่อมฉันกล่าวว่า</p><p>                             <strong> พวกนักเลงตั้งแสนคนมาในที่นี้เหมือน</strong></p><p><strong>        กับท่าน  ก็ไม่ทำให้ขนของเราหวั่นไหว  ดูก่อน</strong></p><p><strong>        มาร  ท่านผู้เดียวจักทำอะไรเราได้.</strong></p><p><strong>                             เรานี้จักหายไปเสีย  หรือว่าเข้าไปในท้อง</strong></p><p><strong>        ท่าน  ท่านจักไม่เห็นเราแม้ยืนอยู่ที่ระหว่างคิ้วท่าน</strong></p><p><strong>                             เรามีความชำนาญในจิต  เจริญอิทธิบาท</strong></p><p><strong>        ดีแล้ว  พ้นจากกิเลสเครื่องผูกทั้งปวงแล้ว</strong></p><p><strong>        ดูก่อนมารผู้มีอายุ  เรามิได้กลัวท่าน</strong></p><p><strong>                             กามทั้งหลายเปรียบด้วยหอกและหลาว</strong></p><p><strong>        แม้ขันธ์ทั้งหลายก็คล้ายกองไฟ  ท่านกล่าวถึงความ</strong></p><p><strong>        ยินดีในกาม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 591</p><p>                             <strong>  บัดนี้เราไม่มีความยินดีในกาม  ความ </strong></p><p><strong>        เพลินในอารมณ์ทั้งปวง  เรากำจัดแล้ว  กองมืดเรา</strong></p><p><strong>        ทำลายแล้ว.</strong></p><p><strong>                              ดูก่อนมารผู้ลามก  ท่านจงรู้อย่างนี้  ท่าน</strong></p><p><strong>        จงหายไปเถิด</strong></p><p><strong>                              พระพิชิตมารผู้เป็นนายกชั้นพิเศษ  ทรง</strong></p><p><strong>        พอพระทัยในคุณสมบัตินั้น  จึงทรงตั้งดิฉันไว้ใน</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งเอตทัคคะ  ในหมู่บริษัทว่า  อุบลวรรณา-</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุณีที่มีฤทธิ์</strong></p><p><strong>                               ดิฉันบำรุงพระบรมศาสดาแล้ว  ทำตาม</strong></p><p><strong>        คำสอนของพระพุทธเจ้าเสร็จแล้ว  ปลงภาระอัน</strong></p><p><strong>        หนักลงแล้ว  ถอนตัณหาที่นำไปสู่ภพหมดแล้ว</strong></p><p><strong>                               ดิฉันบรรลุถึงประโยชน์  คือ  ธรรมเป็น</strong></p><p><strong>        ที่สิ้นสังโยชน์ทั้งปวง  ที่กุลบุตรทั้งหลายออกบวช</strong></p><p><strong>        เป็นบรรพชิตต้องการนั้นแล้ว  พวกทายกน้อมเข้า</strong></p><p><strong>        มาซึ่งจีวร  บิณฑบาต  เสนาสนะและเภสัชปัจจัย</strong></p><p><strong>        โดยขณะหนึ่งมากหลายพัน.</strong></p><p><strong>                               ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว ฯลฯ  คำสอน</strong></p><p><strong>        ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>       ทราบว่า  ท่านพระอุบลวรรณาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                           จบอุบลวรรณาเถรีอปทาน </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 592</p><p>                            <strong>ปฏาจาราเถรีอปทานที่  ๑๐  (๒๐)</strong></p><p>                             <strong>บุพจริยาของพระปฏาจาราเถรี</strong></p><p>                            <strong> [๑๖๐]  ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้  </strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารผู้นายกของโลกพระนามว่าปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>        ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น   ดิฉันเกิดในตระกูลเศรษฐี   อัน</strong></p><p><strong>        มีความรุ่งเรืองถ้วยรัตนะต่าง ๆ   ในเมืองหังสวดี</strong></p><p><strong>        เป็นผู้เพียบพร้อมด้วยความสุขเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเข้าไปเฝ้าพระมหาวีรเจ้าพระองค์</strong></p><p><strong>        นั้นแล้ว  ได้ฟังพระธรรมเทศนา  มีความเลื่อมใส</strong></p><p><strong>        อันเกิดในพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น   ได้ถึงพระองค์</strong></p><p><strong>        เป็นสรณะ.</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงสรรเสริญ</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีองค์หนึ่ง  ผู้มีความละอาย  คงที่คล่องแคล่ว</strong></p><p><strong>        ในกิจที่ควรและกิจที่ไม่ควร     ว่าเป็นผู้เลิศกว่า</strong></p><p><strong>        ภิกษุณีทั้งหลาย  ฝ่ายทรงวินัย</strong></p><p><strong>                             ดิฉันมีจิตยินดีปรารถนาตำแหน่งนั้น   จึง</strong></p><p><strong>        นิมนต์พระทศพลผู้เป็นนายกพร้อมด้วยพระสงฆ์</strong></p><p><strong>        ให้เสวยและฉันตลอดสัปดาห์หนึ่ง       ถวายบาตร</strong></p><p><strong>        และจีวรแล้ว    ซบศีรษะลงแทบพระบาท    แล้ว</strong></p><p><strong>        ได้กราบทูลว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 593</p><p>                            <strong> ข้าแต่พระธีรมุนีผู้นายกของโลก    ภิกษุณี</strong></p><p><strong>        องค์ใด   พระองค์ทรงสรรเสริญในตำแหน่งอัน </strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่าภิกษุสงฆ์นี้     ถ้าตำแหน่งนั้นจะ</strong></p><p><strong>        สำเร็จแก่หม่อมฉัน    หม่อมฉันจักเป็นเช่นภิกษุณี</strong></p><p><strong>        องค์นั้น   </strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น      พระศาสดาได้ตรัสกะดิฉันว่า</strong></p><p><strong>        นางผู้เจริญ   อย่ากลัวเลยจงเบาใจเถิด    ท่านจัก </strong></p><p><strong>        ได้ตำแหน่งนั้นตามใจปรารถนา    ในอนาคตกาล</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้    พระศาสดา</strong></p><p><strong>        พระนามว่าโคดม    มีสมภพในวงศ์พระเจ้าโอก-</strong></p><p><strong>        กากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                            ท่านผู้เจริญนี้   จักได้เป็นภิกษุณี  ธรรม</strong></p><p><strong>        ทายาท   พระศาสดาพระองค์นั้น    เป็นโอรสอัน</strong></p><p><strong>        ธรรมนิรมิต  เป็นสาวิกาของพระศาสดา  มีนาม</strong></p><p><strong>        ว่าปฏาจารา  ครั้งนั้น   ดิฉันยินดีมีจิตประกอบด้วย</strong></p><p><strong>        เมตตา   บำรุงพระพุทธเจ้าผู้เป็นนายกของโลกกับ </strong></p><p><strong>        พระสงฆ์จนตลอดชีวิต   ด้วยกุศลธรรมที่ได้ทำไว้</strong></p><p><strong>        แล้วนั้น  และด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้  ดิฉันละ</strong></p><p><strong>        ร่างกายมนุษย์แล้ว  ได้ไปสวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                            ในภัทรกัปนี้    พระพุทธเจ้าพระนามว่า </strong></p><p><strong>        กัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธ์แห่งพรหม  มีบริวารยศ</strong></p><p><strong>        มาก  ประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต  เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 594</p><p>                              <strong> ครั้งนั้น  พระเจ้ากาสีพระนามว่ากิกี  ผู้</strong></p><p><strong>        เป็นใหญ่กว่านรชน  ในพระนครพาราณสีอันอุดม</strong></p><p><strong>        ทรงเป็นอุปัฏฐากของพระศาสดาผู้แสวงหาคุณอัน</strong></p><p><strong>        ยิ่งใหญ่  ดิฉันเป็นธิดาองค์ที่สามของท้าวเธอ</strong></p><p><strong>        มีนามปรากฏว่าภิกษุณี  ได้ฟังธรรมของพระ-</strong></p><p><strong>        พิชิตมารผู้เลิศแล้ว  พอใจบรรพชา...</strong></p><p><strong>                              ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้น  และ</strong></p><p><strong>        ด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้  ดิฉันละร่างกายมนุษย์</strong></p><p><strong>        แล้ว  ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                              ในภพหลัง  บัดนี้  ดิฉันเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        เศรษฐีที่มั่งคั่งเจริญ  มีทรัพย์มากในพระนคร</strong></p><p><strong>        สาวัตถี</strong></p><p><strong>                              เมื่อใด  ดิฉันเจริญวัยเป็นสาวตกอยู่ใน</strong></p><p><strong>        อำนาจวิตก  พบบุรุษชาวชนบทผู้หนึ่งแล้วได้ไป</strong></p><p><strong>        กับเขา  ดิฉันคลอดบุตรคนหนึ่ง  มีท้องบุตรคน</strong></p><p><strong>        ที่สอง  เมื่อนั้นดิฉันปรารถนาว่า  จะไปเยี่ยม</strong></p><p><strong>        มารดาบิดา</strong></p><p><strong>                              ครั้นนั้น  ดิฉันได้บอกสามี  เมื่อสามี</strong></p><p><strong>        ของดิฉันเข้าไปป่า  ดิฉันคนเดียวออกจากเรือน</strong></p><p><strong>        จะไปยังพระนครสาวัตถีอันอุดม</strong></p><p><strong>                               ภายหลังสามีของดิฉันมาตามทันที่หน</strong></p><p><strong>        ทาง  เวลานั้น  ลมกรรมัชวาตอันทำให้เจ็บปวด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 595</p><p>        <strong> เหลือทนเกิดแก่ดิฉัน  ทั้งมหาเมฆก็เกิดขึ้นใน</strong></p><p><strong>        เวลาที่ดิฉันจะคลอด  สามีไปหาที่กำบัง  ก็ถูกงูกัด</strong></p><p><strong>        ตาย</strong></p><p><strong>                              เวลานั้นดิฉันมีทุกข์เพราะการคลอด  หมด</strong></p><p><strong>        ที่พึ่งเป็นคนกำพร้า  เดินไปเห็นแม่น้ำน้อยแห่ง</strong></p><p><strong>        หนึ่งซึ่งมีน้ำเต็มเป็นที่อยู่แห่งสัตว์</strong></p><p><strong>                              อุ้มบุตรน้อยข้ามไปที่ฝั่งข้างโน้นคนเดียว</strong></p><p><strong>        ให้บุตรน้อยดื่มนมแล้ว  ประสงค์จะให้บุตรคน</strong></p><p><strong>        ใหญ่ข้าม  จึงกลับมา</strong></p><p><strong>                              เหยี่ยวตัวหนึ่ง  เฉี่ยวบุตรน้อยที่ร้องจ้าไป</strong></p><p><strong>        เสียแล้ว  บุตรคนใหญ่ก็ถูกกระแสน้ำพัดไป  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        มากไปด้วยความโศก</strong></p><p><strong>                              เดินไปยังพระนครสาวัตถี  ได้ยินข่าวว่า</strong></p><p><strong>        มารดาบิดาและพี่ชายของตนตายเสียแล้ว  เวลา</strong></p><p><strong>        นั้น  ดิฉันแน่นไปด้วยความโศก  เปี่ยมไปด้วย</strong></p><p><strong>        ความโศกมาก</strong></p><p><strong>                              ได้กล่าวว่าบุตรสองคนตายเสียแล้ว  เวลา</strong></p><p><strong>        ของเราก็ตายเสียในป่า  มารดาบิดาและพี่ชายของ</strong></p><p><strong>        เรา  ก็ถูกเผาที่เชิงตะกอนเดียวกัน</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น  ดิฉันทั้งซูบผอม  ทั้งผิวเหลือง</strong></p><p><strong>        ไม่มีที่พึ่ง  ตรอมใจทุกวัน  เมื่อเดินไปข้างนี้ข้าง</strong></p><p><strong>        นั้นได้เห็นพระผู้มีพระภาคเจ้า  ผู้เป็นสารถีฝึก</strong></p><p><strong>        นรชน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 596</p><p>                            <strong> ขณะนั้น  พระศาสดาได้ตรัสกะดิฉันว่า</strong></p><p><strong>        ท่านอย่าโศกเศร้าถึงบุตรเลย  จงเบาใจเถิด  จง</strong></p><p><strong>        แสวงหาตนของท่านเถิด  เดือดร้อนไปไม่มีประ-</strong></p><p><strong>        โยชน์อะไรเลย</strong></p><p><strong>                            บุตรธิดา  ญาติและพวกพ้องไม่ป้องกัน</strong></p><p><strong>        คนผู้ถึงที่ตายเลย   ความป้องกันไม่มีในญาติ</strong></p><p><strong>        ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                            ดิฉันได้ฟังพระพุทธพจน์นั้นแล้ว  ได้</strong></p><p><strong>        บรรลุถึงปฐมผล  บวชแล้วไม่นานก็ได้บรรลุ</strong></p><p><strong>        อรหัตผล</strong></p><p><strong>                            เป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์และทิพโสต</strong></p><p><strong>        ธาตุ  รู้ปรจิตตวิชา  เป็นผู้ปฏิบัติตามคำสอนของ</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                            รู้ปุพเพนิวานญาณ  ชำระทิพยจักษุให้</strong></p><p><strong>        บริสุทธิ์  ทำอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไปแล้ว  เป็นผู้</strong></p><p><strong>        บริสุทธิ์หมดมลทินด้วยดี</strong></p><p><strong>                            ในกาลนั้น  ดิฉันศึกษาพระวินัยทั้งปวง</strong></p><p><strong>        ในสำนักพระบรมศาสดา  ผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง</strong></p><p><strong>        และกล่าวพระวินัยทั้งมวลกว้างขวางได้ตามจริง</strong></p><p><strong>                            พระพิชิตมารทรงพอพระทัยในคุณสมบัติ</strong></p><p><strong>        นั้น  จึงทรงตั้งดิฉันไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะว่า</strong></p><p><strong>        ปฏาจาราภิกษุณีผู้เดียวเลิศกว่าพวกภิกษุฝ่ายที่</strong></p><p><strong>        ทรงพระวินัย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 597</p><p>                               ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</p><p>                     ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว.</p><p>            ทราบว่า     ท่านพระปฏาจาราภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น       ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                 จบปฏาจาราเถรีอปทาน</p><p>                             <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>           ๑   เอกุโปสถิกาเถรีอปทาน    ๒.  สลฬปุปผิกาเถรีอปทาน  ๓. โมทก-</p><p>ทายิกาเถรีอปทาน   ๔.   เอกาสนทายิกาเถรีอปทาน    ๕.  ปัญจทีปทายิกา-</p><p>เถรีอปทาน   ๖.  นฬมาลิกาเถรีอปทาน    ๗.  มหาปชาบดีโคตมีเถรีอปทาน</p><p>๘.  เขมาเถรีอปทาน  ๙.  อุบลวรรณาเถรีอปทาน  ๑๐.  ปฏาจาราเถรีอปทาน</p><p>          ในวรรคนี้บัณฑิตคำนวณคาถาไว้  ๕๐๙   คาถา.</p><p>                             จบเอกุโปสถวรรคที่  ๒ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 598</p><p>                              <strong>กุณฑลเกสวรรคที่  ๓</strong></p><p>                         <strong>กุณฑลเกสีเถรีอปทานที่  ๑  (๒๑)</strong></p><p>                             <strong> [๑๘๑]   ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้ </strong></p><p><strong>        พระพิชิตมาร  พระนามว่า  ปทุมุตตระ   ผู้ทรงรู้</strong></p><p><strong>        จบธรรมทั้งปวง   เป็นนายกของโลก เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>        แล้ว</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น       ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐีอันมี </strong></p><p><strong>        ความรุ่งเรืองด้วยรัตนะต่าง ๆ      ในเมืองหังสวดี</strong></p><p><strong>        เป็นผู้เพียบพร้อมไปด้วยความสุขมาก</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเข้าไปเฝ้าพระมหาวีรเจ้าพระองค์</strong></p><p><strong>        นั้นแล้ว    ได้ฟังธรรมอันอุดม    มีความเลื่อมใส</strong></p><p><strong>        เกิดในพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น    ได้ถึงพระองค์ </strong></p><p><strong>        เป็นสรณะ</strong></p><p><strong>                             ครั้งนั้น      พระพิชิตมารผู้เป็นนายกพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่าปทุมุตตระ ทรงประกอบด้วยพระมหากรุณา</strong></p><p><strong>        ทรงตั้งภิกษุณีองค์หนึ่ง  ผู้มีปัญญาดีว่า  เป็นผู้เลิศ</strong></p><p><strong>        กว่าภิกษุณีทั้งหลาย  ฝ่ายขิปปาภิญญา</strong></p><p><strong>                              ดิฉันได้ฟังพระพุทธพจน์นั้นแล้วมีความ</strong></p><p><strong>        พอใจ  ถวายทานแด่พระพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอัน</strong></p><p><strong>        ยิ่งใหญ่แล้ว  ซบเศียรลงแทบพระบาท   ปรารถนา</strong></p><p><strong>        ตำแหน่งนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 599</p><p>                                         <strong> พระมหาวีรเจ้าทรงอนุโมทนาตรัสว่า</strong></p><p><strong>                        นางผู้เจริญ  ตำแหน่งใดท่านปรารถนาแล้ว   ตำ-</strong></p><p><strong>                        แหน่งนั้นทั้งหมดจักสำเร็จแก่ท่าน    ท่านจงเป็น</strong></p><p><strong>                        ผู้มีสุขเย็นใจเถิด</strong></p><p><strong>                                          ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้    พระศาสดา</strong></p><p><strong>                        พระนามว่า โคดม มีสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกาก-</strong></p><p><strong>                        ราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก      ท่านผู้เจริญนี้จัก</strong></p><p><strong>                        ได้เป็นภิกษุณีธรรมทายาทของพระศาสดาพระ-</strong></p><p><strong>                        องค์นั้น    เป็นโอรสอันธรรมเนรมิต  จักเป็นสาวิกา</strong></p><p><strong>                        ของพระศาสดาชื่อว่าภัททากุณฑลเกสา</strong></p><p><strong>                                           ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้น      และ</strong></p><p><strong>                        ด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์</strong></p><p><strong>                        แล้ว  ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์     จุติจากภพนั้น </strong></p><p><strong>                        แล้วไปสู่ชั้นมายา  จุติจากที่นั้นได้ไปสู่ชั้นดุสิต</strong></p><p><strong>                        จุติจากที่นั้นแล้วไปสู่ชั้นนิมมานรดี    จุติจากที่นั้น </strong></p><p><strong>                        แล้วไปสู่ชั้นปรนิมมิตวสวัสดี </strong></p><p><strong>                                           ด้วยอำนาจกุศลกรรมนั้น      ดิฉันเกิดใน</strong></p><p><strong>                        ภพใด ๆ  ก็ได้ครองตำแหน่งอัครมเหสีของพระ-</strong></p><p><strong>                        ราชาในภพนั้น  ๆ  จุติจากภพนั้นแล้ว     ได้ครอง</strong></p><p><strong>                        ตำแหน่งพระมเหสีแห่งพระเจ้าจักรพรรดิ     และ</strong></p><p><strong>                        พระราชาที่เป็นเอกราชในหมู่มนุษย์  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 600</p><p>                                         <strong> ดิฉันได้เสวยราชสมบัติในเทวดาและ</strong></p><p><strong>                          มนุษย์   เจริญด้วยความสุขทุก  ๆ  ภพ   ท่องเที่ยว</strong></p><p><strong>                          ไปในกัปเป็นอเนก</strong></p><p><strong>                                         ในภัทรกัปนี้พระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                           กัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหมมียศมาก ประ-</strong></p><p><strong>                           เสริฐกว่าพวกบัณฑิต   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                          ครั้งนั้น     พระเจ้ากาสีพระนามว่า   กิกี</strong></p><p><strong>                           เป็นใหญ่กว่านรชนในพระนครพาราณสีอันอุดม</strong></p><p><strong>                           เป็นอุปัฏฐากพระพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่</strong></p><p><strong>                                           ดิฉันเป็นพระธิดาองค์ที่  ๕   ของท้าวเธอ</strong></p><p><strong>                           มีนามปรากฏว่าภิกขุทาสี     ได้ฟังธรรมของพระ-</strong></p><p><strong>                           พิชิตมารผู้เลิศแล้ว    พอใจบรรพชา. . .ด้วยกุศล</strong></p><p><strong>                           กรรมที่ทำไว้แล้วนั้นและด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้</strong></p><p><strong>                           ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้วได้ไปสู่สวรรค์ชั้น </strong></p><p><strong>                           ดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                                          ในภพหลัง บัดนี้  ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐี</strong></p><p><strong>                           ที่มีความเจริญ     ในพระนครราชคฤห์อันอุดมเมื่อ</strong></p><p><strong>                           ดำรงอยู่ในความเป็นสาว   ได้เห็นราชบุรุษนำโจร</strong></p><p><strong>                           ไปเพื่อจะฆ่า  มีความรักในโจรคนนั้น    บิดาของ</strong></p><p><strong>                           ดิฉันปลดเปลื้องโจรนั้น  ให้หลุดพ้นจากการฆ่า</strong></p><p><strong>                           ด้วยทรัพย์พันหนึ่ง    รู้จักใจดิฉันแล้ว    ยกดิฉัน</strong></p><p><strong>                           ให้กับโจรนั้น      ดิฉันรักใคร่เอ็นดูเกื้อกูลแก่โจร</strong></p><p><strong>                            นั้นมาก  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 601</p><p>                                     <strong> แต่โจรนั้นพาดิฉันผู้ช่วยขนเครื่องบวง-</strong></p><p><strong>                สรวงไปที่ภูเขามีเหวเป็นที่ทิ้งโจร  คิดจะฆ่าดิฉัน</strong></p><p><strong>                ด้วยความโลภในเครื่องประดับของดิฉัน      เวลา</strong></p><p><strong>                นั้น  ดิฉันจะรักษาชีวิตของตัวไว้จึงประนมมือไหว้</strong></p><p><strong>                โจรผู้เป็นศัตรูเป็นอย่างดีแล้วกล่าวว่า</strong></p><p><strong>                                     นายผู้เจริญ     สร้อยทองคำ    แก้วมุกดา</strong></p><p><strong>                และแล้วไพฑูรย์   เป็นอันมากทั้งหมดนี้   นายเอา</strong></p><p><strong>                ไปเถิด    และจงประกาศว่าฉันเป็นทาสีเถิด </strong></p><p><strong>                                       แน่ะนางงาม    จงตายเสียเถิด     อย่ามัว</strong></p><p><strong>                 รำพันนักเลย   เรามุ่งจะฆ่านางผู้มาถึงป่าแล้ว</strong></p><p><strong>                                       ตั้งแต่ฉันระลึกถึงตัวได้ถึงความเป็นผู้รู้</strong></p><p><strong>                ชัดแล้ว  ฉันไม่รู้จักบุรุษอื่นว่าเป็นที่รักยิ่งกว่านาย</strong></p><p><strong>                มาเถิด  ฉันจักขอกอดนาย  ทำประทักษิณแล้วจะ</strong></p><p><strong>                ไหว้นาย  เพราะนายกับดิฉันจะไม่ได้ร่วมกัน</strong></p><p><strong>                ต่อไป</strong></p><p><strong>                                       ในที่ทุกแห่ง   ใช่ว่าบุรุษเท่านั้น  จะเป็น</strong></p><p><strong>                 บัณฑิต    ถึงสตรีเป็นบัณฑิตเฉลียวฉลาดในที่</strong></p><p><strong>                 นั้น   ๆ   และในที่ทุกแห่ง    ใช่ว่าบุรุษเท่านั้นจะ</strong></p><p><strong>                 เป็นบัณฑิตคิดความได้ว่องไว     ใช่ว่าบุรุษจะคิด</strong></p><p><strong>                 เหมาะสมในเรื่องเดียวเร็วพลัน   ดิฉันฆ่าศัตรูได้</strong></p><p><strong>                ในครั้งนั้น  ก็เพราะเนื่องด้วยปัญญาเต็มอยู่ในจิต </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 602</p><p>                 <strong> ผู้ใดไม่รู้จักเรื่องที่เกิดขึ้นเร็วไว  ผู้นั้นมี</strong></p><p><strong>        ปัญญาเขลา  ย่อมถูกเขาฆ่า  เหมือนโจรที่ถูกฆ่า</strong></p><p><strong>        ที่เหวฉะนั้น</strong></p><p><strong>                ผู้ใด   รู้จักเรื่องที่เกิดขึ้นได้ว่องไว</strong></p><p><strong>        ผู้นั้นก็พ้นจากพวกศัตรู  เหมือนดิฉันพ้นจากโจร</strong></p><p><strong>        ที่เป็นศัตรูในครั้งนั้น  ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                เมื่อดิฉันผลักศัตรูให้ตกไปในเหวแล้ว</strong></p><p><strong>        เข้าไปบวชในสำนักปริพาชกที่ครองผ้าขาว</strong></p><p><strong>                ครั้งนั้น  พวกปริพาชกเอาแหนบถอนผม</strong></p><p><strong>        ดิฉันหมดแล้ว  ให้บวชแล้วบอกลัทธิให้เนือง ๆ</strong></p><p><strong>        ดิฉันเรียนลัทธินั้นแล้ว   นั่งคิดลัทธินั้นอยู่ผู้เดียว</strong></p><p><strong>        ว่า  คณะปริพาชกเป็นดังว่าสุนัข  ทำกะเราซึ่งเป็น</strong></p><p><strong>        มนุษย์  ถือเอากิ่งหว้าที่หักแล้วปักไว้  ณ  ที่ใกล้เรา</strong></p><p><strong>        แล้วก็หลีกไป  ดิฉันเห็นแล้วได้นิมิต  ที่ตั้งอยู่</strong></p><p><strong>        เหมือนเป็นหมู่หนอน</strong></p><p><strong>                ดิฉันลุกจากที่นั้นแล้ว  มีความสลดใจ</strong></p><p><strong>        มาถามพวกปริพาชกที่มีลัทธิร่วมกัน  พวกนั้นบอก</strong></p><p><strong>        ว่า  พวกภิกษุศากยบุตรย่อมรู้เรื่องนั้น</strong></p><p><strong>                ดิฉันเข้าไปหาพุทธสาวกแล้วถามเรื่องนั้น </strong></p><p><strong>        พุทธสาวกเหล่านั้น  พาดิฉันไปในสำนักพระ</strong></p><p><strong>        พุทธเจ้าผู้ประเสริฐ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 603</p><p>                <strong> พระองค์ผู้เป็นนายกของโลก  ทรงแสดง</strong></p><p><strong>        ธรรมแก่ดิฉันว่า  ขันธ์อายตนะและธาตุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ไม่งาม  ไม่เที่ยง  เป็นทุกข์  และเป็นอนัตตา</strong></p><p><strong>                ดิฉันได้ฟังธรรมของพระองค์แล้ว  ยัง</strong></p><p><strong>        ธรรมจักษุให้หมดจดวิเศษ  รู้สัทธรรมแล้ว     ได้</strong></p><p><strong>        ทูลขอบรรพชาอุปสมบท</strong></p><p><strong>                ครั้งนั้น  พระพุทธเจ้า  อันดิฉันทูลขอ</strong></p><p><strong>        แล้ว  ได้ตรัสว่า  มาเถิด  นางผู้เจริญ  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        อุปสมบทแล้ว  ได้เห็นน้ำน้อยหนึ่ง</strong></p><p><strong>                รู้จักสังขาร  อันมีความเกิดและความดับ</strong></p><p><strong>        ด้วยน้ำล้างเท้า  คิดเห็นว่า  สังขารทั้งปวงย่อม</strong></p><p><strong>        เป็นอย่างนั้น</strong></p><p><strong>                ลำดับนั้น  จิตของดิฉันพ้นแล้วเพราะไม่</strong></p><p><strong>        ถือมั่นโดยประการทั้งปวง  ครั้งนั้น  พระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>        ทรงตั้งดิฉันว่าเป็นผู้เลิศกว่าพวกภิกษุณีทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        ฝ่ายขิปปาภิญญา</strong></p><p><strong>                ดิฉันเป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์และทิพ-</strong></p><p><strong>        โสตธาตุ  รู้วาระจิตผู้อื่น  เป็นผู้ทำตามสัตถุศาสน์</strong></p><p><strong>                รู้ปุพเพนิวาสญาณ  ชำระทิพยจักษุบริ-</strong></p><p><strong>        สุทธิ์  ยังอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไป  เป็นผู้บริสุทธิ์</strong></p><p><strong>        หมดมลทินด้วยดี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 604</p><p>                               <strong> ดิฉันบำรุงพระศาสดาแล้ว   ปฏิบัติพระ-</strong></p><p><strong>                พุทธศาสนาเสร็จแล้ว     ปลงภาระอันหนักลงแล้ว</strong></p><p><strong>                ถอนตัณหาเครื่องนำไปสู่ภพแล้ว</strong></p><p><strong>                                ดิฉันบรรลุถึงประโยชน์    คือธรรมเป็นที่ </strong></p><p><strong>                 สิ้นสังโยชน์    ที่กุลบุตรทั้งหลาย   ออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>                 บรรพชิตต้องการนั้นแล้ว     ญาณของดิฉัน     ใน</strong></p><p><strong>                 อรรถะ  ธรรมะ นิรุตติและปฏิภาณไพบูลย์หมดจด</strong></p><p><strong>                 เพราะอำนาจพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                                ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>       ทราบว่า  ท่านพระภัททากุณฑลเกสีภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น  ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                               จบกุณฑลเกสีเถรีอปทาน</p><p>                           <strong>กิสาโคตมีเถรีอปทานที่  ๒  (๒๒)</strong></p><p>                              <strong> [๑๖๒]     ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                 พระพิชิตมารพระนามว่า   ปทุมุตตระ  ผู้ทรงรู้จบ</strong></p><p><strong>                 ธรรมทั้งปวง  เป็นนายกของโลกเสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                               ครั้งนั้น   ดิฉันเกิดในสกุลหนึ่งในพระนคร</strong></p><p><strong>                  หังสวดี  เข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐกว่า</strong></p><p><strong>                  นรชนพระองค์นั้นแล้ว  ถึงพระองค์เป็นสรณะ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 605</p><p>                                     <strong> ได้ฟังธรรมของพระองค์ซึ่งประกอบด้วย</strong></p><p><strong>                สัจจะ ๔  ไพเราะจับใจอย่างยิ่ง   นำมาซึ่งสันติสุข</strong></p><p><strong>                แห่งจิต</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น    พระธีรเจ้าผู้อุดมกว่าบุรุษ  เมื่อ</strong></p><p><strong>                ทรงตั้งภิกษุณีองค์หนึ่งผู้ทรงจีวรเศร้าหมอง   ทรง</strong></p><p><strong>                สรรเสริญในตำแหน่งเอตทัคคะ    ดิฉันได้ฟังคุณ</strong></p><p><strong>                ของภิกษุณีแล้ว     เกิดปีติมาก     ทำสักการะแด่</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าตามความสามารถ   ตามกำลังหมอบลง</strong></p><p><strong>                ใกล้พระธีรมุนีแล้ว  ปรารถนาตำแหน่งนั้น.</strong></p><p><strong>                                       ครั้งนั้น   พระสัมพุทธเจ้าผู้เป็นนายของ</strong></p><p><strong>                โลก   ทรงอนุโมทนาเพื่อการได้ตำแหน่งว่า</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้    พระศาสดา</strong></p><p><strong>                พระนามว่าโคดม       ซึ่งมีสมภพในวงศ์พระเจ้า-</strong></p><p><strong>                โอกกากราช   จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                                        ท่านผู้เจริญจักเป็นธรรมทายาทของพระ-</strong></p><p><strong>                ศาสดาพระองค์นั้น        เป็นโอรสอันธรรมนิรมิต</strong></p><p><strong>                เป็นสาวิกาของพระศาสดา  มีนามชื่อว่า กิสาโคตมี</strong></p><p><strong>                                       ครั้งนั้นดิฉันได้ฟังพระพุทธพจน์นั้น  แล้ว</strong></p><p><strong>                มีความยินดี      มีจิตประกอบด้วยเมตตา     บำรุง</strong></p><p><strong>                พระพิชิตมารผู้นำชั้นพิเศษ     ด้วยปัจจัยทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                จนตลอดชีวิต </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 606</p><p>                                       <strong> ด้วยกุศลกรรมที่ทำไว้แล้วนั้น      และด้วย</strong></p><p><strong>                การตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์.</strong></p><p><strong>                                      ในภัทรกัปนี้    พระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                กัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหม   มียศมาก </strong></p><p><strong>                ประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว.</strong></p><p><strong>                                       ครั้งนั้น      พระเจ้ากาสีพระนามว่ากิกี  </strong></p><p><strong>                เป็นใหญ่กว่านรชนในพระนครพาราณสีอันอุดม</strong></p><p><strong>                เป็นอุปัฏฐากของพระพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่ง</strong></p><p><strong>                ใหญ่</strong></p><p><strong>                                        ดิฉันเป็นพระศาสดาองค์ที่   ของท้าวเธอ</strong></p><p><strong>                มีนามปรากฏว่าธรรมา  ได้ฟังธรรมของพระพิชิต-  </strong></p><p><strong>                มารผู้เลิศแล้ว   พอใจบรรพชา   แต่พระชนกนาถ </strong></p><p><strong>                มิได้ทรงอนุญาตให้พวกเรา   เมื่อต้องอยู่ในอาคาร-</strong></p><p><strong>                สถาน</strong></p><p><strong>                                        ครั้งนั้น      พวกเราผู้เป็นราชกัญญาตั้งอยู่</strong></p><p><strong>                ในความสุข  มิได้เกียจคร้าน  ประพฤติพรหมจรรย์</strong></p><p><strong>                ตั้งแต่เป็นกุมารีอยู่สองหมื่นปี</strong></p><p><strong>                                        พระราชธิดาทั้ง  ๗  พระองค์    คือนาง</strong></p><p><strong>                สมณี ๑  นาสมณคุตตา ๑  นางภิกขุณี  ๑  นาง</strong></p><p><strong>                ภิกขุทาสิกา  ๑  นางธรรมา  ๑  นางสุธรรมา  ๑</strong></p><p><strong>                และนางสังฆทาสีเป็นที่  ๗    เป็นผู้ยินดีพอใจใน</strong></p><p><strong>                การบำรุงพระพุทธเจ้า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 607</p><p>                                        <strong> ได้มาเป็นพระเขมาเถรี   พระอุบลวรรณา</strong></p><p><strong>                เถรี  พระปฏาจาราเถรี  พระกุณฑลเกสีเถรี  ดิฉัน</strong></p><p><strong>                พระธรรมทินนาเถรี  และวิสาขาอุบาสิกาเป็นที่  ๗.</strong></p><p><strong>                                        ด้วยกุศลกรรมที่ทำไว้แล้วนั้น     และด้วย</strong></p><p><strong>                การตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์.</strong></p><p><strong>                                        ในภพหลังครั้งนี้  ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐี</strong></p><p><strong>                ที่ตกยาก  จนทรัพย์  เป็นวงศ์ต่ำ  ไปสู่สกุลที่มี</strong></p><p><strong>                ทรัพย์  พวกเสสชนก็รับรองแสดงว่าดิฉันจนทรัพย์</strong></p><p><strong>                เมื่อดิฉันคลอดบุตรแล้ว      ก็เป็นที่เอ็นดูแห่งชน</strong></p><p><strong>                ทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                           กุมารซึ่งเป็นบุตรอ่อนนั้นดำรงอยู่ในความ</strong></p><p><strong>                สุข   เป็นที่รักใคร่ของดิฉันดุจชีวิตของตน  ได้ถึง</strong></p><p><strong>                อำนาจของยมราชเสียแล้ว</strong></p><p><strong>                                           ดิฉันอัดอั้นด้วยความโศกเศร้า     มีหน้า</strong></p><p><strong>                เศร้าตลอดวัน  มีตาชุ่มด้วยน้ำตา   เป็นคนมีหน้า</strong></p><p><strong>                ร้องไห้  อุ้มศพลูกที่ตายพูดเพ้อไป.</strong></p><p><strong>                                           ครั้งนั้น  บุรุษผู้หนึ่งเห็นเข้าแล้ว  พาเข้า</strong></p><p><strong>                ไปเฝ้าพระพุทธเจ้า    ผู้เป็นหมอดีเลิศอุดม   ดิฉัน</strong></p><p><strong>                ได้ทูลว่า   ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ   ขอพระองค์ได้</strong></p><p><strong>                โปรดประทานยาที่แก้บุตรตายให้กลับเป็นเถิด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 608</p><p>                                        <strong> พระพิชิตมาร    ผู้ฉลาดในอุบายแนะนำ</strong></p><p><strong>                รับสั่งว่า   ในเรือนใดไม่มีคนตาย    ท่านจงไปหา</strong></p><p><strong>                เมล็ดพันธุ์ผักกาดจากเรือนนั้นมา  ครั้งนั้น   ดิฉัน</strong></p><p><strong>                เที่ยวไปหาจนทั่วเมืองสาวัตถี      ไม่ได้เมล็ดพันธุ์</strong></p><p><strong>                ผักกาดในเรือนใดที่ไม่มีคนตายเพราะฉะนั้น  ดิฉัน</strong></p><p><strong>                จึงกลับได้สติทิ้งศพเสีย     แล้วเข้าไปเฝ้าพระ-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าผู้เป็นนายกของโลก   พระบรมศาสดาผู้มี </strong></p><p><strong>                พระกระแสเสียงอันไพเราะ     ทอดพระเนตรเห็น</strong></p><p><strong>                ดิฉันแต่ที่ไกล   แล้วตรัสว่า</strong></p><p><strong>                                         ก็ความเป็นอยู่เพียงวันเดียว   ของบุคคล</strong></p><p><strong>                ผู้พิจารณาเห็นความเกิดและความเสื่อมไป   ประ-</strong></p><p><strong>                เสริฐกว่าความเป็นอยู่ ๑๐๐ ปี     ของบุคคลผู้มิได้</strong></p><p><strong>                พิจารณาเห็นความเกิดขึ้นและความเสื่อมไป.</strong></p><p><strong>                                         อนิจจตาธรรมนี้   ไม่ใช่ธรรมเฉพาะบ้าน</strong></p><p><strong>                ไม่ใช่ธรรมเฉพาะนิคม     ไม่ใช่ธรรมเฉพาะสกุล</strong></p><p><strong>                เดียว  เป็นธรรมของโลกทั้งปวงพร้อมทั้งเทวโลก.</strong></p><p><strong>                                         ดิฉันนั้น  ได้สดับคาถาเหล่านี้แล้ว   ยัง</strong></p><p><strong>                ธรรมจักษุให้หมดจดวิเศษ   เมื่อรู้สัทธรรมแล้วได้</strong></p><p><strong>                ออกบวช </strong></p><p><strong>                                          แม้เมื่อบวชแล้วอย่างนั้น    ประกอบความ</strong></p><p><strong>                เพียรในพุทธศาสนา   ไม่นานช้าก็ได้บรรลุอรหัต-</strong></p><p><strong>                ผล </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 609</p><p>                                      <strong> ดิฉันเป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์  และ</strong></p><p><strong>                ทิพโสตธาตุ    รู้วาระจิตของผู้อื่น   เป็นผู้กระทำ </strong></p><p><strong>                ตามคำสอนของพระศาสดา</strong></p><p><strong>                                     ดิฉันรู้ปุพเพนิวาสญาณ   และทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>                อันหมดจดวิเศษ   ยังอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไปแล้ว</strong></p><p><strong>                เป็นผู้บริสุทธิ์   หมดมลทินด้วยดี</strong></p><p><strong>                                       ดิฉันบำรุงพระศาสดาแล้ว    ปฏิบัติตาม</strong></p><p><strong>                คำสอนของพระพุทธเจ้าเสร็จแล้ว    ปลงภาระอัน</strong></p><p><strong>                หนักลงแล้ว  ถอนตัณหาอันนำไปสู่ภพขึ้นได้แล้ว</strong></p><p><strong>                                        ดิฉันบรรลุประโยชน์  คือ  ธรรมเป็นที่สิ้น</strong></p><p><strong>                สังโยชน์ทั้งปวง  ที่กุลบุตรทั้งหลายออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>                บรรพชิต  ต้องการนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                        ญาณของดิฉันในอรรถะ   ธรรมะ  นิรุตติ</strong></p><p><strong>                และปฏิภาณ     ญาณของดิฉันไพบูลย์     หมดจด</strong></p><p><strong>                เพราะอำนาจของพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด.</strong></p><p><strong>                                        ดิฉันนำผ้ามาจากกองหยากเยื่อ     ป่าช้า</strong></p><p><strong>                และถนนเอามาทำเป็นผ้าสังฆาฏิ      ทรงจีวรอัน</strong></p><p><strong>                เศร้าหมอง     พระพิชิตมารผู้เป็นนายกชั้นพิเศษ</strong></p><p><strong>                ทรงพอพระทัยในคุณสมบัติ  คือ  การทรงจีวรอัน</strong></p><p><strong>                เศร้าหมองนั้น     จึงทรงตั้งดิฉันไว้ในตำแหน่ง</strong></p><p><strong>                เอตทัคคะ  ในบริษัททั้งหลาย</strong></p><p><strong>                                         ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .  คำสอน</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้าดิฉันทำเสร็จแล้ว.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 610</p><p>                  ทราบว่า   ท่านพระกิสาโคตมีภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่า    ด้วยประ-</p><p>การฉะนี้แล.</p><p>                                       จบกิสาโคตมีเถรีอปทาน</p><p>        <strong>ธรรมทินนาเถรีอปทานที่  ๓  (๒๓)</strong></p><p>         <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระธรรมทินนาเถรี</strong></p><p>                <strong> [๑๖๓]    ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>        พระพิชิตมารผู้เป็นนายกของโลก  พระนามว่า</strong></p><p><strong>        ปทุมุตตระ  ผู้ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง  เสด็จอุบัติ</strong></p><p><strong>        ขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                ครั้งนั้น  ดิฉันเกิดในสกุลหนึ่งในเมือง</strong></p><p><strong>        หังสวดี  รับจ้างทำการงานของคนอื่น  เป็นผู้มี</strong></p><p><strong>        ปัญญาสำรวมอยู่ในศีล  พระเถระนามว่าสุชาตะ</strong></p><p><strong>        อัครสาวกของพระพุทธเจ้า  พระนามว่าปทุมุตตระ</strong></p><p><strong>        ออกจากวิหารไปเพื่อบิณฑบาต</strong></p><p><strong>                เวลานั้น  ดิฉันเอาหม้อไปตักน้ำ  เห็น</strong></p><p><strong>        ท่านแล้วเลื่อมใส  ได้ถวายขนมด้วยมือของตน</strong></p><p><strong>                ท่านรับแล้วนั่งฉัน  ณ  ที่นั้นแหละ  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        นิมนต์ท่านไปสู่เรือน  ได้ถวายโภชนะแก่ท่าน</strong></p><p><strong>                ต่อมา  นายของดิฉันทราบเข้าแล้วมีความ</strong></p><p><strong>        ยินดี  ได้แต่งดิฉันให้เป็นลูกสะใภ้ของท่าน  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        ไปกับแม่ผัว  ได้ถวายอภิวาทพระสัมพุทธเจ้า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 611</p><p>                                      <strong> ครั้งนั้น   พระบรมศาสดาทรงประกาศตั้ง </strong></p><p><strong>                ภิกษุณีองค์หนึ่งผู้เป็นธรรมกถึก       ในตำแหน่ง</strong></p><p><strong>                เอตทัคคะ   ดิฉันได้ฟังพระพุทธพจน์นั้นแล้ว  มี </strong></p><p><strong>                ความยินดี</strong></p><p><strong>                                     นิมนต์พระสุคตเจ้าพร้อมด้วยพระสงฆ์</strong></p><p><strong>                ถวายมหาทานแล้ว  ปรารถนาตำแหน่งนั้น.</strong></p><p><strong>                                      ในทันใดนั้น  พระสุคตเจ้าผู้มีพระกระแส</strong></p><p><strong>                เสียงไพเราะ ได้ตรัสกะดิฉันว่า  ท่านยินดีบำรุงเรา</strong></p><p><strong>                อังคาสเรากับสาวกสงฆ์   ขวนขวายในการฟังสัท-</strong></p><p><strong>                ธรรม  มีใจเจริญด้วยคุณ  ท่านผู้เจริญ    ท่านยินดี </strong></p><p><strong>                เถิด   ท่านจะได้ตำแหน่งนั้นอันเป็นผลแห่งความ</strong></p><p><strong>                ปรารถนา</strong></p><p><strong>                                      ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้   พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                พระนามว่าโคดม      ซึ่งมีสมภพในวงศ์พระเจ้า</strong></p><p><strong>                โอกกากราช   จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก  ท่านผู้เจริญ</strong></p><p><strong>                จักได้เป็นธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น</strong></p><p><strong>                เป็นโอรสอันธรรมนิรมิตเป็นสาวิกาของพระราชา</strong></p><p><strong>                มีชื่อว่า   ธรรมทินนา</strong></p><p><strong>                                      ดิฉันได้ฟังพุทธพจน์นั้นแล้วมีความยินดี</strong></p><p><strong>                มีจิตประกอบด้วยเมตตา   บำรุงพระมหามุนีผู้เป็น</strong></p><p><strong>                นายกชั้นพิเศษ   ด้วยปัจจัยทั้งหลายจนตลอดชีวิต </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 612</p><p>                                      <strong> ด้วยกุศลกรรมที่ทำไว้แล้วนั้น     และด้วย</strong></p><p><strong>                การตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  </strong></p><p><strong>                                      ในภัทรกัปนี้    พระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>                กัสสปะ   ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหม    มียศมาก</strong></p><p><strong>                ประเสริฐกว่าบัณฑิตทั้งหลาย   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                ครั้งนั้น   พระเจ้ากาสีพระนามว่ากิกี   ผู้เป็นใหญ่</strong></p><p><strong>                กว่านรชนในพระนครพาราณสีอันอุดม   ทรงเป็น</strong></p><p><strong>                อุปัฏฐากของพระพุทธเจ้าผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่</strong></p><p><strong>                                      ดิฉันเป็นพระธิดาคนที่หกของท้าวเธอ   มี </strong></p><p><strong>                นามปรากฏว่าสุธรรมา   ได้ฟังธรรมของพระพิชิต-</strong></p><p><strong>                มารผู้เลิศแล้ว  พอใจบรรพชา</strong></p><p><strong>                                        แต่พระชนกนาถมิได้ทรงอนุญาตให้พวก</strong></p><p><strong>                เรา  เมื่ออยู่ในอาคารสถาน   ครั้งนั้นพวกเราผู้เป็น</strong></p><p><strong>                ราชกัญญาตั้งอยู่ในความสุข      มิได้เกียจคร้าน</strong></p><p><strong>                ประพฤติพรหมจรรย์ตั้งแต่เป็นกุมารีอยู่สองหมื่นปี</strong></p><p><strong>                                                 จบภาณวารที่   ๓</strong></p><p><strong>                                         ราชธิดาทั้ง   ๗   พระองค์    คือนางสมณี  ๑  </strong></p><p><strong>                นางสมณคุตตา ๑  นางภิกขุณี  ๑  นางภิกขุทาสิกา</strong></p><p><strong>                ๑  นางธรรมา  ๑   นางสุธรรมา  ๑   และนางสังฆ-</strong></p><p><strong>                ทาสีเป็นที่  ๗   เป็นผู้ยินดีพอใจบำรุงพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                ได้มาเป็นพระเขมาเถรี   พระอุบลวรรณาเถรี พระ- </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 613</p><p>                <strong> ปฏาจาราเถรี  พระกุณฑลเกสีเถรี  พระกิสาโคต-</strong></p><p><strong>                มีเถรี  ดิฉันและวิสาขาอุบาสิกาคนที่  ๗.</strong></p><p><strong>                                        ด้วยกุศลธรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้น       และ</strong></p><p><strong>                ด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์</strong></p><p><strong>                แล้วได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                                       ในภพหลังครั้งนี้   ดิฉันได้เกิดในสกุลเศรษฐี</strong></p><p><strong>                มีความเจริญมั่งคั่งด้วยกามสุขทั้งปวง  ในพระนคร</strong></p><p><strong>                ราชคฤห์อันอุดม</strong></p><p><strong>                                        เมื่อดิฉันประกอบด้วยรูปสมบัติ     ตั้งอยู่</strong></p><p><strong>                ในปฐมวัย  ไปสู่สกุลอื่น  เพียบพร้อมด้วยความ</strong></p><p><strong>                สุข</strong></p><p><strong>                                         สามีของดิฉัน    เข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าผู้</strong></p><p><strong>                เป็นสรณะแห่งสัตว์โลก   ฟังพระธรรมเทศนา  แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้บรรลุอนาคามิผล  เป็นผู้มีปัญญาดี.</strong></p><p><strong>                                          ครั้งนั้น    ดิฉันได้รับอนุญาตจากสามีนั้น</strong></p><p><strong>                แล้วออกบวช  ไม่นานก็ได้บรรลุอรหัตผล</strong></p><p><strong>                                           อุบาสกนั้นเข้าไปหาดิฉัน  แล้วถามปัญหา</strong></p><p><strong>                ที่ลึกซึ้งสุขุมมาก   ดิฉันแก้ปัญหาทั้งหมดนั้นได้</strong></p><p><strong>                                           พระพิชิตมารทรงพอพระทัยในคุณสม-</strong></p><p><strong>                บัตินั้น      จึงทรงตั้งดิฉันไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะ</strong></p><p><strong>                ด้วยพระดำรัสว่า     เรามิได้เห็นภิกษุณีรูปอื่น  อื่น</strong></p><p><strong>                เป็นธรรมกถึกเหมือนธรรมทินนาภิกษุณีนี้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 614</p><p>                          <strong>  ดูก่อนภิกษุทั้งหลายท่านทั้งหลายจงทรง</strong></p><p><strong>                 จำภิกษุณีธรรมทินนาผู้มีปัญญาไว้อย่างนี้เถิด.</strong></p><p><strong>                           ดิฉันอันพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงอนุ-</strong></p><p><strong>                 เคราะห์แล้ว  ชื่อว่าเป็นบัณฑิตอย่างนี้  ดิฉันบำรุง</strong></p><p><strong>                 พระศาสดาแล้ว     คำสอนของพระพุทธเจ้าดิฉัน</strong></p><p><strong>                 ได้ทำเสร็จแล้ว   ปลงภาระอันหนักลงแล้ว    ถอน</strong></p><p><strong>                 ตัณหาอันนำไปสู่ภพขึ้นได้แล้ว     บรรลุถึงประ-</strong></p><p><strong>                 โยชน์    คือ    ธรรมเป็นที่สิ้นสังโยชน์ทั้งปวง   ที่ </strong></p><p><strong>                 กุลบุตรทั้งหลายออกบวชเป็นบรรพชิตต้องการนั้น </strong></p><p><strong>                 แล้ว</strong></p><p><strong>                           ดิฉันเป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์    และ</strong></p><p><strong>                 ในทิพโสตธาตุ   รู้วาระจิตของผู้อื่น  เป็นผู้ทำตาม</strong></p><p><strong>                 สัตถุศาสน์  ดิฉันรู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>                 อันหมดจดวิเศษ   ยังอาสวะทั้งปวงได้สิ้นไปแล้ว</strong></p><p><strong>                 เป็นผู้บริสุทธิ์หมดมลทนด้วยดี      ดิฉันเผากิเลส</strong></p><p><strong>                 ทั้งหลายแล้ว...คำสอนของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ </strong></p><p><strong>                 ทำเสร็จแล้ว.   </strong> </p><p>         ทราบว่า     ท่านพระธรรมทินนาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้     ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                            <strong> จบธรรมทินนาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 615</p><p>                                           <strong>สกุลาเถรีอปทานที่  ๔  (๒๔)</strong></p><p>                  <strong>ผลของการถวายน้ำมันตามประทีปบูชาพระพุทธเจดีย์</strong></p><p>                                           <strong> [๑๖๔]    ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                        พระพิชิตมารผู้เป็นนายกของโลก       พระนามว่า</strong></p><p><strong>                        ปทุมุตตระ    ผู้ทรงรู้จบธรรมทั้งปวงเสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>                        แล้ว</strong></p><p><strong>                                            พระองค์เป็นบุรุษอาชาไนย     ประเสริฐ</strong></p><p><strong>                         กว่าบัณฑิตทั้งหลาย  ทรงปฏิบัติเพื่อเกื้อกูล  เพื่อ</strong></p><p><strong>                         ความสุข   เพื่อประโยชน์แก่สัตว์ทั้งปวง   ในโลก</strong></p><p><strong>                         กับทั้งเทวโลก</strong></p><p><strong>                                            เป็นผู้ถึงซึ่งยศอันเลิศ    ทรงสิริ   ทรงมี</strong></p><p><strong>                         เกียรติคุณฟุ้งเฟื่อง  อันชาวโลกทั้งปวงบูชาแล้ว</strong></p><p><strong>                         กว่านรชน   ทรงข้ามพ้นจากความสงสัยแล้ว ทรง</strong></p><p><strong>                         ล่วงความเคลือบแคลงไปแล้ว      ทรงมีความดำริ</strong></p><p><strong>                         ในพระหฤทัยบริบูรณ์เต็มที่    ทรงบรรลุพระสัม-</strong></p><p><strong>                         โพธิญาณอันอุดม      ทรงยังมรรคาที่ยังไม่เกิดให้</strong></p><p><strong>                         เกิดขึ้น   ตรัสบอกมรรคาที่ยังไม่มีใครบอก    ทรง</strong></p><p><strong>                         ยังธรรมที่ยังไม่เกิดพร้อมให้เกิดพร้อม</strong></p><p><strong>                                           พระองค์เป็นบุคคลผู้องอาจ      ทรงรู้จัก</strong></p><p><strong>                         มรรคา  ทรงทราบมรรคา  ตรัสบอกมรรคา  เป็น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 616</p><p>         <strong> พระศาสดาผู้ฉลาดในมรรคา      ประเสริฐสุดกว่า</strong></p><p><strong>        นายสารถี </strong></p><p><strong>                          เป็นพระโลกนาถผู้ทรงประกอบด้วยพระ-</strong></p><p><strong>        มหากรุณา  เป็นนายกโลก  ทรงแสดงธรรม</strong></p><p><strong>        ถอนเหล่าสัตว์ผู้จมอยู่ในเปือกตมคือกาม.</strong></p><p><strong>                          ครั้งนั้น   ดิฉันเกิดในเมืองหังสวดีมีนาม</strong></p><p><strong>        ว่าขัตติยนันทนา    มีรูปสวย   รวยทรัพย์   เป็นที่</strong></p><p><strong>        พึงใจ  มีสิริ</strong></p><p><strong>                           เป็นพระธิดาของพระราชาผู้ใหญ่   พระ-</strong></p><p><strong>        นามว่าอานนทะ    งดงามอย่างยิ่ง   เป็นพระภคินี</strong></p><p><strong>        ต่างพระมารดาแห่งพระพุทธเจ้าพระนามว่าปทุมุต-</strong></p><p><strong>        ตระ</strong></p><p><strong>                          ห้อมล้อมด้วยราชกัญญาทั้งหลาย    ประ-</strong></p><p><strong>        ดับด้วยสรรพาภรณ์        เข้าไปเฝ้าพระมหาวีรเจ้า</strong></p><p><strong>        แล้วได้ฟังธรรมเทศนา</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น     พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ทรงรู้แจ้ง</strong></p><p><strong>        โลกพระองค์นั้น   ทรงตั้งภิกษุณีองค์หนึ่งผู้มีทิพย-</strong></p><p><strong>        จักษุในตำแหน่งอันเลิศ  ในท่ามกลางบริษัทสี่</strong></p><p><strong>                            ฉันได้ฟังพระพุทธพจน์นั้นแล้ว มีความ</strong></p><p><strong>        ร่าเริง      ถวายทานและบูชาพระสัมพุทธเจ้าแล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ปรารถนาทิพยจักษุ.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 617</p><p>                          <strong> ทันใดนั้น       พระบรมศาสดาได้ตรัสกะ</strong></p><p><strong>        ดิฉันว่า   ดูก่อนขัตติยนันทนา เธอจักได้ตำแหน่ง</strong></p><p><strong>        ที่ตนปรารถนา   ตำแหน่งที่เธอปรารถนานี้เป็นผล</strong></p><p><strong>        แห่งการถวายประทีปธรรม</strong></p><p><strong>                           ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้    พระศาสดา</strong></p><p><strong>        พระนามว่าโคดม     จัดทรงสมภพในวงศ์พระเจ้า</strong></p><p><strong>        โอกกากราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                            เธอจักได้เป็นธรรมทายาทของพระศาสดา</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น   เป็นโอรสอันธรรมนิรมิต  จักเป็น</strong></p><p><strong>        พระสาวิกาของพระศาสดา  มีนามว่าสกุลา</strong></p><p><strong>                             ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้นและด้วย</strong></p><p><strong>        การตั้งเจตน์จำนงไว้   ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>        ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                             ในภัทรกัปนี้     พระพุทธเจ้าพระนามว่า</strong></p><p><strong>        กัสสปะ    ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพรหม   มียศมาก </strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่าบัณฑิตทั้งหลาย  เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น   ดิฉันเป็นปริพาชิกา  ประพฤติ</strong></p><p><strong>        อยู่ผู้เดียว    เที่ยวไปเพื่อภิกษา   ได้น้ำมันมาน้อย</strong></p><p><strong>        หนึ่ง</strong></p><p><strong>                               มีใจผ่องใส     เอาน้ำมันนั้นตามประทีป</strong></p><p><strong>        บูชาพระเจดีย์ชื่อสัพพสังวร  แห่งพระพุทธเจ้าผู้</strong></p><p><strong>        ประเสริฐกว่าสัตว์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 618</p><p>                                       <strong> ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้นและ</strong></p><p><strong>                ด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์</strong></p><p><strong>                นั้นแล้ว   ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                                      ด้วยอำนาจบุญกรรมนั้น   ดิฉันไปเกิดใน</strong></p><p><strong>                ที่ใด ๆ  ประทีปเป็นอันมากก็สว่างไสวแก่ดิฉันใน</strong></p><p><strong>                ที่นั้น   ๆ</strong></p><p><strong>                                       ดิฉันปรารถนาจะเห็นสิ่งที่อยู่นอกฝาหรือ</strong></p><p><strong>                สิ่งที่อยู่นอกภูเขาศิลา  ก็เห็นได้ทะลุปรุโปร่ง  นี้</strong></p><p><strong>                เป็นผลแห่งการถวายประทีป   ดิฉันมีนัยน์ตาแจ่ม</strong></p><p><strong>                ใส  รุ่งเรืองด้วยยศ  มีศรัทธา  มีปัญญา  นี้ก็เป็น</strong></p><p><strong>                ผลแห่งการถวายประทีป</strong></p><p><strong>                                      ในภพหลังครั้งนี้     ดิฉันเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>                พราหมณ์     อันมีทรัพย์และข้าวเปลือกมากมาย</strong></p><p><strong>                มหาชนยินดี   พระราชาทรงบูชา</strong></p><p><strong>                                       ดิฉันสมบูรณ์ไปด้วยอวัยวะทั้งปวง  ประ-</strong></p><p><strong>                ดับด้วยสรรพาภรณ์   ยืนอยู่ที่หน้าต่าง</strong></p><p><strong>                                        ได้เห็นพระสุคตเจ้าเสด็จเข้าไปในเมือง</strong></p><p><strong>                ทรงรุ่งเรืองด้วยยศ   อันเทวดาและมนุษย์สักการะ</strong></p><p><strong>                บูชา  ทรงสมบูรณ์ด้วยพระอนุพยัญชนะ  ประดับ</strong></p><p><strong>                ด้วยพระลักษณะทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                                        มีจิตเลื่อมใสโสมนัส      พอใจบรรพชา</strong></p><p><strong>                ครั้นได้บรรพชาแล้วไม่นานนัก   ก็ได้บรรลุอรหัต-</strong></p><p><strong>                ผล.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 619</p><p>                                     <strong> ดิฉันมีความชำนาญในฤทธิ์และทิพโสต-</strong></p><p><strong>                         ธาตุ  รู้วาระจิตของผู้อื่นเป็นผู้ปฏิบัติตามสัตถุ-</strong></p><p><strong>                         ศาสน์ </strong></p><p><strong>                                    รู้ปุพเพนิวาสญาณ     และทิพยจักษุอัน</strong></p><p><strong>                         หมดจดวิเศษ      ยังอาสวะทั้งปวงให้สิ้นไปแล้ว</strong></p><p><strong>                         เป็นผู้บริสุทธิ์   หมดมลทินด้วยดี </strong></p><p><strong>                                     ดิฉันบำรุงพระศาสดาแล้ว  ปฏิบัติตามคำ</strong></p><p><strong>                          สอนของพระพุทธเจ้าเสร็จแล้ว   ปลงภาระอันหนัก </strong></p><p><strong>                          ลงได้แล้ว  ถอนตัณหาอันนำไปสู่ภพขึ้นได้แล้ว</strong></p><p><strong>                                      บรรลุถึงประโยชน์   คือ     ธรรมเป็นที่สิ้น</strong></p><p><strong>                   สังโยชน์ทั้งปวง   ที่กุลบุตรทั้งหลายออกบวชเป็น</strong></p><p><strong>                   บรรพชิตต้องการนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                              แต่นั้น      พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้ทรงพระ- </strong></p><p><strong>                   มหากรุณา   ผู้อุดมกว่านรชน  ทรงตั้งดิฉันไว้ใน</strong></p><p><strong>                   ตำแหน่งเอตทัคคะว่า  สกุลาภิกษุณี     เป็นผู้เลิศ  </strong></p><p><strong>                   กว่าภิกษุณีทั้งหลาย  ฝ่ายที่มีทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า    ท่านพระสกุลาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                           <strong> จบสกุลาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 620</p><p>                                     <strong>นันทาเถรีอปทานที่  ๕  (๒๕)</strong></p><p>                                  <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระนันทาเถรี</strong></p><p>                                        <strong> [๑๖๕]  ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                        พระพิชิตมารผู้เป็นนายกของโลก  พระนามว่า</strong></p><p><strong>                        ปทุมุตตระ       ผู้ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง  เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>                        แล้ว  พระองค์เป็นพระพุทธเจ้าผู้ฉลาดในวิธี-</strong></p><p><strong>                        เทศนา  ตรัสสอนเหล่าสัตว์ให้รู้แจ้ง  ทรงช่วย</strong></p><p><strong>                        สรรพสัตว์ให้ข้ามแล้ว  ทรงช่วยให้หมู่ชนข้ามพ้น</strong></p><p><strong>                        ได้เป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                                        ทรงพระกรุณาอนุเคราะห์  แสวงหา</strong></p><p><strong>                        ประโยชน์แก่สัตว์ทั้งปวง  ทรงตั้งพวกเดียรถีย์ที่</strong></p><p><strong>                 มาถึงแล้วทั้งหมดไว้ในเบญจศีล</strong></p><p><strong>                                        พระศาสนาของพระองค์ไม่อากูล  ว่าง-</strong></p><p><strong>                        เปล่าจากพวกเดียรถีย์  งดงามไปด้วยพระอรหันต์</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลายที่มีความชำนาญ  เป็นผู้คงที่</strong></p><p><strong>                                        พระองค์เป็นพระมหามุนีมีพระกายสูง</strong></p><p><strong>                        ๕๘  ศอก  มีพระรัศมีงามปานทองคำที่มีค่า  มี</strong></p><p><strong>                        พระลักษณะอันประเสริฐ  ๓๒  ประการ</strong></p><p><strong>                                        มีพระชนมายุแสนปี  พระองค์ดำรงอยู่</strong></p><p><strong>                        โดยกาลเท่านั้น  ทรงช่วยให้หมู่ชนข้ามพ้นได้เป็น</strong></p><p><strong>                        อันมาก. </strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 621</p><p>                                        <strong> ครั้งนั้น  ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐีมีความ</strong></p><p><strong>                รุ่งเรืองด้วยรัตนะต่าง ๆ  ในเมืองหังสวดี   เป็นผู้</strong></p><p><strong>                เพียบพร้อมไปด้วยความสุขมาก</strong></p><p><strong>                                        ดิฉัน   เข้าไปเฝ้าพระมหาวีรเจ้าพระองค์</strong></p><p><strong>                นั้น  ได้ฟังพระธรรมเทศนา  อันประกาศปรมัตถ-</strong></p><p><strong>                ธรรมอย่างจับใจยิ่ง    ซึ่งเป็นอมตธรรม   ครั้งนั้น</strong></p><p><strong>                ดิฉันมีความเลื่อมใส  ได้นิมนต์พระพุทธเจ้าผู้เป็น</strong></p><p><strong>                นายกของโลกพร้อมด้วยพระสงฆ์  ได้ถวายมหา-</strong></p><p><strong>                ทานแด่พระองค์ด้วยมือของตน</strong></p><p><strong>                                        ได้ซบเศียรลงใกล้พระมหาวีรเจ้าพร้อม</strong></p><p><strong>                ด้วยพระสงฆ์ปรารถนาตำแหน่งที่เลิศกว่าภิกษุณี </strong></p><p><strong>                ทั้งหลายฝ่ายที่มีฌาน.</strong></p><p><strong>                                         ครั้งนั้น  พระสุคตเจ้าผู้ฝึกนรชนที่ยังไม่</strong></p><p><strong>                ได้ฝึก  เป็นสรณะของโลกสาม    ผู้เป็นใหญ่   ทรง</strong></p><p><strong>                นรชนไว้ให้ดี  ทรงพยากรณ์ว่า</strong></p><p><strong>                                         ท่านจักได้ตำแหน่งที่ปรารถนาดีแล้วนั้น</strong></p><p><strong>                ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้   พระศาสดาพระนามว่า</strong></p><p><strong>                โคดม    มีสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกากราช  จัก </strong></p><p><strong>                เสด็จอุบัติขึ้นในโลก    ท่านผู้เจริญจักได้เป็นธรรม</strong></p><p><strong>                ทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น   เป็นโอรสอัน</strong></p><p><strong>                ธรรมนิรมิต     จักเป็นสาวิกาของพระองค์  มีนาม</strong></p><p><strong>                ชื่อว่านันทา.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 622</p><p>                                   <strong> ครั้งนั้น    ดิฉันได้ฟังพระพุทธพจน์นั้น </strong></p><p><strong>                แล้วมีใจยินดี    มีจิตประกอบด้วยเมตตา    บำรุง</strong></p><p><strong>                พระพิชิตมารผู้เป็นนายกชั้นพิเศษ    ด้วยปัจจัย</strong></p><p><strong>                ทั้งหลายตลอดชีวิตด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้ดีนั้น </strong></p><p><strong>                และด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้     ดิฉันละร่างกาย</strong></p><p><strong>                มนุษย์แล้ว  ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์  </strong></p><p><strong>                                      จุติจากสวรรค์ชั้นนั้นแล้ว      ดิฉันไปสู่</strong></p><p><strong>                สวรรค์ชั้นยามา   จุติจากนั้นแล้วไปสวรรค์ชั้นดุสิต</strong></p><p><strong>                จุติจากนั้นแล้วไปสวรรค์ชั้นนิมมานรดี     จุติจาก</strong></p><p><strong>                นั้น  แล้วไปสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี </strong></p><p><strong>                                      ด้วยอำนาจบุญกรรมนั้น      ดิฉันเกิดใน</strong></p><p><strong>                ภพใด ๆ   ก็ได้ครองตำแหน่งราชเมหสีในภพนั้น  ๆ</strong></p><p><strong>                          จุติจากสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดีแล้ว</strong></p><p><strong>                มาเกิดเป็นมนุษย์      ได้ครองตำแหน่งอัครมเหสี </strong></p><p><strong>                ของพระเจ้าจักรพรรดิ   และพระเจ้าเอกราช</strong></p><p><strong>                                                  เสวยสมบัติในเทวดาและมนุษย์  เป็นผู้มี</strong></p><p><strong>                ความสุขในที่ทุกสถาน     ท่องเที่ยวไปในกัปเป็น</strong></p><p><strong>                อเนก.</strong></p><p><strong>                                      ในภพหลังที่มาถึงบัดนี้   ดิฉันเป็นพระ-</strong></p><p><strong>                ธิดาแห่งพระเจ้าสุทโธทนะในกรุงกบิลพัสดุ์   เป็น</strong></p><p><strong>                ผู้มีรูปสมบัติอันประชาชนสรรเสริญ  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 623</p><p>                                     <strong> ราชสกุลนั้น     เห็นดิฉันมีรูปงามเป็นสิริ</strong></p><p><strong>                จึงพากันชื่นชม      เพราะฉะนั้นดิฉันจึงมีนามว่า</strong></p><p><strong>                นันทา  เป็นผู้มีรูปลักษณะสวยงาม</strong></p><p><strong>                                    ในพระนครกบิลพัสดุ์ซึ่งเป็นเป็นธานีที่รื่น-</strong></p><p><strong>                รมย์นั้น      นอกจากพระนางยโสธรา    ปรากฏว่า</strong></p><p><strong>                ดิฉันงามกว่ายุวนารีทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                     พระภาดาพระองค์ใหญ่เป็นพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                ผู้เลิศในไตรโลก  พระภาดาองค์รองก็เป็นพระ-</strong></p><p><strong>                อรหันต์     ดิฉันยังเป็นคฤหัสถ์อยู่ผู้เดียว    พระ-</strong></p><p><strong>                มารดาทรงตักเตือนว่า</strong></p><p><strong>                                       ดูก่อนพระราชสุดา  ลูกรักเกิดในศากย-</strong></p><p><strong>                สกุล   เป็นพระอนุชาแห่งพระพุทธเจ้า    เมื่อเว้น</strong></p><p><strong>                จากนันทกุมารแล้วจักได้ประโยชน์อะไรในวังเล่า</strong></p><p><strong>                                        รูปถึงมีความเจริญ      ก็มีความแก่เป็น</strong></p><p><strong>                อวสาน    บัณฑิตรู้กันว่าไม่สะอาด    เมื่อยังเจริญ</strong></p><p><strong>                มิได้มีโรค  แต่มีโรคในตอนปลาย   ชีวิตมีมรณะ</strong></p><p><strong>                เป็นที่สุด</strong></p><p><strong>                                        รูปของเธอนี้    แม้ว่าจะงามจูงใจให้นิยม</strong></p><p><strong>                ดุจดวงจันทร์ที่ใคร่กัน       เมื่อตกแต่งด้วยเครื่อง</strong></p><p><strong>                ประดับมากอย่าง   ก็ยิ่งมีความงามเปล่งปลั่งเป็นที่ </strong></p><p><strong>                กำหนัด </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 624</p><p>                                        <strong> เป็นที่ยินดีแห่งนัยน์ตาทั้งหลายคล้ายกะ</strong></p><p><strong>                ว่าทรัพย์ของโลกที่บูชากัน  เป็นรูปที่ให้เกิดความ</strong></p><p><strong>                สรรเสริญ      เพราะบุญมากที่บำเพ็ญไว้  เป็นที่</strong></p><p><strong>                ชื่นชมแห่งวงศ์โอกกากราช</strong></p><p><strong>                                        ไม่ช้านานเท่าไร  ชราก็จักมาย่ำยี  ลูกรัก</strong></p><p><strong>                จงละพระราชฐานและรูปที่บัณฑิตตำหนิ  ประ-</strong></p><p><strong>                พฤติพรหมจรรย์เถิด.</strong></p><p><strong>                                         ดิฉันผู้ยังหลงใหลด้วยความเจริญแห่งรูป</strong></p><p><strong>                ได้ฟังพระดำรัสของพระมารดาแล้ว    ก็ออกบวช</strong></p><p><strong>                แต่ร่างกาย      แต่มิได้ออกบวชด้วยความเต็มใจ</strong></p><p><strong>                ดิฉันระลึกถึงตัวเองอยู่ด้วยความเพ่งฌานเป็นอัน-</strong></p><p><strong>                มาก      พระมารดาตรัสตักเตือนเพื่อให้ประพฤติ</strong></p><p><strong>                ธรรม   แต่ดิฉันมิได้ขวนขวายในธรรมจริยานั้น.</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น     พระพิชิตมารผู้ทรงพระมหา-</strong></p><p><strong>                กรุณา  ทอดพระเนตรเห็นดิฉันผู้มีผิวหน้าดังดอก</strong></p><p><strong>                บัว ทรงนิรมิตหญิงคนหนึ่งงามน่าชม  น่าชอบใจ</strong></p><p><strong>                ยิ่งนัก  มีรูปงามกว่าดิฉัน  ในคลองจักษุของดิฉัน</strong></p><p><strong>                ด้วยอานุภาพของพระองค์   เพื่อให้ดิฉันเบื่อหน่าย</strong></p><p><strong>                ในรูป</strong></p><p><strong>                                         ดิฉันเป็นคนสวย เห็นหญิงมีร่างกายสวย</strong></p><p><strong>                ยิ่งกว่า  คิดเพ้อไปว่า  เราเห็นหญิงมนุษย์ดังนี้มี</strong></p><p><strong>                ผล    เป็นลาภนัยน์ตาของเรา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 625</p><p>                                         <strong> เชิญเถิดแม่คนงาม    แม่จงบอกสิ่งที่ต้อง</strong></p><p><strong>                ประสงค์แก่ฉัน   ฉันจะให้   แม่จงบอกสกุล  นาม</strong></p><p><strong>                และโคตรของแม่    ซึ่งเป็นที่รักแห่งแม่แก่ฉันเถิด.</strong></p><p><strong>                                         แม่คนงาม        เวลานี้ยังไม่ใช่กาลแห่ง</strong></p><p><strong>                ปัญหา  แม่จงให้ฉันอยู่บนตัก  อวัยวะทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                ของฉันจะทับอยู่  แม่ให้ฉันหลับสักครู่เถิด</strong></p><p><strong>                                         แต่นั้นแม่คนสวยพึงพิงศีรษะตักฉัน</strong></p><p><strong>                นอนหลับไป       ของแข็งหยาบตกลงที่หน้าผาก </strong></p><p><strong>                ของแม่คนสวย</strong></p><p><strong>                                         ต่อมาฝีก็ปรากฏขึ้นพร้อมกับที่ของแข็งตก</strong></p><p><strong>                ลงถูกนางนั้น  หัวฝีก็แตกออกแล้วมีเครื่องโสโครก</strong></p><p><strong>                คือหนองและเลือดไหลออก </strong></p><p><strong>                                          หน้าที่แตกแล้วมีกลิ่นเน่าปฏิกูล    ตัวทั่ว</strong></p><p><strong>                 ไปก็บวมเขียว  แม่คนสวยมีสรรพางค์สั่น  หายใจ</strong></p><p><strong>                ถี่เสวยทุกข์ของตนอยู่  รำพันอย่างน่าสมเพช.</strong></p><p><strong>                                          เพราะแม่คนสวยประสบทุกข์     ฉันก็มี</strong></p><p><strong>                ทุกข์  ต้องทุกข์เวทนา  จมอยู่ในมหาสมุทร  ขอ</strong></p><p><strong>                แม่คนสวยจงเป็นที่พึ่งของฉัน</strong></p><p><strong>                                          หน้าที่งามของแม่หายไปไหน     จมูกที่</strong></p><p><strong>                โด่งงามของแม่หายไปไหน   ริมฝีปากที่สวยเหมือน</strong></p><p><strong>                สีลูกมะพลับสุกของแม่หายไปไหน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 626</p><p>                                    <strong> วงหน้างามคล้ายดวงจันทร์และ  ลำคอ</strong></p><p><strong>                        ละม้ายต่อมทองคำของแม่หายไปไหน  ใบหูของ</strong></p><p><strong>                        แม่เป็นดังพวงดอกไม้  มีสีเสียไปแล้ว</strong></p><p><strong>                                    ถันทั้งคู่ของแม่  เหมือนดอกบัวตูม</strong></p><p><strong>                        แตกแล้ว  มีกลิ่นเหม็นฟุ้งไปคล้ายกะว่าศพเน่า</strong></p><p><strong>                                    แม่มีเอวกลมกล่อม  มีตะโพกผึ่งผาย</strong></p><p><strong>                        แม่เต็มไปด้วยสิ่งชั่วถ่อย  โอ  รูปไม่เที่ยง</strong></p><p><strong>                                    อวัยวะที่เนื่องในสรีระทั้งหมดมีกลิ่นปฏิ-</strong></p><p><strong>                        กูล  น่ากลัว  น่าเกลียด  เหมือนซากศพที่เขาทิ้ง</strong></p><p><strong>                        ไว้ในป่าช้า  เป็นที่ยินดีของพวกพาลชน</strong></p><p><strong>                                    ครั้งนั้น  พระภาดาของดิฉันผู้เป็นนายก</strong></p><p><strong>                        ของโลก  ผู้ประกอบด้วยพระมหากรุณา  ทอด</strong></p><p><strong>                        พระเนตรเห็นดิฉันมีจิตสลด  ได้ตรัสพระคาถา</strong></p><p><strong>                        เหล่านี้ว่า</strong></p><p><strong>                                    ดูก่อนนันทา  เธอจงดูรูปที่ที่กระสับกระส่าย</strong></p><p><strong>                        เปื่อยเน่าดังซากศพ  จงอบรมจิตให้ตั้งมั่น  มี</strong></p><p><strong>                        อารมณ์เดียว  ด้วยอสุภารมณ์</strong></p><p><strong>                                    รูปนี้  เป็นฉันใด  รูปเธอ  ก็เป็นฉันนั้น</strong></p><p><strong>                        รูปเธอ  เป็นฉันใด  รูปนี้  ก็เป็นฉันนั้น  รูปนี้  </strong></p><p><strong>                        มีกลิ่นเหม็นเน่าฟุ้งไป  พวกคนพาลยินดียิ่งนัก</strong></p><p><strong>                                    พวกบัณฑิตผู้มิได้เกียจคร้าน  ย่อม</strong></p><p><strong>                        พิจารณาเห็นรูปเป็นอย่างนั้นทั้งกลางคืนกลางวัน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 627</p><p>                <strong> เธอจงเบื่อหน่าย   พิจารณาดูรูปนั้นด้วยปัญญาของ</strong></p><p><strong>                คน.</strong></p><p><strong>                          ลำดับนั้น  ดิฉันได้ฟังคาถาเป็นสุภาษิต</strong></p><p><strong>                แล้วมีความสลดใจ  ตั้งอยู่ในธรรมนั้น    ได้บรรลุ</strong></p><p><strong>                ซึ่งอรหัตผล</strong></p><p><strong>                           ในกาลนั้น     ดิฉันนั่งอยู่ในที่ไหน ๆ  ก็มี</strong></p><p><strong>                ฌานเป็นเบื้องหน้า   พระพิชิตมารทรงพอพระทัย</strong></p><p><strong>                ในคุณสมบัตินั้น      จึงทรงตั้งดิฉันไว้ในตำแหน่ง</strong></p><p><strong>                 เอตทัคคะ</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว.. . คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong>         </p><p>           ทราบว่า    ท่านพระนันทาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                 จบนันทาเถรีอปทาน</p><p>                           <strong>โสณาเถรีอปทานที่  ๖   [๒๖]</strong></p><p>                       <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระโสณาเถรี</strong></p><p>                            <strong> [๑๖๖]     ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                  พระพิชิตมาผู้เป็นนายกของโลกพระนามว่า</strong></p><p><strong>                  ปทุมุตตระ  ผู้ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>                  แล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 628</p><p>                                       <strong> ครั้งนั้น   ดิฉันเถิดในสกุลเศรษฐี  เป็น</strong></p><p><strong>                ผู้มีสุขชอบตกแต่ง    เป็นที่รักของบิดา    เข้าไป</strong></p><p><strong>                เฝ้าพระมุนีผู้ประเสริฐพระองค์นั้น       ได้ฟังพระ-</strong></p><p><strong>                ดำรัสอันไพเราะ.</strong></p><p><strong>                                       พระพิชิตมารทรงสรรเสริญภิกษุองค์-</strong></p><p><strong>                หนึ่งว่า    เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุณีทั้งหลาย    ฝ่ายผู้</strong></p><p><strong>                ปรารภความเพียรครั้งนั้น  ดิฉันได้ฟังพระพุทธ-</strong></p><p><strong>                พจน์นั้นแล้วมีความยินดี   ได้ทำสักการะแด่พระ-</strong></p><p><strong>                ศาสดา</strong></p><p><strong>                                         ถวายบังคมพระพุทธเจ้าแล้วได้ปรารถนา</strong></p><p><strong>                ตำแหน่งนั้น      พระมหาวีรเจ้าทรงอนุโมทนาว่า</strong></p><p><strong>                ความปรารถนาของท่านจะสำเร็จ</strong></p><p><strong>                                         ในกัปที่แสนหนึ่งแต่กัปนี้    พระศาสดา</strong></p><p><strong>                พระนามว่าโคดม     มีสมภพในวงศ์พระเจ้าโอก-</strong></p><p><strong>                กากราชจักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก   ท่านนี้จักได้เป็น</strong></p><p><strong>                ธรรมทายาทของพระศาสดาพระองค์นั้น  จักเป็น</strong></p><p><strong>                โอรสอันธรรมนิรมิต     จักได้เป็นพระสาวิกาของ</strong></p><p><strong>                พระศาสดามีชื่อว่าโสณา.</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น   ดิฉันได้ฟังพุทธานุโมทนานั้น</strong></p><p><strong>                แล้วมีความยินดี  มีจิตประกอบด้วยเมตตา  บำรุง</strong></p><p><strong>                พระพิชิตมารผู้เป็นนายกชั้น  พิเศษด้วยปัจจัยทั้ง</strong></p><p><strong>                หลายจนตลอดชีวิต </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 629</p><p>                                         <strong> ด้วยกุศลกรรมที่ทำไว้แล้วนั้น    และด้วย</strong></p><p><strong>                การตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                                         ในภพหลังครั้งนี้ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐี</strong></p><p><strong>                ที่มั่งคั่งเจริญ     มีทรัพย์มากในพระนครสาวัตถี</strong></p><p><strong>                               เมื่อดิฉันเติบโตเป็นสาว   ได้ไปสู่สกุลสามี</strong></p><p><strong>                คลอดบุตรชาย ๑๐ คนล้วนแต่มีรูปงามยิ่งนัก  บุตร</strong></p><p><strong>                ทุกคนนั้นตั้งอยู่ในความสุข    เจริญตาและใจของ</strong></p><p><strong>                ชนให้นิยม   แม้แต่พวกศัตรูก็ชอบใจ   เป็นที่รัก </strong></p><p><strong>                ของดิฉันมาก.</strong></p><p><strong>                                       ในกาลนั้น  โดยที่ดิฉันไม่ปรารถนา  สามี </strong></p><p><strong>                ของดิฉันพร้อมด้วยบุตรทั้ง ๑๐ คนพากันไปบวช</strong></p><p><strong>                ในพระพุทธศาสนา  </strong></p><p><strong>                                          ดิฉันอยู่ผู้เดียวคิดว่า   เราพลัดพรากจาก</strong></p><p><strong>                สามีและบุตรเป็นกำพร้าอยู่     ไม่ควรจะเป็นอยู่</strong></p><p><strong>                แม้เราก็จักไปในอารามที่ภิกษุผู้เคยเป็นสามีอยู่</strong></p><p><strong>                ครั้นคิดอย่างนี้แล้ว  จึงออกบวช.</strong></p><p><strong>                                           ครั้งนั้น   พวกภิกษุณีละดิฉันไว้ในสำนัก </strong></p><p><strong>                ที่อยู่อาศัยแต่ผู้เดียว    สั่งดิฉันว่า   ท่านจงต้มน้ำ</strong></p><p><strong>                ไว้แล้วพากันไป</strong></p><p><strong>                                           เวลานั้น      ดิฉันตักน้ำมาใส่ในหม้อเล็ก </strong></p><p><strong>                ตั้งทิ้งไว้แล้วนั่งอยู่   แต่นั้นดิฉันก็เริ่มเพียรทางจิต  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 630</p><p>                <strong> ได้พิจารณาเห็นขันธุ์ทั้งหลายโดยความเป็นของไม่</strong></p><p><strong>                เที่ยง   เป็นทุกข์    และเป็นอนัตตา    ยังอาสวะ</strong></p><p><strong>                ทั้งปวงให้สิ้นไปแล้ว   ได้บรรลุอรหัตผล  เมื่อพวก </strong></p><p><strong>                ภิกษุณีกลับมาแล้วถามถึงน้ำร้อน   ดิฉันอธิษฐาน</strong></p><p><strong>                เตโชธาตุให้น้ำร้อนเร็วพลัน</strong></p><p><strong>                          ภิกษุณีเหล่านั้นพากันพิศวง   ไปกราบทูล</strong></p><p><strong>                พระพิชิตมารผู้ประเสริฐ   ให้ทรงทราบเรื่องนั้น </strong></p><p><strong>                          พระโลกนาถทรงสดับเรื่องนั้นแล้ว  ทรง</strong></p><p><strong>                ชื่นชม   ได้ตรัสพระคาถานี้ว่า  แท้จริง  บุคคลผู้</strong></p><p><strong>                ปรารภความเพียรนั่น  มีชีวิตเป็นอยู่เพียงวันเดียว</strong></p><p><strong>                ก็ประเสริฐ  กว่าคนเกียจคร้านละความเพียรเป็นอยู่</strong></p><p><strong>                ตั้ง ๑๐๐ ปี </strong></p><p><strong>                           พระมหามุนีมหาวีรเจ้าอันดิฉันให้โปรด</strong></p><p><strong>                แล้วเพราะความปฏิบัติดีตรัสว่า    ดิฉันเป็นผู้เลิศ</strong></p><p><strong>                กว่าภิกษุณีทั้งหลายฝ่ายปรารภความเพียร</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว ... คำสอน</strong></p><p><strong>                 ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>         ทราบว่า    ท่านพระโสณาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                               <strong> จบโสณาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 631</p><p>                                <strong>ภัททกาปิลานีเถรีอปทานที่  ๗  [๒๗]</strong> </p><p>                             <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระภัททกาปิลานีเถรี</strong></p><p>                                        <strong> [๑๖๗]      ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                        พระพิชิตมารผู้เป็นนายกของโลก  พระนามว่า</strong></p><p><strong>                        ปทุมุตตระ  ผู้ทรงรู้จบธรรมทั้งปวง  เสด็จอุบัติ</strong></p><p><strong>                        ขึ้นแล้ว  ครั้งนั้น  ดิฉันเป็นภรรยาของเศรษฐีมี</strong></p><p><strong>                        ชื่อว่าวิเทหะ  มีรัตนะมาก  ในเมืองหังสวดี</strong></p><p><strong>                                        บางครั้ง  เศรษฐีนั้นพร้อมกับนรชนที่เป็น</strong></p><p><strong>                บริวาร  เข้าไปเฝ้าพระพุทธเจ้าซึ่งเป็นดังดวง</strong></p><p><strong>                        อาทิตย์แห่งนรชน  ได้ฟังธรรมของพระองค์อัน</strong></p><p><strong>                        เป็นเหตุนำมาซึ่งความสิ้นทุกข์ทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                        พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้นายก  ทรงประกาศ</strong></p><p><strong>                        พระสาวกองค์หนึ่งว่า  เป็นผู้เลิศกว่าภิกษุทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                        ฝ่ายกล่าวคุณแห่งธุดงค์</strong></p><p><strong>                                เศรษฐีผู้เป็นสามีแห่งดิฉันได้ฟังแล้ว</strong></p><p><strong>                        ได้ถวายทานแด่พระพุทธเจ้าผู้คงที่ตลอด  ๗  วัน</strong></p><p><strong>                        แล้วซบเศียรลงแทบพระบาท  ปรารถนาตำแหน่ง</strong></p><p><strong>                        นั้น  ก็ในกาลนั้นพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐกว่านรชน</strong></p><p><strong>                        เมื่อจะทรงให้บริษัทรื่นเริง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 632</p><p>                                       <strong> ได้ตรัสพระคาถาเหล่านี้เพื่อทรงอนุ-</strong></p><p><strong>                เคราะห์เศรษฐีว่า  ดูก่อนบุตร  ท่านจะได้ตำแหน่ง</strong></p><p><strong>                ที่ตนปรารถนา  จงเป็นผู้เย็นใจเถิด</strong></p><p><strong>                                        ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้     พระศาสดา</strong></p><p><strong>                พระนามว่าโคดม     จักมีสมภพในวงศ์พระเจ้า</strong></p><p><strong>                โอกกากราช  เสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                                          ท่านนี้จักได้เป็นธรรมทายาท  ของพระ</strong></p><p><strong>                ศาสดาพระองค์นั้น      จักเป็นโอสอันธรรมนิรมิต</strong></p><p><strong>                จักเป็นสาวกของพระศาสดา  มีนามว่ากัสสปะ</strong></p><p><strong>                                           เศรษฐีได้ฟังพระพุทธพยากรณ์นั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                มีความเบิกบานใจ    มิจิตประกอบด้วยเมตตา</strong></p><p><strong>                บำรุงพระพิชิตมารผู้เป็นนายกชั้นพิเศษ    ด้วย</strong></p><p><strong>                ปัจจัยทั้งหลายจนตลอดชีวิต </strong></p><p><strong>                                           พระผู้มีพระภาคเจ้าพระองค์นั้น  ทรงยัง</strong></p><p><strong>                พระศาสนาให้รุ่งเรืองแล้ว  ทรงกำจัดเดียรถีย์ที่ชั่ว</strong></p><p><strong>                และทรงแนะนำประชาชนที่ควรแนะนำแล้ว   พระ</strong></p><p><strong>                องค์กับทั้งพระสาวกก็ปรินิพพาน</strong></p><p><strong>                                                      เมื่อพระสุคตเจ้าซึ่งเป็นผู้เลิศในโลก  พระ</strong></p><p><strong>                องค์นั้นปรินิพพานแล้ว   เศรษฐีนั้นเชิญญาติและ</strong></p><p><strong>                มิตรมาประชุมแล้ว    พร้อมกับญาติและมิตรเหล่า</strong></p><p><strong>                นั้น  ได้สร้างพระสถูปสำเร็จด้วยรัตนะ   สูง  ๗  โยชน์ </strong></p><p><strong>                งามเหมือนดวงอาทิตย์     และต้นพระยารังที่มี </strong></p><p><strong>                ดอกบาน  เพื่อสักการะบูชาพระศาสดา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 633</p><p>                                           <strong> ดิฉันได้ให้ช่าง  ๗   คนเอารัตนะ   ๗    อย่าง</strong></p><p><strong>                        ทำตะเกียง   ๗   แสนดวงแก้ว   เอาน้ำมันหอมใส่</strong></p><p><strong>                        เต็มทุกถ้วย   ตามประทีปไว้  ณ  ที่นั้น  ลุกโพลง</strong></p><p><strong>                        ดังไฟไหม้ป่าอ้อ    เพื่อบูชาพระศาสดาผู้แสวงหา</strong></p><p><strong>                        คุณอันยิ่งใหญ่  ผู้ทรงอนุเคราะห์สรรพสัตว์ </strong></p><p><strong>                                           ดิฉันให้ช่างทำหม้อ   ๗   แสนหม้อ  เต็ม</strong></p><p><strong>                        ด้วยรัตนะต่าง ๆ  มีพวงทองตั้งไว้ในระหว่างหม้อ</strong></p><p><strong>                        ๘ ใบ    รุ่งเรืองด้วยสีเหมือนดวงอาทิตย์ในสารท-</strong></p><p><strong>                        สมัย  เพื่อบูชาพระศาสดาผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่</strong></p><p><strong>                                            ที่ประตูทั้ง  ๔  มีเสาระเนียดสำเร็จด้วย</strong></p><p><strong>                        รัตนะ  มีแท่นมากสำเร็จด้วยรัตนะ  ตั้งไว้งดงาม</strong></p><p><strong>                        น่ายินดี     ทั้งมีคูปลูกพรรณดอกไม้น้ำเป็นระเบียบ</strong></p><p><strong>                        ดี  และมีธงรัตนะยกขึ้นไว้  ล้วนแต่งงามไพโรจน์</strong></p><p><strong>                        พระเจดีย์ที่สำเร็จด้วยรัตนะนั้น  ๆ   สร้างไว้มีสีสุก </strong></p><p><strong>                        งามดี    รุ่งโรจน์ด้วยสีเหมือนดวงอาทิตย์ที่มีรัศมี</strong></p><p><strong>                        งาม.</strong></p><p><strong>                                         พระสถูปของดิฉันมี  ๓   ด้าน   ด้านหนึ่ง</strong></p><p><strong>                        ดิฉันบรรจุเต็มไปด้วยหรดาล   ด้านหนึ่งดิฉันบรรจุ</strong></p><p><strong>                        เต็มไปด้วยมโนศิลา    ด้านหนึ่งดิฉันบรรจุเต็มไป</strong></p><p><strong>                        ด้วยแร่พลวง</strong></p><p><strong>                                          ดิฉันให้ช่างสร้างเครื่องบูชาที่น่ายินดี</strong></p><p><strong>                        เช่นนี้แล้ว  ได้ถวายทานแก่พระสงฆ์ผู้กล่าวธรรม</strong></p><p><strong>                        อันประเสริฐตามกำลัง  ตลอดชั่วชีวิต </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 634</p><p>                                        <strong> ดิฉันกับเศรษฐีนั้นทำยัญเหล่านั้นโดย</strong></p><p><strong>                ประการทั้งปวงจนตลอดชีวิต  แล้วได้ไปสู่สุคติภพ</strong></p><p><strong>                พร้อมกัน</strong></p><p><strong>                                        เสวยสมบัติทั้งหลายในเทวดาและมนุษย์ </strong></p><p><strong>                ท่องเที่ยวไปกับเศรษฐีนั้น       ปานประหนึ่งว่าเงา</strong></p><p><strong>                ติดตามไปกับตัวฉะนั้น </strong></p><p><strong>                                        ในกัปที่  ๙๑   แต่ภัทรกัปนี้พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                พระนามว่าวิปัสสี    ผู้เป็นนายกของโลก  มีพระ-</strong></p><p><strong>                เนตรงาม   ทรงเห็นแจ่มแจ้งในธรรมทั้งปวง  เสด็จ</strong></p><p><strong>                อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                         ครั้งนั้น   พราหมณ์ที่ประชุมชนสมมติว่า</strong></p><p><strong>                เป็นผู้ดี    สมบูรณ์ด้วยความดี   มั่งมีทรัพย์    อยู่</strong></p><p><strong>                ในพระนครพันธุมดี </strong></p><p><strong>                                          แม้ครั้งนั้น        ดิฉันเป็นพราหมณ์ของ</strong></p><p><strong>                พราหมณ์นั้น   มีจิตเสมอกัน  บางครั้ง   พราหมณ์นั้น</strong></p><p><strong>                เข้าไปเฝ้าพระมหามุนี    ซึ่งประทับในหมู่ชนทรง</strong></p><p><strong>                แสดงธรรมส่วนอมตบทอยู่   ได้ฟังธรรมแล้วเบิก-</strong></p><p><strong>                บานใจ   ได้ถวายผ้าห่มผืนหนึ่ง</strong></p><p><strong>                                        มีผ้านุ่งผืนเดียวกลับไปถึงเรือน   แล้วได้</strong></p><p><strong>                บอกดิฉันว่า   ดูก่อนน้องหญิงผู้มีบุญมาก  เชิญ</strong></p><p><strong>                อนุโมทนาเถิด   ผ้าห่มฉันถวายพระพุทธเจ้าแล้ว</strong></p><p><strong>                                        ขณะนั้นดิฉันประนมอัญชลีกล่าวอนุโม-</strong></p><p><strong>                ทนาว่า     นายขา    ผ้าห่มท่านถวายดีแล้วแด่พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าผู้ประเสริฐ   คงที่.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 635</p><p>                                      <strong> พราหมณ์กับดิฉันเป็นผู้เจริญด้วยสุขสม-</strong></p><p><strong>                บัติ  ท่องเที่ยวไปในภพน้อยภพใหญ่    พราหมณ์  </strong></p><p><strong>                ได้เป็นพระเจ้าแผ่นดินในพระนครพาราณสี </strong></p><p><strong>                                       ครั้งนั้น     ดิฉันได้เป็นพระมเหสีสูงกว่า</strong></p><p><strong>                พวกพระสนม   เป็นที่สองของท้าวเธอ  ท้าวเธอ</strong></p><p><strong>                โปรดปรานดิฉัน    เพราะสิเนหาเนื่องมาแต่ภพ</strong></p><p><strong>                ก่อน ๆ</strong></p><p><strong>                                         พระเจ้าแผ่นดินนั้นทอดพระเนตรเห็น</strong></p><p><strong>                พระปัจเจกพุทธเจ้า ๘  พระองค์  ผู้กำลังเที่ยวไป</strong></p><p><strong>                เพื่อบิณฑบาต  ทรงพอพระทัย  ได้ถวายบิณฑบาต </strong></p><p><strong>                ที่ควรแก่ค่ามาก </strong></p><p><strong>                                          ครั้นแล้วทรงนิมนต์ไว้  ทรงสร้างมณฑป</strong></p><p><strong>                แก้วประดับด้วยทอง  มีความเปล่งปลั่ง  อันพวก</strong></p><p><strong>                ช่างทองคำไว้  มีส่วน  ๑๐๐  ศอก</strong></p><p><strong>                                          ท้าวเธอทรงเลื่อมใส  รับสั่งให้อาราธนา</strong></p><p><strong>                พระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหมด  แล้วได้ทรงถวายทาน</strong></p><p><strong>                แก่พระปัจเจกพุทธเจ้าเหล่านั้น  ซึ่งเข้ามาในพระ</strong></p><p><strong>                ราชนิเวศน์  ด้วยพระหัตถ์ของพระองค์เอง</strong></p><p><strong>                                            แม้ครั้งนั้น  ดิฉันก็ได้ถวายทานนั้นร่วม</strong></p><p><strong>                กันกับพระเจ้ากาสี  ดิฉันมาเกิดในกาสิกคาม  ใน</strong></p><p><strong>                พระนครพาราณสีอีก  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 636</p><p>                                      <strong> พระเจ้ากาสีกับพระภาดามาเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>                กุฏุมพี  มีความเจริญ  เพียบพร้อมด้วยความสุข</strong></p><p><strong>                ดิฉันเป็นภรรยาของพราหมณ์คนพี่  มีวัตรในสามี</strong></p><p><strong>                เป็นอย่างดี</strong></p><p><strong>                                     น้องชายของสามีดิฉัน    เห็นพระปัจเจก-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าแล้ว  เอาอาหารของพี่ชายถวายแก่พระ-</strong></p><p><strong>                ปัจเจกพุทธเจ้า  เมื่อพี่ชายซึ่งเป็นสามีดิฉันมาแล้ว</strong></p><p><strong>                ดิฉันก็บอกเรื่องนั้น</strong></p><p><strong>                                      เขามิได้ยินดีทาน  ขณะนั้น   ดิฉันก็ถวาย</strong></p><p><strong>                ทานแก่พระปัจเจกพุทธเจ้านั้น  โดยดิฉันนำข้าว</strong></p><p><strong>                มาให้สามีของดิฉัน    ถวายอาหารแก่พระปัจเจก-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                                       เวลานั้น    ดิฉันโกรธเททานของพระปัจ-</strong></p><p><strong>                เจกพุทธเจ้านั้นเสียแล้ว  ได้ให้บาตรอันเต็มด้วย</strong></p><p><strong>                เปือกตมแก่พระปัจเจกพุทธเจ้าผู้คงที่นั้น </strong></p><p><strong>                                       ครั้งนั้น      ดิฉันเห็นสามีมีสีหน้าแสดงว่า</strong></p><p><strong>                มีจิตสงบในการให้  การรับ  การไม่เคารพ  และ</strong></p><p><strong>                การประทุษร้าย    จึงสลดใจมาก</strong></p><p><strong>                                        ดิฉันรับบาตรมาแล้ว   เอาน้ำหอมอย่างดี </strong></p><p><strong>                ล้างให้สะอาด   ดิฉันมีจิตเลื่อมใส  เอาน้ำตาลกรวด</strong></p><p><strong>                กับเปรียงใส่บาตรจนเต็มแล้ว   ถวายพระปัจเจก-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าองค์นั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 637</p><p>                                    <strong> ดิฉันเกิดในภพไหน  ๆ   ก็มีรูปสวย</strong></p><p><strong>                เพราะถวายทาน    แต่มีกลิ่นตัวเหม็น   เพราะทำ</strong></p><p><strong>                ความไม่ดี  หยาบคายต่อพระปัจเจกพุทธเจ้า.</strong></p><p><strong>                                     เมื่อพระเจดีย์แห่งพระกัสสปธีรเจ้าซึ่ง</strong></p><p><strong>                สามีให้สำเร็จแล้ว  ดิฉันมีความยินดีได้ถวายแผ่น</strong></p><p><strong>                อิฐทองคำอย่างดี     เอาแผ่นอิฐนั้นชุบจนเปียก </strong></p><p><strong>                ด้วยน้ำหอมที่เกิดแต่เครื่องหอมสี่ชนิด  จึงพ้นจาก </strong></p><p><strong>                โทษที่มีกลิ่นตัวเหม็น     งดงามดีทั่วสรรพางค์ </strong></p><p><strong>                                       และให้ช่างเอารัตนะ    ๗    ประการทำ</strong></p><p><strong>                ตะเกียง    ๗    แสนดวง   ใส่เปรียงเต็มแล้ว    ให้ใส่</strong></p><p><strong>                ไส้พันไส้    ตามประทีปตั้งไว้    ๗    แถว   เพื่อบูชา</strong></p><p><strong>                พระพุทธจ้า  ผู้เป็นที่พึ่งของสัตว์โลก  ด้วยจิต</strong></p><p><strong>                อันเลื่อมใส  แม้ในครั้งนั้น  ดิฉันมีส่วนในบุญนั้น</strong></p><p><strong>                โดยพิเศษ</strong></p><p><strong>                                       สามีของดิฉันไปเกิดในแคว้นกาสี  มีนาม</strong></p><p><strong>                ปรากฏว่าสุมิตตะ       ดิฉันเป็นภรรยานายสุมิตตะนั้น </strong></p><p><strong>                เป็นผู้เจริญด้วยสุขสมบัติ   เป็นที่รักของสามี </strong></p><p><strong>                                       ครั้งนั้น      สามีของดิฉันได้ถวายผ้าโพก</strong></p><p><strong>                ศีรษะเนื้อดีแก่พระปัจเจกมุนี  แม้ดิฉันก็มีส่วน</strong></p><p><strong>                แห่งทานนั้น   อนุโมทนาทานอันอุดม  สามีไปเกิด  </strong></p><p><strong>                ในกำเนิดแห่งชาวโลกิยะในแคว้นกาสี</strong></p><p><strong>                                        ครั้งนั้น     สามีของดิฉัน    พร้อมกับบุตร</strong></p><p><strong>                ของชาวโกลิยะ  ๕๐๐  คน   ได้บำรุงพระปัจเจก-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้า  ๕๐๐ องค์     อาราธนาพระปัจเจกพุทธเจ้า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 638</p><p>                <strong> เหล่านั้นให้อยู่จำพรรษาตลอดไตรมาสแล้ว  ได้</strong></p><p><strong>                ถวายไตรจีวร     ครั้งนั้น    ดิฉันเป็นภรรยาแห่ง</strong></p><p><strong>                โกลิยบุตรคนนั้น  ด้วยกุศลกรรมบถที่บำเพ็ญมา</strong></p><p><strong>                                                   โกลิยบุตรนั้นเคลื่อนจากอัตภาพนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                เกิดเป็นพระราชาพระนามว่านันทะ     มีอิสริยยศ</strong></p><p><strong>                มา      แม้ดิฉันก็เกิดเป็นมเหสีของท้าวเธอ   เป็น</strong></p><p><strong>                ผู้มั่งคั่งด้วยกามสุขทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                                   พระเจ้านันทะนั้น  เคลื่อนจากอัตภาพนั้น </strong></p><p><strong>                แล้วเกิดเป็นพระเจ้าพรหมทัต  เป็นใหญ่ในปฐพี </strong></p><p><strong>                ครั้งนั้น    ดิฉันกับพระเจ้าพรหมทัต  ได้อาราธนา</strong></p><p><strong>                พระปัจเจกพุทธเจ้า  ๕๐๐. องค์   ผู้เป็นพระโอรส</strong></p><p><strong>                แต่งพระนางปทุมวดี  ให้มาอยู่ในพระราชอุทยาน</strong></p><p><strong>                แล้วบำรุงอยู่จนตลอดชีวิต   และบูชาพระปัจเจก-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าเหล่านั้นผู้นิพพานแล้ว</strong></p><p><strong>                                                   เราทั้งสองให้สร้างเจดีย์หลายองค์    แล้ว</strong></p><p><strong>                พากันบวช     เจริญอัปปมัญญาแล้วได้ไปสู่พรหม</strong></p><p><strong>                โลก </strong></p><p><strong>                                                   จุติจากพรหมโลกแล้ว     สามีของดิฉัน</strong></p><p><strong>                เกิดเป็นพราหมณ์ชื่อปิปผลายนะ   ที่ประเทศมหา-</strong></p><p><strong>                ติตถะ  มารดาชื่อสุมนเทวี  บิดาเป็นพราหมณ์</strong></p><p><strong>                โกสิโคตร</strong></p><p><strong>                                                   ดิฉันเกิดเป็นธิดาของพราหมณ์นามว่า</strong></p><p><strong>                กปิละ  มารดาชื่อสุจิมดี  ในมัททชนบท  เมือง</strong></p><p><strong>                สากลบุรีที่อุดม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 639</p><p>                                        <strong> บิดาของดิฉันหล่อรูปดิฉันด้วยแท่งทอง-</strong></p><p><strong>                คำแล้ว    ถวายรูปหล่อแก่พระพุทธกัสสปผู้เว้นจาก </strong></p><p><strong>                กามคุณ</strong></p><p><strong>                                        พราหมณ์ปิปผลายนะนั้นเป็นหนุ่ม   ไป</strong></p><p><strong>                ตรวจดูการงานในกาลบางครั้ง    เห็นสัตว์ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                ที่ถูกกาเป็นต้นกันกินแล้วสลดใจ</strong></p><p><strong>                                         ครั้งนั้น       ดิฉันเห็นเมล็ดงาที่มีในเรือน</strong></p><p><strong>                เอาออกผึ่งแดด   มีเหล่าหนอนอาศัยกินแล้ว  ได้</strong></p><p><strong>                ความสลดใจ.</strong></p><p><strong>                                         ครั้งนั้น     ปิปผลายนพราหมณ์ผู้มีปัญญา</strong></p><p><strong>                ออกบวชแล้ว   ดิฉันก็บวชตาม     อยู่ในสำนัก</strong></p><p><strong>                ปริพาชก  ๕  ปี</strong></p><p><strong>                                           เมื่อพระนางโคตมี     ผู้เป็นพระมาตุจฉา</strong></p><p><strong>                บำรุงพระพิชิตมารทรงผนวชแล้ว     ดิฉันเข้าไป</strong></p><p><strong>                หาท่าน    ต่อมา   พระพุทธเจ้าโปรดสั่งสอนแล้ว</strong></p><p><strong>                ไม่นานเท่าไร  ก็ได้บรรลุอรหัตผล   ได้อุทานว่า</strong></p><p><strong>                น่าชม  เรามีพระกัสสปเถระผู้มีสิริเป็นกัลยาณมิตร</strong></p><p><strong>                พระกัสสปเถระเป็นบุตรผู้ทายาทแห่งพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                มีจิต   ตั้งมั่นดี  รู้ปุพเพนิวาสญาณ   เห็นสวรรค์และ</strong></p><p><strong>                อบาย</strong></p><p><strong>                                         ลุถึงแล้วซึ่งความสิ้นชาติ   เป็นมุนีอยู่จบ</strong></p><p><strong>                อภิญญา  เป็นพราหมณ์มีไตรวิชชาด้วยวิชชา  ๓  นี้ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 640</p><p>                            <strong>  ดิฉันชื่อภัททาปิลานีก็เหมือนกัน   ได้</strong></p><p><strong>                  ไตรวิชชา   ละมัจจุราช  ทรงร่างกายในภพที่สุดนี้</strong></p><p><strong>                  ชนะมารพร้อมทั้งพลมารแล้ว</strong></p><p><strong>                              เราทั้งสองเห็นโทษในโลกแล้วพากัน</strong></p><p><strong>                  ออกบวช  เป็นผู้หมดอาสวะ  ฝึกตนแล้ว   มีความ</strong></p><p><strong>                  เย็น  ดับสนิทแล้ว</strong></p><p><strong>                              ฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                  ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า    ท่านพระภัททกาปิลานีภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วย</p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                                    จบภัททกกปิลานีเถรีอปทาน</p><p>                             <strong>ยโสธราเถรีอปทานที่  ๘  [๒๘]</strong>  </p><p>                         <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระยโสธราเถรี</strong></p><p>                              <strong> [๑๖๘]    ดิฉันมีฤทธิ์มาก   มีปัญญามาก</strong></p><p><strong>                  มีภิกษุณี  ๑,๑๐๐  องค์เป็นบริวาร  เข้าไปเฝ้าพระ</strong></p><p><strong>                  สัมพุทธเจ้า     ถวายอภิวาทแล้วเห็นลายลักษณ์กง</strong></p><p><strong>                 จักรของพระศาสดา  แล้วนั่งอยู่  ณ  ที่ควรส่วนหนึ่ง</strong></p><p><strong>                   ได้กราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                              หม่อมฉันมีอายุ  ๗๖  ปีล่วงเข้าปัจฉิมวัย</strong></p><p><strong>                  แล้ว  ถึงความเป็นผู้มีกายเงื้อมลงแล้ว    ขอกราบ</strong> </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 641</p><p>                        <strong> ทูลลาพระมหามุนี  หม่อมฉันมีวัยแก่  มีชีวิตน้อย</strong></p><p><strong>                        จักละพระองค์ไป  มีที่พึ่งของตนได้ทำแล้ว  มี</strong></p><p><strong>                        มรณะใกล้เข้ามาในวัยหลัง  ข้าพระมหาวีรเจ้า</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันจักถึงความดับในคืนวันนี้</strong></p><p><strong>                                        ชาติ  ชรา  พยาธิและมรณะ  มิได้มี  จัก</strong></p><p><strong>                        ไปสู่นิพพานที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่ง  เป็นบุรีอันไม่มี</strong></p><p><strong>                        ความแก่  ความตายและความไม่มีภัย</strong></p><p><strong>                                        ตั้งแต่ข้าพระองค์เป็นบริษัทาเข้าเฝ้าพระ</strong></p><p><strong>                        องค์อยู่  รู้จักความผิด  ขอประทานโทษ  ณ  ที่เฉพาะ</strong></p><p><strong>                        พระพักตร์พระองค์</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันขอกราบ</strong></p><p><strong>                        ทูลว่า  เมื่อหม่อมฉันท่องเที่ยวไปในสงสาร  หาก</strong></p><p><strong>                        มีความพลั้งพลาดในพระองค์  ขอพระองค์ทรง</strong></p><p><strong>                        โปรดประทานโทษแก่หม่อมฉันเถิด.</strong></p><p><strong>        พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า</strong></p><p><strong>                                        ดูก่อนผู้ปฏิบัติตามคำสอนของเรา</strong></p><p><strong>                        ท่านจงแสดงฤทธิ์  และตัดความสงสัยของบริษัท</strong></p><p><strong>                        ทั้งปวงในศาสนาเถิด.</strong></p><p><strong>        พระยโสธราเถรีกราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันชื่อยโส-</strong></p><p><strong>                        ธราเป็นปชาบดีของพระองค์  เมื่อยังทรงครอง</strong></p><p><strong>                        อาคารวิสัย  เกิดในศากยสกุลตั้งอยู่ในองคสมบัติ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 642</p><p>                        <strong> ของหญิง  ประเสริฐกว่าหญิง  ๑๖๙,๐๐๐ นาง</strong></p><p><strong>                        ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันเมื่ออยู่ในพระราช</strong></p><p><strong>                        วังของพระองค์  เป็นประธาน  เป็นใหญ่กว่าหญิง</strong></p><p><strong>                        ทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                        สมบูรณ์ด้วยรูปสมบัติ  และอาจารสมบัติ</strong></p><p><strong>                        ดำรงอยู่ในความเจริญทุกสมัย  นารีทั้งมวลย่อม</strong></p><p><strong>                        เคารพหม่อมฉัน  เหมือนพวกมนุษย์เคารพเทวดา</strong></p><p><strong>                        ฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันเป็นประมุขแห่งนางกัญญาหนึ่ง</strong></p><p><strong>                        พัน  ในพระนิเวศน์ของพระศากยบุตร  นางกัญญา</strong></p><p><strong>                        เหล่านั้นร่วมสุขร่วมทุกข์กัน  ปานประหนึ่งว่าพวก</strong></p><p><strong>                        เทวดาในนันทวันฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันเป็นบัณฑิต  ล่วงกามธาตุด้วย</strong></p><p><strong>                        รูปธาตุ  มิได้มีใคร  ๆ  มีรูปเหมือนรูปของหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        เว้นแต่พระองค์ผู้เป็นนายกของโลก</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันขออภิวาทพระสัมพุทธเจ้าแล้ว</strong></p><p><strong>                        จักแสดงฤทธิ์ถวาย  พระยโสธราเถรีแสดงฤทธิ์</strong></p><p><strong>                        ชนิดต่าง  ๆ   มากมาย</strong></p><p><strong>                                        แสดงเป็นนกมีกายเท่าภูเขาจักรวาล</strong></p><p><strong>                        แสดงศีรษะเท่าอุตตรกุรุทวีป  แสดงปีกสองข้าง</strong></p><p><strong>                        เท่าทวีปทั้งสอง  แสดงสรีระเท่าชมพูทวีป</strong></p><p><strong>                                        เปล่งเสียงดังกังวานไพเราะ  มีขนหาง </strong></p><p><strong>                        เป็นพวง  มีกลีบสีต่าง  ๆ  กัน  มีนัยน์ตาเท่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 643</p><p>                        <strong> ดวงจันทร์และดวงอาทิตย์  มีหงอนเท่าภูเขาเมรุ</strong></p><p><strong>                                        มีหน้าเท่าภูเขาจักรวาล  ถอนเอาต้นหว้า</strong></p><p><strong>                        พร้อมทั้งรากทำเป็นพัดเดินเข้าไปเฝ้า  ถวายบังคม</strong></p><p><strong>                        พระศาสดาผู้เป็นนายกของโลก</strong></p><p><strong>                                        แสดงเป็นเพศช้าง  เพศม้า  ภูเขา  และ</strong></p><p><strong>                        ทะเล  ดวงจันทร์  ดวงอาทิตย์  เขาเมรุ  และ</strong></p><p><strong>                        เพศท้าวสักกเทวราช  กราบทูลว่า  ข้าแต่พระ-</strong></p><p><strong>                        มหาวีรเจ้าผู้มีพระจักษุ  หม่อมฉันผู้ชื่อว่า ยโสธรา</strong></p><p><strong>                        ขอถวายบังคมพระยุคลบาท</strong></p><p><strong>                                        พระเถรีเอาดอกไม้ปกปิดพันโลกธาตุไว้</strong></p><p><strong>                        และนิรมิตเป็นเพศพรหมแสดงสุญญตธรรมอยู่</strong></p><p><strong>                        กราบทูลว่า  ข้าแต่พระวีรเจ้าผู้มีพระจักษุ  หม่อม</strong></p><p><strong>                        ฉันผู้ชื่อว่ายโสธรา  ขอถวายบังคมพระยุคลบาท</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันเป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์  มี</strong></p><p><strong>                        ความชำนาญในทิพโสตธาตุ  มีความชำนาญใน</strong></p><p><strong>                        เจโตปริยญาณ</strong></p><p><strong>                                        ย่อมรู้ปุพเพนิวาสญาณ  และทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>                        อันหมดจดวิเศษ  มีอาสวะทั้งปวงหมดสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                        บัดนี้  ภพใหม่ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันมีญาณ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 644</p><p>                             <strong> ในอรรถะ   ธรรมะ  นิรุตติ  และปฏิภาณเกิดขึ้น</strong></p><p><strong>                             ในสำนักของพระองค์</strong></p><p><strong>                                               ความพร้อมเพรียงแห่งพระพุทธเจ้าทั้ง</strong><sup>๑</sup></p><p><strong>                             หลาย  ผู้เป็นนาถะของโลก  พระองค์ทรงแสดง</strong></p><p><strong>                             ดีแล้ว  ข้าแต่พระมหามุนี  อธิการเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                             ของหม่อมฉัน  ย่อมเป็นไปเพื่อประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                             พระองค์</strong></p><p><strong>                                         ข้าแต่พระมุนีมหาวีรเจ้า  ขอพระองค์พึง</strong></p><p><strong>                              ทรงระลึกถึงกุศลกรรมเก่าของหม่อมฉันเถิด  ข้า</strong></p><p><strong>                              แต่พระมหาวีรเจ้า     หม่อมฉันสั่งสมบุญไว้เพื่อ</strong></p><p><strong>                              ประโยชน์แก่พระองค์ </strong></p><p><strong>                                           ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    หม่อมฉันงดเว้น</strong></p><p><strong>                               อนาจารในสถานที่ไม่ควร   แม้ชีวิตก็ยอมสละเพื่อ</strong></p><p><strong>                               ประโยชน์แก่พระองค์ได้</strong></p><p><strong>                                           ข้าแต่พระมหามุนี      พระองค์ประทาน</strong></p><p><strong>                               หม่อมฉันเพื่อให้เป็นภรรยาผู้อื่นหลายพันโกฏิกัป</strong></p><p><strong>                               ก็เพื่อประโยชน์แก่พระองค์  หม่อมฉันมิได้เสียใจ</strong></p><p><strong>                               ในเรื่องนั้นเลย</strong></p><p><strong>                                           ข้าแต่พระมหามุนี      พระองค์ประทาน</strong></p><p><strong>                               หม่อมฉันเพื่ออุปการะหลายพันโกฏิกัป  เพื่อประ-</strong></p><p><strong>                               โยชน์แก่พระองค์     หม่อมฉันมิได้เสียใจในเรื่อง</strong></p><p><strong>                               นั้นเลย</strong></p><p> ๑. ม.  ว่า  ปุพพาน  แปลว่า  พระองค์ทรงแสดงความพร้อมเพรียงแห่งพระโลกนาถเจ้า  ผู้มี</p><p>ในกาลก่อนดีแล้ว </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 645</p><p>                                                    <strong> ข้าแต่พระมหามุนี        พระองค์ประทาน</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันเพื่อประโยชน์   เป็นอาหารพันโกฏิ</strong></p><p><strong>                กัป   หม่อมฉันมิได้เสียใจในเรื่องนั้นเลย   หม่อม</strong></p><p><strong>                ฉันบริจาคชีวิตหลายพันโกฏิกัป</strong></p><p><strong>                                                    ประชุมชนจักทำการให้พ้นจากภัย   ก็ย่อม</strong></p><p><strong>                สละชีวิตของหม่อมฉันให้    ข้าแต่พระมหามุนี</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันย่อมไม่เคยหวงเครื่องประดับและผ้า</strong></p><p><strong>                นานาชนิดซึ่งอยู่ที่ตัว  และภัณฑะคือตัวหญิง  เพื่อ</strong></p><p><strong>                ประโยชน์แก่พระองค์ </strong></p><p><strong>                                                    ข้าแต่พระมหามุนีมหาวีรเจ้า     ทรัพย์ </strong></p><p><strong>                ข้าวเปลือก  ปัจจัย   เครื่องบริจาค   บ้าน   นิคม</strong></p><p><strong>                ไร่นา  บุตร   ธิดา  ช้าง   ม้า   โค  ทาสี   ภรรยา</strong></p><p><strong>                มากมายนับไม่ถ้วน   พระองค์ทรงบริจาคแล้วเพื่อ</strong></p><p><strong>                ประโยชน์แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                                                    (พระองค์ตรัสบอกหม่อมฉันว่า)  เราย่อม </strong></p><p><strong>                ให้ทานกะพวกยาจก   เมื่อเราให้ทานอันอุดม   เรา</strong></p><p><strong>                ย่อมไม่เห็นหม่อมฉันเสียใจ</strong></p><p><strong>                                    ข้าแต่พระมหาวีระ     หม่อมฉันยอมรับ</strong></p><p><strong>                ทุกข์มากมายหลายอย่างจนนับไม่ถ้วน    ในสงสาร</strong></p><p><strong>                เป็นอเนก  เพื่อประโยชน์แก่พระองค์ </strong></p><p><strong>                                                    ข้าแต่พระมหามุนี     หม่อมฉันได้รับสุข</strong></p><p><strong>                ย่อมอนุโมทนา      และในคราวที่ได้รับทุกข์ก็ไม่ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 646</p><p>                <strong> เสียใจ  เป็นผู้ยินดีแล้วในที่ทุกแห่งเพื่อประโยชน์ </strong></p><p><strong>                แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                                      ข้าแต่พระมหามุนี    พระสัมพุทธเจ้าทรง</strong></p><p><strong>                แสดงธรรมโดยบรรดาอันสมควร      เสวยสุขและ</strong></p><p><strong>                ทุกข์แล้ว  ได้บรรลุซึ่งพระโพธิญาณ</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันได้ร่วมมาเป็นมาก  กับพระ</strong></p><p><strong>                สัมพุทธเจ้าพระนามว่าโคดม  ผู้เป็นนายกของโลก</strong></p><p><strong>                เป็นเทพผู้ประเสริฐ    พระองค์ก็ได้ร่วมมาเป็นอัน</strong></p><p><strong>                มาก    กับพระสัมพุทธเจ้าพระองค์อื่น  ๆ  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>                นาถะของโลก </strong></p><p><strong>                                       ข้าแต่พระมหามุนี   อธิการของหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                มีมากเพื่อประโยชน์แก่พระองค์     หม่อนฉันเมื่อ</strong></p><p><strong>                แสวงหาพุทธธรรมอยู่ก็ได้เป็นบริจาริกาผู้รับใช้</strong></p><p><strong>                ของพระองค์ </strong></p><p><strong>                                        ในสี่อสงไขยแสนกัป      พระมหาวีรเจ้า</strong></p><p><strong>                พระนามว่าทีปังกร    ผู้เป็นนายกของโลก  เสด็จ</strong></p><p><strong>                อุบัติขึ้นแล้ว  ประชาชนในปัจจันตประเทศ  มีใจ</strong></p><p><strong>                ยินดีนิมนต์พระตถาคตเจ้าแล้ว    ช่วยกันแผ้วถาง</strong></p><p><strong>                หนทางสำหรับเป็นที่เสด็จพระพุทธดำเนิน</strong></p><p><strong>                                         ณ  กาลครั้งนั้น  พระองค์เป็นพราหมณ์ </strong></p><p><strong>                นามว่าสุเมธ    ตกแต่งหนทางยาว    เพื่อพระสุคต</strong></p><p><strong>                เจ้าผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 647</p><p>                                    <strong> หม่อมฉันมีสมภพในสกุลพราหมณ์  เป็น</strong></p><p><strong>                หญิงสาวมีนามว่าสุมิตตา    เข้าไปสู่สมาคม   ถือ</strong></p><p><strong>                ดอกบัวไป  ๘   กำ   เพื่อบูชาพระศาสดา   แต่ได้</strong></p><p><strong>                ถวายพระองค์ผู้เป็นฤาษีอุดม    ในท่ามกลางประ-</strong></p><p><strong>                ชุมชน</strong></p><p><strong>                                     ครั้งนั้น     หม่อมฉันได้เห็นพระองค์ประ-</strong></p><p><strong>                กอบสุภกิจอยู่นาน  มีความกรุณา  เมื่อฤาษีนั้น</strong></p><p><strong>                เดินเลยไปแล้ว   ยังดึงใจหม่อมฉันให้นิยม  จึงได้</strong></p><p><strong>                สำคัญว่า  ชีวิตของเรามีผล</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น   หม่อนฉันเห็นความพยายามของ</strong></p><p><strong>                พระองค์นั้นมีผล    จึงได้ถวายดอกบัวแก่พระองค์ </strong></p><p><strong>                ผู้เป็นฤาษี  ด้วยบุญที่ทำมาก่อน  แม้จิตของ</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันเลื่อมใสในพระสัมพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันยังมีจิตเลื่อมใสในพระองค์ผู้</strong></p><p><strong>                เป็นฤาษีมีมนัสสูง  มิได้เห็นสิ่งอื่นที่ควรถวาย</strong></p><p><strong>                จึงได้ถวายดอกบัวแก่พระองค์ผู้เป็นฤาษีพร้อมด้วย</strong></p><p><strong>                กล่าวว่า</strong></p><p><strong>                                         ข้าแต่พระฤาษี   ดอกบัว  ๕  กำ  จงมีแก่</strong></p><p><strong>                ท่าน     ดอกบัว  ๓   กำจงมีแก่ดิฉัน    ข้าแต่ท่าน</strong></p><p><strong>                พระฤาษี  ดอกบัวเหล่านั้น  จงมีเสมอกับด้วยท่าน</strong></p><p><strong>                นั้น    เพื่อประโยชน์แก่โพธิญาณของท่าน.</strong></p><p><strong>                                            จบภาณวารที่   ๔     </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 648</p><p>                                      <strong> สุเมธฤาษีรับดอกบัว   แล้วบูชาพระพุทธ-</strong></p><p><strong>                ทีปังกร  ผู้แสวงหาคุณธรรมใหญ่  มีบริวารยศมาก</strong></p><p><strong>                เสด็จดำเนินมาในท่ามกลางประชุมชน   เพื่อประ-</strong></p><p><strong>                โยชน์แก่โพธิญาณ </strong></p><p><strong>                                      พระมหามุนี  มหาวีรเจ้าทีปังกรทอดพระ-</strong></p><p><strong>                เนตรเห็นสุเมธฤาษีผู้มีมนัสสูงแล้ว  ทรงพยากรณ์</strong></p><p><strong>                ในท่ามกลางประชุมชน   ข้าแต่พระมหามุนี  ในกัป</strong></p><p><strong>                อันประมาณมิได้แต่กัปนี้  พระมหามุนีทีปังกรทรง</strong></p><p><strong>                พยากรณ์กรรมของหม่อมฉันอันเป็นธรรมตรงว่า</strong></p><p><strong>                                        ดูก่อนฤาษีผู้ใหญ่  อุบาสิกาผู้นี้  จักเป็น</strong></p><p><strong>                ผู้มีจิตเสมอกัน     มีกุศลกรรมเสมอกัน    ทำกุศล </strong></p><p><strong>                ร่วมกัน  เป็นที่รักเพราะบุญกรรม  เพื่อประโยชน์ </strong></p><p><strong>                แก่ท่าน น่าดูน่าชม  น่ารักยิ่ง  น่าชอบใจ  มีวาจา</strong></p><p><strong>                อ่อนหวาน  จักเป็นธรรมทายาทผู้มีฤทธิ์ของท่าน</strong></p><p><strong>                                        อุบาสิกานี้จักรักษากุศลธรรมทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                เหมือนพวกเจ้าของทรัพย์  รักษาทรัพย์ที่เก็บไว้เอง</strong></p><p><strong>                ในคลัง  ฉะนั้น   ประชาชนจะอนุเคราะห์อุบาสิกา</strong></p><p><strong>                ผู้ที่เป็นที่รักของท่านนั้น     อุบาสิกานี้จักมีบารมี </strong></p><p><strong>                เต็ม  จักละกิเลสได้ดังราชสีห์ละกรง  แล้วจักบรรลุ</strong></p><p><strong>                โพธิญาณ.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 649</p><p>                                        <strong> ในกัปอันประมาณมิได้แต่กัปนี้  พระ</strong></p><p><strong>                        พุทธเจ้าทรงพยากรณ์หม่อมฉันด้วยพระวาจาใด</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันเมื่ออนุโมทนาพระวาจานั้น  เป็นผู้ทำ</strong></p><p><strong>                        กรณียกิจอย่างนี้</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันยังจิตให้เลื่อมใสในกุศลกรรม</strong></p><p><strong>                        ที่ได้ทำไว้แล้วนั้น  ได้เสวยผลในกำเนิดเทวดา</strong></p><p><strong>                        และมนุษย์มากมาย  ได้เสวยสุขและทุกข์ในเทวดา</strong></p><p><strong>                        และมนุษย์ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                                        ในภพนี้ซึ่งเป็นภพหลัง  หม่อมฉันเกิดใน</strong></p><p><strong>                        ศากยสกุล  มีรูปสมบัติ  มีโภคสมบัติ  มียศ  มีศีล</strong></p><p><strong>                        สมบูรณ์ด้วยองคสมบัติทั้งปวง  ได้รับสักการะ</strong></p><p><strong>                        อย่างยิ่งในสกุลทั้งหลาย  มีลาภ  สรรเสริญและ</strong></p><p><strong>                        สักการะ  พรั่งพร้อมไปด้วยโลกธรรม  มีจิตไม่</strong></p><p><strong>                        ประกอบด้วยทุกข์  ไม่มีภัยแต่ที่ไหน  ๆ</strong></p><p><strong>                                        สมจริงตามพระดำรัสที่พระผู้มีพระภาค-</strong></p><p><strong>                        เจ้าตรัสว่า  ในกาลนั้นยโสธรานารีผู้มีเพียง  แสดง</strong></p><p><strong>                        อุปการะทั้งภายในพระราชฐานและแก่พวกเจ้าใน</strong></p><p><strong>                        พระนคร  มีอุปการะทั้งในยามสุขและยามทุกข์</strong></p><p><strong>                        เป็นผู้บอกประโยชน์ให้และทำความอนุเคราะห์</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแล้วแก่</strong></p><p><strong>                        พระพุทธเจ้าห้าร้อยโกฏิ  และพระพุทธเจ้าเก้าร้อย</strong></p><p><strong>                        โกฏิ  ข้าแต่พระมหาราช  ขอพระองค์ทรงสดับ</strong></p><p><strong>                        อธิการเป็นอันมากของหม่อมฉัน</strong> </p><p>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 650</p><p>                                        <strong> หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นรูป  แก่พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าร้อยสิบเอ็ดโกฏิ  ซึ่งเป็นนายกผู้เลิศของ</strong></p><p><strong>                โลก </strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหาราช...หม่อมฉันยังมหา-</strong></p><p><strong>                ทานให้เป็นรูปแก่พระพุทธเจ้าร้อยยี่สิบโกฏิ  และ</strong></p><p><strong>                แก่พระพุทธเจ้าร้อยสี่สิบโกฏิ...</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแก่พระ-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าร้อยหกสิบโกฏิและแก่พระพุทธเจ้าร้อยห้า</strong></p><p><strong>                สิบโกฏิ...</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไป  แก่พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าร้อยหกสิบโกฏิ   และแก่พระพุทธเจ้าร้อย</strong></p><p><strong>                เจ็ดสิบโกฏิ ...</strong></p><p><strong>                                     หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแก่พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าร้อยแปดสิบโกฏิ  และแก่พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                 ร้อยเก้าสิบโกฏิ...</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นรูปแก่พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าแสนโกฏิ     ซึ่งเป็นนายกผู้ประเสริฐของ</strong></p><p><strong>                โลก...</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแก่พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าเก้าพันโกฏิ     และแก่พระพุทธเจ้าอื่นอีก </strong></p><p><strong>                ซึ่งเป็นนายกของโลก...  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 651</p><p>                                     <strong> หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแก่พระ-</strong></p><p><strong>                   พุทธเจ้าแสนโกฎิ  และแก่พระพุทธเจ้าแปดสิบห้า</strong></p><p><strong>                โกฏิ      แก่พระพุทธเจ้าร้อยแปดสิบห้าโกฏิ    แก่</strong></p><p><strong>                   พระพุทธเจ้ายี่สิบเจ็ดโกฏิ...</strong></p><p><strong>                                     หม่อมฉันยังมหาทานให้เป็นไปแก่พระ-</strong></p><p><strong>                   ปัจเจกพุทะเจ้าผู้ปราศจากราคะ   มีแปดโกฏิเป็น</strong></p><p><strong>                   ที่สุด...</strong></p><p><strong>                                       ข้าแต่พระมหาราช....หม่อมฉันยังมหา-</strong></p><p><strong>                    ทานให้เป็นไปแก่พระขีณาสพผู้ปราศจากมลทิน</strong></p><p><strong>                    เป็นพระพุทธสาวกมาก   นับไม่ถ้วน</strong></p><p><strong>                                       ข้าแต่พระมหาราช      ขอพระองค์จงทรง</strong></p><p><strong>                    ฟังอธิการเป็นอันมากของหม่อมฉัน   หม่อมฉันยัง</strong></p><p><strong>                    มหาทานให้เป็นไปแล้วแต่พระพุทธเจ้าผู้ทรงประ-</strong></p><p><strong>                    พฤติธรรมทั้งหลาย   และพระอริยสงฆ์ผู้ประพฤติ</strong></p><p><strong>                    ในสัทธรรม    ในกาลทั้งปวง    ด้วยประการอย่าง</strong></p><p><strong>                    นี้</strong></p><p><strong>                                       บุคคลผู้ประพฤติธรรม    ย่อมอยู่เป็นสุข</strong></p><p><strong>                    ทั้งในโลกนี้และโลกหน้า    ควรประพฤติธรรมให้</strong></p><p><strong>                    เป็นสุจริต    ไม่ควรประพฤติธรรมให้เป็นทุจริต </strong></p><p><strong>                    เพราะบุคคลผู้ประพฤติธรรมย่อมอยู่เป็นสุขทั้งใน</strong></p><p><strong>                    โลกนี้และโลกหน้า.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 652</p><p>                              <strong> หม่อมฉันเป็นหน่ายในสงสาร  จึงออกบวช</strong></p><p><strong>                  พร้อมด้วยบริวารชนพันหนึ่ง  ครั้นบวชแล้วก็หมด</strong></p><p><strong>                  กังวล</strong></p><p><strong>                               ละอาคารสถานแล้วออกบวช  ยังไม่ทันถึง</strong></p><p><strong>                  ครึ่งเดือนก็ได้บรรลุจตุราริยสัจ  คนเป็นอันมากนำ</strong></p><p><strong>                  จีวร   บิณฑบาต   เสนาสนะและเภสัชปัจจัยเข้ามา</strong></p><p><strong>                   ถวาย  เหมือนลูกคลื่นในทะเล </strong></p><p><strong>                              ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว .. . คำสอน</strong></p><p><strong>                   พระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                              หม่อมฉันได้รับทุกขวิบัติมากอย่าง   และ</strong></p><p><strong>                   สุขสมบัติมากอย่างเช่นนี้  ถึงพร้อมแล้วซึ่งความ</strong></p><p><strong>                   เป็นผู้บริสุทธิ์  สมบูรณ์ด้วยคุณทั้งปวง</strong></p><p><strong>                               บุคคลผู้ถวายตนของตนแก่พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                   ผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่     เพื่อประโยชน์แก่บุญ</strong></p><p><strong>                   ก็ย่อมพรั่งพร้อมไปด้วยสหาย  ลุถึงนิพพานบทอัน</strong></p><p><strong>                   เป็นอสังขตะ</strong></p><p><strong>                               กรรมทั้งปวงส่วนอดีต  ปัจจุบัน  และ</strong></p><p><strong>                   อนาคต    ของหม่อมฉันหมดสิ้นไปแล้ว    ข้าแต่</strong></p><p><strong>                   พระองค์ผู้มีพระจักษุ     หม่อมฉันขอถวายบังคม</strong></p><p><strong>                   พระยุคลบาท. </strong> </p><p>           ทราบว่า     ท่านพระยโสธราภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้นเฉพาะพระ-</p><p>พักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า   ด้วยประการฉะนี้แล.</p><p>                                  <strong> จบยโสธราเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 653</p><p>                                     <strong>ทสสหัสสเถรีอปทานที่  ๙  (๒๙)</strong></p><p>                              <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระเถรี  ๑๐,๐๐๐  รูป</strong></p><p>                                        <strong> [๑๖๙]  ในสี่อสงไขยแสนกัป  พระ-</strong></p><p><strong>                        พิชิตมารผู้เป็นนายกของโลกพระนามว่าทีปังกร</strong></p><p><strong>                        เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระพุทธทีปังกรมหาวีรเจ้าผู้</strong></p><p><strong>                        เป็นนายกชั้นพิเศษ  ทรงพยากรณ์ว่า  สุเมธบัณฑิต</strong></p><p><strong>                        กับนางสุมิตตามีสุขและทุกข์ร่วมกัน</strong></p><p><strong>                                        เมื่อเสด็จเที่ยวทรงดูโลกกับทั้งเทวโลก</strong></p><p><strong>                        เสด็จเข้ามาสู่สมาคมแห่งหม่อมฉันทั้งหลาย  ใน</strong></p><p><strong>                        การทรงพยากรณ์สุเมธบัณฑิตและนางสุมิตตานั้น</strong></p><p><strong>                                        สุเมธบัณฑิตย่อมเป็นใหญ่กว่าชนทั้งปวง</strong></p><p><strong>                        ในสมาคมอนาคตแห่งหม่อมฉันทั้งหลาย  ภรรยา</strong></p><p><strong>                        ทั้งหมด  กล่าววาจาเป็นที่รักเป็นที่พอใจแห่งท่าน</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหามุนี  ทาน  ศีลทั้งปวงและ</strong></p><p><strong>                        ภาวนาที่บำเพ็ญดีแล้ว  ทานทั้งปวงนี้  คือ  ของ</strong></p><p><strong>                        หอม  ดอกไม้  เครื่องลูบไล้  ประทีป  และทาน</strong></p><p><strong>                        วัตถุอันสำเร็จด้วยรัตนะ  หม่อมฉันทั้งหลายบริจาค</strong></p><p><strong>                        แล้วตลอดกาลนาน.</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหามุนีฐานะอย่างใดอย่างหนึ่ง</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันทั้งหลายปรารภไว้แล้ว  ทานทั้งปวง</strong></p><p><strong>                        พวกหม่อมฉันบริจาคแล้ว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 654</p><p>                                                   <strong> ข้าแต่พระมหามุนี     กุศลกรรมอย่างอื่น</strong></p><p><strong>                และวัตถุเครื่องบริโภคเป็นของมนุษย์   หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                ทั้งหลายทำไว้แล้ว  หม่อมฉันทั้งหลายบริจาคทาน</strong></p><p><strong>                ทั้งปวงในพระมหามุนีตลอดกาลนาน</strong></p><p><strong>                                                   บุญเป็นมากหม่อมทั้งหลายทำแล้ว</strong></p><p><strong>                ในสงสารมีชาติเป็นอเนก    หม่อมฉันทั้งหลายได้</strong></p><p><strong>                เสวยความเป็นอิสระ   ท่องเที่ยวไปในภพน้อยภพ</strong></p><p><strong>                ใหญ่.</strong></p><p><strong>                                                   ในภพนี้จึงเป็นภพหลัง   หม่อมฉันเกิด</strong></p><p><strong>                แล้วในนิเวศน์แห่งพระศากยบุตร  พวกสตรีเกิด</strong></p><p><strong>                แล้วในสกุลต่าง  ๆ  งดงามดังนางฟ้า  มีวรรณะ</strong></p><p><strong>                เป็นที่ชอบใจ   หม่อมฉันทั้งหลายมีลาภเป็นอย่าง</strong></p><p><strong>                เลิศ     ถึงยศแล้วได้รับบูชาสักการะแต่ชนทั้งปวง</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งหลายได้ข้าวน้ำและอาหาร ประชุมชน</strong></p><p><strong>                นับถือเสมอไป</strong></p><p><strong>                                                   ละอาคารสถานแล้วออกบวชยังไม่ทันถึง</strong></p><p><strong>                ครึ่งเดือนก็ได้ถึงแล้วซึ่งความดับทุกข์ทั้งหมดด้วย</strong></p><p><strong>                กัน  หม่อมฉันทั้งหลายได้ข้าว  น้ำ  ผ้า  เสนาสนะ</strong></p><p><strong>                และสรรพปัจจัยที่พวกทายกทายิกานำเข้ามา</strong></p><p><strong>                สักการะบูชาเสมอไป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 655</p><p>                                      <strong> หม่อมฉันทั้งหลายเผากิเลสทั้งหลายแล้ว</strong></p><p><strong>                   .... คำสอนของพระพุทธเจ้า    หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                   ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>          ทราบว่า   ภิกษุณีหนึ่งหมื่นมีพระยโสธราเถรีเป็นประธาน   ได้กล่าว</p><p>คาถาเหล่านี้   เฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า   ด้วยประการฉะนี้แล.</p><p>                                            จบทสสหัสสเถรีอปทาน</p><p>                                     <strong>อัฏฐารสหัสสเถรีอปทานที่  ๑๐  (๓๐)</strong></p><p>                                 <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระเถรี  ๑๘,๐๐๐ รูป</strong></p><p>                                         <strong> [๑๗๐]    ภิกษุณีที่มีสมภพในศากิยสกุล</strong></p><p><strong>                        ๑๘,๐๐๐  มีพระยโสธราเถรีเป็นประธาน   เข้าเฝ้า</strong></p><p><strong>                        พระสัมพุทธเจ้า   ภิกษุณีทั้ง  ๑๘,๐๐๐   ล้วนแต่ผู้มี </strong></p><p><strong>                        ฤทธิ์    ถวายบังคมพระยุคลบาทแห่งพระมุนี   ได้ </strong></p><p><strong>                        กราบทูลตามกำลังว่า</strong></p><p><strong>                                          ข้าแต่พระมหามุนีผู้นายก  หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลายมีชาติ  ชรา  พยาธิและมรณะสิ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                        ย่อมถึงอมตบทอันสงบ  ไม่มีอาสวะ  ข้าแต่พระ</strong></p><p><strong>                        มหามุนีผู้เป็นนายกชั้นพิเศษ  ประชาชนย่อมรู้</strong></p><p><strong>                        ความผิด   คือ  ความพลั้งพลาดที่มีในก่อนของ</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันทั้งปวง  ขอพระองค์โปรดประทานอภัย</strong></p><p><strong>                        โทษแก่หม่อมฉันทั้งหลายเถิด.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 656</p><p>        พระบรมศาสดาตรัสว่า</p><p>                                  <strong> ท่านทั้งหลายเป็นผู้ปฏิบัติตามคำสั่งสอน</strong></p><p><strong>             ของเรา      จงแสดงฤทธิ์และตัดความสงสัยของ</strong></p><p><strong>             บริษัททั้งมวลเถิด.</strong></p><p><strong>                           ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า     พระยโสธราเถรี </strong></p><p><strong>             ผู้เป็นปชาบดีแห่งพระองค์     เมื่อยังดำรงอยู่ใน</strong></p><p><strong>             อาคารวิสัย   เป็นที่พอพระทัย  น่ารัก   น่าชมทุกอย่าง</strong></p><p><strong>             เป็นหัวหน้าแห่งสตรี  ๑๖๙,๐๐๐  ข้าแต่พระองค์ผู้มี</strong></p><p><strong>             ความเพียร    หม่อมฉันทั้งหลายนั้นเป็นใหญ่กว่า</strong></p><p><strong>             ทั้งสิ้น   สมบูรณ์ด้วยรูปสมบัติและอาจาร-</strong></p><p><strong>             สมบัติ    ดำรงอยู่ในความเจริญ      มีวาจาเป็นที่รัก </strong></p><p><strong>             สตรีทั้งปวงย่อมเคารพเหมือนพวกมนุษย์เคารพ</strong></p><p><strong>             เทวดาฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                สตรีที่มีสมภพในศากิยวงศ์  ๑๘,๐๐๐  มี</strong></p><p><strong>            พระยโสธราเถรีเป็นประมุขเป็นใหญ่.</strong></p><p><strong>                                 ข้าแต่พระมหามุนี  พระยโสธราเถรีมีรูป</strong></p><p><strong>             ล่วงรูปในกามธาตุ ดำรงอยู่ในรูปธาตุ  สตรีหนึ่ง</strong></p><p><strong>             พันมิได้มีคนไหนมีรูปเหมือนพระเถรีนั้น</strong></p><p><strong>                                  ท่านพระยโสธราเถรีจงถวายอภิวาทพระ-</strong></p><p><strong>              สัมพุทธเจ้าแสดงฤทธิ์ถวายเถิด  ภิกษุณีมีพระยโส</strong></p><p><strong>              ธราเถรีเป็นต้นนั้นแสดงฤทธิ์ชนิดต่าง ๆ  เป็นอัน</strong></p><p><strong>              มาก  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 657</p><p>                                       <strong> แสดงเป็นนกมีกายเท่าภูเขาจักรวาล </strong></p><p><strong>                แสดงศีรษะเท่าอุตตรกุรุทวีป    แสดงปีกสองข้าง</strong></p><p><strong>                เท่าทวีปทั้งสอง  แสดงสรีระเท่ากับชมพูทวีป</strong></p><p><strong>                                       เปล่งเสียงดังกังวานไพเราะ     มีขนหาง</strong></p><p><strong>                เป็นพวง  มีกลีบสีต่าง ๆ  มีนัยน์ตาเท่าดวงจันทร์ </strong></p><p><strong>                ดวงอาทิตย์    มีหงอนเท่าภูเขาเมรุ</strong></p><p><strong>                                      มีหน้าเท่าภูเขาจักรวาล    ถอนเอาต้นหว้า</strong></p><p><strong>                พร้อมทั้งราก      ทำเป็นพัดเดินเข้ามาถวายบังคม</strong></p><p><strong>                พระโลกมายา    แสดงเป็นเพศช้างเพศม้า   ภูเขา</strong></p><p><strong>                ทะเล   ดวงจันทร์     ดวงอาทิตย์เขาเมรุและเพศ</strong></p><p><strong>                ท้าวสักกเทวราช.</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระวีรเจ้าผู้มีพระจักษุ   เป็นนายก </strong></p><p><strong>                ของนรชน  พระยโสธาเถรีและหม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                ขอถวายบังคมพระยุคลบาท  เป็นผู้สำเร็จแล้วด้วย</strong></p><p><strong>                กุศลกรรมที่อบรมมานานเพื่อพระองค์ </strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหามุนีหม่อมฉันทั้งหลายเป็น</strong></p><p><strong>                ผู้มีความชำนาญในฤทธิ์  มีความชำนาญในทิพโสต</strong></p><p><strong>                ธาตุ  มีความชำนาญในเจโตปริยญาณ  รู้ปุพเพ-</strong></p><p><strong>                นิวาสญาณและทิพยจักษุอันหมดจดวิเศษ  มีอาสวะ</strong></p><p><strong>                ทั้งปวงหมดสิ้นแล้ว  บัดนี้ภพใหม่ไม่มีอีก</strong></p><p><strong>                                         ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                มีญาณในอรรถะ  ธรรมะ  นิรุตติและปฏิภาณเกิดขึ้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 658</p><p>                 <strong> แล้วในสำนักของพระองค์      หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                 แสดงความพร้อมเพรียงแห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                ผู้เป็นนายกของโลก.</strong></p><p><strong>                                          ข้าแต่พระมหามุนี      อธิการเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                 ของหม่อมฉันทั้งหลาย     ย่อมเป็นประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                พระองค์ </strong></p><p><strong>                                         ขอพระองค์ทรงระลึกถึงกุศลกรรมเก่า</strong></p><p><strong>                 ของหม่อมฉันทั้งหลายเถิด   ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า</strong></p><p><strong>                 หม่อมฉันทั้งหลายสั่งสมบุญ   ก็เพื่อประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                 พระองค์ </strong></p><p><strong>                                          หม่อมฉันทั้งหลายงดเว้นอนาจารในสถาน</strong></p><p><strong>                ที่ไม่ควร     แม้ชีวิตก็ยอมสละเพื่อประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                 พระองค์</strong></p><p><strong>                                          ข้าแต่พระมหามุนี       พระองค์ประทาน</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งหลาย  เพื่อต้องการให้เป็นภรรยาของ</strong></p><p><strong>                ผู้อื่นหลายพันโกฏิกัป    เพื่อประโยชน์แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งหลายมิได้เสียใจ.</strong></p><p><strong>                                          ข้าแต่พระมหามุนี     พระองค์ประทาน</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งหลายเพื่ออุปการะผู้อื่นหลายพันโกฏิ</strong></p><p><strong>                กัป  เพื่อประโยชน์แก่พระองค์  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                มิได้เสียใจในเรื่องนี้เลย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 659</p><p>                                      <strong> ข้าแต่พระมหามุนี    พระองค์ประทาน</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งหลาย  เพื่อประโยชน์เป็นอาหารหลาย</strong></p><p><strong>                พันโกฏิกัป  เพื่อประโยชน์แก่พระองค์   หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                ทั้งหลาย     มิได้เสียใจในเรื่องนี้เลย</strong></p><p><strong>                                       หม่อมฉันทั้งหลายยอมสละชีวิตทำความ</strong></p><p><strong>                พ้นภัยแก่พระองค์หลายพันโกฏิกัป.</strong></p><p><strong>                                       ข้าแต่พระมหามุนี    หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                 ไม่เคยหวงเครื่องประดับ     และผ้ามาชนิดซึ่งอยู่</strong></p><p><strong>                 ที่ตัว     และภัณฑะคือตัวหญิงเพื่อประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                 พระองค์ </strong></p><p><strong>                                       ข้าแต่พระมหามุนีมหาวีรเจ้า     ทรัพย์ </strong></p><p><strong>                 ข้าวเปลือก   ปัจจัยเครื่องบริจาค  บ้าน  นิคม</strong></p><p><strong>                 ที่นา  บุตร  ธิดา  ช้าง  ม้า  โค  ทาสี  ภรรยา</strong></p><p><strong>                 มานับไม่ถ้วน    พระองค์ทรงบริจาคแล้ว    เพื่อ</strong></p><p><strong>                 ประโยชน์แก่พระองค์ </strong></p><p><strong>                                      พระองค์ตรัสบอกหม่อมฉันทั้งหลายว่า</strong></p><p><strong>                 เราทั้งหลายจักให้ทานกะพวกยาจก  เมื่อเราให้ทาน</strong></p><p><strong>                 อันอุดม  เราทั้งหลายก็ไม่เห็นความเสียใจกัน.</strong></p><p><strong>                            ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                 ยอมรับทุกข์มากมายหลายอย่างนับไม่ถ้วน   ใน</strong></p><p><strong>                 สงสารเป็นอเนก   เพื่อประโยชน์แต่พระองค์ </strong></p><p><strong>                           หม่อมฉันทั้งหลายได้รับความสุข    ย่อม</strong></p><p><strong>                อนุโมทนา     และในคราวได้รับทุกข์ก็ไม่เสียใจ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 660</p><p>                <strong> เป็นผู้ยินดีแล้วในที่ทุกแห่ง     เพื่อประโยชน์แก่</strong></p><p><strong>                พระองค์ </strong></p><p><strong>                                      ข้าแต่พระมหามุนี   พระสัมพุทธเจ้าทรง</strong></p><p><strong>                แสดงธรรมโดยบรรดาอันสมควรเสวยสุขทุกข์แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้บรรลุซึ่งโพธิญาณ</strong></p><p><strong>                                       หม่อมฉันทั้งหลายได้ร่วมกับพระสัมพุทธ </strong></p><p><strong>                 เจ้าพระนามว่าโคดม  ผู้เป็นนายกของโลก    เป็น</strong></p><p><strong>                 เทพผู้ประเสริฐ    มาเป็นอันมาก     พระองค์ก็ได้</strong></p><p><strong>                 ร่วมกับพระสัมพุทธเจ้าพระองค์อื่น ๆ  ผู้เป็นนาถะ</strong></p><p><strong>                 ของโลกมาเป็นอันมาก</strong></p><p><strong>                                     ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    อธิการของหม่อม </strong></p><p><strong>                 ฉันทั้งหลายมีมากเพื่อประโยชน์แกพระองค์   เมื่อ</strong></p><p><strong>                 พระองค์ทรงแสวงหาพุทธรรมอยู่  หม่อนฉันทั้ง-</strong></p><p><strong>                หลายก็ยอมเป็นบริจาริการับใช้พระองค์</strong></p><p><strong>                                     ในสี่อสงไขยแสนกัป    พระพุทธเจ้าพระ</strong></p><p><strong>                นามว่าทีปังกร  เป็นพระมหาวีระ   เป็นนายกของ</strong></p><p><strong>                 โลก   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                      ประชาชนในปัจจันตประเทศมีใจยินดี</strong></p><p><strong>                นิมนต์พระตถาคตเจ้าแล้ว  ช่วยกันแผ้วถางหนทาง</strong></p><p><strong>                เป็นที่เสด็จพระพุทธดำเนิน</strong></p><p><strong>                                      กาลครั้งนั้น     พระองค์เป็นพราหมณ์ </strong></p><p><strong>                นามว่าสุเมธ  ตกแต่งหนทางยาว  เพื่อพระสุคตเจ้า</strong></p><p><strong>                ผู้ทรงเห็นธรรมทั้งปวง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 661</p><p>                                        <strong> คราวนั้น  หม่อมฉันทุกคนมีสมภพใหญ่</strong></p><p><strong>                        สกุลพราหมณ์  ถือดอกบัวเป็นอันมากนำไปสู่</strong></p><p><strong>                        สมาคม</strong></p><p><strong>                                        สมัยนั้น  พระพุทธเจ้าทีปังกรผู้มีบริวาร</strong></p><p><strong>                        ยศมาก  เป็นพระมหาวีระ  ทรงพยากรณ์สุเมธฤาษี</strong></p><p><strong>                        ผู้มีมนัสสูง  เมื่อพระพุทธทีปังกรกำลังทรงประกาศ</strong></p><p><strong>                        กรรมาของสุเมธฤาษีผู้มีมนัสสูง  แผ่นดินหวั่นไหว</strong></p><p><strong>                        สะเทื้อนสะท้านไปในโลกพร้อมทั้งเทวโลก</strong></p><p><strong>                                        พวกเทพกัญญา  มนุษย์  และหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลายกับเทวดา  พากันบูชาพระองค์ผู้เป็น</strong></p><p><strong>                        สุเมธาฤาษีด้วยสิ่งของสิ่งของที่ควรบูชาต่าง ๆ  แล้วก็</strong></p><p><strong>                        ปรารถนา</strong></p><p><strong>                                        พระพุทธเจ้าพระนามว่าทีปังกร  ทรง</strong></p><p><strong>                        พยากรณ์แก่เขาเหล่านั้นว่า  ในวันนี้  ชนเหล่าใด</strong></p><p><strong>                        มีความปรารถนา  ชนเหล่านั้นจักมีในที่เฉพาะหน้า</strong></p><p><strong>                        ในกัปอันประมาณมิได้แต่กัปนี้</strong></p><p><strong>                                        พระพุทธองค์เจ้าทรงพยากรณ์หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลาย  ด้วยพระวาจาใด  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                        เมื่ออนุโมทนาวาจานั้น  เป็นผู้ทำกรณียกิจ</strong></p><p><strong>                        อย่างนี้.</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันทั้งหลายยังจิตใจให้เลื่อมใสใน</strong></p><p><strong>                        กุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้น  จึงได้เสวยสมบัติใน</strong></p><p><strong>                        กำเนิดเทวดาและมนุษย์นับไม่ถ้วน  ครั้นได้เสวย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 662</p><p>                        <strong> สุขและทุกข์ในเทวดาและมนุษย์  ในภพนี้</strong></p><p><strong>                        ซึ่งเป็นภพหลัง  จึงมาเกิดในศากิยสกุล</strong></p><p><strong>                                        มีรูปสมบัติ  โภคสมบัติ ยศและศีล</strong></p><p><strong>                        สมบูรณ์ด้วยองคสมบัติทั้งปวง  ได้รับสักการะ</strong></p><p><strong>                        อย่างยิ่งในสกุลทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                                        มีลาภ  สรรเสริญ  และสักการะ  พรั่ง</strong></p><p><strong>                        พร้อมไปด้วยโลกธรรม  มีจิตไม่ประกอบด้วยทุกข์</strong></p><p><strong>                        ไม่มีภัยแต่ที่ไหน ๆ  สมจริงตามดำรัสที่พระ-</strong></p><p><strong>                        ผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า</strong></p><p><strong>                                        ในกาลนั้น  ยโสธรานารี  แสดงอุปการะ</strong></p><p><strong>                        ทั้งในภายในราชฐานและแก่พวกเจ้าในพระนคร</strong></p><p><strong>                                        มีอุปการะทั้งในยามสุขและในยามทุกข์</strong></p><p><strong>                        เป็นผู้บอกประโยชน์ให้  และทำความอนุเคราะห์</strong></p><p><strong>                        แก่เหล่านารี  ควรประพฤติธรรมให้เป็นสุจริต</strong></p><p><strong>                        ไม่ควรประพฤติธรรมให้เป็นทุจริต  เพราะว่า</strong></p><p><strong>                        บุคคลผู้ประพฤติธรรมย่อมอยู่เป็นสุขทั้งในโลกนี้</strong></p><p><strong>                        และโลกหน้า.        </strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันทั้งหลายละอาคารสถานออกบวช</strong></p><p><strong>                        ยังไม่ทันถึงครึ่งเดือนก็บรรลุจตุราริยสัจ  คนเป็น</strong></p><p><strong>                        อันมากนำจีวร  บิณฑบาต  เสนาสนะ  และเภสัช</strong></p><p><strong>                        ปัจจัยมาถวาย  เหมือนลูกคลื่นในทะเล </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 663</p><p>                              <strong> หม่อมฉันทั้งหลายเผากิเลสทั้งหลายแล้ว</strong></p><p><strong>                  . . . คำสอนของพระพุทธเจ้า  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                  ได้ทำเสร็จแล้ว    หม่อมฉันทั้งหลายได้ทุกขวิบัติ</strong></p><p><strong>                  มากอย่าง    และสุขสมบัติก็มากอย่างเช่นนี้    ถึง</strong></p><p><strong>                  พร้อมแล้วซึ่งความเป็นผู้บริสุทธิ์      สมบูรณ์ด้วย</strong></p><p><strong>                  คุณทั้งปวง</strong></p><p><strong>                              บุคคลผู้ถวายตนของตนแก่พระพุทธเจ้า </strong></p><p><strong>                  ผู้แสวงหาคุณอันยิ่งใหญ่     เพื่อประโยชน์แก่บุญ </strong></p><p><strong>                  ก็ย่อมพรั่งพร้อมไปด้วยสหาย    ลุถึงนิพพานบทอัน</strong></p><p><strong>                  เป็นอสังขตะ</strong></p><p><strong>                              ธรรมทั้งปวงส่วนอดีตปัจจุบันและอนาคต </strong></p><p><strong>                   ของหม่อมฉันทั้งหลายหมดสิ้นไปแล้ว  ข้าแต่พระ-</strong></p><p><strong>                   องค์ผู้มีพระจักษุ  หม่อมฉันทั้งหลายขอถวายบังคม</strong></p><p><strong>                   พระยุคลบาท</strong></p><p><strong>        พระพุทธเจ้าตรัสว่า</strong></p><p><strong>                                เมื่อเธอทั้งหลายบอกลาเพื่อจะนิพพาน</strong></p><p><strong>                    เราจะกล่าวอะไรให้ยิ่งกะเธอทั้งหลายเล่า    บุคคล </strong></p><p><strong>                    ผู้มีโทษอันปัจจัยปรุงแต่งสงบแล้ว  ก็ลุถึงอมตบท</strong></p><p><strong>                    แล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า  ภิกษุณีหนึ่งหมื่นแปดพันมีพระยโสธราเถรีเป็นหัวหน้า  ได้</p><p>กล่าวคาถาเหล่านั้นในที่เฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า    ด้วยประการฉะนี้</p><p>แล.</p><p>                          <strong>  จบอัฏฐารสสหัสสเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 664</p><p>                        <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>        <strong> ๑.  กุณฑลเกสีเถรีอปทาน  ๒.  กิสาโคตมีเถรีอปทาน  ๓.  ธรรม-</strong></p><p><strong>ทินนาเถรีอปทาน  ๔.  สกุลาเถรีอปทาน  ๕.  นันทาเถรีอปทาน  ๖.  โสณา-</strong></p><p><strong>เถรีอปทาน  ๗.  ภัททกาปิลานีเถรีอปทาน  ๘.  ยโสธราเถรีอปทาน  ๙.  ทส-</strong></p><p><strong>สหัสสเถรีอปทาน  ๑๐.  อัฏฐารสสหัสสเถรีอปทาน</strong></p><p><strong>        บัณฑิตคำนวณคาถาได้  ๔๗๘  คาถา.</strong></p><p><strong>                        จบกุณฑลเกสวรรคที่  ๓ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 665</p><p>                                        <strong>ขัตติยกัญญาวรรคที่  ๔</strong></p><p>                        <strong>อัฏฐารสสหัสสขัตติยกัญญาเถรีอปทานที่  ๑  (๓๑)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระขัตติยกัญญาเถรี  ๑๘,๐๐๐ รูป</strong></p><p>                                        <strong> [๑๗๑]     ข้าแต่พระมหามุนี  หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลายมีภพทั้งปวงสิ้นไปแล้ว  ปลดเปลื้องที่ต่อ</strong></p><p><strong>                        แห่งภพแล้ว  มิได้มีอาสวะทั้งปวงเลย</strong></p><p><strong>                                        ขอกราบทูลว่า  ข้าแต่พระมหามุนี</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันทั้งหลาย  มีกุศลกรรมเก่าทุกอย่าง</strong></p><p><strong>                        บำเพ็ญไว้ดีแล้ว  วัตถุเครื่องบริโภคก็ให้แล้วเพื่อ</strong></p><p><strong>                        ประโยชน์แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหามุนี  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                        บำเพ็ญกุศลกรรม  ถวายเครื่องบริโภคแก่พระ-</strong></p><p><strong>                        พุทธเจ้า  พระปัจเจกพุทธเจ้า  และพระสาวกทั้ง</strong></p><p><strong>                        หลายเพื่อประโยชน์แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหามุนี  หม่อมฉันทั้งหลายมี</strong></p><p><strong>                        กรรมอย่างสูงและอย่างต่ำบำเพ็ญดีแล้ว  แก่ภิกษุ</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลาย  มีกรรมเก่าทั้งส่วนสูงทั้งส่วนต่ำทำไว้</strong></p><p><strong>                        แล้ว</strong></p><p><strong>                                        หม่อมฉันทั้งหลาย  อันกรรมเดิมที่เป็น</strong></p><p><strong>                        กุศลนั้นนั่นแหละเตือนแล้ว  เป็นผู้พรั่งพร้อมไป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 666</p><p>                 <strong> ด้วยกุศลกรรม  ล่วงวิบัติของมนุษย์แล้ว  มาเกิด</strong></p><p><strong>                 ในสกุลกษัตริย์</strong></p><p><strong>                             เพราะหม่อมฉันทั้งหลายร่วมก่อสร้าง</strong></p><p><strong>                กรรมโดยชาติร่วมกัน      จึงได้มาเกิดมีสมภพใน</strong></p><p><strong>                ตระกูลกษัตริย์ร่วมกัน  ในภพหลัง</strong></p><p><strong>                               ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า   หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                 เป็นผู้มีรูปสมบัติ  มีโภคสมบัติ  มีลาภสักการะ</strong></p><p><strong>                 อันมหาชนบูชาแล้ว  ณ  ภายในบุรี  เหมือนนันทวัน</strong></p><p><strong>                 ของทวยเทพ  หม่อมฉันทั้งหลายเบื่อหน่ายร่วมกัน</strong></p><p><strong>                 ออกบวชเป็นภิกษุณี      มีอุปทานอยู่สองสามวัน</strong></p><p><strong>                 บรรลุถึงความดับทุกข์ทั้งหมดด้วยกัน</strong></p><p><strong>                           หม่อมฉันทั้งหลาย    อันชนเป็นอันมาก </strong></p><p><strong>                  นำจีวร  บิณฑบาต    เสนาสนะ  เภสัชปัจจัยเข้ามา</strong></p><p><strong>                  สักการะบูชาแล้ว</strong></p><p><strong>                            หม่อมฉันทั้งหลายเผากิเลสทั้งหลายแล้ว</strong></p><p><strong>                  คำสอนของพระพุทธเจ้าหม่อมฉันทั้งหลายได้</strong></p><p><strong>                  ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า  ภิกษุณีผู้เคยเป็นขัตติยกัญญา ๑๘,๐๐๐ มีพระยสวดีเถรีเป็น</p><p>หัวหน้าได้กล่าวคาถาเหล่านั้นเฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า  ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                  <strong> จบอัฏฐารสสหัสสขัตติยกัญญาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 667</p><p>                        <strong>จตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีอปทานที่  ๒  (๓๒)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระพราหมณกัญญาเถรี  ๑๘,๐๐๐  รูป</strong></p><p>                                        <strong> [๑๗๒]   ข้าแต่พระมุนี  หม่อมฉันทั้ง-</strong></p><p><strong>                        หลายมีสมภพในสกุลพราหมณ์จำนวน  ๘๔,๐๐๐ </strong></p><p><strong>                        มีมือและเท้าละเอียดอ่อน  เกิดในบุรีของ</strong></p><p><strong>                        พระองค์</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหามุนี  หญิงที่เกิดในสกุล</strong></p><p><strong>                        พ่อค้า  และสกุลศูทร  เป็นเทวดา  นาค  กินนร</strong></p><p><strong>                        และที่อยู่ในทวีปทั้งสี่มีมาก  เกิดในบุรีของ</strong></p><p><strong>                        พระองค์</strong></p><p><strong>                                        หญิงบางพวกบวชแล้ว  มีความเห็นธรรม</strong></p><p><strong>                        ทั้งปวงก็มีมาก  พวกเทวดา  กินนร  นาค  จัก</strong></p><p><strong>                        ตรัสรู้ในอนาคต</strong></p><p><strong>                                        ชนทั้งหลายได้เสวยเกียรติยศทั้งปวง  มั่ง</strong></p><p><strong>                        คั่งด้วยสรรพสมบัติได้ความเลื่อมใสในพระองค์</strong></p><p><strong>                        จักตรัสรู้ในอนาคต</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหาวีรเจ้าผู้มีพระจักษุ  ส่วน</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันทั้งหลายเกิดในสกุลพราหมณ์  เป็นธิดา</strong></p><p><strong>                        ของพราหมณ์  เป็นผู้มีโชคดี  ขอถวายบังคม</strong></p><p><strong>                        พระยุคลบาท </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 668</p><p>                <strong> หม่อมฉันทั้งหลายกำจักภพทั้งหมดแล้ว</strong></p><p><strong>ถอนตัณหาอันเป็นรากเหง้าขึ้นแล้ว  ตัดอนุสัยขาด</strong></p><p><strong>        แล้ว  ทำลายสังขารคือบุญหมดแล้ว</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งปวงมีสมาธิเป็นโคจรชำนาญ</strong></p><p><strong>        ในสมาบัติ  จักอยู่ฌานและความยินดีในธรรม</strong></p><p><strong>        ทุกเมื่อ</strong></p><p><strong>                ข้าแต่พระองค์ผู้นายก   หม่อมฉันทั้ง</strong></p><p><strong>        หลาย  ยังตัณหาที่นำไปสู่ภพ  อวิชชา  และแม้</strong></p><p><strong>        สังขารให้สิ้นไปแล้ว  บรรลุถึงบทที่แสนยากจะ</strong></p><p><strong>        ได้เห็นแล้ว  ทราบอยู่.</strong></p><p><strong>        พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า</strong></p><p><strong>                ท่านทั้งปวงมีอุปการะแก่เราผู้เดินทางไกล</strong></p><p><strong>        ตลอดกาลนานมา  จงตัดความสงสัยของบริษัทสี่</strong></p><p><strong>        แล้วจึงนิพพานเถิด.</strong></p><p><strong>                พระเถรีเหล่านั้นถวายบังคมพระยุคลบาท</strong></p><p><strong>        ของพระมุนีแล้ว  แสดงฤทธิ์ต่าง ๆ บางพวกแสดง</strong></p><p><strong>        แสงสว่าง  บวงพวกแสดงความมืด        </strong></p><p><strong>                บางพวกแสดงเป็นดวงจันทร์  ดวงอาทิตย์</strong></p><p><strong>        บางพวกแสดงทะเล  พร้อมด้วยปลา  บางพวก</strong></p><p><strong>        แสดงเขาสิเนรุ  บางพวกแสดงเขาสัตตบริภัณฑ์</strong></p><p><strong>        บางพวกแสดงต้นปาริฉัตตกะ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 669</p><p>                                        <strong> บางพวกแสดงภพดาวดึงส์  บางพวก</strong></p><p><strong>                        แสดงภพยามาด้วยฤทธิ์  บางพวกแสดงเป็นเทวดา</strong></p><p><strong>                        ชั้นดุสิต  บางพวกแสดงเป็นเทวดาชั้นนิมมานรดี</strong></p><p><strong>                        บางพวกแสดงเป็นเทวดาชั้นปรนิมมิตวสวัตดีมี</strong></p><p><strong>                        อิสระมาก</strong></p><p><strong>                                        บางพวกแสดงเป็นพรหม  บางพวกแสดง</strong></p><p><strong>                        ที่จงกรมอันควรแก่ค่ามาก  บางพวกนิรมิตเพศเป็น</strong></p><p><strong>                        พรหมแสดงสุญญตธรรม.</strong></p><p><strong>                                        พระเถรีทั้งปวงครั้นแสดงฤทธิ์มีชนิด</strong></p><p><strong>                        ต่าง ๆ แล้วกันแสดงกำลังถวายพระศาสดา  ครั้น</strong></p><p><strong>                        แล้ว  ก็ถวายบังคมพระยุคลบาท</strong></p><p><strong>                                        กราบทูลว่า  ข้าแต่พระมหามุนี  หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลายเป็นผู้มีความชำนาญในฤทธิ์  มีความ</strong></p><p><strong>                        ชำนาญในทิพโสตธาตุ  มีความชำนาญในเจโต-</strong></p><p><strong>                        ปริญาณ</strong></p><p><strong>                                        รู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุอันหมด</strong></p><p><strong>                        จดวิเศษ  มีอาสวะทั้งปวงสิ้นไปแล้ว  บัดนี้  ภพ</strong></p><p><strong>                        ใหม่มิได้มีอีก</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                        มีญาณในอรรถะ  ธรรมะ  นิรุตติ  และปฏิภาณ</strong></p><p><strong>                        เกิดขึ้นแล้วในสำนักของพระองค์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 670</p><p>                                        <strong> ความสมาคมกับพระพุทธเจ้าทั้งหลายผู้</strong></p><p><strong>                เป็นนายกของโลก     พระองค์ทรงแสดงแล้ว   ข้า</strong></p><p><strong>                แต่พระมหามุนี     หม่อมฉันทั้งหลายมีอธิการเป็น</strong></p><p><strong>                อันมาก    เพื่อประโยชน์แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                                        ข้าแต่พระมุนีมหาวีรเจ้า    ขอพระองค์จง</strong></p><p><strong>                ทรงระลึกถึงกุศลกรรมก่อนของหม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันทั้งหลายก่อสร้างบุญ      เพื่อประโยชน์</strong></p><p><strong>                แก่พระองค์.</strong></p><p><strong>                                        ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้  พระมหา-</strong></p><p><strong>                มุนีพระนามว่าปทุมุตตระ เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว  พระ</strong></p><p><strong>                นครหังสวดีเป็นที่อยู่อาศัยแห่งสกุลของพระสัม-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                                        มีแม่น้ำคงคาไหลผ่านทางประตูพระนคร</strong></p><p><strong>                หังสวดี  ในกาลทั้งปวง  ภิกษุทั้งหลายเดือดร้อน</strong></p><p><strong>                เพราะแม่น้ำ   ไปไหนไม่ได้.</strong></p><p><strong>                                       น้ำเต็มเปี่ยมวันหนึ่งบ้าง  สองวันบ้าง</strong></p><p><strong>                สามวันบ้าง  สัปดาห์หนึ่งบ้าง  เดือนหนึ่งบ้าง</strong></p><p><strong>                สี่เดือนบ้าง  ภิกษุเหล่านั้นจึงไปไม่ได้</strong></p><p><strong>                                         ครั้งนั้น  รัฐบุรุษผุ้หนึ่งมีนามว่าชัชชิยะ</strong><sup>๑</sup></p><p><strong>                มีทรัพย์เป็นแก่นสารสำหรับมนุษย์  เห็นภิกษุ</strong></p><p><strong>                ทั้งหลายประสงค์จะข้ามฝั่ง  ได้ให้นายช่างจัดสร้าง</strong></p><p><strong>                สะพานที่ฝั่งนี้แห่งแม่น้ำคงคา</strong></p><p>๑.  ม.ย.  ชฏิละ </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 671</p><p>                                    <strong> ครั้งนั้น       ประชาชนให้นายช่างสร้าง</strong></p><p><strong>                สะพานที่แม่น้ำคงคาด้วยทรัพย์หลายแสน    และ</strong></p><p><strong>                รัฐบุรุษนั้น       ได้ให้นายช่างสร้างวิหารที่ฝั่งโน้น</strong></p><p><strong>                ถวายแก่สงฆ์</strong></p><p><strong>                                    สตรี    บุรุษ    สกุลสูงและต่ำเหล่านั้น</strong></p><p><strong>                ได้สร้างสะพานและวิหารให้มีส่วนเท่ากันกับของ</strong></p><p><strong>                รัฐบุรุษนั้น </strong></p><p><strong>                                   หม่อมฉันทั้งหลายและมนุษย์เหล่าอื่น</strong></p><p><strong>                ในพระนครและในชนบท      จิตเลื่อมใส    ย่อม</strong></p><p><strong>                เป็นธรรมทายาทแห่งพระพุทธเจ้าพระองค์นั้น </strong></p><p><strong>                                      สตรี    บุรุษ   กุมารและกุมารีมากด้วยกัน</strong></p><p><strong>                ต่างก็ขนเอาทรายมาเกลี่ยลงที่สะพานและวิหาร</strong></p><p><strong>                                     กวาดถนนแล้วยกต้นกล้วย     หม้อมีน้ำ</strong></p><p><strong>                เต็ม    และธงขึ้น  จัดธูป  จุรณและดอกไม้เป็น</strong></p><p><strong>                สักการะแด่พระศาสดา</strong></p><p><strong>                                     ครั้นสร้างสะพานและวิหารแล้ว   นิมนต์</strong></p><p><strong>                พระพุทธเจ้าถวายมหาทานแล้วปรารถนาความ</strong></p><p><strong>                ตรัสรู้</strong></p><p><strong>                                      พระมหามุนีปทุมุตตระมหาวีรเจ้า  ผู้เป็น</strong></p><p><strong>                ที่เคารพแห่งสรรพสัตว์    ทรงทำอนุโมทนาแล้ว</strong></p><p><strong>                ตรัสพยากรณ์ว่า </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 672</p><p>                <strong> เมื่อแสนกัปล่วงไปแล้ว  จักถึงภัทรกัป</strong></p><p><strong>        บุรุษนี้ได้ความสุขในภพน้อยภพใหญ่แล้ว  จัก</strong></p><p><strong>        บรรลุโพธิญาณ</strong></p><p><strong>                บุรุษและสตรีที่ทำหัตถกรรมทั้งหมด  จัก</strong></p><p><strong>        เกิดร่วมกันในอนาคตกาล</strong></p><p><strong>                ด้วยวิบางแห่งกรรมนั้นและด้วยการตั้ง</strong></p><p><strong>        เจตน์จำนงไว้  ประชาชนเหล่านั้นเกิดในเทวโลก</strong></p><p><strong>        แล้ว  เป็นบริจาริกาแห่งพระองค์</strong></p><p><strong>                เสวยทิพยสุขและมนุษยสุขมากมาย</strong></p><p><strong>        ท่องเที่ยวไปในภพน้อยภพใหญ่ตลอดกาลนาน  ใน</strong></p><p><strong>        กัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้  หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>        มีกุศลกรรมทำอันดีแล้ว  เมื่อเกิดเป็นมนุษย์ย่อม</strong></p><p><strong>        เกิดในความเป็นมนุษย์สุขุมาลชาติ  เมื่อเกิดเป็น</strong></p><p><strong>        เทาวดาย่อมเกิดในความเป็นเทวดาผู้ประเสริฐ</strong></p><p><strong>                ย่อมได้รูปสมบัติ  โภคสมบัติ  ยศ  ความ</strong></p><p><strong>        สรรเสริญและความสุข  ความเป็นที่รัก  ซึ่งเป็น</strong></p><p><strong>        ผลที่ปรารถนาทั้งปวงเนือง ๆ อันถึงพร้อมเพราะ</strong></p><p><strong>        กรรมที่ตนกระทำมาดีแล้ว.</strong></p><p><strong>                ในภพนี้ซึ่งเป็นภพหลัง  หม่อมฉันทั้ง</strong></p><p><strong>        หลายเกิดในสกุลพราหมณ์  มีมือและเท้าละเอียด</strong></p><p><strong>        อ่อน  และได้มาในพระนิเวศน์แห่งพระศากย-</strong></p><p><strong>        บุตร </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 673</p><p>                                            <strong>ข้าแต่พระมหามุนี     หม่อมฉันทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                          ย่อมไม่เห็นแผ่นดินที่เขาไม่ตกแต่ง    แต่ไม่เห็น</strong></p><p><strong>                          ภาคพื้นที่เป็นทางเดินลื่น  แม้ตลอดกาลทั้งปวง</strong></p><p><strong>                                            เมื่อหม่อมฉันทั้งหลายอยู่ในอาคารสถาน</strong></p><p><strong>                          ประชุมชนก็นำสักการะทุกอย่างมาให้ตลอดกาลก่อน</strong></p><p><strong>                          ทั้งปวง   เพราะผลแห่งกุศลกรรมในกาลก่อน</strong></p><p><strong>                                            หม่อมฉันทั้งหลายละอาคารสถานแล้ว</strong></p><p><strong>                           บวชเป็นภิกษุณี   ข้ามพ้นทางสงสารได้แล้ว  บัดนี้</strong></p><p><strong>                           ภพใหม่มิได้มีอีก</strong></p><p><strong>                                             พวกทายกทายิกาหลายพันแต่ที่นั้น  ๆ</strong></p><p><strong>                           นำจีวร  บิณฑบาต  เสนาสนะและเภสัชปัจจัยมา</strong></p><p><strong>                           ให้เสมอไป</strong></p><p><strong>                                             หม่อมฉันทั้งหลายเผากิเลสทั้งหลายแล้ว</strong></p><p><strong>                           . . .คำสอนของพระพุทธเจ้าหม่อมฉันทั้งหลายได้</strong></p><p><strong>                           ทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p>            ทราบว่า  ท่านพระภิกษุณีบุตรีพราหมณ์  ๘๔,๐๐๐ ได้กล่าวคาถาเหล่านี้</p><p>เฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า  ด้วยประการฉะนี้แล.</p><p>                   <strong>จบจตุราสีติสหัสสพราหมณกัญญาเถรีอปทาน</strong>         </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 674</p><p>                                <strong>อุปปลทายิกาเถรีอปทานที่  ๓  (๓๓)</strong></p><p><strong>                  ว่าด้วยบุพจริยาของพระอปปลทายิการเถรี</strong></p><p>                [๑๗๓]      พระเถรีกราบทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าว่า</p><p>                                        <strong> มีกษัตริย์องค์หนึ่งพระนามว่าอรุณ  ครอง</strong></p><p><strong>                        ราชสมบัติในพระนครอรุณวดี  หม่อมฉันเป็น</strong></p><p><strong>                        มเหสีของท้าวเธอ  บอกบุคคลบางคนว่า  หม่อม</strong></p><p><strong>                        ฉันนั่งอยู่ในที่ลับคิดอย่างนี้ว่า  กุศลที่เราจะเอาไป</strong></p><p><strong>                        ที่เราทำไว้ไม่มีเลย</strong></p><p><strong>                                        เราจะต้องไปสู่นรกอันมีความเร่าร้อนมาก</strong></p><p><strong>                        ทั้งเผ็ดร้อนร้ายแรงแสนทารุณเป็นแน่  ในเรื่องนี้</strong></p><p><strong>                        เราไม่มีความสงสัยเลย</strong></p><p><strong>                                        ครั้นหม่อมฉันคิดอย่างนี้แล้ว  ยังใจให้</strong></p><p><strong>                        ร่าเริงเข้าไปเฝ้าพระราชสวามีแล้ว  กราบทูลว่า</strong></p><p><strong>                        ข้าแต่พระขัตติยาธิยาบดีผู้ประเสริฐ  หม่อม</strong></p><p><strong>                        ฉันเป็นสตรี  ไม่เคยเป็นบุรุษ  ขอพระองค์ได้</strong></p><p><strong>                        โปรดประทานสมณะองค์หนึ่งแก่หม่อมฉันเถิด</strong></p><p><strong>                        หม่อมฉันจักนิมนต์ท่านให้ฉัน</strong></p><p><strong>                                        ครั้งนั้นพระราชาได้ประทานสมณะองค์</strong></p><p><strong>                        หนึ่งผู้อบราอินทรีย์แล้วแก่หม่อมฉัน  หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>                        มีใจยินดีรับบาตรของท่านมาแล้ว  เอาภัตตาหาร</strong></p><p><strong>                        อย่างประณีตใส่จนเต็ม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 675</p><p>                <strong> ครั้นแล้วได้ถวายผ้าผืนใหญ่ให้ท่านครอง</strong></p><p><strong>        แล้วได้ถวายบาตรนั้นพร้อมด้วยดอกไม้มีกลิ่นหอม</strong></p><p><strong>        และน้ำมันเครื่องไล้ทาอย่างดี.</strong></p><p><strong>                ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้น  และ</strong></p><p><strong>        ด้วยการตั้งเจตน์จำนงไว้  หม่อมฉันละร่างกาย</strong></p><p><strong>        มนุษย์แล้ว  ได้ไปภพดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                ได้ครองตำแหน่งพระมเหสีแห่งเทวราช</strong></p><p><strong>        หนึ่งพันชาติ  ได้ครองตำแหน่งพระมเหสีแห่ง</strong></p><p><strong>        พระเจ้าจักรพรรดิหนึ่งพันชาติ</strong></p><p><strong>                และครองตำแหน่งพระมเหสีแห่งพระ-</strong></p><p><strong>        เจ้าประเทศราชอันไพบูลย์โดยจะคณานับชาติมิได้</strong></p><p><strong>        ทั้งได้ศุภผลอื่นมีอย่างต่าง ๆ  มากมายซึ่งเป็นผล</strong></p><p><strong>        กรรมแห่งบิณฑบาตในคราวนั้น</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันมีสีกายเหมือนดอกบัว  เป็น</strong></p><p><strong>        หญิงมีรูปงาม  น่าดู  น่าชม  ถึงพร้อมด้วยองค-</strong></p><p><strong>        สมบัติทั้งปวงเป็นอภิชาติสตรี  ทรงไว้ซึ่งความ</strong></p><p><strong>        เปล่งปลั่ง</strong></p><p><strong>                ในภพนี้ซึ่งเป็นภพหลัง  หม่อมฉันเกิด</strong></p><p><strong>        ในศากิยสกุล  เป็นธิดาแห่งพระเจ้าสุทโธทนมหา-</strong></p><p><strong>ราช เป็นหัวหน้าแห่งนารีหนึ่งพัน</strong></p><p><strong>                เบื่อหน่ายในอาคารสถาน  จึงออกบวช</strong></p><p><strong>        เป็นภิกษุณีถึงราตรีที่  ๗  ก็ได้บรรลุจตุราริยสัจ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 676</p><p>                <strong> หม่อมฉันไม่สามารถจะประมาณจีวร</strong></p><p><strong>        บิณฑบาต  เสนาสนะ  และเภสัชปัจจัย  ที่ทายก                        </strong></p><p><strong>ทายิกานำมาถวายไว้  นี้เป็นผลแห่งบิณฑบาต.</strong></p><p><strong>                ข้าแต่พระมุนีมหาวีรเจ้า  ขอพระองค์</strong></p><p><strong>        พึงทรงระลึกถึงกุศลกรรมครั้งก่อนของหม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        หม่อมฉันสละวัตถุทานเป็นอันมากเพื่อประโยชน์</strong></p><p><strong>        แก่พระองค์</strong></p><p><strong>                ในกัปที่   ๙๑    แต่กัปนี้  หม่อมฉันได้ถวาย</strong></p><p><strong>        ทานใดในครั้งนั้น  ด้วยผลแห่งทานนั้น  หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        ไม่รู้สึกทุคติเลย  นี้เป็นผลแห่งบิณฑบาตทาน</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันรู้จักคติสอง  คือ  เทาวดาหรือ</strong></p><p><strong>        มนุษย์  มิได้รู้จักคติอื่นเลย  นี้เป็นผลแห่งบิณฑ-</strong></p><p><strong>        บาตทาน</strong></p><p><strong>                รู้จักแต่สกุลสูงซึ่งเป็นสกุลมหาศาลมี</strong></p><p><strong>        ทรัพย์มาก  มิได้รู้จักสกุลอื่นเลย  นี้เป็นผลแห่ง</strong></p><p><strong>        บิณฑบาตทาน.</strong></p><p><strong>                หม่อมฉันท่องเที่ยวไปในภพน้อยใหญ่</strong></p><p><strong>        อันกุศลมูลตักเตือนแล้วย่อมไม่เห็นสิ่งที่ไม่พอใจ</strong></p><p><strong>        เลย นี้เป็นผลแห่งโสมนัส</strong></p><p><strong>                ข้าแต่พระมหามุนี  หม่อมฉันเป็นผู้มี</strong></p><p><strong>        ความชำนาญในฤทธิ์  มีความชำนาญในทิพโสต-</strong></p><p><strong>        ธาตุ  มีความชำนาญในเจโตปริยญาณ</strong>        </p><p> </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 677</p><p>                ย่อมรู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุอัน</p><p>        หมดจดวิเศษ  มีอาสวะทั้งปวงสิ้นไปแล้ว  บัดนี้</p><p>        ภพใหม่มิได้มีอีก</p><p>                ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า  หม่อมฉันมีญาณ</p><p>        ในอรรถะ  ธรรมะ  นิรุตติ  และปฏิภาณเกิดขึ้น</p><p>        แล้วในสำนักของพระองค์</p><p>                ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว. . .คำสอน</p><p>        ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว.</p><p>             ทราบว่า  ท่านพระอุปปลทายิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้เฉพาะ</p><p>พระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้า  ด้วยประการฉะนี้แล.</p><p>จบอุปปลทายิกาเถรีอปทาน</p><p>        </p><p>                <strong>สิงคาลมาตาเถรีอปทานที่   ๔   (๓๕)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระสิงคาลมาตาเถรี</strong></p><p>                        <strong> [๑๗๔]   ในกัปที่หนึ่งแสนแต่ภัทรกัปนี้</strong></p><p><strong>                พระพิชิตมารผู้เป็นนายกของโลก  พระนามว่า</strong></p><p><strong>                ปทุมุตตระ  ทรงรู้จบธรรมทั้งปวงเสด็จอุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                        ครั้งนั้นดิฉันเกิดในสกุลอำมาตย์ที่รุ่งเรือง</strong></p><p><strong>                ด้วยรัตนะต่าง ๆ เป็นตระกูลมั่งคั่ง  เจริญ  มีทรัพย์</strong></p><p><strong>                มาก  ในพระนครหังสวดี </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 678</p><p>                             <strong> ดิฉันมีมหาชนเป็นบริวารไปกับบิดา   ได้</strong></p><p><strong>                ฟังธรรมของพระพุทธเจ้าแล้วออกบวชเป็นภิกษุณี </strong></p><p><strong>                             ครั้นบวชแล้ว     เว้นบาปกรรมทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                        ละวจีทุจริต  ชำระอาชีวะบริสุทธิ์   มีความเลื่อมใส</strong></p><p><strong>                เพราะเคารพมากในพระพุทธเจ้า  พระธรรม  และ</strong></p><p><strong>                พระสงฆ์        ขวนขวายในการฟังธรรม    มีความ</strong></p><p><strong>                        ปรารถนาเห็นพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                             ในครั้งนั้น   ดิฉันได้ฟังภิกษุณีองค์หนึ่ง</strong></p><p><strong>                ซึ่งเป็นผู้เลิศกว่าภิกษุณีทั้งหลาย  ฝ่ายสัทธาธิมุตติ</strong></p><p><strong>                จงปรารถนาตำแหน่งนั้น  แล้วได้บำเพ็ญไตรสิกขา.</strong></p><p><strong>                              ครั้งนั้น     พระสุคตเจ้าผู้มีพระอัธยาศัย</strong></p><p><strong>                ประกอบด้วยกรุณา     ตรัสกะดิฉันว่าบุคคลผู้มี </strong></p><p><strong>                ศรัทธาไม่หวั่นไหว  ตั้งมั่นดีในพระตถาคต  มีศีล</strong></p><p><strong>                งามที่พระอริยะรักใคร่สรรเสริญ   มีความเลื่อมใส</strong></p><p><strong>                ในพระสงฆ์   มีความเห็นตรง</strong></p><p><strong>                             นักปราชญ์เรียกผู้นั้นว่า  เป็นผู้ไม่ขัดสน</strong></p><p><strong>                ชีวิตของผู้นั้นไม่เป็นหมัน  เพราะฉะนั้น  บุคคล</strong></p><p><strong>                ผู้มีปัญญา  เมื่อระลึกถึงคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                        ทั้งหลาย   พึงหมั่นประกอบศรัทธา   ศีล  ความ</strong></p><p><strong>                เลื่อมใสและความเห็นธรรม</strong></p><p><strong>                             ดิฉันได้ฟังพระพุทธดำรัสนั้นแล้ว    มี </strong></p><p><strong>                ความเบิกบานใจ   ได้ทูลถามถึงความปรารถนาของ</strong></p><p><strong>                ดิฉัน.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 679</p><p>                                     <strong> ครั้งนั้น  พระสุคตเจ้าผู้นำชั้นพิเศษ    ผู้มี </strong></p><p><strong>                ปัญญาไม่ทราบ  มีพระคุณนับไม่ถ้วนทรงพยากรณ์</strong></p><p><strong>                ว่า  ท่านเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า  มีธรรมงาม จัก</strong></p><p><strong>                ได้ตำแหน่งนั้นที่ท่านปรารถนาดีแล้ว</strong></p><p><strong>                                      ในกัปที่หนึ่งแสนแต่กัปนี้    พระศาสดา</strong></p><p><strong>                พระนามว่าโคดม  มีสมภพในวงศ์พระเจ้าโอกกาก-</strong></p><p><strong>                ราช  จักเสด็จอุบัติขึ้นในโลก</strong></p><p><strong>                                      ท่านจักได้เป็นธรรมทายาทแห่งพระ-</strong></p><p><strong>                ศาสดาพระองค์นั้น      จักเป็นโอรสอันธรรมนิรมิต</strong></p><p><strong>                เป็นมารดาแห่งสิงคาลมาณพ     จักได้เป็นสาวิกา</strong></p><p><strong>                ของพระศาสดา.</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น      ดิฉันได้ฟังพระพุทธพยากรณ์</strong></p><p><strong>                นั้นแล้ว      มีความยินดี   มีจิตประกอบด้วยเมตตา</strong></p><p><strong>                บำรุงพระพิชิตมารผู้เป็นนายกของโลก  ด้วยความ</strong></p><p><strong>                ปฏิบัติทั้งหลาย  จนสิ้นชีวิต</strong></p><p><strong>                                       ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำไว้แล้วนั้นและด้วย</strong></p><p><strong>                การตั้งเจตน์จำนงไว้    ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>                ได้ไปสู่สวรรค์ชั้นดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                                       ในภพหลังครั้งนี้ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐี  </strong></p><p><strong>                มีความเจริญ    สั่งสมรัตนะไว้มาก     ในพระนคร</strong></p><p><strong>                ราชคฤห์อันอุดม </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 680</p><p>                                                    <strong> บุตรของดิฉันชื่อสิงคาลมาณพ   ยินดีใน </strong></p><p><strong>                ทางผิด   แล่นไปสู่ทิฐิอันรกชัฏ   มีการบูชาทิศเป็น</strong></p><p><strong>                เบื้องหน้า  ย่อมไหว้ทิศต่าง ๆ</strong></p><p><strong>                                                     พระพุทธเจ้าผู้นำชั้นพิเศษ  เสด็จเข้าไปสู่</strong></p><p><strong>                พระนครราชคฤห์    เพื่อทรงรับบิณฑบาต   ทอด </strong></p><p><strong>                พระเนตรเห็นบุตรของดิฉันแล้ว   ประทับยืนอยู่ที่</strong></p><p><strong>                        หนทางตรัสแสดงธรรมแก่บุตรของดิฉัน    แต่เขา</strong></p><p><strong>                ยังมีความเห็นผิดอยู่อย่างเต็ม      ธรรมาภิสมัยได้มี</strong></p><p><strong>                แก่บุรุษและสตรี  ๒ โกฏิ</strong></p><p><strong>                                              ครั้งนั้นดิฉันไปในที่ประชุมนั้นได้ฟังสุคต </strong></p><p><strong>                ภาษิตแล้ว      ได้บรรลุโสดาปัตติผลแล้วออกบวช</strong></p><p><strong>                เป็นภิกษุณี</strong></p><p><strong>                                                      ดิฉันผู้ปรารถนาเห็นพระพุทธเจ้า   เจริญ</strong></p><p><strong>                พุทธานุสสติอยู่ไม่นาน  ก็ได้บรรลุอรหัตผล</strong></p><p><strong>                                               ดิฉันได้เห็นพระพุทธเจ้าอยู่ร่ำไป  มิได้เบื่อ</strong></p><p><strong>                ชมพูพระรูปเป็นที่เพลินตา  เป็นพระรูปที่เกิดแต่</strong></p><p><strong>                พระบารมีทั้งปวง  เป็นดังว่าเรือนหลวงที่ประกอบ</strong></p><p><strong>                ด้วยสิริ   มีพระลักษณะงานทั่วไป</strong></p><p><strong>                                               พระพิชิตมารโปรดในคุณสมบัตินั้น     จึง</strong></p><p><strong>                ทรงตั้งดิฉันไว้ในตำแหน่งเอตทัคคะว่า</strong></p><p><strong>                                               ภิกษุณีมารดาของสิงคาลมาณพเป็นผู้เลิศ</strong></p><p><strong>                กว่าภิกษุณีทั้งหลายฝ่ายสัทธาธิมุตติ.  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 681</p><p>                          <strong> ข้าแต่พระมหามุนี      หม่อมฉันเป็นผู้มี </strong></p><p><strong>                ความชำนาญในฤทธิ์   มีความชำนาญในทิพโสต-</strong></p><p><strong>                ธาตุ  มีความชำนาญในเจโตปริยญาณ</strong></p><p><strong>                           ย่อมรู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุอัน</strong></p><p><strong>                หมดจดวิเศษ   กำหนดรู้อาสวะทั้งปวงแล้ว  บัดนี้</strong></p><p><strong>                ภพใหม่มิได้มีอีก </strong></p><p><strong>                           ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    หม่อมฉันมีญาณ</strong></p><p><strong>                ในอรรถะ  ธรรมะ นิรุตติ   และปฏิภาณ   เกิดขึ้น</strong></p><p><strong>                ในสำนักของพระองค์</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว ... คำสอน</strong></p><p><strong>                 พระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว.</strong></p><p><strong>           ทราบว่า     ท่านพระภิกษุณีมารดาสิงคาลมาณพได้กล่าวคาถาเหล่านั้น</strong></p><p><strong>ด้วยประการฉะนี้แล. </strong> </p><p>                              จบสิงคาลมาตาเถริยาปทาน</p><p>                              <strong>สุกกาเถรีอปทานที่  ๕  (๓๕)</strong></p><p>                 <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระสุกกาเถรี</strong></p><p>                        <strong> [๑๗๕]    ในกัปที่  ๙๑  แต่ภัทรกัปนี้  พระ</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าผู้นายกของโลกพระนามวิปัสสี  มีพระ</strong></p><p><strong>                เนตรงาม  ทรงเห็นแจ้งซึ่งธรรมทั้งปวงเสด็จอุบัติ</strong></p><p><strong>                ขึ้นแล้ว</strong> </p><p>                       </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 682</p><p>                           <strong> ครั้งนั้น    หม่อมฉันเกิดในสกุลหนึ่ง  ใน</strong></p><p><strong>        พระนครพันธุมดี      ได้ฟังธรรมของพระมุนีแล้ว</strong></p><p><strong>        ออกบวชเป็นภิกษุณี  เป็นผู้มีสุตะมาก  ทรงธรรม</strong></p><p><strong>        ปฏิภาณ     กล่าวธรรมกถาไพเราะ    ปฏิบัติตาม</strong></p><p><strong>        พระพุทธศาสนา</strong></p><p><strong>                    ครั้งนั้น       หม่อมฉันแสดงธรรมกถาเพื่อ</strong></p><p><strong>                ประโยชน์แก่ประชุมชนทุกสมัย  หม่อมฉันเคลื่อน</strong></p><p><strong>        จากอัตภาพนั้นแล้วไปเกิดในภพดุสิต     เป็นเทพ</strong></p><p><strong>        ธิดามียศ</strong></p><p><strong>                   ในกัปที่ ๓๑  แต่ภัทรกัปนี้  พระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>        พระนามว่าสิขี     มีพระรัศมีดังไฟ  สง่าอยู่ในใจ  </strong></p><p><strong>                ด้วยยศประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต     เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>        แล้ว</strong></p><p><strong>                            แม้ในครั้งนั้นหม่อมฉันบวชแล้ว  เป็นผู้</strong></p><p><strong>        ฉลาดในพุทธศาสนา  ยังพระพุทธพจน์ให้กระจ่าง</strong></p><p><strong>        แล้วไปสู่ภพดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                            ในกัปที่ ๓๑  แต่ภัทรกัปนี้   พระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>        ผู้เป็นนายกของโลก    พระนามว่าเวสสภู   มีธรรม</strong></p><p><strong>        ดังว่ายานใหญ่   เสด็จอุบัติขึ้นแล้ว   แม้หม่อมฉัน</strong></p><p><strong>        ก็เกิดในกาล</strong></p><p><strong>                             บวชแล้วเป็นผู้ทรงธรรม  ยังพุทธศาสนา</strong></p><p><strong>        เดียวกันนั้น  ให้กระจ่างแล้ว   ไปสู่เทวบุรีที่น่ายินดี</strong></p><p><strong>        ได้เสวยความสุขมาก  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 683</p><p>                                    <strong> ในภัทรกัปนี้    พระพิชิตมารผู้อุดมพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่ากกุสันธะ  ประเสริฐกว่านรชน  เสด็จอุบัติ </strong></p><p><strong>        ขึ้นแล้ว     แม้ในครั้งนั้น  หม่อมฉันก็เกิดในกาล</strong></p><p><strong>        เดียวกันนั้น</strong></p><p><strong>                                    บวชแล้ว  ก็ยังพุทธศาสนาให้กระจ่างจน</strong></p><p><strong>        ตลอดชีวิต   เคลื่อนจากอัตภาพนั้นแล้ว   ได้ไปสู่</strong></p><p><strong>        ภพดาวดึงส์  เหมือนดังไปสู่ที่อยู่ของตน</strong></p><p><strong>                                    ในภัทรกัปนี้แล   พระพุทธเจ้าผู้เป็นนายก </strong></p><p><strong>        ของโลก     พระนามว่าโกนาคมนะ    ผู้ประเสริฐ </strong></p><p><strong>        กว่าพวกบัณฑิต  อุดมกว่าสรรพสัตว์   เสด็จอุบัติ</strong></p><p><strong>        ขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                    แม้ในครั้งนั้น    หม่อมฉันบวชในศาสนา</strong></p><p><strong>        ของพระองค์ผู้คงที่   เป็นพหูสูตทรงธรรม   ยังพุทธ</strong></p><p><strong>        ศาสนาให้กระจ่าง</strong></p><p><strong>                                    ในภัทรกัปนี้เหมือนกัน  พระมุนีพระนาม</strong></p><p><strong>        ว่ากัสสปะ  มีพระคุณประเสริฐ  เป็นสรณะแห่ง</strong></p><p><strong>        สัตวโลก  ไม่มีข้าศึก  ถึงที่สุดแห่งมรณะ  เสด็จ</strong></p><p><strong>        อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                    หม่อมฉันบวชในศาสนาของพระพุทธ</strong></p><p><strong>        เจ้าผู้ทรงพระปรีชากว่าประชากร     พระองค์นั้น </strong></p><p><strong>        ศึกษาพระสัทธรรมแล้วคล่องแคล่วในปริปุจฉา </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 684</p><p>                            <strong> ข้าแต่พระมหามุนี      หม่อมฉันมีศีลงาม</strong></p><p><strong>        ความละอาย    ฉลาดในไตรสิกขา   แสดงธรรม</strong></p><p><strong>        กถามากจนตลอดชีวิต </strong></p><p><strong>                             ด้วยวิบากแห่งกรรมนั้น     และด้วยการตั้ง </strong></p><p><strong>        เจตน์จำนงไว้     หม่อมฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p><strong>        ไปสู่ภพดาวดึงส์</strong></p><p><strong>                            ในภพหลังครั้งนี้   หม่อมฉันเกิดในสกุล</strong></p><p><strong>        เศรษฐีที่เจริญ   สั่งสมรัตนะไว้มาก    ในพระนคร</strong></p><p><strong>        ราชคฤห์อันอุดม</strong></p><p><strong>                             เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าผู้เป็นนายกของ</strong></p><p><strong>        โลกอันภิกษุขีณาสพหนึ่งพันเป็นบริวารสรรเสริญ </strong></p><p><strong>        แล้ว  เสด็จเข้าไปสู่เมืองราชคฤห์</strong></p><p><strong>                               พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงฝึกอินทรีย์แล้ว</strong></p><p><strong>        พ้นขาดจากสรรพกิเลส  มีวรรณะเปล่งปลั่งดังแท่ง</strong></p><p><strong>        ทองสิงคาล    พร้อมด้วยพระขีณาสพซึ่งเคยเป็นชฎิล </strong></p><p><strong>        ผู้ฝึกอินทรีย์แล้ว  พ้นขาดจากสรรพกิเลสเสด็จเข้า</strong></p><p><strong>        ไปสู่เมืองราชคฤห์ </strong></p><p><strong>                              หม่อมฉันได้เห็นพระพุทธานุภาพ   และ</strong></p><p><strong>        ได้ฟังธรรมมีคุณเป็นที่ประชุมแล้ว  ยังจิตให้เลื่อม</strong></p><p><strong>        ใสในพระพุทธเจ้า  บูชาพระองค์ผู้พลธรรมมาก </strong></p><p><strong>                               เวลาต่อมา  หม่อมฉันออกบวชเป็นภิกษุณี </strong></p><p><strong>        ในสำนักพระธรรมทินนาเถรี    หม่อมฉันเผากิเลส </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 685</p><p>                <strong> ทั้งหลายในเมื่อกำลังปลงผม  บวชแล้วไม่นาน</strong></p><p><strong>                ศึกษาศาสนธรรมทั่วแล้ว</strong></p><p><strong>                                       แต่นั้น  ได้แสดงธรรมในสมาคมแห่งมหา-</strong></p><p><strong>                ชน    เมือหม่อมฉันกำลังแสดงธรรมอยู่    ธรรมา-</strong></p><p><strong>                ภิสมัยได้มีแก่ประชุมชนหลายพัน</strong></p><p><strong>                                        มียักษ์ตนหนึ่งได้ฟังธรรมนั้นแล้ว    เกิด</strong></p><p><strong>                อัศจรรย์ใจ  เลื่อมใสต่อหม่อมฉัน    ได้ไปยังพระ- </strong></p><p><strong>                นครราชคฤห์ </strong></p><p><strong>                                        พวกมนุษย์ในพระนครราคฤห์อันหม่อม </strong></p><p><strong>                ฉันทำแล้วอย่างไร    ได้ดื่มธรรมดังว่าดื่มน้ำผึ้งอยู่</strong></p><p><strong>                ฉะนั้น    มนุษย์เหล่าใดไม่นั่งใกล้ภิกษุณีชื่อสุกกา</strong></p><p><strong>                ผู้แสดงอมตบท  อันเป็นเหตุไม่ให้ถอยกลับ    ให้</strong></p><p><strong>                เกิดความชื่นใจ    มีรสโอชา  มนุษย์เหล่านั้นเห็น</strong></p><p><strong>                จะเป็นเหมือนพวกคนมีปัญญาเดินทางไกล หาน้ำ </strong></p><p><strong>                ฝนดื่มฉะนั้น </strong></p><p><strong>                                         ข้าแต่พระมหามุนี     หม่อมฉันเป็นผู้มี</strong></p><p><strong>                ความชำนาญในฤทธิ์    มีความชำนาญในทิพโสต-</strong></p><p><strong>                ธาตุ   มีความชำนาญในเจโตปริยญาณ</strong></p><p><strong>                                          รู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุอันหมด</strong></p><p><strong>                จดวิเศษ  มีอาสวะทั้งปวงสิ้นไปแล้ว  บัดนี้ภพใหม่</strong></p><p><strong>                มิได้มีอีก   </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 686</p><p>                            <strong> ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    หม่อมฉันมีญาณ</strong></p><p><strong>                   ในอรรถะ    ธรรมะ  นิรุตติและปฏิภาณ    เกิดขึ้น</strong></p><p><strong>                   แล้วในสำนักของพระองค์</strong></p><p><strong>                             ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว...คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า    ท่านพระสุกกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น    ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                   จบสุกกาเถรีอปทาน</p><p>                                     จบภาณวารที่  ๕   </p><p>                        <strong>อภิรูปนันทาเถรีอปทานที่  ๖  (๓๖)</strong></p><p>                <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอภิรูปนันทาเถรี</strong></p><p>                            <strong> [๑๗๖]    ในกัปที่  ๙๑   แตกภัทรกัปนี้   พระ-     </strong></p><p><strong>                พุทธเจ้าผู้เป็นนายกของโลก   พระนานว่าวิปัสสี </strong></p><p><strong>                มีพระเนตรงาม  มีพระจักษุในธรรมทั้งปวงเสด็จ</strong></p><p><strong>                อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                            ครั้งนั้น       ดิฉันเกิดในสกุลใหญ่ที่นั่งดัง</strong></p><p><strong>                 เจริญ     ในพระนครพันธุมดี   เป็นหญิงมีรูปงาม</strong></p><p><strong>                น่าพึงใจและเป็นที่บูชาของประชุมชน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 687</p><p>                                        <strong> ได้เข้าเฝ้าพระพุทธวิปัสสีผู้มีความเพียร</strong></p><p><strong>                มาก   เป็นนายกของโลก   ได้ฟังธรรมแล้วถึงพระ</strong></p><p><strong>                องค์เป็นสรณะ</strong></p><p><strong>                                        สำรวมอยู่ในศีล  เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้า</strong></p><p><strong>                พระองค์นั้น  ผู้มีพระคุณสูงสุดกว่านรชน   ปรินิพ-</strong></p><p><strong>                พานแล้ว  ดิฉันได้เอาฉัตรทองบูชาไว้  ณ  เบื้องบน</strong></p><p><strong>                แห่งพระสถูปที่บรรจุพระธาตุ </strong></p><p><strong>                                        ดิฉันเป็นผู้มีจาคะอันสละแล้ว    มีศีลจน</strong></p><p><strong>                ตลอดชีวิต    เคลื่อนจากอัตภาพนั้น      ละร่างกาย</strong></p><p><strong>                มนุษย์แล้ว  ได้ไปสู่ภพดาวดึงส์ </strong></p><p><strong>                                        ครั้งนั้น    ดิฉันครอบงำเทพธิดาทั้งหมด</strong></p><p><strong>                ด้วยฐานะ  ๑๐  ประการ  คือ  ด้วยรูป  เสียง   กลิ่น</strong></p><p><strong>                รส   โผฏฐัพพะ  อายุ   วรรณะ  สุข    ยศ    และ</strong></p><p><strong>                ความเป็นอธิบดี    รุ่งโรจน์ปรากฏอยู่   ในภพหลัง</strong></p><p><strong>                ครั้งนี้   ดิฉันเกิดในพระนครกบิลพัสดุ์  เป็นธิดา</strong></p><p><strong>                ของศากยราช  พระนามว่าเขมกะ  มีนามปรากฏว่า</strong></p><p><strong>                นันทา</strong></p><p><strong>                                       ประชุมชนกล่าวว่า  ดิฉันเป็นผู้หนึ่งซึ่งมี </strong></p><p><strong>                ความถึงพร้อมด้วยรูปงาม  น่าชม  เมื่อดิฉันเติบโต</strong></p><p><strong>                เป็นสาว   (รู้จัก)   ตกแต่งรูปและผิวพรรณ </strong></p><p><strong>                                        พวกศากยราชมีความวิวาทกันมากเพราะ</strong></p><p><strong>                ตัวดิฉัน     ครั้งนั้น       พระธิดาของดิฉัน  กล่าวว่า</strong></p><p><strong>                พวกศากยราชอย่าฉิบหายเสียเลย  ถึงให้ดิฉันบวช</strong></p><p><strong>                เสีย </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 688</p><p>                                     <strong>  ครั้นดิฉันบวชแล้วได้ฟังว่า  พระตถาคต- </strong></p><p><strong>                เจ้าผู้มีพระคุณสูงสุดกว่านรชน   ทรงติรูป  จึงไม่</strong></p><p><strong>                เข้าไปเฝ้าเพราะดิฉันชอบรูป      กลัวจะพบพระ-</strong></p><p><strong>                พุทธเจ้า  จึงไม่ไปรับโอวาท</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น   พระพิชิตมารทรงให้ดิฉันเข้าไป</strong></p><p><strong>                สู่สำนักของพระองค์ด้วยอุบาย  พระองค์ทรงฉลาด</strong></p><p><strong>                ในทางอุบาย   ทรงแสดงหญิง ๓ ชนิด   ด้วยฤทธิ์ </strong></p><p><strong>                คือ   หญิงสาวสวยเหมือนรูปเทพอัปสร   หญิงแก่</strong></p><p><strong>                หญิงตายแล้ว</strong></p><p><strong>                                       ดิฉันเห็นหญิงทั้ง  ๓  แล้ว   มีความสลดใจ</strong></p><p><strong>                ไม่ยินดีในซากศพหญิงที่ตายแล้ว     มีความเบื่อ-</strong></p><p><strong>                หน่ายในภพเฉยอยู่.</strong></p><p><strong>                              ขณะนั้น  พระผู้มีพระภาคเจ้าผู้นายกของ</strong></p><p><strong>                โลก    ตรัสกะดิฉันว่า</strong></p><p><strong>                                      ดูก่อนนันทา     ท่านจงดูร่างกายที่ทุรน-</strong></p><p><strong>                ทุราย  ไม่สะอาด   สิ่งโสโครก  ไหลเข้า  ถ่ายออก </strong></p><p><strong>                อยู่   ที่พวกพาลชนปรารถนากัน</strong></p><p><strong>                                      ท่านจงอบรมจิตให้เป็นสมาธิ   มีอารมณ์</strong></p><p><strong>                เดียวด้วยอสุภะเถิด    รูปนี้เป็นฉันใด      รูปท่าน</strong></p><p><strong>                นั้น  ก็เป็นฉันนั้น    รูปท่านนั้น  เป็นฉันใด  รูปนี้</strong></p><p><strong>                เป็นฉันนั้น </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 689</p><p>                            <strong> เมื่อท่านพิจารณาเห็นรูปนั้น        อย่างนี้</strong></p><p><strong>                  มิได้เกียจคร้านทั้งกลางคืนกลางวัน    แต่นั้นก็จะ</strong></p><p><strong>                  เบื่อหน่ายอยู่ด้วยปัญญาของตน</strong></p><p><strong>                             ดิฉันผู้ไม่ประมาท  พิจารณาในร่างกายนี้</strong></p><p><strong>                   อยู่โดยแยบคาย     ก็เห็นภายนี้ทั้งภายในภายนอก </strong></p><p><strong>                   ตามความเป็นจริง</strong></p><p><strong>                              เมื่อเป็นเช่นนั้น     ดิฉันจึงเบื่อหน่ายใน</strong></p><p><strong>                    กาย   และไม่ยินดีเป็นภายใน    ไม่ประมาท   ไม่</strong></p><p><strong>                    เกาะเกี่ยว   เป็นผู้สงบเย็นแล้ว.</strong></p><p><strong>                               ข้าแต่พระมหามุนี     หม่อมฉันเป็นผู้มี</strong></p><p><strong>                    ความชำนาญในฤทธิ์     ในทิพโสตธาตุ    และใน</strong></p><p><strong>                    เจโตปริยญาณ    รู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>                    อันหมดจดวิเศษ  หม่อมฉันสิ้นอาสวะทั้งปวงแล้ว</strong></p><p><strong>                    บัดนี้ภพใหม่ไม่มี </strong></p><p><strong>                                ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า     หม่อมฉันมีญาณ</strong></p><p><strong>                    ในอรรถะ   ธรรมะ  นิรุตติ  และปฏิภาณ  เกิดขึ้น</strong></p><p><strong>                    แล้วในสำนักของพระองค์</strong></p><p><strong>                                ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                    ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>          ทราบว่า    ท่านพระอภิรูปนันทาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้      ด้วย </p><p>ประการฉะนี้แล.</p><p>                          <strong> จบอภิรูปนันทาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 690</p><p>                                        <strong>อัฑฒกาสีเถรีอปทานที่  ๗  (๓๗)</strong></p><p>                                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอัฑฒกาสีเถรี</strong></p><p>                                     <strong> [๑๗๗]   ในภัตรกัปนี้   พระพุทธเจ้าผู้เป็น</strong></p><p><strong>                พงศ์พันธุ์แห่งพราหมณ์    ทรงพระยศมาก     พระ</strong></p><p><strong>                นามว่ากัสสปะ  ประเสริฐ  กว่าพวกบัณฑิต   เสด็จ</strong></p><p><strong>                อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                      ครั้งนั้น     ดิฉันบวชในศาสนาของพระ-</strong></p><p><strong>                องค์     สำรวมในปาติโมกข์และอินทรีย์       รู้จัก </strong></p><p><strong>                ประมาณในอาสนะต่ำ ประกอบความเพียรในความ</strong></p><p><strong>                เป็นผู้ตื่นอยู่  บำเพ็ญเพียร</strong></p><p><strong>                                      มีจิตชั่ว   ได้ด่าภิกษุณีองค์หนึ่งผู้ปราศจาก </strong></p><p><strong>                อาสวะครั้งเดียวว่านางแพศยา   ด้วยบาปกรรมนั้น </strong></p><p><strong>                นั่นแหละ  ดิฉันต้องหมกไหม้อยู่ในนรก </strong></p><p><strong>                                       ด้วยกรรมที่ยังเหลืออยู่นั้น      ดิฉันเกิดใน</strong></p><p><strong>                สกุลหญิงแพศยา      ถูกขายให้บุรุษอื่นอยู่โดยมาก</strong></p><p><strong>                ในชาติหลัง</strong></p><p><strong>                                       ดิฉันเกิดในสกุลเศรษฐีในแคว้นกาสี     มี</strong></p><p><strong>                ความถึงพร้อมด้วยรูป   ดุจดังนางเทพอัปสรในหมู่</strong></p><p><strong>                เทวดา  ด้วยผลแห่งพรหมจรรย์ </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 691</p><p>                           <strong> ประชุมชนเห็นดิฉันมีรูปน่าชม    จึงตั้ง</strong></p><p><strong>                ดิฉันไว้ในความเป็นหญิงแพศยา     ในพระนคร</strong></p><p><strong>                ราชคฤห์ที่อุดม  ด้วยผลที่ด่าภิกษุณีนั้น </strong></p><p><strong>                           ดิฉันได้ฟังพระสัทธรรมที่พระพุทธเจ้าผู้</strong></p><p><strong>                ประเสริฐตรัสแล้ว   เป็นผู้ประกอบด้วยบุพวาสนา</strong></p><p><strong>                ได้บวชเป็นภิกษุณี</strong></p><p><strong>                            แต่เมื่อไปสู่สำนักพระพิชิตมารเพื่อจะ</strong></p><p><strong>                 อปสมบท  พบพวกนักเลงดักอยู่ที่หนทาง  ได้แล้ว</strong></p><p><strong>                 ซึ่งทูตอุปสมบท    </strong></p><p><strong>                             ดิฉันมีธรรมทุกอย่างทั้งบุญและบาปหมด</strong></p><p><strong>                  สิ้นไปแล้ว ข้ามพ้นสงสารทั้งปวงแล้ว  และความ</strong></p><p><strong>                  เป็นหญิงแพศยาก็สิ้นไปแล้ว</strong></p><p><strong>                              ข้าแต่พระมหาวีรเจ้า    หม่อมฉันมีญาณ</strong></p><p><strong>                  ในอรรถะ   ธรรมะ   นิรุตติ  และปฏิภาณ  เกิดขึ้น</strong></p><p><strong>                   แล้วในสำนักของพระองค์</strong></p><p><strong>                              ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว... คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้าดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า  ท่านพระอัฑฒกาสีภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                             <strong> จบอัฑฒกาสีเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 692</p><p>                                        <strong>ปุณณิกาเถรีอปทานที่  ๘  (๓๘)</strong></p><p>                                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระปุณณิกาเถรี</strong></p><p>                                  <strong>  [๑๗๘]      ดิฉันบวชเป็นภิกษุณีในศาสนา</strong></p><p><strong>                ของพระพุทธเจ้า  ๖  พระองค์คือ    พระวิปัสสี </strong></p><p><strong>                พระสิขี  พระเวสสภู  พระกกุสันธะ   พระโกนาคมนะ</strong></p><p><strong>                ผู้คงที่   และพระกัสสปะ  เป็นผู้ถึงพร้อมด้วยยศ  </strong></p><p><strong>                มีปัญญา  สำรวมอินทรีย์</strong></p><p><strong>                                     เป็นพหสูต  ทรงธรรม  สอบถามอรรถ </strong></p><p><strong>                แห่งธรรม  ศึกษาธรรมแล้ว  มีพระแสธรรม   เป็น</strong></p><p><strong>                ผู้นั่งใกล้  แสงพุทธศาสนาในท่ามกลางประชุม-</strong></p><p><strong>                ชน  ดิฉันมีศีลเป็นที่รัก   แต่ถือตัวจัดเพราะความ</strong></p><p><strong>                เป็นพหูสูตนั้น.</strong></p><p><strong>                                     ในภพครั้งหลังนี้   ดิฉันเกิดในเรือนแห่ง</strong></p><p><strong>                นางกุมภทาสี  ของอนาถบิณฑิกเศรษฐีในพระนคร</strong></p><p><strong>                สาวัตถีอันอุดม</strong></p><p><strong>                                      ดิฉันไปตักน้ำ    ได้เห็นโสตถิยพราหมณ์</strong></p><p><strong>                หนาวสั่นอยู่ในกลางน้ำ   ครั้นเห็นแล้วได้กล่าวว่า </strong></p><p><strong>                                      ดิฉันมาตักน้ำในคราวหนาว    กลัวภัยแต่</strong></p><p><strong>                อาชญา   และระแวงภัยคือการด่าด้วยวาจาของเจ้า</strong></p><p><strong>                นาย   จึงต้องลงน้ำร่ำไป </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 693</p><p>                                        <strong> ดูก่อนพราหมณ์     ท่านกลัวอะไร  จึงลง</strong></p><p><strong>                 น้ำเสมอ  มีตัวสั่น  รู้สึกหนาวมาก </strong></p><p><strong>                                        ดูก่อนนางปุณณิกาผู้เจริญ  ท่านรู้จักสอบ</strong></p><p><strong>                  ถามข้าพเจ้าผู้ทำกุศลกรรม     กำจัดบาปกรรม</strong></p><p><strong>                  (ดิฉันกล่าวว่า)   บุคคลใดเป็นผู้ใหญ่ก็ตาม  เป็น</strong></p><p><strong>                  เด็กก็ตาม   ทำบาปกรรม  บุคคลนั้น    จะพ้นจาก</strong></p><p><strong>                  บาปกรรม   เพราะความอาบน้ำได้หรือ.</strong></p><p><strong>                                         เมื่อพราหมณ์นั้นกลับขึ้นมา    ดิฉันได้</strong></p><p><strong>                  บอกซึ่งบทอันประกอบด้วยธรรมและอรรถ </strong></p><p><strong>                  พราหมณ์ได้ฟังธรรมบทนั้นแล้ว    มีความสลดใจ</strong></p><p><strong>                  บวชแล้วได้เป็นพระอรหันต์ </strong></p><p><strong>                                         เพราะดิฉันเกิดในสกุลทาสี  ยังทาสทาสี</strong></p><p><strong>                 ๙๙   คนให้ครบ  ๑๐๐  คน  เจ้านายนั้นจึงตั้งชื่อให้</strong></p><p><strong>                 ดิฉันว่าปุณณา  และปลดดิฉันให้เป็นไท</strong></p><p><strong>                                          ดิฉันให้เศรษฐีอนุโมทนาบุญนั้นแล้ว</strong></p><p><strong>                 ออกบวชเป็นภิกษุณี  โดยกาลไม่นานนักก็ได้บรรลุ</strong></p><p><strong>                 พระอรหัต.</strong></p><p><strong>                                   ข้าแต่พระมหามุนี     หม่อมฉันเป็นผู้มี </strong></p><p><strong>                  ความชำนาญในฤทธิ์     ในทิพโสตธาตุ    และใน</strong></p><p><strong>                  เจโตปริยญาณ    รู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุ</strong></p><p><strong>                  อันหมดจดวิเศษ มีอาสวะทั้งปวงสิ้นไปแล้ว บัดนี้</strong></p><p><strong>                  ภพใหม่มิได้มีอีก  </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 694</p><p>                           <strong> หม่อนฉันมีญาณอันปราศจากมลทิน บริ-</strong></p><p><strong>                  สุทธิ์ในอรรถะ     ธรรมะ    นิรุตติ  และปฏิภาณ</strong></p><p><strong>                  เพราะอำนาจพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                           หม่อมฉันมีปัญญามากเพราะภาวนา  มี</strong></p><p><strong>                   สุตะเพราะพาหุสัจจะ   เกิดในสกุลต่ำเพราะมานะ</strong></p><p><strong>                   แต่มิได้มีกุศลกรรมวิบัติไปเลย</strong></p><p><strong>                            ดิฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว . . . คำสอน</strong></p><p><strong>                   ของพระพุทธเจ้า  ดิฉันได้ทำเสร็จแล้ว. </strong> </p><p>           ทราบว่า  ท่านพระปุณณิกาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                             จบปุณณิกาเถรีอปทาน</p><p>                          <strong>อัมพปาลีเถรีอปทานที่  ๙  (๓๙)</strong></p><p>                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระอัมพปาลีเถรี</strong></p><p>                             <strong> [๑๗๙ ]    ดิฉันเกิดในสกุลกษัตริย์     เป็น</strong></p><p><strong>                 ภคินีแห่งพระมหามุนีพระนามว่า    ปุสสะ    ผู้มี</strong></p><p><strong>                 พระรัศมีงามรุ่งเรือง     มีธรรมดังว่าเทริดดอกไม้</strong></p><p><strong>                 บนศีรษะ</strong></p><p><strong>                               ดิฉันได้ฟังธรรมของพระองค์แล้วมีจิต</strong></p><p><strong>                  เลื่อมใสถวายมหาทานแล้ว  ปรารถนาซึ่งรูปสมบัติ</strong></p><p><strong>                               ในกัปที่ ๓๑ แต่ภัทรกัปนี้   พระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>                   พระนามว่าสิขี    ผู้เป็นนายกชั้นเลิศของโลก    ทรง </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 695</p><p>        <strong> ยังโลกให้รุ่งเรือง     เป็นสรณะในไตรโลกเสด็จ</strong></p><p><strong>        อุบัติขึ้นแล้ว</strong></p><p><strong>                                    ครั้งนั้น     ดิฉันเกิดในสกุลพราหมณ์ใน</strong></p><p><strong>        เมืองอรุณอันน่ารื่นรมย์    โกรธแล้ว    ด่าภิกษุณี </strong></p><p><strong>        องค์หนึ่ง   ผู้มีจิตพ้นแล้วจากกิเลสว่า  ท่านเป็น</strong></p><p><strong>        หญิงแพศยา  ประพฤติอนาจาร   ประทุษร้าย</strong></p><p><strong>        พุทธศาสนา    ครั้นด่าอย่างนี้แล้ว    ดิฉันต้องไป </strong></p><p><strong>        สู่นรกอันร้ายกาจ    เพียบพร้อมไปด้วยมหันต์ทุกข์</strong></p><p><strong>        เพราะกรรมอันลามกนั้น</strong></p><p><strong>                                    เคลื่อนจากนรกนั้นแล้วมาเกิดในหมู่</strong></p><p><strong>        มนุษย์เป็นผู้มีธรรมลามก   เป็นเหตุให้เดือดร้อน</strong></p><p><strong>        ครองความเป็นหญิงแพศยาอยู่หมื่นชาติยังมิได้พ้น</strong></p><p><strong>        จากบาปกรรมนั้น  เปรียบเหมือนคนที่กินยาพิษ</strong></p><p><strong>        อันร้ายแรงฉะนั้น</strong></p><p><strong>                                    ดิฉันได้บวชเป็นภิกษุณีมีเพศประเสริฐ</strong></p><p><strong>        ในศาสนาพระพุทธกัสสปได้ไปเกิดในภพดาวดึงส์</strong></p><p><strong>        เพราะผลแห่งบรรพชากรรมนั้น.</strong></p><p><strong>                                    ในภพนั้นซึ่งเป็นภพหลัง  ดิฉันเป็นอุปปา-</strong></p><p><strong>        ติกสัตว์  เกิดในระหว่างกิ่งต้นมะม่วง  จึงมีชื่อว่า</strong></p><p><strong>        อัมพปาลีตามนิมิตนั้น  ดิฉันมีประชาชนหลาย</strong></p><p><strong>        โกฏิแห่ห้อมมาบวชในพุทธศาสนา  เป็นโอรสธิดา</strong></p><p><strong>        แห่งพระพุทธเจ้า  บรรลุถึงฐานะอันไม่หวั่นไหว </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 696</p><p>                                <strong> ข้าแต่พระมหามุนี     หม่อมฉันเป็นผู้มี </strong></p><p><strong>                   ความชำนาญในฤทธิ์  ในทิพโสตธาตุ และในเจโต-</strong></p><p><strong>                   ปริยญาณ     รู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุอัน</strong></p><p><strong>                   หมดจดวิเศษ  มีอาสวะทั้งปวงสิ้นไปแล้ว    บัดนี้</strong></p><p><strong>                   ภพใหม่มิได้มีอีก </strong></p><p><strong>                                หม่อมฉันมีญาณอันปราศจากมลทินบริ-</strong></p><p><strong>                   สุทธิ์    ในอรรถะ    ธรรมะ  นิรุตติ  และปฏิภาณ</strong></p><p><strong>                   เพราะอำนาจพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                                หม่อมฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว  ถอนภพ</strong></p><p><strong>                   ขึ้นได้หมดสิ้นแล้ว   ตัดกิเลสเครื่องผูกดังช้างพัง</strong></p><p><strong>                   ตัดเชือกแล้ว   เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่</strong></p><p><strong>                                 การที่หม่อนฉันได้มาในสำนักพระพุทธ-</strong></p><p><strong>                    เจ้าผู้ประเสริฐสุด   เป็นการมาดีแล้วหนอ   วิชชา</strong></p><p><strong>                    ๓  หม่อมฉันบรรลุแล้วโดยลำดับ      คำสอนของ</strong></p><p><strong>                    พระพุทธเจ้าหม่อมฉันได้ทำเสร็จแล้ว</strong></p><p><strong>                                  คุณวิเศษเหล่านี้    คือ    ปฏิสัมภิทา   ๔</strong></p><p><strong>                    วิโมกข์  ๘  และอภิญญา  ๖  หม่อมฉันทำให้แจ้ง</strong></p><p><strong>                    ชัดแล้ว  คำสอนของพระพุทธเจ้าหม่อมฉันได้ทำ</strong></p><p><strong>                    เสร็จแล้วดังนี้. </strong> </p><p>            ทราบว่า  ท่านพระอัมพปาลีภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านี้   ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                              <strong>  จบอัมพปาเถรีอปทาน </strong></p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 697</p><p>                                       <sup>๑</sup><strong>เสลาเถรีอปทานที่  ๑๐  (๔๐)</strong></p><p>                                    <strong>ว่าด้วยบุพจริยาของพระเสลาเถรี</strong></p><p>                                   <strong>  [๑๘๐]  ในภัทรกัปนี้  พระพุทธเจ้าพระ-</strong></p><p><strong>        นามว่ากัสสปะ  ผู้เป็นพงศ์พันธุ์แห่งพราหมณ์  มี </strong></p><p><strong>        ยศมากประเสริฐกว่าพวกบัณฑิต    เสด็จอุบัติขึ้น</strong></p><p><strong>        แล้ว</strong></p><p><strong>                                    ครั้งนั้น   ดิฉันเกิดในสกุลอุบาสก   ใน</strong></p><p><strong>        พระนครสาวัตถีอันประเสริฐ     เห็นพระพิชิตมาร</strong></p><p><strong>        ผู้ประเสริฐพระองค์นั้น     และฟังธรรมเทศนาแล้ว</strong></p><p><strong>                                    ถึงพระองค์ผู้มีเพียรเป็นสรณะ     แล้ว</strong></p><p><strong>        สมาทานศีลทั้งหลาย   ครั้งหนึ่ง   พระมหาวีรเจ้า</strong></p><p><strong>        พระองค์นั้น     ผู้องอาจกว่านรชน   ทรงประกาศ</strong></p><p><strong>        อภิสัมโพธิญาณของพระองค์ในสมาคมแห่งมหา-</strong></p><p><strong>        ชนว่า</strong></p><p><strong>                                    เรามีจักษุ    ญาณ   ปัญญา    วิชชาและ</strong></p><p><strong>        แสงสว่าง     ในธรรมที่เราไม่เคยได้ฟังมาในกาล</strong></p><p><strong>        ก่อน  และในอริยสัจมีทุกขอริยสัจเป็นต้น  ดิฉัน</strong></p><p><strong>        ได้ฟังธรรมนั้นแล้ว    เล่าเรียนแล้วสอบถามภิกษุ</strong></p><p><strong>        ทั้งหลาย</strong></p><p><strong>                                    ด้วยกุศลกรรมที่ได้ทำแล้วนั้น     และด้วย</strong></p><p><strong>        การตั้งเจตน์จำนงไว้   ดิฉันละร่างกายมนุษย์แล้ว</strong></p><p>๑.  ม.  เปสลา </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 698</p><p>                       <strong> ได้ไปสู่ภพดาวดึงส์   ในภพหลังครั้งนี้    เกิดใน</strong></p><p><strong>                       สกุลแห่งเศรษฐีใหญ่   ดิฉันได้เข้าเฝ้าพระพุทธเจ้า</strong></p><p><strong>                      ได้ฟังสัทธรรมอันประกอบด้วยสัจจะ</strong><sup>๑</sup><strong> </strong></p><p><strong>                                      บวชแล้ว   ค้นคว้าอรรถธรรมทั้งปวง  ยัง</strong></p><p><strong>                        อาสวะทั้งปวงให้สิ้นไปแล้ว    ได้บรรลุพระอรหัต</strong></p><p><strong>                        โดยกาลไม่นานเลย</strong></p><p><strong>                                      ข้าแต่พระมุนี      หม่อนฉันเป็นผู้มีความ</strong></p><p><strong>                         ชำนาญในที่     ในทิพโสตธาตุ    และในเจโต-</strong></p><p><strong>                         ปริยญาณ   รู้ปุพเพนิวาสญาณและทิพยจักษุอันหมด</strong></p><p><strong>                         จดพิเศษ    มีอาสวะทั้งปวงสิ้นไปแล้ว   บัดนี้ภพ</strong></p><p><strong>                         ใหม่มิได้มีอีก  </strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันมีญาณอันปราศจากมลทิน</strong></p><p><strong>                          บริสุทธิ์   ในอรรถะ  ธรรมะ นิรุตติ  และปฏิภาณ</strong></p><p><strong>                          เพราะอำนาจพระพุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด</strong></p><p><strong>                                      หม่อมฉันเผากิเลสทั้งหลายแล้ว     ถอน</strong></p><p><strong>                          ภพขึ้นได้ทั้งหมดสิ้นแล้ว    ตัดกิเลสเครื่องผูกดัง</strong></p><p><strong>                          ช้างพังตัดเชือกแล้ว  เป็นผู้ไม่มีอาสวะอยู่ </strong></p><p><strong>                                        การที่หม่อมฉันได้มาในสำนักของพระ-</strong></p><p><strong>                           พุทธเจ้าผู้ประเสริฐสุด     เป็นการมาดีแล้วหนอ</strong></p><p><strong>                           วิชชา ๓ หม่อมฉันบรรลุแล้วโดยลำดับ    คำสอน</strong></p><p><strong>                           ของพระพุทธเจ้าหม่อมฉันได้ทำเสร็จแล้ว</strong> </p><p>๑.  สจฺจูปสหิต. </p><p>พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย อปทาน เล่ม ๙ ภาค ๑ - หน้าที่ 699</p><p>                              <strong> คุณวิเศษเหล่านี้    คือ    ปฏิสัมภิทา ๔</strong></p><p><strong>                   วิโมกข์  ๘  และอภิญญา ๖ หม่อมฉันทำให้แจ้งชัด</strong></p><p><strong>                   แล้ว   คำสอนของพระพุทธเจ้า  หม่อมฉันได้ทำ</strong></p><p><strong>                    เสร็จแล้ว   ดังนี้</strong> </p><p>             ทราบว่า     ท่านพระเสลาภิกษุณีได้กล่าวคาถาเหล่านั้น     ด้วยประการ</p><p>ฉะนี้แล.</p><p>                                    จบเถลาเถรีอปทาน</p><p>                   </p><p>                             <strong>รวมอปทานที่มีในวรรค</strong>นี้  คือ</p><p>          <strong> ๑.  อัฏฐารสสหัสสขัตติกัญญาเถรีอปทาน  ๒.  จตุราสีติสหัสส-</strong></p><p><strong>พราหมณกัญญาเถรีอปทาน  ๓.  อุปปลทายิกาเถรีอปทาน  ๔.  สิงคาลมาตา</strong></p><p><strong>เถรีอปทาน  ๕.  สุกกาเถรีอปทาน  ๖.  อภิรูปนันทาเถรีอปทาน  ๗.  อัฑฒ-</strong></p><p><strong>กาสีเถรีอปทาน   ๘.  ปุณณิกาเถรีอปทาน  ๙.  อัมพปาลีเถรีอปทาน  ๑๐.  เสลา</strong></p><p><strong>เถรีอปทาน. </strong> </p><p>                            จบขัตติยกัญญาวรรคที่  ๔</p><p>                                    จบเถรีอปทาน</p><p>                                       จบอปทาน</p>
</p>
</body>
</html>